Wehikuł czasu. Osa

Jakie to dobre, palce lizać!

Od pewnego czasu z wielką chęcią sięgam po książki science fiction. Najbardziej polubiłam te z serii „Wehikuł czasu”. Dom Wydawniczy Rebis podpił moje serce wydając klasyki sci-fi. Zawsze czekam na nowości i biorę je w ciemno, a zazwyczaj czytam opisy książek, które zamierzam przeczytać. W tej serii trafiło się już kilka perełek, które bardzo polubiłam, i szukam kolejnych. Tym razem przeczytałam książkę pod tytułem „Osa”.

Czytanie książki „Osa” rozpoczęłam, tak jak wszystkie książki z serii „Wehikuł czasu”, z nadzieją na dobrą lekturę. Początek był dobry. Spodobał mi się pomysł tego, że człowiek może być jak osa, która może doprowadzić do katastrofalnych skutków w środowisku, w którym się pojawi. Byłam ciekawa jak potoczy się opisywana historia. Niestety, po pewnym czasie mój entuzjazm opadł. Książkę czytało mi się dobrze, lecz bez większego zaangażowania.

Ogromnie spodobał mi się pomysł na fabułę książki „Osa”. Byłam ciekawa tego, co główny bohater zrobi w Imperium Syrijskim, aby osłabić ich siły. Jednak wraz z liczbą przeczytanych stron mój entuzjazm czytania opadł. Dalej historię czytało mi się dobrze, lecz oczekiwałam od niej, że będzie lepsza. Książka „Osa” zdecydowanie ląduje wśród średniaków na mojej liście rankingowej z książkami z serii „Wehikuł czasu”.

Kolejna książka która ukazuje się w rebisowskim cyklu Wehikuł czasu. Nie tyle jest to fantastyka, ale bardzo zabawna powieść, którą polubiłem po pierwszych już zdaniach. Nosi ona tytuł „Osa”.

O książce możemy przeczytać, że:

Od blisko roku Terra prowadzi wojnę z Imperium Syrijskim. Przeciwnik dysponuje znacznie większą liczbą żołnierzy, więc Terranie postanawiają się uciec do szpiegostwa i sabotażu. Osa latająca w aucie może do tego stopnia rozproszyć kierowcę, że ten spowoduje wypadek, więc należy tylko zastosować tę samą taktykę na większą skalę. Jeden naprawdę sprawny agent działający wśród Syrijczyków może dokonać prawdziwego spustoszenia, wywołać chaos, osłabić morale, zdezorganizować działalność wroga. Tak więc znakomicie wyszkolony James Mowry ląduje na Jaimecu, dziewięćdziesiątej czwartej planecie Imperium, zamieszkanej przez osiemdziesiąt milionów Syrijczyków. Jego zadanie jest proste – stać się osą.

Dziwna jest to książka. Ale dziwna pozytywnie. Fantastyka ze światem który przekonuje i potrafi przerazić choć zarazem jest zabawna lekka i pełna żartów. Ma przy tym swój klimat, bywa pomysłowa. I mimo upływu lat pozostaje lepsza niż większość podobnej humorystycznej fantastyki

Siłą tej powieści jest to ze humor nie jest ani wysilony ani kiepski. To satyra, absurdalna momentami, ale trafna. Nie każdego kupi - wiem o tym, ale każdy powinien ja poznać.

Na rynku pojawiły się właśnie dwa nowe tomy serii „Wehikuł czasu” i są to tomy dość niezwykłe, bo w odróżnieniu od typowych publikacji z tej serii, stanowią pierwsze polskie wydanie, a nie wznowienie. Pierwszą z nich jest „Osa”, uważana za najlepszą z powieści Erica Franka Russela. Powieść zabawna, dynamiczna i autentycznie ujmująca. A co ważniejsze – jak zawsze w przypadku naprawdę dobrej klasyki SF – wciąż jakże aktualna, chociaż od jej premiery minęło już niemal 65 lat.

Wiecie jak to z owadami bywa. Osa lata, drażni, a kiedy lata w aucie, może rozkojarzyć do tego stopnia, że kierowca spowoduje wypadek. I tragedia gotowa. A co gdyby zastosować coś takiego na zdecydowanie większą skalę?

Gdy trwa wojna między Terrą a Imperium Syrijskim, dla tych pierwszych jedynie uciekanie się do postępów może przechylić szalę zwycięstwa na ich korzyść. Dlatego chcą dokonać spustoszenia przy użyciu jednego, dobrego agenta zdolnego zdezorganizować przeciwnika górującego nad nimi siłą i ilością. Tego zadania podejmuje się James Mowry. Pytanie jednak, czy jego misja ma szansę powodzenia?

„Osa” to chyba najzabawniejsza i najbardziej satyryczny ze wszystkich powieści, jakie pojawiły się w serii „Wehikuł czasu”. Nawet sam Terry Pratchett, jeden z mistrzów humorystycznej fantastyki, docenił to dzieło, nazywając je „najśmieszniejszym podręcznikiem dla terrorystów”. I coś w tym jest, bo Russell, autor, którego opowiadanie „Nasz dobry pies” zdobyło pierwszą w dziejach nagrodę Hugo, wypełnił swoje dzieło masą ironii i czarnego humoru. A jednak udało mu się jednocześnie nie popaść w to, co jest zmorą większości humorystycznej fantastyki: wyśmiewanie nie zjawisk czy problematyki, a samego gatunku.

I to jest właśnie siła klasyki. Dziś ta powieść stałaby się niesmacznym żartem z science fiction czy opowieści o terrorystach, w wykonaniu Russella jednak to zjadliwa satyra na m.in. policję czy cenzurę, czyli rzeczy, które nigdy nie przestaną być aktualne. Na sam terroryzm zresztą też. Czyli, jak widzicie, na tematy wciąż będące na topie i warte poruszania. A że pisarz poruszył je w sposób tak znakomity, serwując przy okazji świetną akcję i równie świetne pomysły, dzięki czemu od „Osy” – swoją drogą cienkiej, ale treściwej – oderwać się nie sposób.

Wszystko to oczywiście zaserwowane zostało nam świetnym stylu. Powieść jest napisana lekko, ale znakomicie, pobudza wyobraźnię i dostarcza dobrej rozrywki. Dobrze, że „Osa” w końcu pojawiła się w polskim przekładzie.

Osa jest powieścią krótką, liczącą niewiele ponad 200 stron, ale od której trudno mi było się oderwać. Jest to książka dobrze napisana, ze świetną kreacją głównego bohatera i przede wszystkim z interesującym pomysłem na fabułę, który idealnie podsumował Terry Pratchett: nie potrafię sobie wyobrazić bardziej zabawnego podręcznika dla terrorystów. Książka opowiada bowiem o działaniu jednego tylko człowieka (nazywanego osą) na wrogiej planecie, którego celem jest wprowadzenie jak największego zamieszania, aby zdezorganizować świat i uczyć go słabym.

Tytułową osą jest James Mowry, który jest jednocześnie pierwszoosobowym narratorem w książce. Mamy zatem okazję poznać jego myśli, plany i rozterki, a także przeczytać rozważania na temat podejmowanych przez niego działań i jakie przyniosą one skutki. Dzięki temu możemy dowiedzieć się wielu interesujących informacji o różnych sposobach zamachów, dezorganizowania państwa, czy wprowadzaniu niechęci do jakiejś idei wśród obywateli. Osa to także powieść, która opisuje funkcjonalnie państwa policyjnego i tym samym podejmuje temat cenzury, represji i ucisku obywateli w Imperium Syrijskim, posługując się przy tym cierpkim językiem i czarnym humorem. Razem tworzy to bardzo interesującą książkę, którą przeczytałem z prawdziwą przyjemnością.

Osa to krótka, ale bardzo dobrze napisana książka, pokazująca jakich szkód może dokonać jeden człowiek, który nie cofnie się przed niczym. Zamachy, bomby, zabójstwa i wiele więcej, aby zdezorganizować funkcjonowanie planety i uczynić ją podatną na atak. Polecam!

Pod szyldem serii Wehikuł czasu wydawane są nagradzane lub nominowane do nagród literackich powieści science-fiction. Jakiś czas temu miałam przyjemność przeczytać "Rój Hellstroma" Franka Herberta, czyli powieść również należącą do serii, która spodobała mi się na tyle, by kontynuować poznawanie klasyków gatunku. Kiedy więc pojawiła się szansa sięgnięcia po "Osę" Erica Franka Russella, nawet się nie wahałam.

"Osa" jest krótką, bo liczącą zaledwie 220 stron, książką, jaką od początku do samego końca czyta się z ogromnym zaangażowaniem. Po raz pierwszy wydano ją w 1958 roku i ogromnie żałuję, że dopiero w tym roku została przetłumaczona na język polski.

Historia opowiada o losach perfekcyjnie wyszkolonego szpiega, Jamesa Mowry'ego, którego zadaniem jest bycie osą. Jakkolwiek dziwnie to nie brzmi. Osa to mały organizm potrafiący wywołać ogromne szkody, na przykład kiedy osa wleci do jadącego samochodu, może spowodować wypadek poprzez rozproszenie kierowcy. I w taki pokrętny sposób ma działać James. Z racji tego, że Terra prowadzi wojnę z Imperium Syrijskim, James zostaje oddelegowany na planetę wroga. Ląduje na Jaimecu, gdzie, podszywając się pod Syrijczyka, zaczyna siać zamęt.

Z początku James wykonuje luźne, lekkie, z pozoru niegroźne zadania, które po czasie mogą rozrosnąć się nawet do gigantycznych rozmiarów. Działanie pod przykrywką, zmienianie tożsamości, lawirowanie po mieście, roznoszenie ulotek, rozsiewanie plotek o powstaniu nowego stowarzyszenia Dirac Angestun Gesept - to zaledwie kilka nic nieznaczących "przewinień". A jednak skutecznie potrafią wywołać szok, zasiać strach... i wprowadzić stan wojenny?

Czy pojedyncza osoba poradzi sobie ze zniszczeniem planety zamieszkanej przez prawie osiemdziesiąt milionów jednostek wroga? Czy Jamesowi uda się wykonać zadanie? Jakie skutki wywoła skrupulatne wdrażanie kolejnych faz?

"Osa" Erica Franka Russella należy do tego typu książek, obok których nie wolno przejść obojętnie. Historia w sposób niezwykle dosadny pokazuje, jak jednostka - jeśli jest dobrze wyszkolona i ponadprzeciętnie inteligentna - potrafi wpłynąć na działanie kraju, ba! całej planety, co powinno być swego rodzaju ostrzeżeniem. Autor genialnie prowadzi fabułę, coraz mocniej nakręcając zarówno Jamesa do działania, jak i czytelnika do wertowania kolejnych stron z większym zapałem. Dodatkowo w książce pojawia się mnóstwo zabawnych, niemal satyrycznych fragmentów, dzięki czemu całość staje się jeszcze mocniej wyjątkowa.

Przez całą opowieść ogromnie podziwiałam Jamesa. Nie tylko za jego podejście do życia (pełen energii optymista o nieskończonej wyobraźni i niewykorzystanych zapasach humoru), ale przede wszystkim za zachowanie zimnej krwi w sytuacjach niemal bez wyjścia oraz za odwagę - sam jeden prawie bez gadania wyruszył sabotować kompletnie obcą planetę. Bez znajomych, przyjaciół, a nawet zwierzchników. Nie wiem, czy ktokolwiek inny zdecydowałby się na coś tak okrutnie trudnego.

W "Osie" autor ukrył pełno wyjątkowych przesłań, a drugie dna pojawiały się niemal co stronę. Książka ani przez moment nie była nudna, bowiem akcja często pędziła na łeb na szyję (w tym pozytywnym znaczeniu), zwłaszcza na ostatnich pięćdziesięciu stronach.

Jedyne, co mnie nie przekonało, to samo zakończenie. Spodziewałam się zupełnie czegoś innego, dlatego otrzymując nieoczekiwane, poczułam zawód. Do tego stopnia duży, że w przeciągu sekundy ze złości miałam ochotę cisnąć książką w kąt. Dopiero po paru dniach, kiedy przemyślałam sprawę na spokojnie, stwierdziłam, że jednak autor trafił w sedno. Co nie zmienia faktu, że pierwsze emocje pozostały ze mną na długo i wpłynęły na ostateczny odbiór powieści.

Oczywiście, mimo zakończenia, "Osę" polecam. Historia rozbawi do łez, zaskoczy do granic możliwości i bez wyjątku wciągnie. Eric Frank Russell stworzył opowieść pełną ukrytych znaczeń, a w wykreowanego głównego bohatera pchnął życie. Każdy, kto uwielbia czytać o sabotażach prowadzących do początków anarchii, o tajnych agentach czy wystrychiwaniu władz na dudka w sposób przekomiczny, będzie "Osą" zachwycony.