Próby

Pisarstwo Fossego pochłania czytelnika, jest czymś, w czym czytelnik znika niby wiatr w ciemnościach. () Jego głosu nie sposób pomylić - Karl Ove Knausgard Pierwszy tom prozatorskiego opus magnum jednego z najważniejszych współczesnych pisarzy. Malarz i wdowiec Asle mieszka samotnie w domu w Dylgja. Jedynymi osobami, z którymi wciąż się widuje, są jego sąsiad, rybak Asleik i Beyer, właściciel galerii w Bjorgvin, kilka godzin jazdy na południe. W Bjorgvin mieszka także drugi Asle, jego sobowtór, a może cień albo druga wersja tego samego życia? Pierwszy z nich stał się religijny, rzucił picie i odniósł sukces, drugiemu przypadł trudniejszy los. Wszystko powoli zmierza do spotkania obu malarzy. W tej porywającej rytmem, hipnotycznej prozie Fosse stawia fundame...

Kiedy się obudziłem, byłem gotów odpowiedzieć Henriemu van Blarenberghe. Ale zanim to zrobiłem, chciałem zerknąć na „Le Figaro”, aby wykonać tę odrażającą i rozkoszną czynność zwaną czytaniem gazety, dzięki której wszystkie nieszczęścia i kataklizmy wszechświata z ostatnich dwudziestu czterech godzin, bitwy, które kosztowały życie pięćdziesiąt tysięcy ludzi, zbrodnie, strajki, bankructwa, pożary, otrucia, samobójstwa, rozwody, okrucieństwo męża stanu i aktora, są oddane na nasz własny użytek, w porannej uczcie, idealnie połączone z wielką ekscytacją i kilkoma łykami kawy z mlekiem. Tylko delikatna nić „Figara”, którą zaraz zerwie leniwy gest, oddziela nas od nędzy całego świata. Od pierwszych sensacyjnych wiadomości o żalu tylu ist...

Książka Alvina Plantingi Gdzie naprawdę jest konflikt. Nauka, religia i naturalizm kwestionuje naturalistyczny pogląd na świat i podejmuje wyzwanie rzucone religii przez nowy ateizm. W obronie racjonalności teizmu chrześcijańskiego Plantinga sięga do zdobyczy współczesnej fizyki kwantowej, kosmologii, biologii molekularnej oraz posługuje się narzędziami współczesnej logiki i matematyki. Autor argumentuje, że naturalizm jest stanowiskiem nie tylko błędnym, ale wewnętrznie sprzecznym, a jego uznawanie jest formą irracjonalizmu, bowiem wyłącznie biologiczne i ewolucyjne wyjaśnienie natury ludzkiej oznacza brak gwarancji dla rzetelności naszych władz poznawczych. Myśl Plantingi jest przykładem filozofii maksymalistycznej, światopoglądowo zaangażowanej, stawiając...

Klasyczny zbiór szkiców Hugo von Hofmannsthala (1874-1929) zawierający m.in. eseje o Balzaku, Wildzie, Paterze, notatki z podróży do Grecji i na Sycylię, tekst o ogrodach oraz kolekcji dzieł sztuki Karola Lanckorońskiego. Tytułowa Księga przyjaciół to zapis myśli Hofmannsthala uzupełniony cytatami z Goethego, Pascala czy La Bruyère’a. „Dla Hofmannsthala obecność w kulturze, wśród ludzi, słów, zdarzeń, jest czymś oczywistym i zdumiewającym. Nie przekreśla on przeszłości, społeczeństwa, języka, lecz stara się uchwycić te trzy zjawiska zarazem elementarne i niepojęte. […] Hofmannsthal pozostaje dziś żywy, nie jako symbol nostalgii, nie w wezwaniach do duchowej restauracji, lecz w tych dziełach, które przedzierają się do nas pokonując pokusę milc...

W przekonaniu Handkego literatura powstaje w wyniku konkretnych doświadczeń. Pisarz traktuje swoją pracę jako proces, któremu musi się podporządkować. „Nawiązując do pisania, w końcu znów robi się poważnie i ja sam staję się poważny – może być, powinno być, musi być poważnie”, odnotowuje w swoim dzienniku w 2012 roku. Pisanie jest więc drogą, drogą prowadzącą do samopoznania, na której mogą się pojawić zupełnie nieoczekiwane spostrzeżenia. „Pisanie oznacza tyle co: dać się zaskoczyć samemu sobie”. – Malte Herwig

Zbiór esejów, w których autor dowodzi, że wiele spośród najbardziej znanych dzieł kultury można opisać kategoriami dziwaczności lub osobliwości. Pojęcia te, choć bardzo do siebie zbliżone, nie są tożsame. Oba kojarzone są z horrorem, ale wykraczają poza jego ramy. Dotykają tego, co zewnętrzne i nieznane, niepokojące, ale niekoniecznie przerażające. Kategorie dziwaczności i osobliwości Fisher przykłada do dzieł takich twórców i twórczyń jak: H.P. Lovecraft, H.G. Wells, Daphne Du Maurier, Margaret Atwood, Stanley Kubrick czy Christoper Nolan.

Wersja dwujęzyczna Triest Przeszedłem całe miasto. Skręciłem potem w stromą ulicę z początku ludną, dalej pustą, zakończoną murkiem: zaułek, w którym sam teraz siedzę i myślę, że gdzie kończy się on, tam kończy się miasto. Triest ma opryskliwy wdzięk. Jeśli go lubisz, jest jak szorstki i zapalczywy łobuz o błękitnych oczach a dłoniach zbyt wielkich by podarować kwiat, jak zazdrosna miłość. Z tego zaułka każdy kościół, każdą ulicę widzę czy ona prowadzi na zatłoczoną plażę, czy na pagórek której na kamienistym wierzchołku uczepił się ostatni dom. Wokół każdej rzeczy wiruje aura dziwna, aura bolesna, aura rodzinna. Moje miasto, które w każdej części jest żywe, ma zakątek dla mni...

Iwan Turgieniew (1818-1883) uznawany jest za klasyka literatury rosyjskiej, twórcę tzw. Rosyjskiego realizmu krytycznego, dogłębnego znawcę rosyjskiego społeczeńtwa. Rudin to jego pierwsza powieść. Główny bohater to pozbawiony korzeni inteligent/rewolucjonista, ale w gruncie rzeczy człowiek bez właściwości i bez umiejętności przekucia swoich idei w czyn. Okazuje się być bohaterem jedynie w słowach, człowiekiem niezdolnym przejść do czynu. Turgieniew jest wyraźnie krytyczny wobec postawy Rudina – celowo kontrastuje jego wypowiedzi i jego zachowanie po to, by wykazać przepaść między słowami i czynami szlacheckiego rewolucjonisty, niezdolność do realizacji wyznawanych w teorii idei. Podkreśla, że niewątpliwe zalety bohatera – inteligencja, elokwencja, emp...

Andrzej Pilipiuk niestrudzenie tropi historyczne ciekawostki i czyni z nich jądro, które otula soczystym, smakowitym miąższem fantazji. Oto 8 wybornych owoców jego pracy. 8 opowiadań, gdzie rzeczywiste miesza się z fantastycznym a światy i wymiary przenikają się w doskonałej harmonii. Znajdź nieistniejący świerk lutniczy, odkryj wynalazki, które mogły odmienić losy świata. Zanurz się w bezdenne stawy warszawskich Łazienek, by zmierzyć się z niepojętą grozą. Poczuj bicie serca Dzwonu Wolności. To nie portal do fantastycznych krain. Kiedy nasz świat zdradza swoje sekrety, fantastyka nie jest już potrzebna.

Do narodzin czwartego dziecka Karla Ovego pozostaje coraz mniej czasu. Minęła jesień, a wraz z nadejściem zimy autor – który jak nikt inny na świecie potrafi pisać o rzeczach najprostszych i najważniejszych zarazem – ponownie spogląda na otaczający go świat, by kontynuować swoją opowieść dla nienarodzonej jeszcze córki. „Dziwne, że istniejesz, a mimo to nie wiesz, jak wy­gląda świat. Dziwne, że istnieje pierwszy raz, kiedy widzimy niebo, pierwszy raz, kiedy widzimy słońce, pierwszy raz, kiedy czujemy powietrze na skórze. Dziwne, że istnieje pierwszy raz, kiedy widzimy twarz, drzewo, lampę, piżamę, but. W moim życiu to się już prawie nigdy nie zdarza. Ale wkrótce się zdarzy. Za kilka miesięcy po raz pierwszy zobaczę Ciebie”. Pierwszy śnieg, Ś...

Historyk i teoretyk nauk przyrodniczych z USA Thomas S. Kuhn (1922-1996) stworzył w XX wieku nowy obraz nauki jako takiej, a nawet wszelkich formacji intelektualnych. Zawarł go w głównym dziele Struktura rewolucji naukowych (1962, 1969; Wydawnictwo Aletheia 2020). W zupełnie nieempirystycznym duchu opisał nie tyle jej liniowy rozwój, ile „skokowe” przemiany. Strategia nauk polega na adaptacji do wybuchających co pewien czas naukowych rewolucji zmieniających zupełnie obraz świata. Stary „paradygmat” jest porzucany, nowy obrasta w zorientowaną na niego „naukę normalną”. Choć ta dynamika nie wyklucza poszukiwania prawdy, klasyczna prawda gubi się gdzieś między paradygmatami w eterze historyczności. Oznacza to więc zmianę podejścia także w filozofii nauki. Ku...

„Pieśń pochwalna na cześć życia i miłości”. „Fædrelandsvennen” W ciągu roku Karl Ove Knausgård podarował czytelnikom prozatorski kolaż dedykowany swojej córce. Opowieści zawarte w tomach cyklu Cztery poru roku, powstały z ulubionego „tworzywa literackiego” Norwega – z prozaicznych fragmentów rzeczywistości składających się na piękny traktat o życiu, codzienności, miłości rodzicielskiej i ojcostwie. Wraz z porami roku i przyrodą otaczającą dom autora na kolejnych stronach Jesieni, Zimy, Wiosny, a teraz także Lata, bohater ewoluuje. Po okresie oczekiwania na narodziny czwartego dziecka przychodzi czas wspólnych zabaw i czytania pierwszych książek. Strach o pomyślne rozwiązanie zastępują marzenia na temat szczęśliwej przyszłości jego có...

W drugim tomie dwutomowej edycji dzieł Petera Handkego prezentujemy cztery nowe dramaty, napisane już w nowym stuleciu, ponadto dwa eseje, w których Handke szkicuje swoją wizję austriackiego ruchu literackiego i zajmuje stanowisko wobec kierowanych przeciwko niemu oskarżeń o próby relatywizowania zbrodni reżimu serbskiego. Tom zamyka przekład mowy wygłoszonej w siedzibie Akademii Szwedzkiej. Peter Handke - austriacki pisarz, dramaturg i tłumacz, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za 2019 rok. Jeden z najbardziej rozpoznawalnych austriackich pisarzy.

Czy ta książka to kryminał? W pewnym sensie tak, jednak o ile dla Holmesa i Poirota zbrodnia stanowi zaledwie drobną rysę na tafli idealnego porządku, o tyle w przypadku byłego bramkarza Josefa Blocha morderstwo okazuje się jedną z niewielu oczywistości w zagmatwanym gąszczu znaków, gestów, poszlak i symboli. Stawką nie jest tu przywrócenie pierwotnego ładu, ale raczej narzucenie jakiejkolwiek struktury chaotycznej masie rzeczywistości, która wymyka się wszelkiemu ujęciu, przytłaczając swoją złożonością. W tym sensie można powiedzieć, że to kryminał radykalny albo kryminał à rebours. Choć opowiadanie Strach bramkarza przed jedenastką z 1970 roku należy do najbardziej znanych utworów Petera Handkego, dopiero teraz ukazuje się w polskim przekładzie. Pom...

„To dane z mojego własnego życia. Pisząc o nich udaję się w swego rodzaju podróż, nie wiem jednak dokąd mnie ona zaprowadzi. Lecz mimo to w nader jednostajny sposób kolekcjonuję elementy, z których składam się sam, oczywiście muszę wierzyć, że nie są to moje własne elementy, lecz sprawy ogólne, które fabrykuję w swoisty rodzaj narracji, opowieści, jakiej sam nigdy nie doświadczyłem, ale z pewnością przeżyłem wiele poszczególnych jej elementów.” – Peter Handke

W przekonaniu Handkego literatura powstaje w wyniku konkretnych doświadczeń. Pisarz traktuje swoją pracę jako proces, któremu musi się podporządkować. „Nawiązując do pisania, w końcu znów robi się poważnie i ja sam staję się poważny – może być, powinno być, musi być poważnie”, odnotowuje w swoim dzienniku w 2012 roku. Pisanie jest więc drogą, drogą prowadzącą do samopoznania, na której mogą się pojawić zupełnie nieoczekiwane spostrzeżenia. „Pisanie oznacza tyle co: dać się zaskoczyć samemu sobie”. – Malte Herwig

Niewielu jest autorów, którzy w tak radykalny sposób jak Peter Handke dostosowali swoje życie do własnego powołania. Pisarz bowiem nie tylko tworzy dzieło, ale sam jest przez nie kształtowany, podobnie jak prawo, które nie opisuje jakiegoś naturalnego stanu społeczeństwa, ale nieustannie wywiera wpływ na jego los. Rozpoczynając swoją przygodę z pisarstwem, Handke swemu – odczuwanemu jako chaotyczne i niepewne – istnieniu, bardzo wcześnie nadał właściwe prawo – Malte Herwig.

Peter Handke, który jeszcze przed opublikowaniem swej pierwszej głośnej powieści Szerszenie, zwrócił na siebie uwagę krytyki literackiej spektakularnym wystąpieniem w Princeton w roku 1966 na forum wiodącej prym w niemieckiej literaturze nieformalnej Grupy 47 zarzucając twórcom owego gremium przywiązanie do znanych metod przedstawiania świata, brak innowacyjnych pomysłów twórczych i ograniczanie się do łatwych do uchwycenia i opisania zjawisk otaczającego świata, nie zawiódł oczekiwań, jakie odtąd z nim wiązano, postrzegając go jako zdeklarowanego zwolennika nowych rozwiązań i modeli w literaturze. Pod względem formalnym Szerszenie okazały się ciekawym eksperymentem, skupiającym uwagę czytelnika na samej technice pisania powieści. Handke przyjął zasadę...

Handke zawsze wyróżniał się doskonałym stylem, (...) zasługuje na miano zaklinacza języka. Zarzuciwszy za młodu starszym kolegom „impotencję opisu”, sam wyrósł na giganta sztuki opisowej, mistrza języka, który włada nieograniczonym zasobem słownictwa. Z wirtuozerią posługuje się także gramatyką. Struktury jego zdań są imponujące, a swoją różnorodnością przypominają struktury obecne w dziełach Tomasza Manna. Dla mnie – i z tą pochwałą zgadzam się bez jakichkolwiek zastrzeżeń – Handke jest jednym z ostatnich, jeśli nie ostatnim, wielkim niemieckim komentatorem naszej epoki. Obecnie nie ma nikogo, kto byłby w stanie dorównać mu stylem. W tej kwestii panuje milcząca zgoda – Ulf Heise.

'Repetition made a great and, as I have since learned, lasting impression on me' W. G. Sebald Filip Kobal, an Austrian teenager, is on the trail of his missing older brother Gregor, who he never knew. All he has is two of Gregor's books: a school copy book, and a dictionary in which certain words have been marked. As he enters Slovenia on his journey, Filip discovers something else entirely: the transformative power of language to describe the world, and the unnerving joy of being an outsider in a strange land. 'One of the most moving evocations I have ever read of what it means to be alive, to walk upon this earth' Gabriel Josipovici