Jagaraga 15-16 IV 1849. Wojna i pokój na Bali w XIX wieku

W epoce nowożytnej oba sąsiadujące przez Bałtyk państwa zbliżyły się do siebie dzięki związkom dynastycznym, zapoczątkowanym przez małżeństwo Jana, księcia Finlandii (później króla Szwecji Jana III), z Katarzyną Jagiellonką. Trwające przeszło osiemdziesiąt lat panowanie Wazów na tronie polskim okazało się tak niezwykle interesujące, że wydarzenia, które nastąpiły od momentu lekcji Zygmunta III, syna Jana III i Katarzyny Jagiellonki, do dzisiaj budzą kontrowersje i są rozmaicie oceniane przez historyków. Nie ulega jednak wątpliwości, że czas wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją, prowadzonych od XVI do XVIII w., począwszy od walk w Inflantach, poprzez wojnę w Prusach (o ujście Wisły), potop szwedzki i zmagania państw podczas wielkiej wojny północnej,...

Przedstawiona praca gen. Franciszka Latinika – pomimo upływu czasu – posiada szczególny walor; jest w dalszej mierze podstawowym źródłem wiedzy o wydarzeniach odradzającej się po latach niewoli Polski – jednak tu w kontekście walki o granicę południowo-zachodnią. Wojna polsko-czechosłowacka – bo o niej mowa – jest najmniej znanym epizodem szerszego tła walk niepodległościowych, i choć nie miała tak dramatycznego przebiegu, jak równolegle trwająca wojna polsko-bolszewicka, to przecież jej konsekwencje i rodzące się stąd napięcia były odczuwalne przez całe dwudziestolecie międzywojenne, a nawet później, już po II wojnie światowej. Opis tych zmagań wyszedł spod pióra nie tylko ich uczestnika, ale w jakimś sensie demiurga polskiej obrony, która z...

„Kiedy korpus wirtemberski z Kronprinzem na czele dotarł do wzgórza La Giberie, zauważono przed nim mały oddział piechoty francuskiej przygotowany do obrony (najwyżej pojedynczy batalion). Książę Fryderyk zarządził natychmiastowy atak siłami dwóch batalionów piechoty i 4. pułku strzelców konnych Prinz Adam. Rozgorzała gęsta strzelanina. Francuzi, nie mając żadnej kawalerii, obawiając się oskrzydlenia przez Wirtemberczyków, rozpoczęli odwrót zatrzymując się na głównej pozycji w wiosce La Giberie...” Najmniej znaną na rynku książki historycznej w Polsce kampanią wojenną Napoleona jest kampania francuska 1814 roku. Właściwie żaden z krajowych autorów nie pokusił się do tej pory o napisanie całościowej publikacji poświęconej temu zagadnieniu. Br...

1 września 1939 roku 18. Pułk Ułanów Pomorskich prowadzący działania taktyczne przede wszystkim w szyku pieszym, posiadając stałe wzmocnienie w sile baterii artylerii konnej oraz przejściowo wsparty szwadronem czołgów rozpoznawczych i szwadronem kolarzy Pomorskiej Brygady Kawalerii, przez cały dzień skutecznie opóźniał działania trzech kolejno wprowadzonych do walki batalionów niemieckiej piechoty, wspieranych ogniem kilku baterii artylerii. O godzinie 16.30 pułkownik Kazimierz Mastalerz otrzymał z dowództwa Grupy Operacyjnej Czersk pisemny rozkaz zorganizowania przeciwuderzenia. Parę godzin później dywizjon manewrowy w szyku konnym zaatakował przeciwnika pod wsią Krojanty. Szarża została krwawo odparta przez Niemców, ale wywołała częściową dezorganizację...

Książka ta jest owocem kilku pobytów na Bliskim Wschodzie, a ukazana na jej kartach opowieść stanowi jedynie fragment szerszego obrazu wydarzeń rozgrywających się w tym regionie. Nie zamierzam ukazywać ani heroicznej i bohaterskiej walki żołnierzy izraelskich z bojownikami palestyńskimi, ani nie predestynuję też do rangi autora pomnikowego opracowania historycznego na temat tej – bądź co bądź – epizodycznej bitwy w całym długim konflikcie izraelsko-arabskim i izraelsko-palestyńskim. Opracowanie to może być oczywiście postrzegane jako jednostronne, jednak należy brać pod uwagę pewne czynniki obiektywne. Najistotniejszym jest dostęp do wiarygodnych materiałów źródłowych. W toku prowadzonych przeze mnie kwerend archiwalnych, muzealnych oraz bibliotecznych...

W roku 1991 nastąpił ostateczny rozpad drugiej Jugosławii. Oznaczało to początek trwającego niemal dekadę ciągu wojen, konfliktów zbrojnych, czystek etnicznych i zewnętrznych interwencji, które do dnia dzisiejszego kształtują rzeczywistość obszaru pojugosłowiańskiego. W pracy omówiono jeden z epizodów owego dramatycznego czasu – działania zbrojne prowadzone na przełomie lat 1991–1992 w Dalmacji kontynentalnej i na jej wodach archipelagowych. Ponieważ jest to zagadnienie słabo w Polsce rozpoznane lub prezentowane silnie stereotypowo, autor omówił w sposób szerszy okoliczności, które determinowały przebieg wydarzeń politycznych i działań zbrojnych. Owe obszerne wprowadzenie obejmuje: rys chorwackiej tradycji narodowo-państwowej, w tym próby tworzenia mar...

W połowie XVI wieku mocniejsi sąsiedzi (Polska i Litwa, Moskwa, Szwecja, Dania) pożądliwie patrzyli na nadbałtyckie Inflanty, na których podupadało państwo zakonu kawalerów mieczowych. W 1557 roku król polski i wielki książę litewski Zygmunt II August zorganizował wyprawę do Inflant i zmusił mistrza krajowego do zawarcia przymierza przeciwko Moskwie Iwana IV Groźnego. Ten ostatni odpowiedział zajęciem Dorpatu i Narwy. W konflikt włączyli się też Duńczycy i Szwedzi. W 1561 roku mistrz krajowy zakonu inflanckiego Gotthard Kettler jako świecki lennik Zygmunta Augusta objął rządy w Kurlandii i Semigalii. Oddziały polsko-litewskie w przystąpiły do wypierania wojsk moskiewskich. W 1562 roku 4000 żołnierzy pod wodzą kasztelana ciechanowskiego Stanisława Leśniow...

Radovan Karadžić, przywódca bośniackich Serbów podczas wojny w Bośni (1992–1995), lekarz psychiatra, poeta i zbrodniarz skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności przez Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii w Hadze. Człowiek odpowiedzialny za największe okrucieństwa dokonane w Europie po drugiej wojnie światowej nie był jednak krwawym dyktatorem, a politykiem, współtwórcą Serbskiej Partii Demokratycznej. Opierając się na niepublikowanych dokumentach Trybunału w Hadze oraz wielogodzinnych rozmowach z Radovanem Karadžiciem, Robert Donia, który brał udział w jego procesie jako biegły, szczegółowo opisuje niezwykłą przemianę szarego polityka w potężnego przywódcę bośniackich Serbów, nacjonalistę, krzewiciela zbrodniczej ideologii...

Niesprawiedliwość. Tym słowem najlepiej można określić sytuację społeczności sprzymierzonych z Rzymem w okresie poprzedzającym wybuch bellum sociale. Ludność ta wspierała Republikę we wszystkich kampanii wojennych, dzieliła z Rzymianami trudy najazdów oraz powstań, lojalnie wykonując przy tym nakładane w coraz większych ilościach obciążenia finansowe. Za wyrzeczenia te nie było jednak żadnej nagrody. Nie może więc dziwić fakt, że będąc w tak niekorzystnej sytuacji socii domagali się równouprawnienia w postaci nadania im rzymskiego obywatelstwa. Żądania te spotykały się jednak z systematyczną odmową ze strony Rzymian. Ostatecznie, doszło do wybuchu potężnego konfliktu na terenie prawie całej Italii, które pochłonęło życie dziesiątków tysięc...

Błyskotliwe, prowokacyjne, dogłębne studium jednego z największych imperiów i jednej z największych cywilizacji starożytnego świata. Gorąco polecam”. – Adrian Goldsworthy Nowa, oparta na perskich źródłach historia imperium Achemenidów Wielcy Królowie Persji rządzili największym imperium starożytności, rozciągającym się od Libii po stepy Azji i od Sudanu po Pakistan. Sercem ich państwa było legendarne miasto-pałac Persepolis, gdzie achemenidzcy monarchowie utrzymywali pełen niezrównanego przepychu dwór. To stamtąd Cyrus Wielki, Dariusz, Kserkses oraz ich następcy ogłaszali prawa, wysyłali armie i władali swym wielokulturowym imperium. Achemenidzi byli jednak też jednym z wielkich dysfunkcyjnych rodów w dziejach. Bracia bezwzględnie walczyli o władzę,...

W okresie wojny Polski i Litwy z państwem zakonu krzyżackiego w Prusach rozgrywającej się w latach 1409–1411 doszło między walczącymi stronami do dwóch mających szczególne znaczenie dla przebiegu całego konfliktu walnych orężnych starć w polu: pod Grunwaldem (15 VII 1410 roku) i pod Koronowem (10 X 1410 roku). Walkom z Zakonem Krzyżackim zostało poświęconych wiele pozycji książkowych, zwłaszcza bitwa pod Grunwaldem (z racji jej rangi i skutków) doczekała się już w ciągu ostatnich stu lat licznych wieloaspektowych analiz. W kwestii boju pod Koronowem wciąż istnieje dość ograniczona literatura przedmiotu. Wszyscy autorzy piszą na temat przyczyn, przebiegu i skutków starć między Krzyżakami a państwem Polskim. Jednakże po dzień dzisiejszy mocno w pamięc...

Publikacja, którą Czytelnik trzyma wrękach, jest zarówno kontynuacją Dardanele..., jak ijednocześnie odrębnym studium. Kontynuujemy naszą narrację od punktu, wktórym się urywa, idoprowadzamy opowieść owojnie do końca 1810 roku. Uważny Czytelnik ma zapewne co najmniej dwa pytania: dlaczego tekst został podzielony na osobne, tak nierówne części, ico się stało zdwoma ostatnimi latami wojny – 1811 i1812. Po pierwsze, naszym skromnym zdaniem, przedstawienie wydarzeń wkilku książkach jest zgodne ze współczesnym podejściem do historii wojny rosyjsko-tureckiej 1806-1812. Wojna została oficjalnie wypowiedziana dopiero wostatnich dniach 1806 roku. Wszystko, co było wcześniej, często określa się whistoriografii mianem „dziwnej wojny”. Autor stosuje określenie �...

Rosjanie wykorzystali swoją przewagę liczebną i z całą siłą zaatakowali bezbronne fregaty. Początkowo bali się ich ognia burtowego i płynęli z przodu i z tyłu, ale gdy ogień szwedzkich okrętów zaczął słabnąć, galery ruszyły do ataku z boków. Siblad i reszta fregat nie przerwała bitwy i od jego huraganowego ognia wiele galer zostało zmuszonych do rzucenia się na brzeg, a ludzie z rosyjskich łodzi zeskakiwali do wody, uciekając przed ogniem szwedzkich dział i muszkietów.

Rok 1648 we wszystkich aspektach stał się zwrotnym punktem w dziejach Rzeczypospolitej. Ten rok był zwiastunem powolnego, choć nieuchronnego, jej upadku. W ciągu najbliższych dwudziestu lat państwo polsko-litewskie prowadziło ciągłe, wyniszczające wojny, które doprowadziły je niemal na skraj rozpadu. Powstanie Bohdana Chmielnickiego, potop szwedzki, trzynastoletnia wojna rosyjsko-polska wszystkie te konflikty zbrojne zawsze cieszyły się nieustanną uwagą polskich i zagranicznych historyków. Jednak niektóre aspekty tych wydarzeń nadal stanowią białe plamy, pełne są historycznych mitów i sprzeczności. Jedną z tych białych plam stanowi wspólna kampania wojsk kozacko-moskiewskich przeprowadzona na Ukrainie w drugiej połowie 1655 roku. Kampania militarna, której po...

W XVIII wieku armie rosyjska i osmańska spotkały się na polu bitwy czterokrotnie. To właśnie w tym stuleciu Rosjanie odnieśli jedne z najgłośniejszych zwycięstw i jednocześnie jedne z najbardziej gorzkich porażek, nie tylko w wojnach z Imperium Osmańskim, ale i w całej historii wojskowości rosyjskiej. Nawet pobieżne zapoznanie się ze źródłami daje jednoznaczną odpowiedź na pytanie o wynik trzydniowej bitwy, która rozegrała się pod Stănilești, nad brzegiem rzeki Prut, w lipcu 1711 roku – była to bezwarunkowa kapitulacja armii rosyjskiej i cara Piotra I osobiście. Niemniej jednak do dziś czołowi rosyjscy znawcy historii kampanii pruckiej bronią tezy, że car opuścił brzegi Prutu jako zwycięzca. Rzecz w tym, że historia kampanii pruckiej całkowicie rozbij...

Kiedy historycy mówią o wojnie rosyjsko-tureckiej (1806-1812), prawie zawsze można usłyszeć opinię, że ten konflikt zbrojny pozostaje w cieniu wojen napoleońskich i jest ich częścią. Jest to częściowo prawda. Jedną z przyczyn wybuchu wojny, które autor omówi dokładniej w pierwszym rozdziale, jest ogromny wzrost wpływów francuskich na politykę zagraniczną, a nawet wewnętrzną Imperium Osmańskiego. Napoleon praktycznie uzgodnił z sułtanem Selimem III, że jego wojska będą przemieszczać się przez terytoria tureckie, co było sprzeczne z zasadami islamu. Istniało zagrożenie powstania nierównowagi sił w regionie, co nie podobało się Rosji i Wielkiej Brytanii. Nie należy jednak nadmiernie wyolbrzymiać czynnika francuskiego w rozważaniach o wybuchu kolejnej w...

Pisanie o konfrontacji Austrii i Rosji z Osmanami w roku 1788, nie jest łatwe. Z jednej strony historycy mają do dyspozycji duży zbiór opublikowanych źródeł, co niewątpliwie umożliwia im pełne odzwierciedlenie przebiegu działań wojennych, i to w najdrobniejszych szczegółach. Z drugiej zaś strony, specyfika tej kampanii wojskowej stawia przed badaczem wiele problemów, ponieważ niełatwo jest przedstawić całą gamę informacji zgromadzonych w źródłach w jednym spójnym układzie oraz w logicznej narracji. Spróbujmy się więc dowiedzieć, dlaczego ten temat jest tak skomplikowany dla historyka. Faktem jest, że wojna roku 1788 jest inna niż większość wcześniej prowadzonych wojen rosyjsko-tureckich, czy austriacko-tureckich, a niepowtarzalność owego konfliktu zo...