„Stanisław Krajewski” – książki

Rozdziały składające się na tę książkę mają wspólny mianownik. Jest nim "nasza żydowskość". Nasza czyli ludzi, którzy funkcjonują po żydowsku w Polsce, będąc zarazem w pełni uczestnikami całości, jaką jest Polska. Pisząc o jidyszkajt, upamiętnianiu Zagłady, Jedwabnem czy przemianach 1989 roku, stawiam się niepostrzeżenie w roli rzecznika takich Żydów "polsko-polskich" odmiennych od Żydów "polsko-izraelskich" czy "polsko-amerykańskich", dla których kultura polska nie jest punktem wyjścia. Oczywiście nikt mnie nie upoważnił do bycia rzecznikiem, wyjaśniającym na czym polega w dzisiejszej Polsce żydowskość i towarzyszące jej dylematy. Opieram się na swoich doświadczeniach, czasem wprost je opisuję, a wszystkie przedstawiane w tych esejach poglądy są moje. Sądzę, że pod wieloma z nich podpisze się sporo osób, ale nie dążyłem do szczególnej reprezentatywności, choć rzecz jasna chciałbym, by moje opinie podzielało jak najwięcej Żydów, a także nie-Żydów. Mam też poczucie, że jest krąg ludzi raczej inteligentów, nie tylko Żydów dla których ważne są te same sprawy, co dla mnie, a moje rozważania są im bliskie.

Wedle mojego rozumienia judaizmu z żydowskiej perspektywy wiara nie jest najważniejsza. Ważniejsze są ludzkie zachowania. Wiara bywa chwiejna, bunt przeciw Bogu jest częścią relacji z Bogiem. Deklarowany ateizm nie określa i tym bardziej nie skreśla człowieka. Najważniejsze, by pozostał człowiekiem porządnym. Kryterium jest to, jak się zachowuje. Owszem, wedle tradycji, ma sprostać i wymaganiom moralnym, i rytualnym: Żydów obowiązuje nie 10, ale 613 przykazań. (Wiele z nich nie jest jednak aktualnych, bo mówi np. o królu lub Świątyni). Ale życie jest bardziej skomplikowane.

Każdy kapłan, w dowolnej religii, funkcjonuje w jakiejś społeczności. I dla niej. Jeżeli więc Izrael ma spełniać funkcję kapłańską, to ma ją spełniać wobec jakiejś szerszej społeczności. Jakiej? Wydaje się, że po prostu wobec reszty ludzkości, wobec narodów świata. Okazuje się zatem, iż przeciwstawienie Izrael narody (Israel gojim), czy raczej omawiane przed chwilą naród wyróżniony narody świata (goj kadosz gojim), nabiera dodatkowej treści. Owo wyróżnienie, uświęcenie, świętość ma być dla innych.

This book is on Jews and Poland, and the relations between the two both today and in the past. I speak not only as an observer, but above all as a participant in Polish and Polish-Jewish life. I present an account of problems from my personal perspective, that of a Polish Polish Jew. This puzzling phrase means that I am a Polish Jew from Poland, or a Polish Jew who is a Pole. To make it clear to the reader where I come from, my personal development is presented in the introduction. The introduction as well as the other eight essays are adapted from papers published in the past decade (with the exception of one printed in 1989), mostly after the year 2000. They are not uniform in character but taken together they give, I hope, a picture of contemporary Polands Jewish dimension, together with the historical background of the issues.

Stanisław Krajewski , profesor w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego , jest czynnym członkiem gminy żydowskiej, współtwórcą Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, której współprzewodniczy od jej powstania. Autor prac z logiki oraz artykułów o judaizmie, historii Żydów, dialogu chrześcijańsko -żydowskiego. Taternik.

Sprawy ludzkie każdy ujmuje przez swoje własne doświadczenia. W pierwszej części tej książki wszystko przepuszczone jest przez dwojaki pryzmat: doświadczenia Żydów i doświadczenia górskie. Z jednej strony takie tematy, jak tożsamość jednostki, rola wydarzeń historycznych, kwestie etyczne, ideologie ujmuję z perspektywy historii Żydów i judaizmu. Z drugiej – turystyka górska oraz taternictwo stanowią podstawowy punkt odniesienia. Kwestie ogólne są odniesione do Polski, to znaczy żydowskich dziejów w Polsce. To one stanowią temat drugiej części książki. Nie omijam motywów osobistych, bo zarówno sprawy żydowskie, jak i tatrzańskie to od dawna niezmiernie ważne wymiary życia mojego, a także mojej żony Moniki, która jest towarzyszką zarówno górskich wędrówek, jak i żydowskich poszukiwań”. Pierwsza publikacja w serii Żydowskie Konteksty pod redakcją Stanisława Krajewskiego i Olafa Żylicza, wydawanej we współpracy z Uniwersytetem SWPS