Prasa zakopiańska 1891-1939

Stary Cmentarz jest chyba najmniej smutną z polskich nekropoli, tutaj ma się wrażenie, że żal po zmarłych jest jakby mniejszy niż gdzie indziej, że oni wciąż są wśród nas, tylko jakby trochę dalej. Wiele z pochowanych tu osób żyje w swojej twórczości, wielu w pamięci bliskich, którzy trochę za sprawą sławy, jaka otacza zakopiański Stary Cmentarz szczycą się tym, że ich przodkowie spoczywają po sąsiedzku z pisarzami, artystami, słynnymi przewodnikami czy ratownikami tatrzańskimi. Na Pęksowym Brzyzku nie tylko odwiedza się zmarłych także zwiedza się to najpiękniejsze zakopiańskie muzeum na świeżym powietrzu, bowiem wiele usytuowanych tu nagrobków to prawdziwe dzieła sztuki, powstałe w pracowni wielkich artystów, którzy potem, w ślad za swoimi dz...

Dlaczego jeździmy do Zakopanego? Bo wszyscy jeżdżą do Zakopanego. A wszyscy jeżdżą do Zakopanego, bo Zakopane jest jedyne na świecie, prawdziwie polskie, może tu się wyleczyć i zabawić, wykazać dzielność „zdobywając” Tatry i podziwiać unikatową kulturę ludową, niespotykany gdzie indziej styl budownictwa, spotkać ministrów, piosenkarzy i pisarzy i poruszać się szlakami, którymi przed nami podążali wszyscy wielcy Polacy i nie tylko Polacy. A zatem poczuć się troszkę nimi. Prawda Nieprawda Mit… Ale nie zawsze tak było. Kiedyś była tu niewielka wioseczka koło dymiącej huty żelaza, w Tatry chodzili tylko naukowcy i kłusownicy, a większość bywalców stanowili suchotnicy, leczący się górskim powietrzem, owczą serwatką, czyli żętycą i dyskusjam...

W Zakopanem wszystko jest trochę obok rzeczywistości. Nie jest to bynajmniej surrealizm, tylko prawie-realizm. Zjawisko to dobrze ilustruje krótki przegląd zakopiańskich ulic. Muzeum Makuszyńskiego znajduje się przy ul. Tetmajera. Tetmajer nigdy nie mieszkał przy ul. Tetmajera, tylko m.in. przy ul. Za Strugiem, która oczywiście nie ma nic wspólnego z Andrzejem Strugiem. Strug ma swoją ulicą w Zakopanem, tam gdzie mieszkał Stanisław Marusarz, ale sam mieszkał m.in. przy ul. Chałubińskiego. Tytus Chałubiński mieszkał przy ul. Chałubińskiego, ale przy zbiegu tej ulicy z ul. Zamoyskiego i oficjalny adres tej parceli przypisany jest do ul. Zamoyskiego. Władysław Zamoyski mieszkał w Kuźnicach, przez pewien czas w dzisiejszej Księżówce przy al. Przewodników Tatrzań...

O kim będzie można przeczytać w tej galerii pionierek i nietuzinkowych kobiet, które rozsławiły Zakopane lub po prostu wpisały się w jego historię? O słynnej swego czasu pianistce, która grała przed angielską królową Wiktorią i jako pierwsza Polka zdobyła Gerlach; o hrabinie, która ratując przed gruźlicą swe dzieci, porzuciła warszawskie i krakowskie salony i osiadła w zapomnianej zimą wsi pod Giewontem; o improwizatorce i pisarce, której zamarzyły się ?dzikie? Tatry, a także o Pani Generałowej, której syn kupił Zakopane, a ona sama, ?kobieta niezłomna?, założyła w Kuźnicach szkołę dla dziewcząt; wreszcie o prawdziwej gwieździe światowych scen, która wybudowała w Zakopanem dom i założyła tu szkołę koronkarską. Będzie także znana warszawska...

Książka Adriana Cioroianu Piękna opowieść o historii Rumunów (w przekładzie Bogumiła Lufta) to zbiór zajmujących gawęd o historii Rumunii opowiedzianych prosto i z serca. Książka, którą proponujemy polskim czytelnikom, jest zapisem wielokrotnie wznawianego cyklu stu pogadanek wygłoszonych na antenie rumuńskiej telewizji publicznej pod wspólnym tytułem „Pięć minut historii”, dzięki którym profesor Cioroianu stał się gwiazdą rumuńskich mediów. Autor opowiada w skrócie o najważniejszych wydarzeniach, problemach i postaciach rumuńskiej historii, pozwalając zrozumieć czytelnikom dzieje Rumunii. Dla polskiego czytelnika, który o historii naszego przedwojennego sąsiada przeważnie nie wie zbyt wiele, owa rozłożona na sto epizodów opowieść będzie frapuj...

Monografia poświęcona położeniu prawnemu, obyczajowemu i gospodarczemu kobiet w dużych miastach polskich: Warszawie, Krakowie, Gdańsku, Lwowie, Poznaniu i Lublinie

Suttanip'ta to najobszerniejszy i bodaj najstarszy korpus pism starobuddyjskich. Uchodzi za jeden z najważniejszych tekstów buddyzmu. O jego wadze przesądza kilka okoliczności: bogactwo zawartych w nim treści filozoficznych, religijnych, etycznych, a także obserwacji socjologicznych i antropologicznych, wreszcie – mądrościowych sentencji; zbiór zawiera wszystkie najistotniejsze idee i wątki doktrynalne buddyzmu szkoły therawadinów, który przez wielu badaczy uważany jest za najbliższy hipotetycznej „pierwotnej Nauce” Siddharthy Gautamy. Budda całą swoją doktrynę wywodzi z doświadczenia. Nie ma tu nakazu brania czegokolwiek na wiarę. Odkrywa pewną naukę, która jest wieczna. Nie powołuje się przy tym na objawienie, co odróżnia go od hinduizmu, gdzie jest śru...

Pisząc w roku 1851 szkic Wino i haszysz Baudelaire wierzył jeszcze, że z wina może się zrodzić poezja, ale wiedział już, że haszysz jedynie obezwładnia. Twierdził, że wino pobudza wolę, a haszysz ją unicestwia, że wino czyni człowieka towarzyskim, a haszysz go izoluje. Dziewięć lat później wszystkim środkom pobudzającym stawia ten sam kardynalny zarzut: paraliżują wolę, najcenniejszą ze wszystkich władz. Łudzą wspaniałymi wizjami, których nie udaje się przekształcić w trwałe piękno. Nie sposób jednakowoż nie odnieść wrażenia, że te wizje go zachwycają. W swych dociekaniach dochodzi do wniosku, że pociąg do środków pobudzających wynika ze szlachetnej pobudki: głodu nieskończoności. (Ze Wstępu) W komentarzach Czytelnik znajdzie wszystkie da...

Wznowienie poszukiwanej książki o legendarnych mieszkańcach dzisiejszej Suwalszczyzny Zbierane przez długie lata ułamki faktów, hipotezy, polemiki, rozmowy, anegdoty. Szkic do portretu kultury, o której wszyscy słyszeliśmy, że była, ale nie wiemy o niej nic oprócz tego, że umarła. Zanurzona w odległej przeszłości – i paradoksalnie aktualna opowieść o tęsknocie za poczuciem przynależności i zakorzenienia, o szukaniu „małej ojczyznyˮ w globalizującym się świecie. Oto czym jest ta dziwna książka, której strukturą i porządkiem... jest chaos.

Książka mająca stanowić uzupełnienie wystawy „Fashionable, dandys, elegant. Moda męska w XIX i na początku XX wieku w czasopismach ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie” przygotowana przez mgr Liliannę Nalewajską ze wstępem prof. dr. hab. Anny Sieradzkiej, jest pozycją oryginalną a nawet pionierską w polskiej bibliografii kostiumologicznej. Do tej pory brak było publikacji, w których moda (w szczególności męska) byłaby ukazana za pomocą samych rycin, reklam oraz artykułów pochodzących wyłącznie z czasopism oraz magazynów, zarówno tych poświęconych samej modzie czy sztuce krawieckiej, jak i tych o charakterze bardziej ogólnym. Książkę tę można porównać do klasycznych już publikacji Stelli Blum, jednego z najwybitniejszych kostiumologów...

Wiele miast nie tylko w Polsce ma ulice, noszące imię Henryka Sienkiewicza. Ale tylko w Zakopanem Sienkiewicz koło swojej ulicy przez dwa lata mieszkał. Pisał swoje powieści w dziesiątkach miejscowości, ale w żadnej z nich nie poszukiwał źródeł do wykreowania języka bohaterów swojej powieści. Nigdzie tak jak w Zakopanem nie narzekał na pogodę, warunki, kuchnię, znajomych, widoki za oknem i nigdzie tak często nie zachwycał się pogodą, warunkami, kuchnią, znajomymi i widokami za oknem. Nigdzie nie przyjeżdżał tak często jak do Zakopanego, pokonując tak wielkie trudy i nigdzie tak często nie planował osiedlić się na stałe. I nigdzie tak często nie zarzekał się, że noga jego więcej tu nie postanie. Nigdzie poza Zakopanem nie napisał szkicu do najsłyn...

„Ja już na stałe poza Zakopanem nie mógłbym żyć” – pisał Szymanowski z zakopiańskiej willi Atma w 1932 r. Dziś, po latach, Zakopanemu trudno byłoby żyć bez wspomnień o Szymanowskim. Karol Szymanowski stał się nam jakby bliższy, a zarazem coraz lepiej odczuwamy jego wielkość. Przejawia się to także podczas koncertów, kiedy to (jak zazwyczaj miało to miejsce w Atmie) dzieła patrona muzeum pojawiały się w programie obok innych kompozytorów z tej samej epoki i przyjmowane były przez słuchaczy żywiej i serdeczniej. Może sprawiał to genius loci samej Atmy, a może po prostu oswoiliśmy się i osłuchaliśmy z jego muzyką, lepiej ją rozumiemy i bardziej kochamy. Tę bliskość Szymanowskiego szczególnie mocno czuje Zakopane, które doskonale wie, że obok S...

"Miłość do Zakopanego, której najpiękniejszym wyrazem jest utwór popularniejszy od Mazurka Dąbrowskiego i Boże, coś Polskę... czyli Miłość w Zakopanem, wymaga poświęceń. Stąd wiara w to, że pielgrzymka pod Giewont, okupiona wielogodzinną jazdą przez zakopiankę, księżycowymi cenami pensjonatów i zabójczą skutecznością tutejszej gastronomii, przyniesie nam uleczenie z gruźlicy, depresji czy tęsknoty za wyższymi aspiracjami, jeden tydzień w Tatrach uczyni z nas Kukuczkę skrzyżowanego z Cejrowskim, jeden dzień na Krupówkach da nam popularność Edyty Górniak, a jedna upojna noc z Jackiem Kurskim pozwoli nam wykąpać się w wysokogórskim szampanie. Powinniśmy też odwiedzić miejscowe sanktuaria gastronomiczne, gdzie przy dźwiękach góralodisco urzec...

Dlaczego jeździmy do Zakopanego? Bo wszyscy jeżdżą do Zakopanego. A wszyscy jeżdżą do Zakopanego, bo Zakopane jest jedyne na świecie, prawdziwie polskie, może tu się wyleczyć i zabawić, wykazać dzielność „zdobywając” Tatry i podziwiać unikatową kulturę ludową, niespotykany gdzie indziej styl budownictwa, spotkać ministrów, piosenkarzy i pisarzy i poruszać się szlakami, którymi przed nami podążali wszyscy wielcy Polacy i nie tylko Polacy. A zatem poczuć się troszkę nimi. Prawda Nieprawda Mit… Ale nie zawsze tak było. Kiedyś była tu niewielka wioseczka koło dymiącej huty żelaza, w Tatry chodzili tylko naukowcy i kłusownicy, a większość bywalców stanowili suchotnicy, leczący się górskim powietrzem, owczą serwatką, czyli żętycą i dyskusjam...

Właściwie nie wiemy, co skłoniło Mariusza Zaruskiego – marynarza, uchodźcę politycznego, malarza – do osiedlenia się w Zakopanem. Piękno pejzażu? Góry jako teren, gdzie w walce z niebezpieczeństwem kształtuje się charakter? Chęć zarobku w przemyśle pensjonatowym? Leczniczy klimat? Ale w sumie – czy to takie ważne? Z pewnością wiemy jedno: bez Mariusza Zaruskiego Zakopane, taternictwo i atmosfera dziesięciu lat poprzedzających wybuch pierwszej wojny światowej nie byłyby takie same. Jego tatrzańską aktywność opisywano wielokrotnie, zresztą sam był człowiekiem pióra i nie stronił od opisywania własnych przygód i emocji w tekstach publikowanych w czasopismach i książkach. Nieco mniej znana jest jego działalność w samym Zakopanem, choć i ją możemy...

Naukowa monografia życia i działalności księdza Józefa Stolarczyka, pierwszego proboszcza zakopiańskiego, twórcy cywilizacji pod Giewontem, najważniejszej z „legendowych postaci zakopiańskich”. Był człowiekiem niezwykle wszechstronnym – chłopski syn z Wysokiej koło Jordanowa, wykształcony w szkołach galicyjskich i węgierskich, wikary w Nowym Targu i Tarnowie, taternik, historiograf, uduchowiony pleban i kaznodzieja, nie stroniący wszakże od ziemskich uciech, bankier, hotelarz, organizator zakopiańskiego szkolnictwa i pierwszy popularyzator Zakopanego. Książka zawiera szczegółową biografię duchownego, prezentuje naukowe opracowanie „Kroniki parafii zakopiańskiej” jego autorstwa i dziesiątki publikowanych po raz pierwszy dokumentów związanych ze Stolarc...

Stary Cmentarz jest chyba najmniej smutną z polskich nekropoli, tutaj ma się wrażenie, że żal po zmarłych jest jakby mniejszy niż gdzie indziej, że oni wciąż są wśród nas, tylko jakby trochę dalej. Wiele z pochowanych tu osób żyje w swojej twórczości, wielu w pamięci bliskich, którzy trochę za sprawą sławy, jaka otacza zakopiański Stary Cmentarz szczycą się tym, że ich przodkowie spoczywają po sąsiedzku z pisarzami, artystami, słynnymi przewodnikami czy ratownikami tatrzańskimi. Na Pęksowym Brzyzku nie tylko odwiedza się zmarłych także zwiedza się to najpiękniejsze zakopiańskie muzeum na świeżym powietrzu, bowiem wiele usytuowanych tu nagrobków to prawdziwe dzieła sztuki, powstałe w pracowni wielkich artystów, którzy potem, w ślad za swoimi dz...

Żeromski przyjechał do Zakopanego w jednym ubraniu z wystrzępionymi nogawkami spodni, w płaszczu i dziurawych butach. Szewc, owszem, miał warsztat przy Krupówkach, ale za usługę trzeba zapłacić, a opłaty za mieszkanie i jedzenie pochłonęły cały niewielki kapitał, z jakim pisarz wyjechał pod Tatry. Więc znów prosi Oktawię o pożyczkę, którą obiecuje zwrócić z przyszłych honorariów literackich....