Kacper na tropie zła

Kacper jest miłym chłopcem, licealistą z interesującą, artystyczno-filozoficzną osobowością. Uczy się raczej przeciętnie, lecz cechuje go ogromna dociekliwość. I to właśnie ona sprawia, że odwiedza często swoją sąsiadkę, by zadawać jej trudne pytania. Na przykład o naturę zła. Kacper wyrusza w swoistą podróż w głąb historii filozofii, zadając pytania sławnym mędrcom i filozofom, a opowiadająca o jego poszukiwaniach książka „Kacper na tropie zła” przybiera miejscami charakter powieści przygodowej, gdyż poszczególne opowiadania pełne są wydarzeń. Chłopiec wędruje przez dzieje, zapoznając się z kolejnymi koncepcjami religijno-filozoficznymi, które mają mu pomóc zrozumieć, czym jest zło i skąd się wzięło. Całość przypominać może nieco filozoficzne podróże Zofii autorstwa Josteina Gaardera. Książka przybliża ważne koncepcje filozoficzne, czyniąc je zrozumiałymi dla młodego czytelnika. A czymże jest filozofia, jak nie umiłowaniem wiedzy i próbą szukania odpowiedzi na najistotniejsze pytania?

Z pewnością publikację Oficyny Wydawniczej Impuls można polecić młodym ludziom, którzy lubią pytać. Nie odstraszy ich, przeciwnie – sprawi, że zaczną zadawać kolejne pytania. Dzięki niej czytelnik pozna najważniejsze koncepcje filozoficzne, nie w formie definicji książkowych, ale niejako „w praktyce”, na przykładzie konkretnych wydarzeń i konsekwencji zadawanych przez Kacpra pytań. Podporządkowanie całości jednemu tematowi, jakim jest istota zła, sprawia, że książkę czyta się niemalże jak powieść detektywistyczną. Kacper szuka w końcu źródeł zła, które okazują się wcale nie tak oczywiste, jak można by sądzić.

Bohater spotyka wszystkich niemalże ważnych filozofów, którzy wpłynęli na nasz sposób pojmowania świata. Rozmawia między innymi z Arystotelesem, Tomaszem z Akwinu, Kartezjuszem, Manesem, Rousseau, Schopenhauerem. Na końcu zamieszczono także niewielki słowniczek z najważniejszymi pojęciami. Książka może służyć jako świetne wprowadzenie do filozofii. Jest napisana przez fachowca, co podnosi jej wartość.

„Kacper na tropie zła” Ireny Bukowskiej to ciekawa powieść dla młodzieży, ale na pewno z zainteresowaniem przeczytają ją również dorośli, chociażby po to, by odświeżyć sobie wiedzę o historii filozofii i poszczególnych doktrynach, by zastanowić się nad przeszłością i teraźniejszością.

Autorka, która jest doktorem nauk humanistycznych i wykładowcą filozofii oraz pedagogiki, w przystępny sposób pokazuje spojrzenie myślicieli różnych epok na problem dobra i zła. Jej książka nie jest jednak suchą, naukową rozprawą, to pasjonująca i pełna przygód oraz rozmyślań opowieść o przygodach nastoletniego Kacpra i jego kolegi.

Kim jest tytułowy bohater? To wrażliwy, wszechstronny i żądny wiedzy licealista, który od czasu do czasu odwiedza swoją sąsiadkę, by – jak mówi – trochę u niej posiedzieć. W rzeczywistości spotkania te zamieniają się w gorące dyskusje. Przyczynkiem do rozważań na temat zła tkwiącego w człowieku jest znalezienie przez sąsiadkę psa zmaltretowanego przez jakiegoś zwyrodnialca.

Jak mogło dojść do takiego zdarzenia? Do czego zdolny jest człowiek, o którym mówi się, że jest najdoskonalszym ze stworzeń? Gdzie zacierają się granice między dobrem i złem? I czy człowiek na wpływ na to, kim jest? Te i inne pytania zadaje sobie Kacper, a odpowiedzi, jakie znajduje, stanowią trzon tej niezwykłej powieści.

W poszukiwaniach pomaga Kacprowi kolega, wraz z którym chłopak przenosi się… w czasie i przestrzeni, spotykając najwybitniejszych filozofów, od starożytnych myślicieli (np. Arystotelesa, Diogenesa i Zenona z Kition), poprzez św. Augustyna, Tomasz z Akwinu, oświeceniowych racjonalistów, aż po dwudziestowiecznego laureata pokojowej Nagrody Nobla – Alberta Schweitzera.

Każdy z poznanych uczonych przekonuje Kacpra do swoich poglądów, tłumacząc je przystępnie, popierając cytatami i konfrontując własne przemyślenia z wnioskami poprzedników.

Ta podróż pozwala młodym bohaterom prześledzić stosunek różnych filozofów do dobra i zła, które często obrazowane są jako światło i ciemność, biel i czerń – symboliki, która przetrwała do dzisiaj, nawet w potocznym języku i bardzo uproszczonym rozumieniu świata.

Tropiąc zło, jego siłę i sposoby zwalczania go w sobie i w innych, Kacper staje się dla czytelnika kimś w rodzaju przewodnika po świecie duchowych wartości. Jego nauczycielami są z kolei wielcy myśliciele, którzy skłaniają chłopaka do dalszych poszukiwań i samodzielnego szukania odpowiedzi na nurtujące pytania, nie tylko w kwestii dobra i zła.

Powieść Ireny Bukowskiej można porównać do światowego bestsellera – „Świata Zofii” Josteina Gaardera. Tu również czytelnik poprzez przygody bohaterów zostaje wprowadzony w świat historii filozofii w sposób zrozumiały, przystępny, a jednocześnie fascynujący i przemawiający do odbiorcy bardziej niż akademickie podręczniki.

Dodatkowymi zaletami książki są: spora dawka inteligentnego humoru i dowcipne ilustracje. Ubarwiają one całość i sprawiają, że tropienie zła wraz z Kacprem staje się wspaniałą i pouczającą przygodą.

BEATA IGIELSKA