Dosłownie. Liternicze i typograficzne okładki polskich książek 1944-2019

Lepiej nie oceniać treści książek po okładkach – a jednak budzą one w czytelnikach żywe emocje: od zachwytu do odrazy, od ciekawości po niechęć. Gdy prawie dekadę temu Patryk Mogilnicki, ilustrator, projektant i miłośnik literatury, ujrzał w księgarni szczególnie brzydkie wydanie swojej ulubionej powieści, podzielił się swoją frustracją na Facebooku i założył stronę Kupiłbym tę książkę, gdyby nie okładka. W ciągu kilku dni zdobyła liczne grono zagorzałych fanów: ludzi, dla których książki to więcej niż treść: to wierni towarzysze naszego życia. Dla takich jak Wy powstał niniejszy tom. Autor zebrał w nim doborowe grono osób, które książki tworzą. Przedstawia najważniejsze projektantki i projektantów, rozmawia na temat szczególnie znanyc...

Litery są wszędzie, ale rzadko zauważamy ich złożoność i ukryte w nich formy. Ta książka jest bramą do fascynującego świata typografii, a jej lektura pozwala zrozumieć zakres różnorodność liter, magię tworzenia pisma oraz projektowania i składu tekstu. To starannie zaprojektowana i zilustrowana przez autora książka dla wszystkich, którzy kochają litery: pismo typo­graficzne, kaligraficzne i liternictwo, projektowanie oraz skład publikacji.

Zwięzły przewodnik po dyscyplinie będącej trzonem współczesnej komunikacji wizualnej. Ze względu na swój interdyscyplinarny charakter typografia nie posiada jednej definicji, z pewnością jednak ułatwia bądź utrudnia rozumienie i odbiór przekazu wizualnego. Autor, przybliżając najciekawsze projekty typograficzne powstałe na przestrzeni wieków, omawia praktyczne aspekty tej dziedziny. Książka jest zaktualizowanym wydaniem klasycznego brytyjskiego podręcznika. Stanowi lekturę obowiązkową dla osób stawiających pierwsze kroki w projektowaniu graficznym i typografii. Dla praktykujących projektantów będzie zaś inspirującym źródłem wiedzy.

Bogato ilustrowana książka ukazuje historię społeczności wydawniczej w nietypowy sposób – traktując osoby projektujące książki na równi z redaktorkami i redaktorami. Bo każda książka to rezultat wspólnej pracy jej autorki lub autora, redakcji wydawniczej i graficznej, projektanta, który przesądził o jej wyglądzie, czy nawet drukarza. Zawarte tu historie polskich wydawnictw pokazują nie tylko ich stronę organizacyjną i handlową, lecz także losy związanych z nimi ludzi. Mowa tu o wybitnych fachowcach i wizjonerach, którzy uczestnicząc w budowie Polski Ludowej, zderzyli się z jej totalitaryzmem. To także historia pracujących w okresie PRL-u na etatach w wydawnictwach grafików; wywiady z siedmiorgiem z nich także zamieszczono w książce. Publikacja ma wiele...

Choć dziś w Polsce nazwisko Ewy Frysztak niewiele mówi, za granicą jej plakaty stanowią gratkę dla kolekcjonerów. Z rozmowy z Januszem Górskim wyłania się portret nieprzeciętnej kobiety: mistrzyni okładek PIW-u, eleganckiej damy w naszyjniku z pereł, klnącej jak szewc, a przy tym osoby twórczej i niezależnej. Jej barwnym życiem (trzech mężów, stolik w Kameralnej obok stolika Marka Hłaski, przyjaźnie z najwybitniejszymi polskimi grafikami) można by obdzielić kilka biografii. Najważniejsze są jednak jej prace, zwłaszcza tworzone od lat pięćdziesiątych okładki książek to rysowane zamaszystym gestem, z werwą i rozmachem, to znów skonstruowane z imponującą dyscypliną. Twórczość Ewy Frysztak jest odpowiedzią na docierające do PRL-u echa modernistyczneg...

Pierwsza książka poświęcona w całości jednemu z najważniejszych projektantów graficznych w Polsce. Mieczysław Berman, który w latach 20. i 30. był związany z ruchem komunistycznym i współpracował z opozycyjnymi lewicowymi wydawnictwami, po wojnie stał się jednym z głównych propagandystów pracujących na rzecz komunistycznej władzy. Jego życiowe i polityczne wybory budziły kontrowersje i przez wiele lat utrudniały rzetelną ocenę jego twórczości. Piotr Rypson prezentuje twórczość grafika, pokazując jego ewolucję oraz wpływ, jaki wywarł na polską kulturę wizualną. Książka zawiera setki kolorowych reprodukcji – okładek, plakatów i innych projektów Bermana, a także cenne dokumenty, m.in. samokrytykę, jaką złożył on w 1951 roku na posiedzeniu k...

Pisanie na klawiaturze, poruszanie myszką lub rysikiem to jedyne wrażenia dotykowe, jakich doświadcza wielu projektantów w dzisiejszym cyfrowym świecie. Wprowadzenie do projektowania przestrzennego zachęca do zmiany tego trendu, dostarczając studentom niezbędnej wiedzy na temat zasad projektowania przestrzennego. Do tego celu wykorzystuje analizę rysunków i tworzenie modeli. Każdy z czterech projektów opisanych w książce – będących wynikiem serii eksperymentów edukacyjnych – został tak opracowany, aby skupić się na najważniejszych pojęciach: skali, proporcji, równowadze, rytmie, akcentowaniu i harmonii. Projekt Mas­ka wykorzystuje kontrast jako sposób na wzmocnienie komunikacji; Symbole z drutu przenoszą graficzną linię ciągłą z dwóch do trzech wymiar�...

Sztuka i percepcja wzrokowa mówi o procesie percepcji w ujęciu psychologiznym i opisuje jak oko percypującego organizuje postrzegany materiał w odniesieniu do psychologicznych uwarunkowań. "Oczywiste stało się, że cechy, którymi wyróżnia się praca myśliciela i artysty, charakteryzują każdą czynność umysłu. Także psychologowie zaczęli dostrzegać, że fakt ten nie jest przypadkowy: różne zdolności umysłu podlegają tym samym prawom, ponieważ umysł zawsze działą jako całość. Każde postrzeganie również myśleniem, każde rozumowanie - intuicją, każda obserwacja - odkryciem." R. Arnheim "W Ego i Id Freud argumentował, że proces myślowy nie mówiąc nic o świadomej intelektualnej pracy, nie może instnieć w niesforności doświadczenia wizualneg...

Początki twórczej działalności człowieka, geneza pisma fonetycznego, rozwój skryptu łacińskiego, proces kształtowania się współczesnej książki, rozwój plakatu i systemów identyfikacji wizualnej. Publikacja umieszcza projektowanie graficzne w kontekście społecznym, politycznym i technologicznym. Przedstawia jego ewolucję inspirowaną wynalazkami papieru, druku, pojawieniem się drzeworytu, litografii i fotografii, a także zmiany zachodzące w nim pod wpływem rewolucji przemysłowej, technik cyfrowych i internetu. Polskie wydanie książki słowackiego krytyka dizajnu Zdena Kolesára w przekładzie Joanny Goszczyńskiej zostało uzupełnione przez Jacka Mrowczyka o polski kontekst, zagadnienia dotyczące projektowania informacji, polskiej szkoły plakatu oraz historii g...

Kiedy moja córeczka była mała, często budziła się w nocy. Musiałam do niej wstawać, karmić ją i tulić, by ponownie usnęła. Początkowo takie pobudki nie przychodziły mi łatwo. Z czasem zaczęłam się jednak przyzwyczajać, a nawet dostrzegać pewne plusy – mogłam bowiem obserwować, co się dzieje na świecie, gdy wszyscy smacznie śpią. Zauważyłam, że w oknach pobliskiego biurowca do późnej nocy pali się światło, choć pracownicy dawno już wyszli do domu – to sprzątaczki porządkowały gabinety. Że gdy wszyscy odpoczywają, na ulicach pustego miasta ciężko pracują polewaczki czyszczące jezdnie. Że sąsiad ślęczy przy biurku i coś pisze. Że przez trawnik przebiegła mysz. I że już o piątej pod okoliczne sklepy podjeżdżają pierwsze samochody...

Książka Jak projektować kroje pisma to rzetelnie i uważnie napisany poradnik dla tych, którzy pragną zmierzyć się z projektowaniem krojów i tworzeniem fontów. Również ci, którzy projektują logotypy, znaki firmowe czy wykonują pojedyncze napisy, znajdą tu wartościową wiedzę na temat budowy i ustawiania liter. Dla tych, którzy chcą się poważnie zabrać do projektowania krojów, ta książka jest doskonałym wstępem do dalszej nauki. Zawarto tu porady dotyczące wszystkich aspektów tworzenia fontów – od koncepcji i organizacji projektu, przez kwestie czysto liternicze, aż po podstawy technologii, marketing i zagadnienia z zakresu prawa autorskiego. Jest to książka ze wszech miar współczesna i świetnie pasująca do polskich realiów. „Atutem tej pozycji są...

Friedrich Forssman (ur. 1965) – z zawodu zecer, studia w zakresie projektowania graficznego odbył w Darmstadcie i Moguncji; od 1990 roku pracuje jako projektant dla Arno Schmidt Stiftung oraz wielu innych instytucji i wydawnictw. Projektuje także wystawy i jest autorem wielu publikacji fachowych, takich jak Lesetypografie (2005), Pierwsza pomoc w typografii (2007, obydwie pozycje razem z Hansem Peterem Willbergiem), Detailtypografie (2010, razem z Ralfem de Jongiem).

Jeśli ktoś interesuje się polską powojenną grafiką, kiedyś niechybnie natrafi na projekty Mariana Stachurskiego: okładki książek, plakaty, ilustracje, karty pocztowe. Twórca ten jest autorem ogromnej liczby obwolut i okładek głównie dla Czytelnika, ale też dla Iskier, PAX-u i innych wydawców, a także niemal 300 plakatów. Jego prace wyróżnia oryginalna uroda i różnorodność. Przy tym Marian Stachurski jest dziś niemal zapomniany. Należało zatem wypełnić lukę i przybliżyć czytelnikom postać tego artysty. Ponieważ zmarł w 1980 roku, nie pozostało nic innego, jak rozmawiać z osobami, które go znały i pamiętają, czyli z rodziną, przyjaciółmi i współpracownikami. Jednak życie Mariana Stachurskiego okazało się tak dramatyczne, że opowieść biograf...

Twórczość Mieczysława Wasilewskiego to komunikat wyrażony prostym językiem bez zbędnych ozdobników. W rozmowie z Januszem Górskim artysta mówi o swoim życiu, rozlicznych fascynacjach i poszukiwaniu drogi twórczej. Mieczysław Wasilewski jest mistrzem lapidarnego znaku graficznego. Jego plakaty i okładki cechuje dyscyplina myślenia, widać w nich dążenie do maksymalnej kondensacji i oszczędności form wyrazu, w czym przypomina istotę aforyzmu. Artysta świadomie założył ubóstwo formalne, zminimalizowane do grafiki czarno-białej. Ascetyczna gama wymaga znalezienia całej siły wyrazu w charakterze rysunku i typografii.

Słyszałam, że się ojca bano, ponieważ był silny, wielki, a kiedy się zdenerwował, to straszliwie ryczał ? człowieka dosłownie wbijało w ziemię. No cóż, miał prawie dwa metry i był kiedyś bokserem. Można się przestraszyć. Kogoś, kto tak perfekcyjnie wyciąga tysiące drobnych kreseczek, wyobrażamy sobie jako człowieka o dużej sprawności manualnej. Ojciec twierdził, że dzięki ćwiczeniom hantlami potrafi precyzyjnie i długo rysować piórkiem. Ale zupełnie sobie nie radził z najprostszym majsterkowaniem. Gdy trzeba było na przykład wbić gwoźdź, to kończyło się rozwalonym palcem, dziurą w ścianie, zgiętym gwoździem. Cała precyzja i zręczność poszła w rysowanie. I kaligrafię. (Łucja Mróz-Raynoch) Na pewno był to geniusz. (Adam Macedo...

Choć dziś w Polsce nazwisko Ewy Frysztak niewiele mówi, za granicą jej plakaty stanowią gratkę dla kolekcjonerów. Z rozmowy z Januszem Górskim wyłania się portret nieprzeciętnej kobiety: mistrzyni okładek PIW-u, eleganckiej damy w naszyjniku z pereł, klnącej jak szewc, a przy tym osoby twórczej i niezależnej. Jej barwnym życiem (trzech mężów, stolik w Kameralnej obok stolika Marka Hłaski, przyjaźnie z najwybitniejszymi polskimi grafikami) można by obdzielić kilka biografii. Najważniejsze są jednak jej prace, zwłaszcza tworzone od lat pięćdziesiątych okładki książek to rysowane zamaszystym gestem, z werwą i rozmachem, to znów skonstruowane z imponującą dyscypliną. Twórczość Ewy Frysztak jest odpowiedzią na docierające do PRL-u echa modernistyczneg...

Janusz Górski, który ostatnio wydał kilka książek przypominających ludzi z okresu świetności pol­skiej ilustracji i plakatu, poprosił mnie o wspo­mnienia, zwierzenia o twórcach, których znałem w latach 60. i 70. XX wieku. Chodziło po prostu o relacje naocznego świadka, uzupełniające jego wiedzę o tamtych czasach. Zaskoczył mnie pomysłem wydania tych wspomnień, ale skoro do tego doszło, chcę dołączyć kilka zdań mojego komen­tarza. Mówię tutaj o ludziach znanych mi z relacji zawodowych, ale także o ludziach mi bliskich, któ­rych podziwiam, którym również dużo zawdzię­czam. Mówię o wielkich przyjaźniach. Dlatego sta­ram się opowiedzieć, za co ich podziwiam i w czym leżą ich zasługi. Nie mówię jako krytyk. Wyrażam swój punkt widzenia i mam d...

Lustro i promyk to tytuł książeczki zilustrowanej przez Wilkonia w 1996 r., a zarazem pierwszy tom poświęconej mu trylogii. Lustro – bo jest to autobiografia, opowieść o młodości i latach studiów. Promyk to oczywiście lśnienie talentu, iskra boża. Publikacja przedstawia mało znanego Wilkonia – Wilkonia dla dorosłych. W latach 1957-1959, kiedy jeszcze nie podjął decyzji, że zostanie ilustratorem, namalował cykl gwaszy Nosiwody. Te na poły abstrakcyjne kompozycje figuralne wzbudziły zachwyt krytyków. Książki dla dorosłych dawały artyście możliwość poszukiwań nowych rozwiązań typograficznych i na tym polu okazał się projektantem znakomitym. Ilustrował też tomiki poetyckie i zbiory dramatów – jedne z najlepszych prac zrealizował do wierszy Rilkego,...

W ostatniej części trylogii znalazły się reprodukcje ponad dwustu ilustracji i rzeźb Józefa Wilkonia, których bohaterami są zwierzęta, oraz komentarze artysty do jego twórczości z ostatnich trzech dziesięcioleci – Wilkoniowe portrety zwierząt przenika czułość – począwszy od niewielkich szkiców po rzeźby pasażerów monumentalnej Arki. Wiele jego książek powstało ze zwyczajnej ludzkiej chęci, aby pomóc zwierzętom – w czasach, kiedy za odstrzelonego wilka płacono nagrodę, a dzieci nim straszono, wymyślił i zilustrował historię o dobrym wilku. Większość prac zaprezentowanych w albumie pochodzi z archiwum twórcy i nie było nigdy reprodukowanych. Ilustracjom towarzyszą zapisy rozmów Janusza Górskiego z Józefem Wilkoniem. Artysta dzieli się swoimi...

Orzeł biały – znak ciągłości naszego państwa od Piastów po dzień dzisiejszy. A jednocześnie świadek naszej burzliwej historii i towarzysz walki o wolność.Jak podaje Marcin Bielski, szesnastowieczny pisarz i historyk, „legendarny założyciel Gniezna Lech wybrał to miejsce na swą siedzibę z powodu wielkiej liczby orlich gniazd w okolicy, a na pamiątkę tego faktu [...] na chorągwiach swych kazał Lech kłaść Orła Białego za herb. Jest więc orzeł biały symbolem naszej kolebki, a ściślej gniazda a więc przynależności do wspólnoty”.Jak nasz narodowy znak zmieniał się na przestrzeni wieków? W jakich sytuacjach był wykorzystywany i jakim celom służył? Jakie ukryte znaczenia kryją jego wizerunki?Odpowiedzi na te pytania oraz wiele innych faktów i cieka...