Walka o Śląsk Cieszyński w styczniu 1919 roku

W roku 1991 nastąpił ostateczny rozpad drugiej Jugosławii. Oznaczało to początek trwającego niemal dekadę ciągu wojen, konfliktów zbrojnych, czystek etnicznych i zewnętrznych interwencji, które do dnia dzisiejszego kształtują rzeczywistość obszaru pojugosłowiańskiego. W pracy omówiono jeden z epizodów owego dramatycznego czasu – działania zbrojne prowadzone na przełomie lat 1991–1992 w Dalmacji kontynentalnej i na jej wodach archipelagowych. Ponieważ jest to zagadnienie słabo w Polsce rozpoznane lub prezentowane silnie stereotypowo, autor omówił w sposób szerszy okoliczności, które determinowały przebieg wydarzeń politycznych i działań zbrojnych. Owe obszerne wprowadzenie obejmuje: rys chorwackiej tradycji narodowo-państwowej, w tym próby tworzenia mar...

W wiekach, które nastąpiły po upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego w 476 roku, pojęcie „Italia” pozostało pojęciem czysto historycznym i geograficznym. Pozbawiony jedności politycznej Półwysep Apeniński, wraz z przyległymi wyspami Sycylią, Sardynią i Korsyką, był skomplikowaną mozaiką małych księstw, signorii i republik. Tylko południowa część półwyspu – Mezzogiorno – została zjednoczona w politycznych granicach Królestwa Neapolu, począwszy od podboju normańskiego w XI wieku. Reszta Italii była rządzona przez książąt, margrabiów, panów (signorów) lub władze republiki. Wszystkie te państwa miały swoją własną historię stosunków z sąsiadami, własne struktury polityczne i własne ogniska wewnętrznych napięć. Interweniowanie w sprawy wł...

Rosja kończyła wojny na frontach wewnętrznych, zwalniając w ten sposób swe siły do walki z Polską. Nader słaby z początkiem 1920 roku front przeciw polski (cztery do pięciu dywizji) był zasilany stale w miarę stopniowej likwidacji innych nieprzyjaciół. Już w połowie marca liczył on szesnaście dywizji piechoty i dwie dywizje jazdy w sile około 89000 bagnetów i szabel. Jednocześnie wprowadzono w początkach marca nowy podział organizacyjny frontu. Front na północ od Polesia (do rejonu Szaciłek) podlegał, jak dotychczas, „dowódcy frontu zachodniego”. Natomiast na południe od Prypeci stojącą XII armię i XIV armię, która główną siłą stała wzdłuż granicy rumuńskiej, podporządkowano „dowódcy frontu południowo-zachodniego”, któremu również po...

Wdzisiejszych czasach, gdy wymienia się nazwę wyspy Bali, większość ludzi ma na myśli rajską wyspę zdziewiczą przyrodą icharakterystyczną, starożytną kulturą miejscowych, która od około stu lat jest jednym zpopularnych ośrodków wypoczynkowych zachodniej cywilizacji. Przeciętny obywatel nie zdaje sobie sprawy, że do początku XX wieku Bali było jednym zgłównych miejsc walki zeuropejskim kolonializmem, zwłaszcza holenderskim. Do ostatecznego podboju wyspy potrzeba było ośmiu (!) pełnoskalowych wypraw wojskowych zorganizowanych przez Holendrów wlatach 1846-1908. Wnikliwy czytelnik może polemizować zautorem co do liczby operacji wojskowych na wyspie, gdyż historycy tradycyjnie mówią tylko osiedmiu wyprawach – 1846, 1848, 1849, 1868, 1894, 1906 i1908. Pacyfika...

W chwili najgorętszego wiru bojowego z tej strony nie próżnował Tarnowski, lecz cały huf walny i część posiłkowych chorągwi do nowego wypuścił natarcia bramą wschodnią. Z nie mniejszą gwałtownością przyszło i tu do spotkania. Zawrzała zatem walka po obu stronach obozu z chwiejnym na razie szczęściem. Równocześnie Staszkowski nie tracąc czasu wysunął kilka wozów w południowym rzędzie, umieścił w otworze działa i celnymi strzałami nie przestawał razić środka wołoskich hufców. Wsparło go kilkaset piechoty, która wypadłszy tędy, z rusznic gęsty na nie wypuściła ogień. W ten sposób zawiązał się bój na wszystkich trzech bokach obozu coraz oporczywszy, coraz krwawszy. Hetman śledząc bacznie walczących, słał im jedną rotę za drugą na pomo...

Wsamym Wilnie sytuacja wciągu dnia 20.IV. poważniejszym zmianom nie uległa. Ze strony polskiej poza drobnymi przedsięwzięciami nie czyniono żadnych kroków agresywnych. Przeciwnik, mimo przybycia posiłków zLandwarowa, ograniczył się tak samo do obrony ido ewakuacji. Pod wieczór przybył do Wilna jeszcze jeden batalion piechoty, zabrany wmarszu przez wysłany wtym celu wnoc z19 na 20.IV. pociąg. Dnia 21.IV. o2.00 rano nadeszła do Wilna reszta piechoty gen. Śmigłego, wraz ze sztabem dywizji. Ztą chwilą ciężar walki przeszedł na piechotę. Rozpoczęte og. 5.00 rano natarcie, już wgodzinach popołudniowych doprowadziło do opanowania całego miasta. Przeciwnik cofał się na północo-zachód, wkierunku na Mejszagołę. Ze względu na wyczerpanie oddziałów, zwłaszcza k...

Rankiem 4 lutego 1864 roku feldmarszałek porucznik Ludwig von Gablenz, wódz naczelny ekspedycyjnego korpusu austriackiego, wizytował żołnierzy, którzy w dniu poprzednim w rejonie szlezwickiej miejscowości Ober-Selk stoczyli ostrą potyczkę z siłami duńskimi. W świcie rakuskiego generała podążał liczący sobie wówczas 32 lata kapitan Wilhelm von Gründorf, którego losy odzwierciedlały pokrętne dzieje habsburskiej monarchii. On sam w dobie Wiosny Ludów przeżył okres fascynacji rewolucyjnymi ideami, co zaowocowało nawet wstąpieniem przezeń w szeregi formowanego w Grazu Legionu Akademickiego, mającego bić się za zwycięstwo nowych prądów. Po upadku wiedeńskiej rewolucji młody Gründorf uniknął spodziewanych represji dzięki protekcji wuja, wysoko postawionego...

Pierwsza wojna rzymsko-pontyjska, zwana także I wojną mitrydatejską (ok. 89-85 p.n.e.) to jeden z ostatnich etapów podboju hellenistycznego świata przez Rzym. Zwykle jest on postrzegany jedynie jako mało istotny epizod z dziejów Republiki, jednak w rzeczywistości, stawką tego konfliktu były losy śródziemnomorskiego świata. Zwycięstwo Rzymu wcale nie było oczywiste i gdyby nie niewątpliwy geniusz militarny Sulli, losy starożytnego świata mogłyby się potoczyć zupełnie inaczej. W pracy omówiono okoliczności tego konfliktu, a także przybliżono dzieje i wojskowość Pontu, porzucając przy tym, tradycyjnie przyjęty, jednostronnie rzymski punkt widzenia.

1 września 1939 roku 18. Pułk Ułanów Pomorskich prowadzący działania taktyczne przede wszystkim w szyku pieszym, posiadając stałe wzmocnienie w sile baterii artylerii konnej oraz przejściowo wsparty szwadronem czołgów rozpoznawczych i szwadronem kolarzy Pomorskiej Brygady Kawalerii, przez cały dzień skutecznie opóźniał działania trzech kolejno wprowadzonych do walki batalionów niemieckiej piechoty, wspieranych ogniem kilku baterii artylerii. O godzinie 16.30 pułkownik Kazimierz Mastalerz otrzymał z dowództwa Grupy Operacyjnej Czersk pisemny rozkaz zorganizowania przeciwuderzenia. Parę godzin później dywizjon manewrowy w szyku konnym zaatakował przeciwnika pod wsią Krojanty. Szarża została krwawo odparta przez Niemców, ale wywołała częściową dezorganizację...

26 (16) lipca 1662 roku wojska państwa moskiewskiego odniosły największe zwycięstwo w wojnie rosyjsko-polskiej toczącej się w latach 1654–1667, zarówno pod względem liczby walczących po obu stronach, jak i strat strony, która poniosła porażkę. W bitwie pod Kaniowem przeciwnik stracił 8 tysięcy zabitych, wziętych do niewoli i tych, którzy utonęli w Dnieprze. Jako trofea zwycięzcy otrzymali 117 chorągwi, 22 działa i cały obóz pokonanych. Paradoks polega na tym, że ta bitwa jest prawie nieznana historykom. Co więcej, starano się zapomnieć o zwycięstwie wojsk rosyjskich i lojalnych wobec cara Kozaków z lewego brzegu Dniepru, wkrótce po zakończeniu wojny z Rzeczpospolitą. Przyczyna takiej sytuacji dotyczącej wiktorii pod Kaniowem jest dość prosta – główn...

Największe, najkrwawsze i najbardziej barbarzyńskie przedsięwzięcie militarne w dziejach świata 22 czerwca 1941 roku o 3.15 nad ranem rozpoczyna się największa operacja wojskowa w historii. To nie będzie starcie dobra ze złem. Kruchy sojusz dwóch totalitaryzmów, wspierających się przez pierwsze 22 miesiące drugiej wojny światowej, właśnie się załamuje. Hitler rzuca do walki 4 miliony żołnierzy. Ich początkowe spektakularne sukcesy zdają się wróżyć upadek Stalina. Mało kto w tych gorących letnich dniach spodziewa się, jaki los czeka Niemców za kilka miesięcy. III Rzesza rozpęta wojnę na wyniszczenie. Jej celem będzie unicestwienie sowieckiego komunizmu, eksterminacja Żydów i zdobycie nowych ziem dla rasy panów. Armia Czerwona nie okaże się godnym prze...

W połowie XVI wieku mocniejsi sąsiedzi (Polska i Litwa, Moskwa, Szwecja, Dania) pożądliwie patrzyli na nadbałtyckie Inflanty, na których podupadało państwo zakonu kawalerów mieczowych. W 1557 roku król polski i wielki książę litewski Zygmunt II August zorganizował wyprawę do Inflant i zmusił mistrza krajowego do zawarcia przymierza przeciwko Moskwie Iwana IV Groźnego. Ten ostatni odpowiedział zajęciem Dorpatu i Narwy. W konflikt włączyli się też Duńczycy i Szwedzi. W 1561 roku mistrz krajowy zakonu inflanckiego Gotthard Kettler jako świecki lennik Zygmunta Augusta objął rządy w Kurlandii i Semigalii. Oddziały polsko-litewskie w przystąpiły do wypierania wojsk moskiewskich. W 1562 roku 4000 żołnierzy pod wodzą kasztelana ciechanowskiego Stanisława Leśniow...

Wsamym Wilnie sytuacja wciągu dnia 20.IV. poważniejszym zmianom nie uległa. Ze strony polskiej poza drobnymi przedsięwzięciami nie czyniono żadnych kroków agresywnych. Przeciwnik, mimo przybycia posiłków zLandwarowa, ograniczył się tak samo do obrony ido ewakuacji. Pod wieczór przybył do Wilna jeszcze jeden batalion piechoty, zabrany wmarszu przez wysłany wtym celu wnoc z19 na 20.IV. pociąg. Dnia 21.IV. o2.00 rano nadeszła do Wilna reszta piechoty gen. Śmigłego, wraz ze sztabem dywizji. Ztą chwilą ciężar walki przeszedł na piechotę. Rozpoczęte og. 5.00 rano natarcie, już wgodzinach popołudniowych doprowadziło do opanowania całego miasta. Przeciwnik cofał się na północo-zachód, wkierunku na Mejszagołę. Ze względu na wyczerpanie oddziałów, zwłaszcza k...

Bękarty to antologia, na którą składa się pięć opowiadań autorstwa Macieja Bobuli, Adama Miklasza, Katarzyny Gondek, Aleksandra Przybylskiego i Michała Zantmana. Bohaterem zbiorowym książki jest miasto i jego mieszkańcy, których poznajemy przez pryzmat opowieści szeptanych w kolejkach, tramwajach i przy narożnych stolikach osiedlowych knajp. Twórcy tomu na różne sposoby podejmują temat legendy miejskiej. Dla jednych staje się on pretekstem do snucia fantastycznych, środowiskowych historii, dla innych do podejmowania melancholijnych narracji osadzonych w quasi-mitycznej przeszłości, a dla jeszcze innych stanowi zachętę do meta-literackiej wypowiedzi na temat twórczego potencjału opowieści. Czytelnik spotyka postaci zarówno z wielkomiejskich, grodzonych blokowisk...