Bitwa u wrót Warszawy 1920

Polska odrodzona w listopadzie 1918 roku musiała zbrojnie kształtować swoje granice. Tak było również na południu, gdzie miał miejsce spór o przynależność Śląska Cieszyńskiego, Spiszu i Orawy z nowo powstałą Czechosłowacją. W trzeciej dekadzie stycznia 1919 roku armia tego państwa niespodziewanie zaatakowała nieliczne polskie oddziały na Śląsku Cieszyńskim. Czechosłowacka ofensywa została zatrzymana pod Skoczowem i Ustroniem, po czym walki zostały przerwane. O niekorzystnym dla Polski przebiegu granicy wzdłuż rzeki Olzy przesądziła decyzja mocarstw zachodnich z lata 1920 roku. Stało się to przyczyną złych stosunków polsko-czechosłowackich w następnych latach. Okazja do rewanżu nadarzyła się jesienią 1938 roku, gdy Hitler wywołał tzw. kryzys sud...

Dzieje wojskowości polskiej dwudziestolecia międzywojennego są częstym tematem publikacji historyków. Nadal pozostaje jednak jeszcze wiele niepodjętych wątków. Do takich zaliczyć można funkcjonowanie pionu wojennego niezależnego od Ministerstwa Spraw Wojskowych, wyłączonego nawet od 1926 roku z cywilnej kontroli parlamentarnej. Jego pomysłodawcą był marszałek Piłsudski. Miał on wysoką rangę ? w latach 1926?1939 najważniejszą ? w strukturach centralnych wojska. Uznać jednak trzeba, że ten model funkcjonowania nie służył jego właściwemu przygotowaniu do wojny. Izolował armię od demokratycznej kontroli społecznej nad jej funkcjonowaniem. Wykorzystywał siły zbrojne do działalności politycznej, a nawet do zbrojnego wystąpienia przeciw legalnym władzom. Wyd...

Obchodzimy stulecie zwycięstwa w bitwie Warszawskiej 1920 r. Walki z bolszewikami toczone na północ od Warszawy, choć mniej znane niż te na wschodnim przedpolu stolicy – pod Radzyminem i Ossowem, miały ogromny wpływ ostateczny sukces strony polskiej. W starciach w rejonie Ciechanowa, które rozgrywały się miedzy 10 a 20 sierpnia 1920 r., biły się VIII Brygada Jazdy i 18. Dywizja Piechoty z 5. Armii gen. Sikorskiego. Kontratakując, weszły one w lukę między dwiema armiami bolszewickimi. Ułani z 203. pułku ochotniczego podczas zagonu na Ciechanów rozbili sztab IV Armii wroga i zniszczyli radiostację. Armia ta, pozbawiona łączności z dowództwem, nie weszła do walki o Warszawę i z opóźnieniem podjęła odwrót w obliczu polskiej kontrofensywy. Dzięki temu została...

Już 7 września 1939 szpice niemieckich oddziałów pancernych dotarły do stolicy Polski. Tu jednak napotkały twardy opór i zostały odrzucone. Stopniowo Niemcy zaciekali pierścień okrążenia wokół Warszawy. Miasto było brutalnie bombardowane. Warszawa broniła się do 27 września.

Polska siła zbrojna ma ponad tysiącletnią historię. Z kolei szkolnictwo wojskowe przygotowujące kadrę dla niej liczy niespełna trzysta lat, do tego uwzględnić należy 123 lata niewoli narodowej. Było to znaczne opóźnienie wobec państw Europy Zachodniej. W pracy pokazane zostały tego przyczyny. Niniejsza publikacja podzielona została na pięć rozdziałów. W pierwszym analizie poddano funkcjonowanie tegoż szkolnictwa do odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. Korzystniejsze warunki dla uruchamiania pewnych form szkolenia kadry dla potrzeb narodowej siły zbrojnej nastały w dekadzie poprzedzającej wybuch I wojny światowej i to tylko w Galicji. Skorzystał z tego ruch strzelecki i w mniejszej skali inne polskie stronnictwa niepodległościowe. Docenić należy...

Seria "Warszawskie Termopile" wydawana przez Fundację "Warszawa Walczy 1939-1945". Publikacje te ukazują najważniejsze wydarzenia, jakie rozegrały się w Warszawie, począwszy od okresu zaborów jak i walki o niepodległą Polskę ze szczególnym uwzględnieniem Powstania Warszawskiego w 1944 roku. Są poświęcone m.in. zgrupowaniom powstańczym, służbom i oddziałom Armii Krajowej, walkom w poszczególnych dzielnicach Warszawy, losom ludności cywilnej. Fundacja "Warszawa Walczy 1939-1945", wydając książki z tej serii, popularyzuje postawy patriotyczne poprzez podtrzymywanie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej. Upowszechniają one wiedzę historyczną, dokumentując współdziałanie formacji zbrojnych...

Bitwa o Nasielsk to najważniejsze wydarzenie w bitwie na przedpolach Warszawy powstrzymujące marsz ku Wiśle wojsk rosyjskiego Frontu Zachodniego. Bitwa ta stworzyła podstawy do uruchomienia manewru znad Wieprza, który doprowadził do diametralnego odwrócenia losów generalnej bitwy i zmusiła przeciwnika do ucieczki na wschód. Bitwa o Nasielsk, jako pole bitwy 5. Armii gen. Sikorskiego, jest niedoceniana przez polską historiografię. Milczano o niej z powodu animozji personalnych między dowódcą tej armii a marsz. Piłsudskim. Nie pozostaje więc nic innego jak uporczywie upominać się o przywracanie prawdy historycznej. Stąd apel do historyków o nieskazywanie jej na zapomnienie. Ale także apel do lokalnej społeczności o zdecydowanie większą aktywność w przywrócenie pa...

Powstanie Wielkopolskie należy do bardzo nielicznych polskich powstań narodowych, które zakończyły się pełnym sukcesem powstańców. Powstańcy mieli to szczęście, że Niemców powstrzymał przed zdecydowaną ofensywą w celu militarnej rozprawy z powstaniem narzucony im układ rozejmowy podpisany w Trewirze. Nie odważyli się także w maju i czerwcu 1919 r., w ramach krytyki projektu, a następnie samego traktatu pokojowego, na wojnę z Polską. Powstańcy osiągnęli swe cele samodzielnie, przy niewielkim, wręcz symbolicznym wsparciu kadrowym ze strony Wojska Polskiego. Przede wszystkim zrealizowany został cel polityczny, dla którego powstanie wybuchło, gdyż Wielkopolska niemal w całości znalazła się w granicach państwa polskiego.

Opisywane w tej książce wydarzenia odnoszą się do 1919 r. i w zasadzie koncentrują się na przygotowaniu, przeprowadzeniu i skutkach zajęcia Mińska jako centrum polityczno-kulturalnego Białorusinów, narodu nieśmiało aspirującego do własnej państwowości. Była to największa bitwa tej wojny stoczona w pierwszym roku jej trwania. Ale w opracowaniu tym zostały także przybliżone wydarzenia militarne ją poprzedzające, w tym wyprawa wileńska oraz opanowania przez Polaków dwóch znaczących miast - Wilejki i Mołodeczna - które stanowiły podstawę do operacji zajęcia Mińska. Zamierzeniem autora było też pokazanie, jak opisywane wydarzenia wkomponowane były w cele polityki wschodniej obozu piłsudczykowskiego, w szczególności do utworzenia federacji państw pod polsk...

Nieco ponad dwudziestoletni okres funkcjonowania Wojska Polskiego, w tym ponad dwa lata w systemie wojennym, przyniósł wiele pozytywnych dokonań, chociaż błędów także nie brakowało. Wojsko, z założenia apolityczne, w praktyce nie realizowało tej zasady, zwłaszcza od przewrotu majowego 1926 r., co więcej, aspirowało do ogrywania znaczącej roli politycznej w państwie. Wpływ na to mieli jego zwierzchnicy, szczególnie marszałkowie Józef Piłsudski i Edward śmigły-Rydz. Wojsko Polskie w II Rzeczypospolitej traktowane było przez kierownictwo państwa jako gwarant międzynarodowej pozycji kraju.

Los jeńców rosyjskich wziętych do niewoli przez Wojsko Polskie w wojnie 1919-1920 przestał być jedynie przedmiotem badań historyków i awansował do rangi problemów politycznych. Rosjanie starają się udowodnić, że winy historyczne leżą po obu stronach i tak jak Katyń obciąża ich sumienie, Polacy odpowiadają za eksterminację jeńców radzieckich w wojnie 1919-1920 roku, m.in. w tzw. obozach śmierci w Strzałowie i Tucholi. Zdaniem historyków polskich liczby zgonów jeńców podawane przez Rosjan są znacznie przesadzone, a ponadto wynikały z trudnych warunków bytowania w obozach, nie zaś świadomej eksterminacji. Lech Wyszczelski dodaje jeszcze inny problem - podczas tej wojny nie tylko żołnierze Armii Czerwonej trafiali do niewoli polskiej, ale też Polacy do ni...

Wojna polsko-rosyjska 1919-1920 r. obfituje w wiele wydarzeń mogących stanowić temat licznych prac historycznych. Składają się na nie poszczególne kampanie, operacje czy bitwy. Wśród tych ostatnich godna wyeksponowania jest bitwa o Lwów. Co prawda los wojny polsko-rosyjskiej 1919-1920 r. przesądzony został podczas bitwy na przedpolach Warszawy w sierpniu 1920 r., Ale przyczyniło się do tego powstrzymanie ofensywy 1 Armii Konnej Budionnego pod Lwowem w tym samym czasie załamało plan Stalina przerzutu rewolucji bolszewickiej na Bałkany. O ile obrona Warszawy stanowiła narodowy symbol obrony przed nawałnicą bolszewicką, to w odniesieniu do dawnej Galicji takim miastem symbolem stał się Lwów. U wrót obu polskich miast załamał się plan sowietyzacji Polski. Nie oznacz...