Wróg publiczny i inne dramaty węgierskie

Mattavilāsa, czyli Uroki upojenia, jak przetłumaczyły tytuł farsy autorki przekładu, jest jednoaktową sztuką, której niewielki fragment został dotychczas przełożony na język polski przez prof. dr hab. Bożenę Śliwczyńską (Mahendrawikrama Warma, Pijackie swawole (Mattawilasa-prahasana), [w:] Światło Słowem zwane. Wypisy z literatury staroindyjskiej, red. M. Mejor, Warszawa 2007). Udostępnienie zatem polskiemu czytelnikowi tekstu tej niewątpliwie ciekawej sztuki, która ma „liczne walory, takie jak naturalizm opisu, zwięzły i miejscami dosadny język, angażowanie w roli protagonistów postaci z marginesu, zdystansowany stosunek do religii” – co podkreśla w swym artykule Ariadna Matyszkiewicz – jest rzeczą godną wielkiej pochwały, bo w ten sposób o nowe dz...

„Pragniesz przeżyć przygodę swojego życia? Z nami zwiedzisz bunkry i poczujesz się jak Janek z 'Czterech pancernych'!” – krzyczy tandetna ulotka. Manewry wojskowe, military shows, paintball dla znudzonych pracowników korporacji. Życie po życiu radzieckich poligonów, państwa w państwie, które rozporządzało nie tylko czołgami, śmigłowcami i głowicami atomowymi, ale prowadziło także szpitale, szkoły, kina i piekarnie. Po jednej stronie muru tęskniący za domem żołnierze, często niezdyscyplinowani, niedożywieni i prowadzący nielegalne biznesy, po drugiej – Polacy zbuntowani wobec agresji radzieckich sąsiadów, ale też skłonni do romansów i przyjaźni ponad podziałami. Julia Wizowska – urodzona w Kazachstanie i wychowana w duchu szacunku dla sowieckich...

Harold Bloom, słynny amerykański literaturoznawca z Uniwersytetu Yale (autor m.in. Zachodniego kanonu i Księgi J), dzieli się w tym tomie swoimi doświadczeniami czytelniczymi W zamierzeniu książka ma pomagać w „udanej”, „dobrej” lekturze przywołaniem sporej grupy klasycznych dzieł, głównie z XIX i XX wieku: opowiadań, poezji, powieści i sztuk różnych autorów europejskich i amerykańskich od Szekspira po Toni Morrison. Bloom pokazuje, czego poszukiwać w poszczególnych utworach, „po co” je czytać. Nie jest to systematyczny wykład teorii ani historii literatury, lecz raczej relacja z osobistego odbioru tych dzieł, pewnego „kanonu”, do którego autor niniejszej książki ciągle powraca od dziesiątek lat. Jego idea czytania preferuje bowiem wymiar na ws...

„Co to takiego, co każe tym ludziom sznurować usta? Strach? Przed czym? Przed mordercami i ich następcami? Dlaczego miano by się ich bać jeszcze dzisiaj? A może to strach przed upiorami przeszłości? A przecież wiemy, że nie da się tego zażegnać milczeniem. Wprost przeciwnie” – pisze Martin Pollack, powracając do dręczących go tematów: wypierania pamięci o zbrodni w imię ochrony społeczeństwa, amputowanych traum, dziedziczenia winy, niewidocznego szlaku grobów, którymi naznaczona jest cała Europa Wschodnia. Zwraca też uwagę na historię uchodźstwa w naszej części świata i – co za tym idzie – na długą tradycję różnorodności etnicznej. Obnaża narracje, za pomocą których politycy chcą odgrodzić się dziś od uchodźców, a jednocześnie ujedno...

Robert Kaplan trafił do Rumunii w zasadzie przez przypadek i nie podejrzewał, że zwiąże się z tym krajem na wiele lat. W 1973 roku był młodym dziennikarzem, a Rumunia jawiła mu się jako smutny komunistyczny zaścianek, którym nie interesują się zachodnie media. Wkrótce jednak stała się dla niego kluczem do Bałkanów i ostatnim pograniczem – zarówno w sensie geograficznym, jak i historycznym. To rozległe terytorium, kiedyś najdalszy skraj imperiów bizantyjskiego, otomańskiego, habsburskiego i rosyjskiego, do dziś zmaga się ze swoją skomplikowaną historią. W swojej książce Kaplan, Amerykanin w Rumunii, próbuje zrozumieć, jaki wpływ miało unikatowe połączenie łacińskiego Zachodu Europy, greckiego Wschodu i wpływów islamskiego imperium na powstanie kraj...

Sprawiedliwi wojownicy i desygnowany spośród nich na Mesjasza młynarz Benia, chasydzki nosiwoda Symcha Płachte i Gimpel Filozof, polscy panowie Wróblewski i Lubomirski, uciekająca z domu i błąkająca się w poszukiwaniu Boga córka Lubomirskiego, lichwiarz Lewi Patasznik i jego przepełniona Boską Obecnością córka Lea, białoruski pobożny chłop Kirył, kabalistyczni Lilit i Samael, Archanioł Michał, wreszcie Chrystus ubogich i skruszonych w sercu, zstępujący z krzyża – wszyscy zawieszeni między smorgońskim sztetlem a Jeruzalem, między ziemią a niebem, realnym życiem a snem, prostą mową a sofizmatami, ciepłem zwierząt i małej izby ogrzanej ogniem z leśnego chrustu a chłodem wielkiego pałacu i cynizmu ludzi. Oto niezwykły, ekspresjonistyczno-mistyczny panop...

?Gniazdko dudków" to powieść napisana na cztery ręce przez kultowych nowojorskich poetów: Johna Ashbery?ego i Jamesa Schuylera. Poetycki duet pisał ją, z przerwami, kilkanaście lat, a potem tandem polskich poetów ? Andrzej Sosnowski i Tadeusz Pióro ? przekładał ją, z przerwami, ponad dwadzieścia pięć lat. We wstępie Ashbery?ego czytamy: ?Czysty przypadek sprawił, że James Schuyler i ja zaczęliśmy pisać ?A Nest of Ninnies? - opowiada John Ashbery. ? Był lipiec roku 1952, kiedy wracaliśmy do Nowego Jorku z East Hampton [...]. Zaczynając się nudzić, Jimmy powiedział: ? A może byśmy tak napisali powieść? ? A jak mielibyśmy to zrobić, zapytałem. ? To proste, ty piszesz pierwsze zdanie ? brzmiała odpowiedź. Dla Schuylera było to dość typowe ? wpaść na b�...

Zawsze sądziłaś, że czeka cię życie w wielkim świecie, że jest Ci pisane coś więcej, niż zaduch indonezyjskich miast. Ale z każdym dniem czujesz, jak mocniej zapuszczasz korzenie. Porastasz tu mchem. Do chwili, gdy poznajesz samego Diabła, który w zamian za twą miłość, wręcza ci obietnicę przygody: parę krwistoczerwonych szpilek. Rodzice ostrzegali cię, żebyś nie przyjmowała prezentów, ale już za późno. Zawierasz faustowski pakt i wyruszasz w podróż, której zasad nie jesteś jeszcze w stanie pojąć. Wkładasz czerwone szpilki. Jeśli chcesz rozpocząć wędrówkę, otwórz tę książkę. Wędrówka to pierwsze polskie tłumaczenie z języka indonezyjskiego. Ekscytująca powieść paragrafowa, w której to my musimy zdobyć się na odwagę, by samodzielnie...

Kolejna publikacja Roberta F. Barkowskiego w serii „Historyczne Bitwy” dotyczy konfliktu wewnętrznego w imperium Franków pomiędzy potomkami Karola Wielkiego. Podłożem walk o władzę było ścieranie się koncepcji jedności cesarstwa oraz frankijskiego prawa dziedziczenia. Z jednej strony cesarz miał sprawować władzę zwierzchnią nad prowincjami imperium. Z drugiej zaś, na mocy zasad sukcesji, należało podzielić państwo pomiędzy prawowitych spadkobierców z rodu Karolingów i obdarzyć ich godnościami królewskimi, co sprzyjało emancypacji. Najpierw cesarz Ludwik I Pobożny zmagał się ze zbuntowanymi synami: Ludwikiem II Niemieckim, Lotarem I i Pepinem I Akwitańskim (a potem jego synem Pepinem II). Następnie, po śmierci Ludwika Pobożnego w 840 roku, rozpętała...

Czasopismo literackie jest wydawane przez Instytut Książki. Prezentuje najcelniejsze teksty z literatury światowej – od klasyki po awangardę. Obok przekładów zamieszcza krytyczne rozprawy, dyskusje, autokomentarze i omówienia twórczości translatorskiej. Proponuje też przekładowe ponowienia kanonu (Proust, Kafka, Flaubert).

Zebrane w tym tomiku młodzieńcze opowiadania i miniatury Prousta to dopiero wprawki przyszłego autora Poszukiwania, zarysy, szkice opisów natury, morza, prowincji, postaci kobiecych i męskich, impresje, takie jak Portret damy czy Ciało szczupłe i zwinne. W zachwytach nad przemijającym, nieustannie zmieniającym się pięknem morza, symbolu ludzkich uczuć i ducha, czujemy inspiracje Baudelairowskie. Podobne mistrzowskie opisy i wyznanie poetyckich fascynacji znajdziemy później w tomie W cieniu zakwitających dziewcząt, a więc jednej z części Proustowskiej epopei: „Wmawiając sobie, że „siedzę na molo” lub w głębi „buduaru”, o którym mówił Baudelaire, pytałem sam siebie, czy jego „słońce prażące promieniami morze” – bardzo w tym odmienne od wieczor...

Po drugiej wojnie światowej i po upadku muru berlińskiego uwierzyliśmy w ostateczne zwycięstwo naszej wizji świata, charakteryzującej się liberalnym indywidualizmem, kosmopolityzmem, demokracją i respektowaniem praw człowieka. Jednakże od przełomu stuleci wiele kultur zdecydowanie przeciwstawia się zachodnim zasadom, uznawanym dotąd za uniwersalne. Krytykuje się lub postponuje demokrację, otwarcie broni się autokracji w Chinach i w Singapurze, w niektórych państwach muzułmańskich, w Rosji. Poza tym w łonie samego Zachodu pojawiają się rządy populistyczne lub nieliberalne. Burzliwa debata toczy się zarówno na płaszczyźnie zachodniej, jak i w wymiarze globalnym. Po obu stronach widać rozpasanie. Na Zachodzie klasyczny humanizm przekształcił się w humanitaryzm...