Święta i obyczaje żydowskie

Książka rabina Leona Treppa to znakomite kompendium wiedzy o Żydach i judaizmie Autor przedstawia w zarysie dzieje swojego narodu, prezentując jego dorobek umysłowy i kulturalny. Omawia piśmiennictwo i literaturę żydowską, poczynając od starożytności (Biblia i Talmud) aż po czasy współczesne. Opisuje żydowskie święta i zwyczaje, wierzenia i symbole religijne. Znajdziemy tu także rozdziały poświęcone powstaniu i problemom współczesnego państwa Izrael, społeczności Żydów amerykańskich, nowoczesnym kierunkom w judaizmie, a także relacjom chrześcijańsko-żydowskim. Obecne wydanie, poprawione i uaktualnione, zawiera również informacje o żydowskiej mistyce (kabale) oraz debacie na temat Holokaustu. Napisana prostym i przystępnym językiem, książka ta zawiera ogromną ilość informacji, które zapewne z trudem pomieściłaby obszerna encyklopedia.

Narodowa kuchnia Żydów charakteryzuje się skrupulatnym przestrzeganiem koszerności, tj. religijnego podziału pokarmów na koszerne – czyste (dozwolone) i trefne – nieczyste (zakazane). Podział ten oparty jest na Biblii, na nakazach Pięcioksięgu Mojżesza (Tory), i późniejszych interpretacjach tych praw przez rabinów.

Któż jest bardziej usposobieniem dowcipu niżeli Żydzi? Między innymi przez to, że potrafią jak żaden inny naród na świecie pokpiwać i czasem nawet bezlitośnie drwić także z samych siebie. Przedstawiamy bardzo obszerny zbiór żydowskich szmoncesów przygotowanych przez wielkiego znawcę żydowskiej kultury i obyczajowości Roberta Stillera.Dowcip żydowski, pełen dystansu i inteligencji, drwin z otaczającego świata i samych siebie.

Paul Spiegel urodził się w 1937 r. w Warendorfie. Okres władzy nazistowskiej przetrwał w ukryciu w Belgii, po oswobodzeniu powrócił do Niemiec. W latach sześćdziesiątych pracował jako redaktor, później jako rzecznik prasowy. W roku 2000 został wybrany przewodniczącym Centralnej Rady Żydów w Niemczech. To stanowisko piastował do swej śmierci w 2004 r. W 2001 r. ukazały się w wydawnictwie Ullstein jego wspomnienia "Znowu w domu". Założył własną agencję artystyczną, którą po jego śmierci prowadzi jedna z córek.Paul Spiegel pragnie zbliżyć obcych sobie ludzi. Udziela odpowiedzi na pytania związane z religią, tradycjami oraz dniem powszednim Żydów.

Obowiązkowa lektura dla widzów „Unorthodox” i „Shtisel”. Ale nie tylko. Świat izraelskich chasydek, najbardziej ortodoksyjnych spośród religijnych Żydówek, jest hermetyczny i nieufny. Hance Grupińskiej udała się rzecz trudna – przekonała kobiety do rozmawiania, pozyskała ich zaufanie i serdeczność. Szczelnie zamknięte przez tradycję i mężczyzn, kształcone tak, by wiedziały, że wiedzieć nie muszą, wypełniają swój los według schematu obowiązującego od wieków. Bo tak postępują skromne, milczące i pracowite. A jednak – dokonując indywidualnych wyborów w ramach wytyczonych granic, wiodą własne życie. Ich codzienność wpisana jest tu w opowieści o polskich, ukraińskich, rumuńskich czy węgierskich dworach chasydzkich. Różnorodny i przenikliwy, choć nigdy kompletny, obraz kultury chasydzkiej zapisany został na tle współczesnego Izraela.

Kim jest anioł? Jaka jest ukryta struktura wszechświata? Jak rozszyfrować tajemne kody Biblii? Jak osiągać stopniowo kolejne poziomy duszy? Dlaczego liczba 13 jest formą wyrażania miłości? Na te i wiele innych pytań odpowiada „kabała”, nauka o tajnikach mistyki żydowskiej. Znajdziemy w niej metafizyczne wywody o niezrównanej głębi, a także specyficzne metody pozwalające wznieść się ponad zwykły stan ducha i w głębi samych siebie odkryć nowe światło i nowe siły, które prowadzą nas daleko poza horyzonty znane z życia codziennego. Kabała to prawdziwa rewolucja, jest nie tylko filozofią – „umiłowaniem mądrości” – lecz także drogą wiodącą do „mądrości miłowania”.

Naród start-upów rozwiązuje pytanie za milion dolarów: Jak to jest, że Izrael – kraj siedmio milionowej populacji, mający tylko 60 lat, otoczony przez wrogów, w ciągłym stanie wojny od czasu jego powstania, bez zasobów naturalnych – produkuje więcej start-up firmy niż duże, spokojne i stabilne kraje jak Japonia, Chiny, Indie, Korea, Kanada i Wielka Brytania?

Już znacie Izrael? Ten z doniesień o wojnie, napięciu na Bliskim Wschodzie, aktach terroryzmu? Z thrillerów? Z powieści Amosa Oza, Meira Shaleva, Lizzie Doron, Eshkola Nevo wydawanych przez Muzę? A może od dawna jest na liście Waszych podróży? Przeczytajcie jednak tę książkę, bo to naprawdę rzadka okazja! Ela Sidi pokazuje Izrael taki, z jakim przyszło się oswajać właśnie jej, pochodzącej z Polski nie-Żydówce, która emigrację „otrzymała w podarunku wraz z mężem, Izraelczykiem”. Z humorem i nie bez autoironii opisuje dylematy, jakie nagle wtargnęły w jej życie. W jakim tu mówi się języku, czy raczej w ilu mówi się językach? Czy każdy Izraelczyk jest Żydem, kto jest, a kto nie jest Żydem i jakie w państwie żydowskim ma to znaczenie? Z kim zasiada się, a z kim nie przy jednym stole, co na nim postawić i jak to powinno być przyrządzone? Co jest sprawą tradycji i zwyczaju, a co zakazem i nakazem religijnym respektowanym przez prawo? A we wszystko to wplecione są ważne wydarzenia publiczne, historie konkretnych ludzi, anegdoty, popularne dowcipy. Izrael Eli Sidi to kraj na wskroś nowoczesny, w którym tradycja ma zagwarantowane prawem miejsce, a w klimatyczne i krajobrazowe kontrasty zadziwiająco wpisują się skrajne różnice religijno-społeczne. Dla niej jest, jak sama pisze, fascynującym światem złożonym z tysięcy niepasujących do siebie, ściśniętych na małej przestrzeni kawałków, gdzie codzienność toczy się w sporach i kompromisach. Tu zawsze jest „i tak, i nie i dobrze, i źle. Lewiego Eszkola, premiera Izraela, spytano kiedyś: kawa czy herbata? Pół na pół – padła bardzo izraelska odpowiedź”. Ela Sidi, Polka i Izraelka, absolwentka Uniwersytetu Gdańskiego, autorka powieści „Biała cisza” i popularnego bloga Gojka z Izraela. Pracowała w legendarnej Księgarni Edmunda Neusteina w Tel Awiwie. Była modelką, hostessą w agencji modelek, korektorką w polskiej gazecie „Nowiny-Kurier”, tłumaczką z języka hebrajskiego, lektorką dubbingową, pracownicą studia graficznego i przez siedemnaście lat grafikiem w izraelskiej prasie. Od dwudziestu lat mieszka z rodziną, mężem i dwojgiem dzieci, w Izraelu.

Wystarczyło zaledwie tysiąc czterdzieści dziewięć dni, by w podlubelskim żydowskim miasteczku po dawnych mieszkańcach pozostał tylko zryty przez poszukiwaczy złota cmentarz, zamieniona w szalet synagoga, splądrowane domy i dwadzieścioro troje ocalałych, z których żaden nie chciał tu zostać. Dziś o wojennych losach Izbicy przypomina jeszcze mniej: szkolna gablotka, dwie drewniane kuczki, zaniedbany kirkut i skrawki wyszeptanych opowieści. Bo jak mówić na głos o tych, który odeszli na naszych oczach i często za naszym przyzwoleniem? Rafał Hetman wydobywa z niepamięci postaci i losy, o których uparcie milczały kolejne pokolenia, i opisuje współczesną Izbicę, odbijając ją w lustrze wojennej historii. Właścicielka piekarni i katolicki ksiądz żydowskiego pochodzenia, chłopak, który do końca życia chodził z kulą w szczęce, przepełniony pragnieniem zemsty aptekarz, anonimowi sąsiedzi i świadkowie. Z rozmów, świadectw i dokumentów układa mozaikę żydowsko-polskiej przeszłości, której cień pada daleko poza wojenne lata. Sprawia przy tym, że losy małej, sennej Izbicy stają się uniwersalną opowieścią o polskiej historii. Pisze również o pułapkach ludzkiej pamięci i konsekwencjach milczenia, bo to właśnie przemilczane historie mówią o nas najwięcej.

„Wracaj do swojego kraju” – usłyszał od kolegi we francuskiej podstawówce. Szok i niezrozumienie. Do jakiego kraju? Gdy ktoś się urodził we Francji, a rodzice są Polakami o żydowskich korzeniach, nie można uniknąć pytania o pochodzenie. A jednak zazwyczaj o tym nie myślał. Zdarzało mu się kłamać - z przyzwyczajenia czy dla bezpieczeństwa. Rodzice nie kultywowali tradycji, sam nie interesował się historią rodziny. Gdy w związku z pracą zamieszkał na jakiś czas w Izraelu – wszystko się zmieniło… Zły Żyd Piotra Smolara to opowieść o poszukiwaniu własnej tożsamości. To historia trzech pokoleń: dziadka Grzegorza – dla wielu bohatera, czujnego Żyda, dla innych żarliwego komunisty, ojca Aleksandra – polskiego intelektualisty i działacza opozycji demokratycznej i wreszcie ich wnuka i syna Piotra. Wychowanego we Francji Polaka, dziennikarza. Który z nich zasługuje na miano złego Żyda? A może oni wszyscy? Opowieść Piotra Smolara to bezkompromisowy obraz współczesnego świata. Wielokulturowego, wielowyznaniowego, otwartego i zamkniętego jednocześnie. Surowa ocena izraelskich i polskich politycznych realiów i przestroga przed powtarzalnością historii. Piotr Smolar – (ur. 1974) francuski dziennikarz polskiego pochodzenia. Obecnie pisze o sprawach międzynarodowych i o polityce zagranicznej Francji w Le Mondé.

Robert Graves (1895-1985) – angielski pisarz, autor bestselerowych powieści historycznych, między innymi Ja Klaudiusz i Klaudiusz i Messalina, poeta, historyk, kulturoznawca, twórca najlepszego kompendium wiedzy o mitologii starożytnych Greków był także doskonałym znawcą kultury, religii i mitologii żydowskiej. Wspólnie z amerykańskim orientalistą i biblistą Raphaelem Patai napisali Mity hebrajskie, wzorując się na klasycznych już w układzie treści i problematyce Mitach greckich. Odtwarzają w tej książce pierwotną postać znanych, a jednak tajemniczych i niezrozumiałych opowieści z biblijnej Księgi Rodzaju. Korzystają nie tylko ze Starego Testamentu ale także z literatury rabinicznej, Miszny, Talmudu. Nie tylko jednak podają jednoznaczne, kanoniczne opowieści, przywołują inne wersje mitów, dodatkowo osadzając je w kontekście kulturowym, a także porównując z mitami innych cywilizacji starożytnych.

Aby odpowiedzieć na kontrowersyjne pytania dotyczące narodu żydowskiego, autor zabiera czytelników w podróż przez trzy tysiąclecia historii politycznej, gospodarczej, religijnej i kulturalnej. Opowiada losy mniejszości narodowych, dzieje książąt i nędzarzy, intelektualistów i wieśniaków, filozofów, finansistów i kupców.