Wielkie i te nieco mniejsze pytania psychologii

Lubimy się różnić od innych, wyróżniać na ich tle – dzięki temu choć przez chwilę możemy czuć się wyjątkowi, niepowtarzalni, jedyni w swoim rodzaju. Szukamy też ludzi do siebie podobnych – takich, którzy podobnie myślą i odczuwają, podobnie spostrzegają świat, lubią te same książki, filmy, płyty czy gry. Kiedy zauważamy różnice, często odwołujemy się do porównań społecznych – ale wówczas okazuje się, że jesteśmy lepsi lub, niestety, gorsi od innych, co skłania nas do rywalizacji. W długiej perspektywie więcej korzyści przyniesie nam współpraca – rywalizacja jednak może być silniejszą pokusą, gdy wiele się spodziewamy po wygranej (w szkole, w pracy, w lokalnej społeczności i w wielkiej polityce). Różnice istnieją i są nam potrzebne – nikt przecież nie podważy piękna różnorodności ani płynących z niej pożytków. Ale to dzięki podobnym do nas nie otwiera się przed nami otchłań samotności. Wiesław Łukaszewski – wybitny autorytet w dziedzinie psychologii osobowości i psychologii społecznej. Autor licznych książek i artykułów naukowych. Znany popularyzator psychologii. Wieloletni przewodniczący Komitetu Nauk Psychologicznych PAN. Obecnie profesor Uniwersytetu Zielonogórskiego. Miłośnik dobrej literatury, muzyki oratoryjnej i ogrodów. Autor bestsellerowych Wielkich i tych nieco mniejszych pytań psychologii.

Mądry poradnik, opisujący w jaki sposób najnowsze odkrycia z dziedziny neuropsychologii mogą pomóc w zmianie sposobu myślenia i poprawie jakości życia. Nie jest to kolejna pozycja o pozytywnym myśleniu, lecz książka bazująca na fachowej wiedzy i sprawdzonej metodologii.Tłumaczenie: Sawicka-Chrapkowicz Anna

Czy ludzie są świadomymi i autonomicznymi autorami własnych wyborów i osądów? Czy mogą ufać własnemu myśleniu, zwłaszcza temu szybkiemu – intuicyjnemu i emocjonalnemu? Rozważniej jest na pewno zdać się na myślenie wolne, analityczne. A mimo to trudno uniknąć pułapek myślenia. Przytrafia się to nawet ekonomistom i nie sprzyja trafnym decyzjom... W tej odkrywczej książce Daniel Kahneman, psycholog, który otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii, daje naprawdę istotny wgląd w mechanizmy ludzkiego myślenia.

Niezwykle imponująca lektura, która momentami przyprawia o gęsią skórkę i dostarcza ważnych impulsów do przemyśleń. Giganci psychologii to wyjątkowy zbiór pogłębionych wywiadów, do których autor zaprosił najbardziej wpływowych współczesnych psychologów. Rozmowy przeprowadzone pod koniec dekady, która wstrząsnęła psychologią, umożliwiają wgląd w kontrowersje trawiące tę dziedzinę i zderzenie wizji tego, czym psychologia jest dzisiaj i co przyniesie jej przyszłość. Rozmówcy otwarcie poruszają temat kryzysu w psychologii, badają jego przyczyny, konsekwencje oraz sposoby przezwyciężenia. Omawiają również wyzwania, które stoją przed tą dziedziną, swoje osiągnięcia i doświadczenia, które ukształtowały ich światopogląd. Wśród rozmówców znaleźli się pionierzy, którzy ukształtowali psychologię taką, jaką znamy dzisiaj, reprezentujący szeroki zakres specjalizacji, od badań naukowych po praktykę zdrowia psychicznego, psychologię głównego nurtu, psychologię krytyczną i neuronaukę, aż po ruch otwartej nauki. „Zachwycająca książka, pełna zaskakujących i wnikliwych odpowiedzi na nurtujące pytania. Obejmuje całą psychologię i nauki o umyśle. Lektura obowiązkowa.” – prof. Michael S. Gazzaniga, Uniwersytet Kalifornijski w Santa Barbara, autor Istoty człowieczeństwa „Giganci psychologii to angażująca i często prowokująca książka, pełna fascynujących spostrzeżeń wybitnych badaczy, których praca znacząco przyczyniła się do rozwoju psychologii. Każdy zainteresowany przeszłością, teraźniejszością lub przyszłością psychologii, powinien niezwłocznie przeczytać tę książkę.” – prof. Daniel L. Schacter, Uniwersytet Harvarda, autor Siedmiu grzechów pamięci „Wspaniała książka – fascynujące szkice biograficzne, przenikliwe i mądre wywiady. Gorąco polecam psychologom, studentom i szerokiemu gronu czytelników.” – prof. Henry „Roddy” Roediger, Uniwersytet Waszyngtona w St. Louis, redaktor „Science of Memory Concepts”

Książka znanego psychiatry amerykańskiego przedstawia zagadnienie stosunków międzyludzkich w kategoriach tzw. analizy transakcyjnej. Autor omawia typowe sytuacje społeczne, ujmując je w konwencji gier. Poznanie tych gier, głębsze wniknięcie w ich strukturę i charakter pozwala czytelnikowi lepiej zrozumieć zarówno siebie, jak i drugiego człowieka, co prowadzić może do ulepszenia kontaktów z innymi.

Socjologia to zróżnicowana dyscyplina naukowa. Zadaniem książki jest przedstawienie szerokim rzeszom czytelników przeglądu podstawowych zagadnień socjologicznych w przejrzystej formie. Książkę tę można traktować jako uzupełnienie wielu standardowych, szczegółowych podręczników, a także jako skrócony, zintegrowany kurs tej dziedziny nauki, który należałoby pogłębić lekturami zalecanymi przez nauczycieli. Zapoznaje ona czytelnika ze sposobami badania świata społecznego i wyjaśnienia fenomenów społecznych, a dzięki przykładom wiąże abstrakcyjne idee z konkretnymi doświadczeniami.

Przez dwa lata mały człowiek przesiadywał na ławce w parku. Ludzie mijali go, pogrążeni we własnych myślach. Pewnego dnia ktoś zadał mu pytanie. W następnych tygodniach coraz więcej ludzi przychodziło i stawiało mu pytania. Po pewnym czasie rozniosła się wieść, że ten człowiek jest kimś niezwykłym, kimś, kto odkrył coś, co sprawia, że życie nabiera sensu, staje się pełnią. Ta historia wydarzyła się naprawdę, a jej bohater nazywa się Eckhart Tolle. Jego pierwsza książka – Potęga teraźniejszości – uczyniła go sławnym na całym świecie. „Jest to książka nie tyle mówiąca o oświeceniu, co prowadząca do oświecenia adresowana do tych, którzy nie tylko chcą się dowiedzieć czegoś o poszukiwaniu prawdziwego JA, ale do tych, którzy pragną je odnaleźć. Można ją polecić każdemu kto wkracza na duchową ścieżkę i potrzebuje przewodnika” – o. Jan M. Bereza OSB, Opactwo Benedyktynów w Lubiniu.

Sierociniec prowadzony przez doktora Wilbura Larcha to nietypowa placówka. Kobiety przyjeżdżają tu, żeby urodzić i zostawić niechciane dzieci lub poddać się zabiegowi przerwania ciąży. Jest to zarazem dom Homera Wellsa, który po kilku nieudanych próbach zamieszkania z rodziną zastępczą postanawia zostać w ośrodku i kształcić się pod okiem ukochanego opiekuna. Jednak przyjazd dwójki młodych ludzi wszystko zmieni. Da początek dramatycznej inicjacji, która pozwoli chłopcu w pełni ukształtować swoją osobowość i pogląd na świat.

Czy rzeczywiście można napisać całą książkę o kupie, jej zapachach, puszczaniu bąków i jednocześnie zilustrować jej różne kształty i rozmiary? Taaak! – krzykną dzieci, które się o to zapyta. Ich stosunek do spraw związanych z ciałem graniczy z fascynacją, a przy tym pozbawiony jest wszelkiego wstydu. Jakże często dzieci z dumą pokazują swoje pełne nocniczki. Bardzo niewielu dorosłych potrafi mówić, a co dopiero pisać o kupie lub ją rysować. Pernilla Stalfelt zrobiła to pierwsza i to z wielkim sukcesem. Mała książka o kupie zyskała w Szwecji wysoką pozycję wśród literatury dziecięcej i stała się dziecięcym bestsellerem. Być może dzięki temu, że napisana jest prostym, zrozumiałym dla dziecka językiem, a co najważniejsze – bardzo dowcipnie. Treść dopełniają doskonałe, kolorowe obrazki. Autorka bez zażenowania pisze o zatwardzeniu, biegunkach, wizytach w toalecie, o tym, że np. kwiatki i truskawki potrzebują kupy, aby mogły rosnąć, itd. A także o tym, że nawet największe gwiazdy filmowe, modelki z pierwszych stron gazet, piłkarze i królowie, podobnie jak zwykli ludzie – też robią kupę.

Siedemnastoletnia Hedda ma zaburzenia odżywiania. Choroba ma charakter obsesyjny i jedyne, co ją uspokaja to nieustanne liczenie wszystkiego, co da się policzyć. Dni, godziny, minuty, pieniądze, kalorie, schody… Jej choroba ma imię – Nia. Kiedy Hedda odkrywa, że jest w ciąży, liczby, które zawładnęły jej umysłem, przestają się zgadzać. Jest przecież bardzo młoda, jest przecież bardzo słaba… A na dodatek wciąż słyszy w głowie szepty Nii, że pasożyt, który w niej zamieszkał, deformuje jej ciało. Dni mijają nieuchronnie, w końcu Hedda podejmuje decyzję: zawrze z Nią rozejm. Do narodzin dziecka pozostało siedemnaście tygodni, sto dziewiętnaście dni, trzysta pięćdziesiąt siedem posiłków. Debiutancka powieść Karen Gregory opowiada o miłości i rozpaczy, o ludzkim uporze oraz o nadziei. A także o tym, że tego, co najważniejsze, nie da się policzyć. Karen Gregory od wczesnego dzieciństwa była zapamiętałym molem książkowym. W wieku dwunastu lat napisała swą pierwszą opowieść – historię myszy o imieniu Bantra. Potem nie dotykała edytora tekstu aż do czasu, gdy urodziło się jej pierwsze dziecko, a ją samą ogarnęło pragnienie pisania. Absolwentka Somerville College w Oksfordzie, czynna zawodowo koordynatorka projektów, do perfekcji opanowała sztukę pisania w wolnych chwilach. Pomagają jej w tym mocna kawa oraz silna niechęć do prac domowych. Karen mieszka wraz z rodziną w Wiltshire. Niepoliczalne to jej debiutancka powieść.

„Na pewno wszyscy znają takie nagłówki: Oto Twój zakochany mózg (rozmodlony mózg, zazdrosny mózg, szczęśliwy mózg…). Artykuł opatrzony takim tytułem zwykle ilustrują obrazy aktywności mózgu (potocznie — i raczej niepoprawnie — zwane skanami) — a to mózg medytującego buddyjskiego mnicha, a to narkomana na głodzie, ewentualnie studenta I roku usiłującego zdecydować, czy woli Colę, czy Pepsi. Dziennikarze — a także niektórzy neuronaukowcy — ubóstwiają odwoływać się do neurobiologicznych podstaw zachowania przy wyjaśnianiu prawie wszystkiego, od spekulacji finansowych Berniego Madoffa poprzez nasze niemal narkotyczne uzależnienie od iPhone’ów i seksualne wybryki polityków aż po niechęć prawicy do przyjęcia do wiadomości, że globalne ocieplenie jest faktem, a nie spiskiem jajogłowych. Ba — nawet kariera samoopalaczy była w ten sposób wyjaśniana”. (Fragment Wstępu) Warto wiedzieć, ile w tym wszystkim jest prawdziwej nauki, a ile medialnej sensacji i pseudonauki, a mało kto potrafi na takie pytania odpowiedzieć lepiej niż autorzy książki: Scott O. Lilienfeld jest profesorem psychologii na Emory University w Atlancie. Ma w dorobku ponad dwieście publikacji. W roku 1998 został uhonorowany nagrodą David Shakow Early Career Award for Distinguished Contributions to Clinical Psychology przezSociety for Clinical Psychology, oddział American Psychological Association (APA). Przez dwie kadencje pełnił funkcje prezesa Society for a Science of Clinical Psychology. Jest członkiem Association for Psychological Science i wydawcą „Scientific Review of Mental Health Practice”, a jego naukowe zainteresowania obejmują głównie badania nad zaburzeniami osobowości, problematykę diagnoz i klasyfikacji schorzeń w psychiatrii, pseudonaukowe teorie w psychologii i psychiatrii oraz nauczanie psychologii. W Polsce ukazała się dotąd jedna książka, której jest współautorem – 50 wielkich mitów psychologii popularnej. Sally Satel, profesor psychiatrii, wykładowca Yale University School of Medicine, członek (W.H. Brady Fellow) American Enterprise Institute, autorka kilkunastu książek (w tym How Political Correctness is Corrupting Medicine (2001) i Drug Treatment: The Case for Coercion (1999). Poza czasopismami naukowymi pisuje też dla „The New Republic”, „Wall Street Journal” i „The New York Times’a”.

Czasami prawda rozciąga się daleko za horyzont... Jałowe lata bez wschodów i zachodów słońca. Wspomnienia jak burza piaskowa, jak skrzypienie desek w starym domu. Smugi przeszłości płytko pod skórą. Gry komputerowe i bułgarski rap. Maniek i Zuza mieszkają po sąsiedzku na warszawskim Mokotowie. On, były saper, próbuje spisać wspomnienia z misji w Afganistanie, mając nadzieję wreszcie stamtąd wrócić. Ona, dziecko pokolenia Y, uczy się żyć na własny rachunek i mimowolnie zatraca się w rodzinnej tajemnicy. Choć z pozoru nic ich nie łączy, ciążą ku sobie, niezdolni i niechętni do pielęgnowania więzi z otoczeniem. Nowa książka Jakuba Małeckiego to zaskakująca opowieść o tęsknocie, przyjaźni i odwadze. O konfrontacji z zadrą – własną i cudzą. O próbach znalezienia właściwej wersji siebie.

Niewielka suma szczęścia to książka o nas. O naszych radościach i smutkach, o sukcesach, porażkach i troskach. O naszych związkach z innymi ludźmi, ale też o związku, jaki łączy nas z kimś dla nas najważniejszym – z naszym ja, które bywa wszechwładne i wszechobecne, lecz jakże często okazuje się nadzwyczaj delikatne i kruche. Niewielka suma szczęścia to również książka dla nas. Bo choć nasze życie staje się coraz łatwiejsze, choć rzadko bywamy głodni czy pozbawieni dachu nad głową, coraz trudniej nam jednak odnaleźć właściwe ścieżki w otaczającym nas świecie. Wszystko się zmienia w zawrotnym tempie, brakuje nam czytelnych drogowskazów, a nowych wyzwań pojawia się aż nadto. Jak w tym gąszczu poskładać w sensowną całość okruchy własnego szczęścia? Jak ich nie przeoczyć? Ta książka nie jest poradnikiem. Nie oferuje ani szczęścia, ani dobrych rad, jak je osiągnąć w dziesięć minut. Przypomina jednak o naszym bogactwie – o myśleniu, które nie zna żadnych granic, i o wyobraźni , która też nie ma kresu. Jesteśmy wprawdzie jak trzcina na wietrze, ale to trzcina pełna myśli, uczuć i pragnień. Do szczęścia zaś w istocie potrzeba nam niewiele.

Lubimy się różnić od innych, wyróżniać na ich tle – dzięki temu choć przez chwilę możemy czuć się wyjątkowi, niepowtarzalni, jedyni w swoim rodzaju. Szukamy też ludzi do siebie podobnych – takich, którzy podobnie myślą i odczuwają, podobnie spostrzegają świat, lubią te same książki, filmy, płyty czy gry. Kiedy zauważamy różnice, często odwołujemy się do porównań społecznych – ale wówczas okazuje się, że jesteśmy lepsi lub, niestety, gorsi od innych, co skłania nas do rywalizacji. W długiej perspektywie więcej korzyści przyniesie nam współpraca – rywalizacja jednak może być silniejszą pokusą, gdy wiele się spodziewamy po wygranej (w szkole, w pracy, w lokalnej społeczności i w wielkiej polityce). Różnice istnieją i są nam potrzebne – nikt przecież nie podważy piękna różnorodności ani płynących z niej pożytków. Ale to dzięki podobnym do nas nie otwiera się przed nami otchłań samotności. Wiesław Łukaszewski – wybitny autorytet w dziedzinie psychologii osobowości i psychologii społecznej. Autor licznych książek i artykułów naukowych. Znany popularyzator psychologii. Wieloletni przewodniczący Komitetu Nauk Psychologicznych PAN. Obecnie profesor Uniwersytetu Zielonogórskiego. Miłośnik dobrej literatury, muzyki oratoryjnej i ogrodów. Autor bestsellerowych Wielkich i tych nieco mniejszych pytań psychologii.

Napisano o mądrości ludzkiej tysiące tekstów przeróżnych. Wymyślono na jej temat tysiące aforyzmów. Od zarania dziejów wielkie umysły podejmowały próby uchwycenia istoty tego zjawiska, tego stanu ludzkiego umysłu, tej specjalnej właściwości niektórych ludzi. Robili to przede wszystkim filozofowie, ale już wcześniej w Torze, w Biblii znajdziemy księgi mądrościowe: Przypowieści Solomona, Księgę Koheleta i inne rozproszone biblijne teksty. Można by pomyśleć, że to nie jest książka na dzisiejszy czas - ale może właśnie, paradoksalnie, jest. Bo kiedy kruszą się podwaliny obowiązujących do tej pory systemów (nie tylko ustrojowych czy politycznych), warto pamiętać o mądrości, o własnej drodze zbliżania się do niej, o niemądrościach, które wciąż trzeba w sobie pokonywać. Mądrość traktowana jest jak skarb niezmiernie ceniony, ale – niestety – przed większością z nas ukryty w morzu niemądrości i trudny do zdobycia. Zapewne jednak osiągalny. W jaki sposób można ją osiągnąć? Co trzeba umieć, co trzeba zrobić, aby być mądrym? Nade wszystko ta lektura skłania do refleksji, do stawiania pytań i do nieustannej czujności.

Poczucie tożsamości jest bardzo ważne dla każdego z nas, ale właściwie skąd wiemy, kim jesteśmy? W jaki sposób kształtuje się tożsamość i czemu służy? Czy poczucie własnej tożsamości można budować na podstawie wspomnień? Kiedy zamiast słowa Ja pojawia się słowo My? Dlaczego odczuwamy przynależność do tej, a nie innej grupy ludzi i jakie są tego konsekwencje? Te oraz inne pytania towarzyszyły kolejnej serii spotkań z cyklu Bliżej Psychologii, podczas których ujawniła się cała złożoność tej problematyki. Zapisom rozmów zawartym w tym tomie tradycyjnie już towarzyszą znakomite eseje autorstwa zaproszonych gości, które stanowią źródło nie tylko wiedzy, ale też inspiracji do własnych poszukiwań i refleksji. Niektórzy zapewne skoncentrują się na tym, co nas od siebie różni, być może jednak warto przyjrzeć się także podobieństwom. To one przecież zbliżają nas do siebie.