Wartość człowieka

Czy duchowość może szkodzić? Gdzie zaczyna się opętanie, a gdzie choroba? Czy myśli bluźniercze podsyłają nam demony? Czym różni się zwykły smutek od depresji? Ksiądz Krzysztof Grzywocz był niewątpliwie jednym z najbardziej cenionych autorytetów duchowych w Polsce. Olbrzymią wiedzę z dziedziny psychologii, psychiatrii i teologii duchowości łączył z praktyką kierownika duchowego, formatora i egzorcysty. Pokazywał, że jeśli chcemy wierzyć dojrzale, nie możemy bać się konfrontacji z wiedzą o człowieku, a poznanie Boga idzie w parze z poznaniem człowieka. Ta książka jest zapisem cyklu jego wykładów na Uniwersytecie Opolskim, ostatnich, jakie obok „Mistyki chrześcijańskiej” wygłosił w swym życiu. W niezwykle przystępny i pełen pasji sposób pomagał w nich spojrzeć na człowieka jako „złożoną mieszaninę światła i cienia” (Franciszek) i lepiej go zrozumieć. Fascynująca podróż po meandrach ludzkiej psychiki i duchowości, gdzie obok miejsc pięknych i kojących nie brakuje również mrocznych i bolesnych zakamarków.

„Mówiąc o duchowości chrześcijańskiej, ks. Grzywocz pozostaje bliski konkretom życia i wyraża swą myśl w zrozumiałych i prostych słowach. Stara się odpowiedzieć na żywotne problemy współczesnego człowieka, takie jak: zabieganie, brak czasu na odpoczynek, trudność z ustaleniem hierarchii spraw, podejmowanie się zbyt wielu zadań, zachowania kompensacyjne. Lektura książki może przynieść wiele cennych podpowiedzi, pomocnych w lepszym rozumieniu siebie, naszej ludzkiej natury, jej przemiany i rozwoju, w uporządkowaniu naszego codziennego życia, a także relacji z Bogiem i ludźmi. Znajdziemy w niej także cenne przemyślenia i uwagi dotyczące głębi myśli papieża Franciszka zawartej w adhortacji Amoris laetitia. Mogą się one przyczynić do jej odczytania i realizacji zarówno w układaniu życia małżeńskiego, jak i w posłudze pasterzy na rzecz dobra i rozwoju współczesnych małżeństw i rodzin”. Bp Andrzej Czaja, Słowo wstępne

Ksiądz Krzysztof Grzywocz zaginął w Alpach, ale nie zaginął w naszej pamięci. Na zawsze pozostanie w naszych sercach przyjacielem krakowskiego domu CFD. W niecałe dwa miesiące po jego zaginięciu zebraliśmy teksty weekendowych sesji formacyjnych w CFD; zostały one opublikowane w księdze pamiątkowej nakładem Wydawnictwa Salwator. We wprowadzeniu do wspomnianej księgi noszącej tytuł W duchu i przyjaźni napisałem, że ks. Krzysztof „Drugą sesję poświęcił korzystaniu z sakramentu pojednania i kierownictwa duchowego. Pamiętam, że zakończyła się w Niedzielę Miłosierdzia. Jest to jedyna sesja weekendowa, która nie została do tej pory opublikowana”. Już wtedy nosiliśmy się z zamieram, aby przygotować jej publikację. Cieszę się, że możemy spełnić obietnicę i przekazać do rąk naszych Czytelników spisane i zredagowane konferencje ks. Krzysztofa poświęcone sakramentowi pokuty i kierownictwu duchowemu.

Niniejsza księga pamiątkowa zawiera sześć z siedmiu konferencji prowadzonych przez ks. Krzysztofa w ramach weekendowych sesji w Centrum Formacji Duchowej w Krakowie. „W duchu i przyjaźni" jest właśnie szóstą dotąd niepublikowaną konferencją. Poza artykułami i wywiadami są to jedyne całościowe publikacje ks. Krzysztofa Grzywocza, jakie się ukazały. Chcemy tą księgą zachęcić do ponownego przeżycia spotkań z ks. Krzysztofem. Otwierać ją i czytać, jakbyśmy siadali z nim do stołu, przy którym chce się być razem i od którego nie chce się odchodzić. Pobyć ze sobą i „smakować” spotkanie przyjaciół. Jeszcze raz spotkać się z nim w naszym krakowskim domu, w którym wspólnie przeżyliśmy twórcze i piękne dni. Niech raz jeszcze opowie nam o tym, co w swoim życiu uważał za święte i bezcenne. Niech się razem z nami zamyśli, niech postawi ważne pytania, zawiesi głos, spojrzy swoim bystrym wzrokiem i pomoże znowu uwierzyć, że odpowiedzi są w nas. Niech tryśnie swoim inteligentnym humorem, niech z subtelną ironią zacytuje kilka stereotypów i sloganów pretendujących do wyjaśniania wszystkiego na temat Boga i człowieka; niech nam powie, jak dbać o siebie, jak słuchać siebie samego z miłością, jak słuchać Boga na modlitwie i drugiego człowieka w zwykłych spotkaniach.

„Wiedza przemienia się w mądrość, gdy ją włączamy w naszą modlitwę. Sama wiedza nie jest mądrością, jeszcze nie jest miłością... Najszybciej gubimy to, co jest najbliżej nas...” Mk 6,31-32. Nagranie przeznaczone jest dla wszystkich osób pragnących pogłębić swoje życie modlitwy. Jest zachętą do modlitwy osobistej. Sesja zarejestrowana w Centrum Duchowości w Częstochowie. Zawartość – Konferencja 1. Ks. Krzysztof Grzywocz, Wspólnota i samotność – Konferencja 2. Jacek Prusak SJ , Samotność a osamotnienie cz. 1 – Konferencja 3. Ks. Krzysztof Grzywocz, Sens odpoczynku – Konferencja 4. Jacek Prusak SJ, Samotność a osamotnienie cz. 2 – Konferencja 5. Ks. Krzysztof Grzywocz, Modlitwa adoracyjna – Konferencja 6. Odpowiedzi na pytania: Jaka jest różnica między „kochać siebie” a egoizmem? Jak uleczyć stłumione uczucia z całego życia? Czy modlitwa ma trwać 5 minut? Jak polubić siebie, gdy w życiu doświadcza się nieakceptacji? Jak poradzić sobie z lękiem przed samotną drogą życia? Jak przemienić demona na powrót w anioła?

Depresja jest chorobą, która stanowi duże zagrożenie, jest jednak również szansą – pod warunkiem, że uda nam się wyjść z niej cało. Osoby depresyjne są niezwykle wrażliwe i delikatne. Czy możemy w ogóle mówić o sensie depresji? Czy możemy pytać, co może nam uświadamiać? Jeśli wierzymy, że Bóg obecny jest w każdej chwili, oznacza to, że jest również obecny w najcięższych chwilach naszego życia. Jeśli Bóg jest obecny, każda chwila ma Sens. Na tej podstawie możemy sądzić, że cierpienie wynikające z depresji ma głęboki sens i moc przemienienia. Krzysztof Grzywocz – ksiądz, rekolekcjonista, ojciec duchowy w Wyższym Seminarium Duchowym w Opolu i wykładowca teologii duchowości na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego. Od lat współpracuje z CFD w Krakowie.

Depresja jest dużym zagrożeniem, ale jednocześnie szansą. Wiele się można od niej nauczyć, ale tylko w klimacie szacunku, współczucia, modlitwy i zrozumienia. Osoby depresyjne to często ludzie o niezwykłej wrażliwości, delikatni jak cienkie kartki tajemniczej księgi, z której tak wiele można wyczytać. Czy wolno mówić o sensie depresji? Czy wolno pytać, co ona chce nam dzisiaj powiedzieć? Wierzymy, że Bóg jest w każdej chwili obecny, że nie ma takiego momentu w naszym życiu, który by On opuścił. A jeśli Bóg jest obecny, to znaczy, że ta chwila ma sens.

To jedna z najbardziej wpływowych książek w literaturze psychiatrycznej od czasu dzieł Freuda. Frankl, więzień Auschwitz, w głębokim i poruszającym eseju opisuje swoje obozowe doświadczenia, by na ich podstawie odkryć najsilniejszy z ludzkich popędów – dążenie do poszukiwania sensu. W drugiej części tego niezwykłego dzieła autor przedstawia metody psychoterapeutyczne, w tym logoterapię, alternatywną do freudowskiej psychoanalizy formę terapii. „Doktor Frankl, pisarz psychiatra, ma w zwyczaju zadawać jedno pytanie swoim pacjentom cierpiącym z powodu rozmaitych mniejszych i większych dramatów: „Dlaczego nie odbierzesz sobie życia?” W ich odpowiedziach odnajduje zwykle wskazówki, którymi kieruje się w dalszej terapii – jeden człowiek trzyma się życia przez wzgląd na dzieci, inny pragnie wykorzystać jakiś talent, jeszcze innego ratują od zagłady wspomnienia, które warto zachować. To właśnie jest cel i wyzwanie, jakie stawia sobie stworzona przez doktora Frankla logoterapia, będąca jego współczesną wersją analizy egzystencjalnej (...). Jako długoletni więzień bestialskiej machiny obozów koncentracyjnych poznał smak egzystencji odartej z wszelkiej godności. Jego ojciec, matka, brat oraz żona zginęli w obozach lub znaleźli śmierć w komorach gazowych. Stracił wszystkich najbliższych z wyjątkiem siostry. Czy to możliwe, aby ktoś w jego położeniu, któremu odebrano cały doczesny dobytek i którego ograbiono z wszelkich wartości, cierpiący z głodu, zimna i z powodu brutalnej przemocy, na co dzień obcujący z eksterminacją, mógł uważać życie za coś cennego, zasługującego na to, aby je chronić? Psychiatra, który osobiście doświadczył tak skrajnych przeżyć, jest człowiekiem, którego warto wysłuchać”.

Kiedy świat mówi do nas, że jesteśmy coś warci, dotyka w nas jednej z najgłębszych potrzeb, ale kiedy stawia nam warunek, głęboko nas rani. Chcemy czuć się ważni. Ale coraz częściej żyjemy spełniając oczekiwania innych. I tak powoli ulegamy przekonaniu, że na szacunek innych trzeba sobie zapracować lub zasłużyć. Zapominamy o tym, że ludzka godność jest istotą człowieczeństwa, a jego wartość jako człowieka jest fundamentalna.

Jedyna instrukcja obsługi, którą naprawdę musisz przeczytać. Ksiądz Piotr Pawlukiewicz jak nikt inny potrafił poruszyć słowem, dotykając najodleglejszych zakamarków naszych serc. Teraz, w nigdy nie publikowanych, bardzo osobistych tekstach, z lekkim przymrużeniem oka bierze na warsztat najważniejsze dla nas tematy. Miłość, wolność, cierpienie, nadzieja – wszyscy używamy tych słów, ale czy kiedykolwiek zastanawialiśmy się nad ich znaczeniem? Czy potrafimy nazwać uczucia, z którymi musimy się mierzyć? Czy potrafimy kochać i rozumiemy, dlaczego dotyka nas cierpienie? Co tak naprawdę daje nam siłę? Kim jest Bóg i dlaczego warto dla Niego zwariować? „Jesteście rozsądnymi ludźmi, a przecież, na litość boską, na mszy klękacie przed białym chlebkiem. (...) Potem ja z tym białym chlebkiem przechodzę przez kościół i kładę go wam na język. Wy zamykacie oczy i robicie taką poważną minę. Zwariowaliście? Albo inny przykład – przynosicie swoje dzieci do kościoła, a my, księża, polewamy je wodą z buteleczki. Wy się na tę okazję odświętnie ubieracie. Co więcej, czytamy na mszach w kółko tę samą jedną książkę. Ja ją jeszcze całuję. Przecież to jest wariactwo. Totalna głupota. Warto byłoby mszę świętą zaczynać od słów: „Pan z wami, wariatami”. „I z duchem twoim, idioto”. I tu nie ma powodu do obrazy. Dobry chrześcijanin jest dla świata głupi. – fragment książki

Doświadczenie przyjaźni należy do skarbca prawdy chrześcijańskiej. W Ewangelii według św. Jana odnajdujemy słowa Jezusa: Już was nie nazywam sługami, bo sługa nie wie, co czyni pan jego, ale nazwałem was przyjaciółmi, albowiem oznajmiłem wam wszystko, co usłyszałem od Ojca mego (J 15, 15). Doświadczenie przyjaźni jest celem odkupienia, spełnieniem całej drogi Starego i Nowego Testamentu, kresem pedagogii i centralnym tematem mistyki chrześcijańskiej. Chrystus nas odkupił po to, abyśmy byli zdolni do tworzenia głębokich więzi. W duchu i przyjaźni to ostatni tekst zredagowany przez ks. Krzysztofa Grzywocza. Tytuł, jaki wybrał, brzmi jak serdeczne pozdrowienie. Jakby widział nasz ból i powtarzał słowa z konferencji: Źródłem cierpienia w relacji jest także świadomość i doświadczenie przemijania. Szczególnie w relacji z osobą, która jest bardzo bliska, przeczucie krótkości życia zadaje ból. Jednak Przyjaźń bez wątpienia jest wieczna - powiedział z przekonaniem …i dodał - dlatego: Przyjaciel kocha w każdym czasie (Prz 17, 17)”.

Zmagamy się z różnymi formami bólu psychicznego: trudnymi emocjami i myślami, nieprzyjemnymi wspomnieniami, niepożądanymi pragnieniami i doznaniami. Roztrząsamy je, martwimy się nimi, oburzamy się na nie, spodziewamy się ich nadejścia oraz boimy się ich. Cierpimy, a źródłem naszego cierpienia okazuje się nasz własny umysł. Co zrobić, by nasze życie wyglądało tak, jak tego pragniemy? Jak zwrócić się ku temu, co jest dla nas ważne, mimo odczuwania niepewności, stresu i lęku? W fascynującą podróż w głąb ludzkiego umysłu zabiera nas dr Steven C. Hayes – wybitny psycholog i klinicysta, twórca terapii akceptacji i zaangażowania. Powołując się na wyniki badań naukowych i przytaczając poruszające przykłady z własnego życia oraz z praktyki klinicznej, wyjaśnia przyczyny powszechności cierpienia i problemów psychicznych, a także wskazuje skuteczne metody radzenia sobie z nimi. Z tej książki dowiemy się, w jaki sposób zmienić własne życie nie poprzez próby pozbycia się bolesnych myśli i emocji czy ich unikanie, ale poprzez kształtowanie elastyczności psychologicznej, dzięki której zaakceptujemy owe myśli i emocje takimi, jakie są, nie pozwalając im jednak, by nami rządziły. Pozwoli nam to – pomimo obaw i niepokoju – żyć tak, jak tego pragniemy oraz angażować się w działania, które są dla nas ważne i w których odnajdujemy sens, co przełoży się na poprawę jakości naszego życia. Dzięki opisanym w książce technikom i ćwiczeniom wykształcimy umiejętności, które posłużą realnej zmianie życia, osobistemu rozwojowi i radzeniu sobie z problemami do tej pory postrzeganymi jako nierozwiązywalne. Jest to książka dla każdego, kto chce lepiej zrozumieć siebie i innych, żyć zgodnie z własnymi wartościami i zrealizować swój prawdziwy potencjał. „Steven C. Hayes to jeden z najwybitniejszych żyjących myślicieli, teoretyków psychologii i klinicystów. Wniósł ogromny wkład w rozwój psychologii. Jest twórcą terapii akceptacji i zaangażowania, która stała się podstawową metodą pracy w przypadku wielu problemów psychicznych. W niniejszej książce opowiada bardzo osobistą historię o źródłach i powstaniu tej terapii. Pisząc z myślą o szerokim gronie odbiorców, czytelnie przekłada jej naukowy i kliniczny wymiar na konkretne zasady, którymi można się kierować w życiu. Zasady te odnoszą się nie tylko do cierpienia psychicznego, ale także do chorób fizycznych, relacji, korporacji, społeczeństwa i kultury. Książka jest szczera, pełna współczucia i bardzo wnikliwa. Jej lektura zmieni twoje życie, wyzwalając twój umysł” – dr Stefan G. Hofmann profesor psychologii, Boston University. „Czerpiąc z najnowszej wiedzy z dziedziny psychologii, jak również filozofii i religii, Steven C. Hayes, jeden z czołowych psychologów na świecie, proponuje antidotum na ludzkie zmagania i rozpacz. Każdy, kto doświadcza niepokoju, depresji czy bólu i dąży do emocjonalnego dobrostanu, powinien zapoznać się z zaskakującymi odkryciami, o których mowa w tej dobrze napisanej i przystępnej książce” – David H. Barlow, prof. em. psychologii i psychiatrii, założyciel Center for Anxiety and Related Disorders na Boston University.

• W jaki sposób samotność odsłania nam prawdę o nas samych i naszej relacji z Bogiem? • Jak pokochać siebie, jeśli w życiu doświadczaliśmy odrzucenia? • Jak ważne jest bycie samotnym w bliskiej relacji? • Dlaczego lepiej modlić się krócej niż dłużej? • Czy zaangażowanie w religijną wspólnotę może się wiązać z pielęgnowaniem własnej niedojrzałości? Ksiądz Krzysztof Grzywocz i ojciec Jacek Prusak SJ zapraszają do zmierzenia się z tematami dojrzałości, modlitwy i samotności, która dla wielu z nas jest chlebem powszednim. Głęboka teologiczna i psychologiczna wiedza autorów, a zarazem przystępna forma sprawiają, że książka jest pomocą dla każdego, kto chce pogłębić swoją relację z Bogiem, sobą samym i drugim człowiekiem. Każdego, kto pragnie doświadczyć Boga, również w tym, co w jego życiu trudne i przeniknięte lękiem. Odkryj w chrześcijaństwie mądrość, która pomaga żyć i zrozumieć siebie.

Czy duchowość może szkodzić? Gdzie zaczyna się opętanie, a gdzie choroba? Czy myśli bluźniercze podsyłają nam demony? Czym różni się zwykły smutek od depresji? Ksiądz Krzysztof Grzywocz był niewątpliwie jednym z najbardziej cenionych autorytetów duchowych w Polsce. Olbrzymią wiedzę z dziedziny psychologii, psychiatrii i teologii duchowości łączył z praktyką kierownika duchowego, formatora i egzorcysty. Pokazywał, że jeśli chcemy wierzyć dojrzale, nie możemy bać się konfrontacji z wiedzą o człowieku, a poznanie Boga idzie w parze z poznaniem człowieka. Ta książka jest zapisem cyklu jego wykładów na Uniwersytecie Opolskim, ostatnich, jakie obok „Mistyki chrześcijańskiej” wygłosił w swym życiu. W niezwykle przystępny i pełen pasji sposób pomagał w nich spojrzeć na człowieka jako „złożoną mieszaninę światła i cienia” (Franciszek) i lepiej go zrozumieć. Fascynująca podróż po meandrach ludzkiej psychiki i duchowości, gdzie obok miejsc pięknych i kojących nie brakuje również mrocznych i bolesnych zakamarków.

Ksiądz Krzysztof Grzywocz zaginął w Alpach, ale nie zaginął w naszej pamięci. Na zawsze pozostanie w naszych sercach przyjacielem krakowskiego domu CFD. W niecałe dwa miesiące po jego zaginięciu zebraliśmy teksty weekendowych sesji formacyjnych w CFD; zostały one opublikowane w księdze pamiątkowej nakładem Wydawnictwa Salwator. We wprowadzeniu do wspomnianej księgi noszącej tytuł W duchu i przyjaźni napisałem, że ks. Krzysztof „Drugą sesję poświęcił korzystaniu z sakramentu pojednania i kierownictwa duchowego. Pamiętam, że zakończyła się w Niedzielę Miłosierdzia. Jest to jedyna sesja weekendowa, która nie została do tej pory opublikowana”. Już wtedy nosiliśmy się z zamieram, aby przygotować jej publikację. Cieszę się, że możemy spełnić obietnicę i przekazać do rąk naszych Czytelników spisane i zredagowane konferencje ks. Krzysztofa poświęcone sakramentowi pokuty i kierownictwu duchowemu.

„Wiedza przemienia się w mądrość, gdy ją włączamy w naszą modlitwę. Sama wiedza nie jest mądrością, jeszcze nie jest miłością... Najszybciej gubimy to, co jest najbliżej nas...” Mk 6,31-32. Nagranie przeznaczone jest dla wszystkich osób pragnących pogłębić swoje życie modlitwy. Jest zachętą do modlitwy osobistej. Sesja zarejestrowana w Centrum Duchowości w Częstochowie. Zawartość – Konferencja 1. Ks. Krzysztof Grzywocz, Wspólnota i samotność – Konferencja 2. Jacek Prusak SJ , Samotność a osamotnienie cz. 1 – Konferencja 3. Ks. Krzysztof Grzywocz, Sens odpoczynku – Konferencja 4. Jacek Prusak SJ, Samotność a osamotnienie cz. 2 – Konferencja 5. Ks. Krzysztof Grzywocz, Modlitwa adoracyjna – Konferencja 6. Odpowiedzi na pytania: Jaka jest różnica między „kochać siebie” a egoizmem? Jak uleczyć stłumione uczucia z całego życia? Czy modlitwa ma trwać 5 minut? Jak polubić siebie, gdy w życiu doświadcza się nieakceptacji? Jak poradzić sobie z lękiem przed samotną drogą życia? Jak przemienić demona na powrót w anioła?

„Mówiąc o duchowości chrześcijańskiej, ks. Grzywocz pozostaje bliski konkretom życia i wyraża swą myśl w zrozumiałych i prostych słowach. Stara się odpowiedzieć na żywotne problemy współczesnego człowieka, takie jak: zabieganie, brak czasu na odpoczynek, trudność z ustaleniem hierarchii spraw, podejmowanie się zbyt wielu zadań, zachowania kompensacyjne. Lektura książki może przynieść wiele cennych podpowiedzi, pomocnych w lepszym rozumieniu siebie, naszej ludzkiej natury, jej przemiany i rozwoju, w uporządkowaniu naszego codziennego życia, a także relacji z Bogiem i ludźmi. Znajdziemy w niej także cenne przemyślenia i uwagi dotyczące głębi myśli papieża Franciszka zawartej w adhortacji Amoris laetitia. Mogą się one przyczynić do jej odczytania i realizacji zarówno w układaniu życia małżeńskiego, jak i w posłudze pasterzy na rzecz dobra i rozwoju współczesnych małżeństw i rodzin”. Bp Andrzej Czaja, Słowo wstępne

Doświadczenie przyjaźni należy do skarbca prawdy chrześcijańskiej. W Ewangelii według św. Jana odnajdujemy słowa Jezusa: Już was nie nazywam sługami, bo sługa nie wie, co czyni pan jego, ale nazwałem was przyjaciółmi, albowiem oznajmiłem wam wszystko, co usłyszałem od Ojca mego (J 15, 15). Doświadczenie przyjaźni jest celem odkupienia, spełnieniem całej drogi Starego i Nowego Testamentu, kresem pedagogii i centralnym tematem mistyki chrześcijańskiej. Chrystus nas odkupił po to, abyśmy byli zdolni do tworzenia głębokich więzi. W duchu i przyjaźni to ostatni tekst zredagowany przez ks. Krzysztofa Grzywocza. Tytuł, jaki wybrał, brzmi jak serdeczne pozdrowienie. Jakby widział nasz ból i powtarzał słowa z konferencji: Źródłem cierpienia w relacji jest także świadomość i doświadczenie przemijania. Szczególnie w relacji z osobą, która jest bardzo bliska, przeczucie krótkości życia zadaje ból. Jednak Przyjaźń bez wątpienia jest wieczna - powiedział z przekonaniem …i dodał - dlatego: Przyjaciel kocha w każdym czasie (Prz 17, 17)”.

Niniejsza księga pamiątkowa zawiera sześć z siedmiu konferencji prowadzonych przez ks. Krzysztofa w ramach weekendowych sesji w Centrum Formacji Duchowej w Krakowie. „W duchu i przyjaźni" jest właśnie szóstą dotąd niepublikowaną konferencją. Poza artykułami i wywiadami są to jedyne całościowe publikacje ks. Krzysztofa Grzywocza, jakie się ukazały. Chcemy tą księgą zachęcić do ponownego przeżycia spotkań z ks. Krzysztofem. Otwierać ją i czytać, jakbyśmy siadali z nim do stołu, przy którym chce się być razem i od którego nie chce się odchodzić. Pobyć ze sobą i „smakować” spotkanie przyjaciół. Jeszcze raz spotkać się z nim w naszym krakowskim domu, w którym wspólnie przeżyliśmy twórcze i piękne dni. Niech raz jeszcze opowie nam o tym, co w swoim życiu uważał za święte i bezcenne. Niech się razem z nami zamyśli, niech postawi ważne pytania, zawiesi głos, spojrzy swoim bystrym wzrokiem i pomoże znowu uwierzyć, że odpowiedzi są w nas. Niech tryśnie swoim inteligentnym humorem, niech z subtelną ironią zacytuje kilka stereotypów i sloganów pretendujących do wyjaśniania wszystkiego na temat Boga i człowieka; niech nam powie, jak dbać o siebie, jak słuchać siebie samego z miłością, jak słuchać Boga na modlitwie i drugiego człowieka w zwykłych spotkaniach.