Św. Franciszek Salezy

Podejmując lekturę tej pozycji Czytelnik spotyka się z jednym z dwóch papieży, którym potomność nadała przydomek „wielki”. Papież Leon I bronił Rzymu przed najazdami Hunów i Wandalów, zwalczał błędy w Kościele i bronił jego jedności. Jako wielki teolog w słynnym liście Ad Flavianum precyzyjnie wyłożył naukę o jednej osobie i dwóch naturach w Jezusie Chrystusie, przyjętą przez Sobór Chalcedoński. Wpłynął na istniejący do dziś kształt liturgii rzymskiej.

Pelagiusz znany jest najbardziej z tego, że zwalczał go św. Augustyn. Poza tym jednak był cenionym kierownikiem duchowym, kaznodzieją, patrzącym aż nazbyt optymistycznie na człowieka. Był sławny w całym ówczesnym świecie. Jego uczniowie naśladowali go przez kilka pokoleń, a sprowokowane przez niego dyskusje przyczyniły się do sprecyzowania nauk o zbawieniu.

Szaweł z Tarsu dał początek Kościołowi wśród narodów poza Izraelem. Skąd miał w sobie tyle siły, żeby oderwać się od własnej żydowskiej tradycji i głosić Chrystusa językiem zrozumiałym dla pogan? Na czym polegał jego geniusz, zapewniający mu przyjęcie i uznanie? Skąd ta jego mądrość, nad którą do dziś rozmyślają chrześcijańscy teologowie? Odpowiedź znajdziemy w tej książce.

Bazyli Wielki (325–379) pochodził z rodziny chrześcijańskiej, z której wyszło wielu świętych (np. Grzegorz z Nyssy czy Makaryna). Po głębokich studiach retoryki, filozofii, a nawet medycyny przyjął chrzest i zapragnął zostać pustelnikiem. Powołano go jednak na biskupa metropolitę Kapadocji (dziś środkowa Turcja) z siedzibą w Cezarei, gdzie okazał się bardzo sprawnym administratorem. Autor reguł zakonnych, wielu cennych listów, mów i pierwszej w Kościele książki O Duchu Świętym.

Melchior Grodziecki, kanonizowany przez Jana Pawła II, był męczennikiem wojen religijnych w Europie XVII wieku. Jezuita ze Śląska Cieszyńskiego, profesor różnych kolegiów, kapelan wojskowy, odznaczał się tak wielką siłą charakteru i odwagą, że przeciwnicy traktowali go za wroga o specjalnym znaczeniu. Na czym polegała moc jego osobowości?

Książka ukazuje postać świętej Kingi z całym bogactwem jej pięknej osobowości i kolei losu. Księżniczka węgierska, po ślubie, zostawszy księżną krakowsko-sandomierską, współrządzi z mężem. Wykazuje wielką mądrość i rozsądek w swych działaniach: stara się o pokój, o rozkwit gospodarczy kraju, troszczy się o losy poddanych i sprawiedliwość. W czasach zagrożenia wojennego wykazuje odwagę, dzielnie stawia czoła niebezpieczeństwom i znosi niewygody. W czasach spokojnych dba o oświatę, patronuje piśmiennictwu rodzącemu się dopiero u nas, troszczy się o kulturę. Przy tych wszystkich zajęciach żyje prawie jak mniszka, pokutując i umartwiając się, spędzając wiele czasu na modlitwie, starając się walczyć ze złem w swoim otoczeniu. Ufundowawszy k...

Stanisław Hozjusz urodził się w 1504 roku w Krakowie, ale wychowywał się w Wilnie. Pragnął zostać dominikaninem, jednak posłuszny ojcu udał się na studia na Akademię Krakowską i do Włoch. Po ich ukończeniu został prywatnym sekretarzem biskupów krakowskich oraz rozpoczął karierę w kancelarii królewskiej. Mając 39 lat przyjął święcenia kapłańskie, a wkrótce został mianowany biskupem. W 1558 roku na wezwanie Pawła IV udał się do Rzymu, by zdać papieżowi relację na temat sytuacji Kościoła w Polsce. W 1561 roku został kardynałem oraz jednym z pięciu legatów papieskich na Sobór Trydencki. Do kraju wrócił na krótko, bo po czterech latach znów wyjechał do Rzymu, gdzie w służbie Stolicy Apostolskiej, aż do końca życia, pełnił różne funkcje, z...

Św. Karol Boromeusz był niewątpliwie człowiekiem, który we właściwym czasie znalazł się we właściwym miejscu. Po Soborze Trydenckim, gdy Kościół pojął wreszcie długo oczekiwane wysiłki na rzecz reformy on, jako kardynał i później biskup Mediolanu, zaczął je wcielać w życie. Przeorganizował całą działalność Kościoła i jego instytucje, w czasach zarazy był przykładem ofiarności i dobroci, pisał i uczył. Do dziś diecezja mediolańska żyje jego osiągnięciami.

Bł. Salomea - promotorka franciszkańskiej duchowości, która sprowadziła do Polski Zakon św. Klary. Była kobietą wielkiego ducha, ceniącą wykształcenie i kulturę. Z odwagą i wewnętrzną wolnością szła swoją życiową drogą. Z księciem Kolomanem żyła w białym małżeństwie, a po jego śmierci została klaryską.

Izydor z Sewilli to biskup, pisarz, uczony wychował się i wykształcił w cieniu swego starszego brata Leandra, mnicha, biskupa Sewilli, autora licznych pism apologetycznych i teologicznych, przyjaciela Grzegorza Wielkiego. Po śmierci brata Izydor został ok 600 r. biskupem Sewilli. Jako wzorowy pasterz zajął się organizacją i odnową Kościoła w Hiszpanii, pisał dzieła o rozmaitej tematyce: doktrynalne, poświęcone liturgii i dyscyplinie kościelnej, egzegetyczne, historyczne, gramatyczne, dydaktyczne, nawet poezje. Dziełem, które zapewniło mu sławę były Etymologie – pierwsza średniowieczna encyklopedia, pełne kompendium wiedzy o Bogu, człowieku i wszechświecie, tłumaczone, naśladowane i komentowane przez cały chrześcijański świat. W 1999 r. Papieska Rada do S...

Hans Urs von Balthasar to jeden z najwybitniejszych teologów XX w., orędownik „teologii świętych”. Jego życie pełne było nieoczekiwanych zwrotów, a wielki wpływ na nie, podobnie jak na myśl teologiczną wielkiego Szwajcara, wywarła znajomość z mistyczką Adrienne von Speyr. Myśl ta, zakorzeniona w bogatym dorobku kultury europejskiej - filozofii, literaturze, muzyce, teatrze - koncentrowała się na osobistym doświadczeniu Boga.

Święty Bonawentura należał do drugiego pokolenia franciszkanów. Był profesorem filozofii, generałem zakonu, w końcu kardynałem Kościoła. Na zmianę szanowanym i prześladowanym przez współbraci. Wszystko to w ciągu 53 lat. Jak potrafił to pogodzić? Co z tej jego wielkości pozostaje wartością do dziś?

Tom 1: Kościół powszechny Tom 2: Kościół w Polsce od średniowiecza do baroku Tom 3: Kościół w Polsce od oświecenia do współczesności

Nie jest łatwo wyrazić prawdę o Bogu w pojęciach i upodobaniach estetycznych tak, by zachwycić pięknem Ewangelii Jezusa Chrystusa i pociągnąć za nią wielu słuchaczy. To trudne zadanie i wymaga wielu umiejętności. Na niektóre z nich zwraca uwagę, przybliża je pogłębia ks. prof. Kazimierz Panuś, wieloletni wykładowca homiletyki w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie i kaznodzieja. Przypomina On wagę słowa, omawia gatunki homiletyczne, uczy przemawiania skutecznego, podkreśla specyfikę przepowiadania słowa Bożego w mieście, omawia specyficzne cechy kaznodziejstwa maryjnego, patriotycznego i obrzędowego, uwrażliwia na to, by kazanie było obrazowe i w miarę krótkie. Chodzi bowiem o to, by po wysłuchaniu kazania pozostało w słuchaczu coś z westchnienia:...

Kazania funeralne, wydali i opracowali Kazimierz Panuś i Marek Skwara, Kraków 2014 (Kazania w Kulturze Polskiej. Edycje Kolekcji Tematycznych, 2)

Prastara katedra wawelska to przedziwna świątynia. Jako skarbnica znakomitych dzieł sztuki i żywy pomnik ojczystej historii przemawia każdym szczegółem swego wnętrza. To wszystko sprawia, że kazanie wygłoszone w tej świętej przestrzeni nabiera dodatkowej mocy i znaczenia. Nie dziwi zatem, iż już od średniowiecza w świątyni tej głosili kazania najwybitniejsi polscy mówcy. Niniejsza publikacja prezentuje sylwetki dwudziestu wielkich kaznodziejów katedry wawelskiej, którzy w różnych okresach historii głosili słowo Boże z tej prestiżowej ambony. Od Stanisława ze Skarbimierza, pierwszego rektora Akademii Krakowskiej i kaznodziejów wyrosłych z tej uczelni, poprzez wielu innych czytelnik dociera do dwudziestowiecznych kaznodziejów katedry: arcybiskupów Józefa Teod...

"De Maria numquam satis". Ta średniowieczna dewiza przypisywana św. Bernardowi z Clairvaux, a spopularyzowana na początku XVIII wieku przez Ludwika Marię Grignion de Montfort, mogłaby również stanowić motto niniejszej antologii. Dawne i współczesne kaznodziejstwo jest bowiem w dziejach naszej kultury tą dziedziną sztuki słowa mówionego i pisanego, w której tematyka maryjno-mariologiczna pojawia się najczęściej, najbardziej systematycznie i w całym swym bogactwie teologicznym, liturgicznym, hagiograficznym i literackim. Jest to zarazem obszar, podobnie zresztą jak całe nasze (zwłaszcza dawne) kaznodziejstwo, wciąż najsłabiej rozpoznany i opracowany, zarówno w zakresie krytycznych edycji, jak i studiów naukowych.Jak każdy wybór cząstki pretendującej do reprezen...

Niniejszy tom pozwala zapoznać się z kazaniami przybliżającymi tematykę Bożego Narodzenia, obecnymi w kulturze polskiej od wielu stuleci. Najstarszy tekst pochodzi z końca XIII wieku, najmłodszy - z początku XXI wieku, Okres Bożego Narodzenia rozpoczyna się w Wigiliię od pierwszych nieszporów Narodzenia Pańskiego, a kończy wraz z drugimi nieszporami niedzieli Chrztu Pańskiego obchodzonej po 6 stycznia. To właśnie w tym czasie, trwającym około trzech tygodni, uwaga Kościoła koncentruje się na tajemncy narodzenia Jezusa Chrystusa i Ewangelii Dzieciństwa aż do chrztu Zbawiciela i rozpoczęcia przez Niego publicznej działalności.

Niniejszy tom zawiera polskie kazania adwentowe od średniowiecza do początków XXI stulecia we współczesnej transkrypcji, opatrzone niezbędnym komentarzem. Mimo znacznego zróżnicowania sprawności językowej autorów, poziomu ich wykształcenia, konfesji oraz stosowanych przez nich środków wyrazu i siły przytaczanych argumentów wspólnym ich dążeniem było pragnienie przygotowania słuchaczy na przyjście Pana: zarówno w dniu Jego narodzin, pamiątkę czego celebruje się co roku 25 grudnia, jak i podczas paruzji, gdy jak wyznajemy w Credo przyjdzie sądzić żywych i umarłych, oraz to pomiędzy nimi, gdy rodzi się w człowieku przez życie sakramentalne. O ile dawniej kaznodzieje silnie podkreślali pokutny charakter adwentu, o tyle dzisiaj bardziej zwracają uwagę na fak...

Pasja Chrystusowa była i jest tematem we wszystkich właściwie rodzajach i gatunkach literackich. Tu jednak interesuje nas przede wszystkim kazanie jako gatunek oratorstwa kościelnego, łączący zawartość teologiczną z perswazyjnymi i wychowawczymi środkami oddziaływania, które w pewnym uproszczeniu dadzą się sprowadzić do pierwszych trzech części składowych teorii retorycznej: inwencji, dyspozycji i elokucji. Właśnie pod tym kątem, mianowicie jako twory językowo-literackie, kazania staropolskie warto dziś czytać, jako takie przedstawiają bowiem dla nas największą wartość. Oczywiście nie wolno przy tym pomijać zawartości teologiczno-egzegetycznej, jako że właśnie kazania, zapisywane i wydawane drukiem w wielkiej obfitości, są miarodajnym świadectwem stan...