Tank Power. Vol. CCIV 469. Tatra T 18

W okresie II wojny światowej w niemieckich jednostkach pancernych i artylerii samobieżnej (szturmowej) były używane specjalne pojazdy naprawcze i ewakuacyjne tzw. Bergepanzerwagen. Najczęściej były to ciężkie ciągniki półgąsienicowe np. 18t Zgkw Sd Kfz 9 produkcji zakładów FAMO. Jednak ciągniki były skuteczne tylko w przypadku holowania czołgów lekkich i średnich np. PzKpfw II lub PzKpfw III. Do holowania ciężkiego "Tygrysa", o masie przekraczającej 50 000 kg trzeba użyć aż trzech ciągników 18-tonowych. W warunkach bojowych było to bardzo trudne i niebezpieczne! Dlatego też do ewakuacji uszkodzonych czołgów i ich napraw na polu walki używano pozbawionych wież czołgów, które przewoziły dodatkowe wyposażenie naprawcze (dźwig, części zamienne, lewary, urządzenia spawalnicze). W ten sposób zostały zmodyfikowane m.in. czołgi lekkie PzKpfw I Sd Kfz 101, PzKpfw 38(t), czołgi średnie PzKpfw III Sd Kfz 141, PzKpfw IV Sd Kfz 161 i PzKpfw V Sd Kfz 171 „Panter” oraz działa samobieżne „Hetzer” i „Ferdinand-Elefant”.

`Podstawowym sprzętem pancernym armii włoskiej w okresie II wojny światowej były, obok tankietek i czołgów L6, M11/13/14/15, także działa samobieżne (semovente). Działa samobieżne produkowane na podwoziach czołgów M13/14/15 były całkowicie opancerzonymi pojazdami pancernymi uzbrojonymi w haubicę kalibru 75 mm. Konstrukcyjnie włoski pojazd bojowy był bardziej zbliżony do niemieckich dział szturmowych Sturmgeschutz III Sd Kfz 142, niż do ówcześnie konstruowanych w innych krajach, dział samobieżnych, które często miały odkryty przedział bojowy. W ten sposób włoskie semovente były w istocie działami szturmowymi i mimo słabego opancerzenia, pełniły taką rolę na polu bitwy.`

W latach 1943-1944 został skonstruowany lekki niszczyciel czołgów 76 mm GMC "Hell Cat", który dysponował skuteczną armatą zdolną do zniszczenia większości czołgów niemieckich i japońskich. Innymi atutami tego pojazdu była duża prędkość i zwrotność, które pozwalały załodze, w przypadku ataku przeciwnika na szybkie opuszczenie stanowiska bojowego.

„W niniejszym opracowaniu przedstawiono historię powstania, opis konstrukcji i zarys działań bojowych w jednostkach alianckich i Polskich Siłach Zbrojnych czołgów szybkich: Cruiser Tank Mk VI (A15) „Crusader”. Pojazdy te,pojawiły sie w armii brytyjskiej w okresie wojny (od 1941 roku), jako wersja rozwojowa czołgów szybkich Cruiser Tank Mk III, Mk IV i MkIVA (odpowiednio A13 MkI, A13 Mk II i A13 Mk IIA) oraz tzw. ciężkich czołgów szybkich (Heavy Cruiser Tank) A14 i A16. Obok czołgu Cruiser Tank Mk VI A15 „Crusader” do jednostek równocześnie trafił czołg szybki A13 Mk III Cruiser Tank MK V „Convenanter”. – ze wstępu

W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku amerykański przemysł motoryzacyjny należał do wiodących na świecie. Fabryki samochodowe produkowały gigantyczne ilości pojazdów osobowych i ciężarowych, które technologicznie przewyższały konstrukcje z innych krajów. W USA wprowadzono wiele nowatorskich rozwiązań technicznych i technologicznych (np. produkcja potokowa. Amerykańskie wytwórnie samochodowe walnie przyczyniły się do rozwoju przemysłu samochodowego w ZSRS (GAZ - FORD i ZIS), Niemczech (Opel - General Motors i Ford), Wielkiej Brytanii (Vauxhall - General Motors), a nawet w Polsce (Lilpop Rau & Lovenstein - Chevrolet). Rozwój konstrukcji cywilnych nie szedł w parze z opracowywaniem pojazdów wojskowych, bowiem znacznie zredukowana w czasie pokoju armia USA nie zamawiała dużych ilości pojazdów wojskowych, a ponadto często korzystała z konstrukcji cywilnych... Ze wstępu

W momencie ataku na amerykańską bazę Floty Pacyfiku w Pearl Harbor Cesarska Marynarka Japońska dysponowała najnowocześniejszymi na świecie samolotami uderzeniowymi. Były to Aichi D3A oraz Nakajima B5N. Oba te samoloty, obok myśliwca A6M, stały się symbolem japońskich sukcesów militarnych w początkowym okresie wojny na Dalekim Wschodzie. Celność zrzutu bomb przez D3A nie miała sobie równych i dalece przewyższała pod tym względem, nawet owianego legendą niemieckiego Junkersa Ju 87 „Stuka”. I choć samolot D3A w dość krótkim czasie stał się przestarzały, to jednak zdążył zatopić największą ilość okrętów przeciwnika, niż jakikolwiek inny bombowiec nurkujący państw Osi. Opisany w niniejszej książce samolot, niszcząc w zaskakującym nalocie trzon amerykańskiej Floty Pacyfiku 7 grudnia 1941 roku, wytyczył japońskiemu lotnictwu drogę, u schyłku której leżała całkowita zagłada potencjału militarnego i gospodarczego Kraju Kwitnącej Wiśni, zakończona użyciem nad Hiroszimą i Nagasaki najstraszliwszej broni jaką kiedykolwiek zastosowano Ze wstępu

„Decydujący o rozwoju polskiego lotnictwa wojskowego Szef Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych płk Ludomił Rayski, dążył do stworzenia polskiego lotnictwa bombowego, które znajdowało się u nas dopiero w powijakach. Było ono wyposażone w niezbyt nadające się do tego celu, dość powolne, samoloty Farman F.68 Goliath i Fokker F.VIIB/3m. Zgodnie z wyznawaną wówczas na świecie teorią gen. Douheta uzupełnieniem do bombowców winien być dwusilnikowy wielozadaniowy samolot pościgowy, służący także do dalekiego rozpoznania oraz do ataków na cele naziemne z lotu nurkowego lub szturmowego. Koncepcja bombowca została sformułowana dopiero po zawodach Challenge 1934, czyli wczesną jesienią 1934 r. Natomiast sprawa samolotu myśliwskiego, a raczej pościgowego była jeszcze nie do końca sprecyzowana”. Autor Andrzej Glass, znany historyk polskiego lotnictwa, w kolejnym zeszycie z serii „Polskie Konstrukcje Lotnicze” przedstawia prototypowe samoloty. Cennym uzupełnieniem całości są plany modelarskie w skali 1:72.

7TP był jedynym nowoczesnym czołgiem armii polskiej. Pojazdy tego typu produkowane były od 1934 do 1939 roku w dwóch wersjach produkcyjnych (jedno i dwuwieżowej), różniących się uzbrojeniem. W publikacji został omówiony rozwój konstrukcji, produkcja i zastosowanie bojowe 7TP w jednostkach Wojska Polskiego i czołgów zdobycznych w jednostkach armii niemieckiej.

W latach trzydziestych XX wieku armia włoska dysponowała nadal sprzętem pancernym pamiętającym lata I wojny światowej. Podstawowym uzbrojeniem były czołgi FIAT 3000 stanowiące w istocie kopie francuskich czołgów Reanult FT. Pod koniec I wojny światowej wykonano także prototyp ogromnego czołgu FIAT 2000, o masie ponad 40 000 kg, którego produkcji seryjnej nie zdołano już uruchomić. Dlatego pilną potrzebą stało się szybkie uruchomienie produkcji własnych nowoczesnych czołgów. I podobnie, jak w przypadku tankietek CV 33/35, posłużono się gotowym wzorcem, w tym przypadku czołgiem Vickers 6-ton Mark E. Ten udany czołg, posłużył do uruchomienia produkcji własnych pojazdów pancernych nie tylko we Włoszech. Tak stało się w ZSRS (T-26), Polsce (7TP) czy Chechosłowacji (LT vz. 35). Czołgi M 11/13/14 stanowiły podstawowe wyposażenie włoskich jednostek pancernych w okresie II wojny światowej. Natomiast czołgi M 15, produkowane od 1943 roku, trafiły głównie do uzbrojenia armii niemieckiej.

W okresie II wojny światowej niemieckie jednostki pancerne i artylerii samobieżnej (szturmowej) były uzbrojone w specjalne wozy dowodzenia wyposażone w dodatkowe radiostacje przeznaczone do nawiązania łączności ze sztabem jednostki wyższego szczebla lub współdziałania z artylerią i lotnictwem. Były to seryjne czołgi ze zredukowanym uzbrojeniem lub specjalnie skonstruowane wozy dowodzenia tzw. Befehlspanzer lub Befehlswagen. W jednostkach artylerii znajdowały się tez czołgi przystosowane do prowadzenia obserwacji ognia artyleryjskiego i wykonywania pomiarów, były to Pnazerbeobachtungswagen. W niniejszym opracowaniu zostaną omówione wozy dowodzenia Kleiner Panzerbefehlswagen Sd Kfz 265, wersje dowódcze seryjnych czołgów lekkich PzKpfw II, PzKpfw 35(t), PzKpfw 38(t), PzKpfw 38H(f), PzKpfw 35R(f), PzKpfw 35S(f), dział samobieżnych Semovente M-13/40/41/42 i innych pojazdów. Oczywiście zostaną też zamieszczone informacje o wozach obserwacyjnych artylerii zabudowanych na podwoziach czołgów np. PzKpfw II.

Na podwoziu czołgu PzKpfw 38(t) skonstruowano kilka udanych dział samobieżnych, m.in. działa samobieżne "Marder" III, czy "Gepard" - Flakpanzer 38(t). Ostatecznie na podwoziu "38" zostało też zamontowane działo piechoty kalibru 150 mm typu sIG 33. 15 cm sIG 33 była wprawdzie armatą piechoty, lecz z powodu możliwości uzyskania bardzo wysokiego kąta podniesienia lufy zazwyczaj używano tego typu działa jako haubicy. Ze wstępu

W latach 1918–1939 Wojsko Polskie dysponowało tylko prototypowymi działami samobieżnymi, wykonanymi na podwoziu tankietki TK (TK-D) i ciągnika gąsiennicowego C2P (niezbyt precyzyjnie nazywane TKS-D, bardziej poprawnie C2P-D, lub ostatecznie TK-SD). Obie konstrukcje należały do pionierskich rozwiązań, bowiem w latach trzydziestych XX wieku był to zupełnie nowatorski typ uzbrojenia. Pierwsze działa samobieżne powstały w Wielkiej Brytanii, Niemczech i USA, lecz były to pojazdy doświadczalne. Tylko w ZSRS wykonano niewielką serie dział samobieżnych na podwoziu czołgu lekkiego T-26.

Powstanie samolotu myśliwskiego Reggiane (Caproni-reggiane) RE. 2001 ,,Falco" Il to bezpośredni wynik zakupu w 1938 roku przez firmę Alfa-Romeo licencji niemieckiego silnika lotniczego Daimler-Benz 601Aa, później produkowanego we Włoszech jako Alfa Romeo RA 1000 RC 41 la ,,Monsone". Natomiast samolotu myśliwskiego Reggiane (Caproni-Reggiane) RE. 2005 ,,Sagittario" to uruchomienie produkcji licencyjnej w zakładach Fiat niemieckiego silnika Daimler Benz DB 605A, we Włoszech oznaczonego Fiat RA. 1050 RC.581 - ,,Tifone".

Jednym z najbardziej znanych włoskich samolotów wojskowych z okresu II wojny światowej był bombowiec SIAI (Savoia-Marchetti) S. (SM.) 79. Skonstruowany w latach 1934-1935 pozostawał w uzbrojeniu jednostek lotnictwa włoskiego do 1945 roku. Był używany bojowo podczas wojny domowej w Hiszpanii w latach 1937-1939 (Militaria nr 530), podczas krótkiej wojny z Francja w czerwcu 1940 roku, kampanii greckiej w 1940 i w 1941 roku, walk w Afryce Północnej w latach 1940-1942, kampanii we włoskiej Afryce Wschodniej 1940-1941, ataków na Maltę. Samoloty S. 79 były z powodzeniem używane również do wykonywania ataków torpedowych, m.in. atakowały okręty alianckie w Gibraltarze. Savoie trafiły także do jednostek transportowych. Samoloty S. 79 były eksportowane m.in. do Jugosławii, Rumunii, Iraku. Zdobyczne samoloty używało lotnictwo brytyjskie i Luftwaffe. W zakładach IAR w Braszow podjęto produkcję licencyjną wersji dwusilnikowej pod oznaczeniem IAR JRS-79B/B1

Niniejsze opracowanie stanowi kontynuację monografii czołgu lekkiego Light Tank M3 "Stuart", która została opublikowana w 2016 roku (militaria nr 430). Obecnie zostaną przedstawione czołgi lekkie Light Tank M3A3, M5 i M5A1, będące rozwinięciem wcześniejszych wersji : M3 i M3A1. Podobnie, jak w przypadku czołgów średnich Medium Tank M4, w okresie wojny rozpoczęto produkcję nowej generacji czołgów lekkich. Modyfikacja standardowego Light Tank M3 polegała na modernizacji opancerzenia i wymianie silnika, bowiem lotniczy silnik gaźnikowy Continental W670, napędzający czołgi M3, uznano za nieodpowiedni, zresztą podobnie oceniono ten sam silnik, napędzający czołgi średnie M4, a finalnym etapem rozwoju czołgu M4 było powstanie M4A3 napędzanego silnikiem FORD GAA - (Militaria nr 542). Ze wstępu Janusz Ledwoch

Powstanie samolotu myśliwskiego Reggiane (Caproni-Reggiane) RE. 2001 "Falco" II to bezpośredni wynik zakupu w 1938 przez firmę Alfa-Romeo licencji niemieckiego silnika lotniczego Daimler-Benz 601Aa, później produkowanego we Włoszech jako Alfa Romeo RA 100 RC 41 la "Monsone" (...) Fragment wstępu

"W chwili wypowiedzenia przez Włochy wojny Wielkiej Brytanii i Francji, 10 czerwca 1940 roku, trzon włoskiego lotnictwa myśliwskiego stanowiły samoloty dwupłatowe, dość wiekowe Fiaty CR. 32 od 1940 roku nazywane "Freccia", i wprowadzone do jednostek, tylko nieco nowocześniejsze Fiaty CR. 42. (...) Udział w II wojnie światowej zamyka historię Fiata CR. 32, który największe sukcesy odnosił podczas zmagań w okresie wojny domowej w Hiszpanii (1936-1939)" fragment książki

Czołg "Valentine" to jeden z bardziej znanych brytyjskich pojazdów pancernych z okresu II wojny światowej. Stanowił specyficzną "hybrydę" powolnego czołgu piechoty, jednak bez jego silnego opancerzenia oraz typowego podstawowego czołgu pola bitwy - jednak bez jego prędkości i zdolności manewrowych. Historiawkrótce pokazała jednak, że tego rodzaju konstrukcje miały przyszłość i w wielu przypadkach były protoplastami późniejszych uniwersalnych czołgów średnich, tzw. czołgów podstawowych - main battle tank. Pierwsza część monografii prezentuje genezę powstania tej udanej konstrukcji i omawia wszystkie podstawowe wersje rozwojowe czołgu produkcji brytyjskiej i kanadyjskiej. Ponadto został zamieszczony dokładny opis techniczny i omówione walki czołgów "Valentine" w Afryce Północnej i we Włoszech w latach 1941-1943, na froncie wschodnim i zachodnim 1941-1945 oraz na Pacyfiku... Ze wstępu