Społeczne ramy pamięci

John Barton (ur. 1948), anglikański biblista z Oksfordu, podsumował w niniejszej książce długie lata swoich badań nad Biblią, przedstawiając fascynującą opowieść o historii kształtowania się tej Księgi, jaką dziś znamy, o jej recepcji i interpretacji. Oparł się w tym na dwóch założeniach: Po pierwsze, nie ma jednoznacznej relacji między Biblią a zasadami wiary przyjmowanymi przez oparte na niej religie. Nie sposób wyczytać z niej ich konkretnego kształtu, a na dodatek biblijne ekwiwokacje sprawiają im kłopot. Zarazem, wbrew przyjętemu mniemaniu, ani chrześcijaństwo, ani judaizm nie skupiają się w swojej praktyce na Piśmie jako jedynej, świętej księdze. Nie jest ono „konstytucją” dla żadnej z religii, lecz raczej opowieścią założycielską. Po drugie, Biblia nie powstała jednorazowo jako zamknięta całość, lecz ewoluowała, a jej kanon jest wynikiem historycznych negocjacji. Ewolucja Biblii hebrajskiej (Starego Testamentu w nazewnictwie chrześcijańskim) trwała mniej więcej od VIII do II wieku p.n.e. Również kanon Nowego Testamentu kształtował się długo, a odrzucenie apokryfów nie wynika jednoznacznie z ich treści. Kościół akceptował naturalnie tworzący się konsens w tej mierze, przy czym na początku nie było uzgodnionego tekstu. Wszystko to Barton opisuje i komentuje na podstawie najnowszych badań historycznych i filologicznych. Odkrycie ostatnich stuleci – że Biblia ma historię – znajduje przekonujące potwierdzenie.

Najnowsza powieść Olgi Tokarczuk – pierwsza po otrzymaniu Literackiej Nagrody Nobla! Najciekawsze pozostaje zawsze w cieniu, w tym, co niewidoczne. Wrzesień 1913 roku, uzdrowisko Görbersdorf (dzisiejsze Sokołowsko na Dolnym Śląsku). Właśnie tutaj, u podnóża gór, od przeszło pół wieku działa jedno z pierwszych na świecie i słynne w całej Europie specjalistyczne sanatorium leczące choroby „piersiowe i gardlane”. Mieczysław Wojnicz, student ze Lwowa, przyjeżdża do uzdrowiska z nadzieją, że nowatorskie metody i krystalicznie czyste powietrze powstrzymają rozwój jego choroby, a może nawet całkowicie go uleczą. Diagnoza nie pozostawia jednak złudzeń – tuberculosis. Gruźlica. W Pensjonacie dla Panów, gdzie zamieszkuje, poznaje innych kuracjuszy. Chorzy z Wiednia, Królewca, Breslau i Berlina przy nalewce Schwärmerei niestrudzenie omawiają najważniejsze sprawy tego świata. Czy Europie grozi wojna? Monarchia czy demokracja? Czy demony istnieją? Czy oddając się lekturze, da się rozpoznać, czyją ręką tekst został napisany – kobiety czy mężczyzny? Ale nie tylko te pytania zajmują pensjonariuszy. Do Wojnicza docierają też przerażające historie o tragicznych wydarzeniach w górskich okolicach sanatorium. Choć on sam zajęty jest ukrywaniem prawdy o sobie, zagadka budzących grozę wypadków fascynuje go coraz bardziej. Nie wie jednak, że mroczne siły już wzięły go sobie na cel. Olga Tokarczuk w Empuzjonie odsłania przed czytelnikami prawdy o świecie, których albo nie zauważamy, albo za wszelką cenę nie chcemy do siebie dopuścić.

Francuski intelektualista Alexis de Tocqueville (1805-1859), jeden z ojców założycieli współczesnej socjologii, jest znany z dwóch słynnych dzieł. Są to O demokracji w Ameryce (1835/1840, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2019) i właśnie Dawny ustrój i Rewolucja (1856). Kilkadziesiąt lat po rewolucji francuskiej z 1789 roku Tocqueville zastanawia się nad przyczynami, dla których wybuchła. Z niezwykłą przenikliwością tropi w niej pozostałości ancien régime u, a nawet średniowiecznego feudalizmu. Okazuje się, że wbrew powszechnemu przekonaniu rewolucja przejęła, a nawet wzmocniła te elementy - takie jak centralizacja władzy, ubezwłasnowolnienie obywatela itd. Rewolucja niejako odsłoniła organiczną ułomność państwa francuskiego: niedowład tego, co dziś nazwalibyśmy społeczeństwem obywatelskim. O ile amerykańską rewolucję przeprowadzali wszyscy Amerykanie oddolnie, o tyle rewolucja francuska, mimo chwilowego wybuchu dążeń wolnościowych, była zdaniem Tocqueville'a zamianą miejsc klas rządzących nad głowami biernych mas. Zgromadzony przez autora materiał faktograficzny sprzed rewolucji - który zresztą jest wartością samą w sobie i składa się na fascynujący obraz życia w tamtym okresie - ilustruje jego słynne odkrycie, że rewolucja nie wybucha w momencie najbardziej krytycznym, lecz właśnie wtedy, gdy reformy podjęte przez starą władzę są na zaawansowanym etapie. Tocqueville, jak sto lat później Hannah Arendt, jest życzliwym, choć krytycznym recenzentem obu rewolucji ze wskazaniem raczej na amerykańską.

Książka ta obejmuje dzieje obszaru dzisiejszego państwa irackiego w XIX i XX wieku, począwszy od panowania tureckiego a następnie okupacji brytyjskiej aż do wojny 2003 roku i śmierci Saddama Husajna. Omawia iracki ruch niepodległościowy, antyturecki i antybrytyjski, narodziny współczesnego państwa irackiego, początki monarchii a następnie republiki, a także walkę o demokratyzację stosunków politycznych w kraju. Zagadnienie to stanowi, zdaniem Autora, niedokończony ostatni rozdział historii współczesnego Iraku.

Doczekaliśmy się przygotowanego przez dr Martę Polaczek-Bigaj kolejnego – trzeciego – tomu poświęconego monopoliście rynku wydawniczego w PRL, jakim była Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza. (...) Możemy dzisiaj wziąć do ręki tom (...) stanowiący ciekawą propozycję poszerzenia wiedzy na temat zjawiska opracowanego przez badaczkę w poprzednich książkach. Niniejsze autorskie zestawienie tekstów źródłowych umożliwi przemówienie do czytelnika przez mało znane dokumenty, które w sposób bezpośredni opowiedzą o funkcjonowaniu tytułowej instytucji stanowiącej jeden z filarów utrwalania „władzy ludowej” Polsce. - z recenzji dr. hab. Olgierda Grotta

Depresyjne przebudzenia, poranny szczyt depresji, depresyjna droga do pracy, sama praca – jeszcze bardziej depresyjna. Depresyjne samochody i depresyjne korki, w których te samochody beznadziejnie tkwią. Depresyjna literatura i muzyka depresji w tle. Depresyjne kolacje i przedsenne miłosne uniesienia naznaczone piętnem depresyjnej pornografii. O tym mniej więcej opowiada ta ekstrawagancko radosna książka. Dzień z życia modelowego przedstawiciela posępnej generacji jest realistycznym portretem współczesności. Rozkręca się depresyjny wyż, przybiera jego fala. Oto obraz cywilizacji, która w szaleńczym tempie produkuje kolejnych pacjentów – zdiagnozowanych i nie. Ta frywolnie smutna książka jest o nich. O was? O nas wszystkich? Książka stanowi także poczet „świętych depresyjnego wyżu”: Davida Fostera Wallace’a, Marka Fishera, B.S. Johnsona, Cesarego Pavesego, Virginii Woolf, Stiga Dagermana. „Są słynne kryminały, których akcja rozgrywa się w dwa dni. Są słynne powieści, których akcja rozgrywa się przez jedną dobę. Jest kapitalny esej, który mówi o 16 godzinach z życia jednego człowieka. Ten człowiek nazywa się Michał Tabaczyński, zobaczycie go wszędzie: gdy szykuje się rano z córką do wyjścia na miasto, gdy idzie do pracy, do lekarza, na zakupy, liczy wydatki. Może nawet wyda się aż nadto do was podobny: słuchacie tej samej muzyki, zajmujecie się dziećmi, chodzicie wciąż tymi samymi ulicami i wchodzicie do tych samych sklepów, przeżywacie chwile depresji i nie mieszkacie w willi na Riwierze. Nie wiem jak wy, ale Michał Tabaczyński umie też świetnie pisać, bawić się i śmiać, zwłaszcza z siebie samego, a niekiedy pasjonująco się smucić. No i przenikliwie czytać: bez książek nie byłoby nic, nie byłoby sensu, nie byłoby tlenu naszego codziennego, nie byłoby Michała Tabaczyńskiego. Konkret codzienności i lektury pozostają nierozdzielne jak bracia syjamscy. Muszę to powiedzieć górnolotnie: te cudne strony są hołdem dla literatury i ukłonem w stronę życia od szóstej rano” – Marek Bieńczyk. Michał Tabaczyński (1976) – eseista i tłumacz (z czeskiego i angielskiego). Autor m.in. antologii współczesnej poezji amerykańskiej Parada równości (2005) oraz książek eseistycznych: Widoki na ciemność (2013), Legendy ludu polskiego (2014) i Maszyny. Do pisania (2018).

Nowa, polska edycja gry planszowej oparta na popularnym na całym świecie teleturnieju. Odpowiedz poprawnie na wszystkie 12 i zostań milionerem! Gra „Milionerzy” od TM TOYS to wierne odzwierciedlenie kultowej już gry telewizyjnej, znanej na całym świecie. Aby wygrać i zostać milionerem trzeba odpowiedzieć poprawnie na 12 losowo wybranych pytań. Lista pytań zaczerpnięta została z polskiej wersji programu telewizyjnego emitowanego na kanale TVN. Do dyspozycji mamy 3 koła ratunkowe: pół na pół, pytanie do publiczności i telefon do przyjaciela. To świetna gra towarzyska, która dostarczy mnóstwa radości wszystkim uczestnikom! W sprzedaży dostępny jest również zestaw uzupełniający, zawierający kolejne 660 kart pytanie i odpowiedź – sprzedawane oddzielnie! Zawartość opakowania: • plansza do gry, • 4 ramki na karty „Pytanie” i „Odpowiedź”, • 660 kart „Pytanie” i „Odpowiedź”, • 20 kart „Pytanie do publiczności” / „Telefon do przyjaciela”, • 12 żetonów Kół Ratunkowych, • 6 pionków, • 30 czeków, • 7 kart dodatkowych z ciekawostkami. Gra na licencji teleturnieju TVN!

Erving Goffman (1922–1982) zalicza się do niekonwencjonalnych klasyków amerykańskiej socjologii. Mniej zainteresowany teoriami systemów i badaniami ilościowymi, preferował obserwację uczestniczącą. Najbardziej znane jego dzieło Człowiek w teatrze życia codziennego (1956/1959) należy do światowego kanonu badań socjologicznych. Na podstawie przeróżnych źródeł – od anonsów reklamowych po podręczniki dobrego wychowania – autor rozważa „teatralny” charakter ludzkich zachowań społecznych. Uświadamia nam ich mechanizmy, z których na ogół nie zdajemy sobie sprawy: pokazujemy się innym za pośrednictwem „fasady”, w pewnych „dekoracjach”, wycofujemy się za „kulisy”. „Fasad” mamy wiele, gramy różne role w zależności od sytuacji. Wszyscy jesteśmy aktorami, wszyscy też widzami, ale „gra”, interakcja symboliczna są wprost niezbędne do właściwego funkcjonowania społeczeństwa. Trzeba pamiętać, że tej gry nie prowadzi się dla niej samej, lecz służy ona prezentacji siebie przez człowieka w sytuacji społecznej. Inni są tu katalizatorem i warunkiem jego „występów”. Tropienie form, taktyk i chwytów tej autoprezentacji nadaje w ten sposób socjologii wymiar po trosze egzystencjalny – chodzi przecież o ludzką „jaźń”, „self”, o „siebie” – a z drugiej przesuwa badanie socjologa w stronę etnologii. Bo też znajdziemy w tej książce tyleż metodycznych analiz co frapujących szczegółów obyczajowych, niemal anegdot, zaskakujących i niezwykłych.

Dominują w tomie piłsudczycy "cywilni", ale przede wszystkim parający się polityką, administracją, samorządem, publicystyką, żurnalistyką, propagandą, nauką, czy nawet kulturą, bo już niekoniecznie gospodarką. To dowód, że pisanie prac z zakresu prozopografii bynajmniej do łatwych i prostych nie należy [...]. Nie mam jednak wątpliwości, iż przygotowany obszerny tom poszerza naszą dotychczasową wiedzę w bardzo wielu zagadnieniach czy choćby ich wybranych aspektach, a w niektórych częściach nie jest pozbawiony znamion nowatorstwa. Jestem także przekonany, że przybliża nas do opracowania zbiorowego portretu lub zbiorowych portretów ludzi nazywających siebie lub też nazywanych przez innych piłsudczykami. W tej kwestii cel nakreślony przez Redaktorów został osiągnięty [...]. Nie mam wątpliwości, że praca wejdzie do obiegu naukowego i zajmie ważne miejsce wśród publikacji poświęconych piłsudczykom, dziejom obozu pomajowego, prozopografii elit Drugiej Rzeczypospolitej oraz biografistyki. - z recenzji prof. dr. hab. Mariusza Wołosa

Czy dotyk to temat, którego lepiej nie „dotykać”? Już nie! Zmysł dotyku, tak często przez nas niedoceniany, to prawdziwy majstersztyk natury. Jego receptory znajdują się niemal wszędzie: nie tylko w skórze, lecz także w tkance łącznej, śluzówce, mięśniach, ścięgnach czy stawach. Codziennie doświadczamy jego wpływu na nasze życie, utrzymując pionową postawę, odganiając natarczywą muchę czy mimowolnie dotykając twarzy, by obniżyć poziom stresu. Martin Grunwald to kierownik jedynego w Europie laboratorium zajmującego się zmysłem dotyku. W książce Homo hapticus dowodzi, że zmysł ten jest o wiele ważniejszy niż słuch, węch czy smak – okazuje się wprost niezbędny do naszego przeżycia biologicznego. Obrazowo opisuje fascynujący proces powstawania wrażeń dotykowych i spektrum problemów oraz zagadnień związanych z dotykiem. Bóle fantomowe, techniki masażu noworodków, kwestia kontaktu fizycznego w różnych kręgach kulturowych, projektowanie marki haptycznej pozwalającej rozpoznać przedmiot za pomocą dotyku – to tematy, którymi obecnie zajmują się na całym świecie naukowcy, lekarze, konstruktorzy i marketingowcy. Nie możemy więc czuć się dotknięci, widząc narodziny nowego gatunku: homo sapiens hapticus. Czy wiesz, że: • rekonwalescencja przebiega szybciej, jeśli na chwilę przed operacją lekarze i pielęgniarki przyjaźnie pogłaszczą pacjenta; • nieprzytulane dzieci gorzej się rozwijają; • ciepłe ręce zwiększają nasze szanse na sukces podczas rozmowy o pracę; • cięższe przedmioty są według naszej oceny cenniejsze. „Jest z nami niemal od samego początku i opuszcza nas jako ostatni. Pomaga w ocenie sytuacji oraz innych ludzi. Oddziałuje na granicy świadomości albo całkiem podświadomie. Przynosi ulgę lub dostarcza cierpień. Dotyk – najczęściej pomijany ze wszystkich zmysłów – doczekał się wreszcie swojego „złotego wieku”. Poznajcie go lepiej dzięki tej książce” – Marta Alicja Trzeciak – dziennikarka naukowa, autorka książek popularnonaukowych. „Są takie książki, które powinny od razu znaleźć się na liście lektur” – „Die Presse”. „Pasjonująca lektura, z której dowiemy się wiele na temat zmysłu dotyku” – „WA Nachrichten”. „Książka otwierająca ekscytujący świat przed czytelnikami, którym przybliża nową wiedzę o ciele. Gorąco polecam – „bibliotheksnachrichten”. „Ta książka w zrozumiały sposób wyjaśni laikowi, jak bardzo dotyk wpływa na wszystkie sfery życia człowieka” – „Sächsische Zeitung”. Martin Grunwald jest niemieckim psychologiem. Założyciel i kierownik Laboratorium Haptycznego na Uniwersytecie w Lipsku. Jest to jedyna tego typu w Europie jednostka badawcza zajmująca się kompleksowym badaniem neurologicznych, biologicznych i psychologicznych aspektów dotyku. Wydana w 2008 roku książka Human Haptic Perception jego autorstwa to kanoniczna pozycja w badaniach nad dotykiem.

Zagadnienie statusu martwego ciała/szczątków oraz postępowania z nim/i staje się obecnie coraz ważniejszym tematem dyskusji i etycznych dylematów ze względu na wykorzystywanie ciała jako rezerwuaru organów i jako materiału biologicznego (biopolityka). Duży wpływ na wzrost zainteresowania szczątkami mają także nasilające się problemy z zarządzaniem ciałami w przypadkach katastrof naturalnych, ataków terrorystycznych, masowych mordów i epidemii. Zagadnieniami tymi zajmuje się szybko rozwijająca się transdyscyplina badań określana jako „studia nad martwym ciałem” (dead body studies) i w jej właśnie ramach lokuje się Nekros. Autorka stawia tezę, że przyszłość myślenia o człowieku zależy między innymi od tego, jak przedstawiciele różnych dyscyplin poradzą sobie z przeformułowaniem rozumienia ontologicznego statusu i stosunku do martwego ciała i ludzkich szczątków. Przy czym figurę martwego ciała (w różnych jego formach: fragmenty ciał, kości, prochy, popioły) należy uznać za paradygmatyczny przypadek materialnego śladu przeszłości, który rozpatrywany w interpretacyjnych ramach humanistyki ekologicznej, witalnego materializmu i epistemologii relacyjnej stanowi wyzwanie dla przemyślenia związków między tym, co żywe i martwe, organiczne i mechaniczne, stałe i zmienne, ludzkie i nie-ludzkie. Książkę tę przenika przeświadczenie o nekrokratycznym charakterze ludzkości i konieczności ochrony ciał i szczątków zmarłych przed nieuprawnionym wykorzystaniem oraz profanacją. Głosi ona także „nekrokratyczny fundamentalizm” wracający do idei Giambattisty Vico, który przypominał. że słowo humanitas pochodzi od humando – grzebanie i że jednym z wyznaczników bycia człowiekiem jest dokonywanie pochówku.

Harold Bloom, słynny amerykański literaturoznawca z Uniwersytetu Yale (autor m.in. Zachodniego kanonu i Księgi J), dzieli się w tym tomie swoimi doświadczeniami czytelniczymi W zamierzeniu książka ma pomagać w „udanej”, „dobrej” lekturze przywołaniem sporej grupy klasycznych dzieł, głównie z XIX i XX wieku: opowiadań, poezji, powieści i sztuk różnych autorów europejskich i amerykańskich od Szekspira po Toni Morrison. Bloom pokazuje, czego poszukiwać w poszczególnych utworach, „po co” je czytać. Nie jest to systematyczny wykład teorii ani historii literatury, lecz raczej relacja z osobistego odbioru tych dzieł, pewnego „kanonu”, do którego autor niniejszej książki ciągle powraca od dziesiątek lat. Jego idea czytania preferuje bowiem wymiar na wskroś estetyczny. Literatura nie ma służyć celom społecznym, lecz prywatnej „rozkoszy czytania”, w której zawiera się spotkanie z innością i ukojenie naszej samotności. Czytamy dla siebie. Lektura dzieł literackich ma nie tyle edukować, ile wzmacniać i rozwijać nasze ja. Płynąca z niej przyjemność jest „egoistyczna”. W tym egoizmie można się posunąć daleko, jeśli zgodzić się z Bloomem, że czytanie powinno być twórcze nawet aż po „misreading”, własne odczytanie, niekoniecznie literalne, a przy tym zdystansowane, „ironiczne”. „Dobra” lektura to zatem przyjemność, ale trudna przyjemność, a lektura książki Blooma niewątpliwie sporo otworzy czytelnikowi, czy to początkującemu, czy zaawansowanemu – może nawet temu drugiemu przede wszystkim.