Skłócony naród, król niepewny, szlachta dzika? Polska stanisławowska w świetle najnowszych badań

Konfederacja barska (1768-1772) była zbrojnym związkiem szlachty utworzonym w Barze na Podolu pod hasłem obrony wiary katolickiej i wolności. Szlachta sprzeciwiała się polityce Stanisława Augusta Poniatowskiego i mieszaniu się Rosji w sprawy wewnętrzne Polski, a za cel postawiła sobie wprowadzenie na tron Wettynów. W końcówce konfederackich bojów nastąpił pierwszy rozbiór Polski, podpisany przez ostatniego króla Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Konfederacja należy do najbardziej kontrowersyjnych wydarzeń w historii Polski, a ocena ruchu nie jest jednoznaczna. Romantyczni twórcy opiewali antyrosyjską postawę konfederatów i podkreślali ich patriotyczne zasługi. W okresie pozytywizmu przeciwnie – zryw ten potępiano z powodu zaściankowości i braku tolerancji rel...

Na niniejszy tom składa się sześć studiów badaczy z Polski, Litwy i Rosji, którzy podjęli trud zbadania okoliczności zawarcia traktatu warszawskiego 7 listopada 1716 r. oraz wypracowania refom skarbowo-wojskowych, przyjętych na jednodniowym Sejmie Niemym 1 lutego 1717 r. Pewien wpływ na omawiane wydarzenia miały sukcesy militarne konfederatów w Wielkopolsce, które jednak ostatecznie zakończyły się ich klęską i rozbiciem bardzo aktywnego od wiosny do początków jesieni 1716 r. zgrupowania Chryzostoma Gniazdowskiego. Zapewne większe znaczenie miała jednak bardzo trudna sytuacja finansowa państwa, która nie pozwalała na należyte opłacanie wojska, tak regularnego, jak i konfederackiego. Kryzys finansowy uległ pogłębieniu podczas nieformalnej wojny domowej w Polsce...

Książka zawiera ponad dwadzieścia studiów autorów polskich i zagranicznych zogniskowanych wokół różnych problemów historii politycznej i społecznej Rzeczypospolitej XVIII i XIX stulecia. Poruszane zagadnienia wiążą się z zainteresowaniami badawczymi prof. dr hab. Zofii Zielińskiej, której tom jest dedykowany.

„Konfederacja barska, będąca tematem niniejszej publikacji, mimo że była postrzegana przez kolejne pokolenia jak jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Rzeczypospolitej, nie doczekała się wielu monografii. Podstawową pracą wszechstronnie przedstawiającą jej przebieg jest wspomniana Konfederacja barska W. Konopczyńskiego, jednak ogrom materiału oraz mnogość spraw związanych z ruchem barskim sprawiły, że wiele kwestii zostało przez zasłużonego historyka przedstawionych powierzchownie. Właściwie każde z zagadnień wymaga pogłębionych badań i odrębnych monografii – wojskowość barska, dyplomacja, polityka barzan, kwestie finansowe… Jedną z głównych przyczyn tego stanu rzeczy jest niedostatek i duże rozproszenie archiwaliów, utrudniony dostęp do ty...

To drugi tom źródeł do dziejów długiego sporu ikonoklastycznego w cesarstwie wschodniorzymskim (726–843). Zawiera – po raz pierwszy w polskim przekładzie – źródła greckie i łacińskie dotyczące najwcześniejszego okresu bizantyńskiej kontrowersji, od jej wybuchu (726) do synodu w Hierei (754). Wraz z trzema Mowami Jana z Damaszku w obronie obrazów (tom 1 „Biblioteki Bizantyńskiej”) przybliżają one główne wydarzenia początkowej fazy ikonoklazmu, ukazują jego podłoże i pierwotny charakter, ale też jego złożoność i znaczenie. Zestawienie źródeł greckich i łacińskich potwierdza kulturową i religijną wspólnotę, jaką jeszcze wtedy przeżywał świat grecko-rzymski, rozdzielony politycznie od czasu, gdy na ruinach zachodniego cesarstwa rzymskiego rod...

Dawniej wszystko, co istnieje we wszechświecie, znało Kwiat Życia jako wzór stworzenia, wykres geometryczny wiodący do egzystencji fizycznej i wyprowadzający z tej egzystencji. Później utraciliśmy wysoki stan świadomości i upadliśmy w ciemności, zapominając o tym, kim byliśmy. Sekret Kwiatu Życia przetrwał jednak tysiące lat wyryty na ścianach starożytnych budowli na całym świecie, wpisany w żywe komórki wszelkiego istnienia. Dziś budzimy się ze snu, odrzucamy stare, ograniczające nas przekonania, a nasze oczy oglądają złote promienie światła nadchodzącego dnia, który wstaje za oknami naszej nowej percepcji rzeczywistości. Książka ta jest jednym z takich okien.

Nadberezyńcy to najwybitniejsze dzieło Czarnyszewicza. Epicka, na poły awanturnicza, na poły romansowa opowieść o dramatycznych losach mieszkańców polskich zaścianków na ziemiach położonych między Berezyną a Dnieprem w latach 1911-1920. Jedna z najważniejszych i najpiękniejszych powieści polskich. „Wojna i pokój naszych Kresów” – Michał Kryspin Pawlikowski. „Wystarczyło jednej stronicy, ażebym uległ wpływowi tego narkotyku i przeczytał jednym tchem 577 stronic dużego formatu” – Czesław Miłosz. „Polska szlachta zagrodowa ma w literaturze szczęście. Po Dobrzyniu z Pana Tadeusza, po Laudzie z Potopu, po Bohattyrewiczach z Nad Niemnem, otrzymujemy czwarty pomnik: Czrnyszewicza Smolarnię” – Jędrzej Giertych. „Czy wiesz, że dziesięć lat temu...

„Autorka stawia sobie ambitne zadanie przyjrzenia się, jak sztuka nowoczesna oddziałuje na nasze życie i jak my odpowiadamy na sztukę. To oddziaływanie jest możliwe dzięki łamaniu konwenansów oraz ukrytemu humorowi. Dowcip w sztuce, humor sztuki często są przemilczanym tematem, a sztukę zwykło się ujmować w Sartreowskim duchu powagi. Autorka sprzeciwia się takiej tendencji, pokazując, w jaki sposób sztuka staje się grą z widzem, zabawą z rzeczywistością, dowcipem, który został spłatany naszym oczekiwaniom. Ta lekkość sztuki nie oznacza jednak miałkości czy braku istotowych treści, przeciwnie, właśnie dzięki humorowi można wydobyć z rzeczywistości wiele nowych aspektów, a dzięki rozbiciu powagi – przeformułować własny światopogląd. ” – z...

„Ta książka nie jest biografią, na takie pewnie przyjdzie jeszcze czas. To zapis długich rozmów z wielkim artystą, ale przede wszystkim z człowiekiem, który skromnie twierdzi, że jego życiem rządzi przypadek, i umie z tego życia czerpać garściami” – ze wstępu Agaty Napiórskiej. Józef Wilkoń – mistrz ilustracji i rzeźby, autor scenografii i gobelinów, historyk sztuki. Także mistrz życia. Opowiada o dzieciństwie podczas okupacji („Kiedy dziś opowiadam o wydarzeniach, które decydowały o życiu i śmierci, widzę, że wtedy przyjmowałem je zwyczajnie. Z wojny nie wyniosłem trwałych kompleksów i lęków”), nauce, domu i rodzicach („Jeśli jest we mnie trochę dobroci, jest to dobroć odziedziczona po matce. Choć po ojcu też, on był cholerykiem o z...

Pracę nad utworem, który miał przynieść mu nieśmiertelność, Meyrink rozpoczął w 1906, może 1907 roku. Zachowana korespondencja z Alfredem Kubinem pozwala sądzić, że miało to być ich wspólne dzieło literacko-plastyczne: Meyrink wysyłał kolejne rozdziały Kubinowi, ten zaś przygotowywał do nich rysunki. Współpraca została zerwana wskutek opieszałości Meyrinka. Kubin nie mógł się doczekać kolejnych fragmentów i wykorzystał gotowe już ilustracje we własnej powieści Po tamtej stronie (1908). Meyrink jeszcze długo biedził się nad powieścią, zwodził wydawców, ostrzących sobie zęby na powieściowy debiut znanego autora. W 1911 roku ogłosił fragment w czasopiśmie „Pan”, podpisał nawet umowę z lipską oficyną Kurta Wolffa, na gotowy rękopis kaz...

Jedno z najważniejszych świadectw więźnia łagru i zarazem jeden z najistotniejszych utworów w historii polskiej i światowej literatury XX wieku. Wstrząsająca wiwisekcja mechanizmów sowieckiego totalitaryzmu i obraz ludzkiej natury wystawionej na najcięższą z prób. Słowem: książka, którą – jak stwierdził Albert Camus – „powinno się wydawać i czytać we wszystkich krajach świata”. „Są to opowieści o niewyobrażalnym zdziczeniu i upodleniu ludzi, ale też – o heroicznym poszukiwaniu nadziei i wolności, miłości i przyjaźni, a więc uczuć, które obóz miał całkowicie zniszczyć”. – Włodzimierz Bolecki „Jako dwudziestoletni chłopiec znalazłem się w samym środku totalitarnego wieku i […] w łagrze sowieckim uczyłem się, na czym polega w...

Konfederacja barska (1768-1772) była zbrojnym związkiem szlachty utworzonym w Barze na Podolu pod hasłem obrony wiary katolickiej i wolności. Szlachta sprzeciwiała się polityce Stanisława Augusta Poniatowskiego i mieszaniu się Rosji w sprawy wewnętrzne Polski, a za cel postawiła sobie wprowadzenie na tron Wettynów. W końcówce konfederackich bojów nastąpił pierwszy rozbiór Polski, podpisany przez ostatniego króla Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Konfederacja należy do najbardziej kontrowersyjnych wydarzeń w historii Polski, a ocena ruchu nie jest jednoznaczna. Romantyczni twórcy opiewali antyrosyjską postawę konfederatów i podkreślali ich patriotyczne zasługi. W okresie pozytywizmu przeciwnie – zryw ten potępiano z powodu zaściankowości i braku tolerancji rel...