Plęsy Aniołów Jezusowi narodzonemu Najświętszego krzyża tańcce

Ta niebywała książka, napisana pod urokiem Rękopisu znalezionego w Saragossie, wskrzesza formę romansu szkatułkowego. Autor po mistrzowsku zespala ironię i grozę, humor i refleksję, romantyczną balladowość i makabrę, motywy apokalipsy i arlekinady, żart i najbardziej poważne serio. Mamy tu urocze historyjki miłosne, pełne wdzięku i znakomicie napisane, których akcja rozgrywa się w Wenecji w epoce Don Juana i Fausta, opisy morskich bitew, a nawet mrożącą krew w żyłach wyprawę do smoczej jamy. W centrum zaś historia człowieka, który buduje schron w kształcie cygara, by 3 miliony ludzi znalazły ratunek przed światową katastrofą.

Tom zawiera rozprawy poświęcone przekładom dzieł obcych na język polski oraz dzieł polskich na włoski i niemiecki. W centrum problematyki translatologicznej sytuują się akty przeniesienia tekstu na grunt kultury przyjmującej oraz strategie jego przyswojenia omawiane w odniesieniu do dzieł wybranych z szerokiego spektrum historycznego: od XVI do XX wieku. Autorami rozpraw są badacze polscy oraz uczeni zagraniczni, łączący kompetencje badaczy i tłumaczy literatury polskiej. ****** Translation as Cultural Annexation of the Work The book contains dissertations on translating foreign works into Polish and the Polish ones into Italian and German. What constitutes translatology is the transfer of a text into new culture and the strategies used to assimilate it. They are discussed in reference to selected works from the 16th to the 20th century. The authors are Polish and foreign scholars who are both researchers and translators of Polish literature.

Jedyna wierszowana staropolska encyklopedia z przełomu XVII i XVIII wieku, wydobyta z rękopisu i po raz pierwszy ogłoszona drukiem. Autor ? Jakub Kazimierz Haur (1632-1709) ? znany dotąd z obszernych kompendiów wpisujących się w europejskie przedoświeceniowe piśmiennictwo encyklopedyczne (najbardziej popularne jego dzieło, Skład abo skarbiec znakomitych sekretów ekonomijej ziemiańskiej, wydane w 1689 r., jest po trosze szlachecką sylwą), tym razem wszedł w rolę poety-erudyty. Rezultaty tego eksperymentu mogą być dla Czytelnika zaskakujące, co ? paradoksalnie ? jeszcze podnosi walor poznawczy dzieła, sprawiając, że podczas lektury się uśmiechamy. Udało się zatem Haurowi w sposób znakomity zrealizować zasadę docere, movere, delectare.

Szczegółowa, erudycyjna monografia Corinne Fournier Kiss stanowi istotny wkład w badanie europejskich kontekstów polskiej literatury dziewiętnastowiecznej. Ta udana próba komparatystyczna, daleka zarówno od naiwnej wpływologii, jak i od poszukiwania kultur dominujących i kultur podporządkowanych, konstruuje obiecujący paradygmat studiów porównawczych. Dochodzą do tego olśnienia interpretacyjne. Teraz już wiemy, że bez pani de Stäel, George Sand, E.T.A. Hoffmanna nie wyjaśnimy statusu gatunkowego Poganki Żmichowskiej ani zaskakującego układu postaci w jej Książce pamiątek. Nie zobaczymy czarownicy w kobiecie, która nie ukrywa swej inności, ujrzymy w niej kozła ofiarnego przywracającego spójność wspólnoty. A Orzeszkowa, mimo wielu krytycznych opinii formułowanych pod adresem George Sand, stanie z nią w jednej linii uznanych twórców kultury emancypacyjnej. prof. Grażyna Borkowska, IBL PAN

Na rok przed Historią oka napisałem książkę zatytułowaną W.-C.: drobna książeczka, całkiem szalona literatura. W.-C. była żałobna, tak jak Historia oka jest młodzieńcza. Rękopis W.-C. spłonął, żadna to strata przy mojej obecnej rozpaczy: był to krzyk przerażenia. Jeden z rysunków w W.-C. przedstawiał oko: oko szafotu. Samotne, solarne, nabite rzęsami, otwierało się ono w lunecie gilotyny. Rysunek był podpisany „wieczny powrót”, a ta przerażająca maszyna była bramą wiodącą ku niemu. Biegnąc znad horyzontu, ścieżka wieczności prowadziła przez ów szafot. Pewien wers-parodia zasłyszany w skeczu w Concert Mayol podsunął mi pomysł na komentarz: – Boże, jak smutna jest krew ciała na dnie wiórów. Georges Bataille *** Oto dwa najpowszechniejsze obrazy: krzyż i kutas. Krzyż jako zbiorczy znak chrześcijańskiej onomastyki pozostaje nieusuwalnym pomnikiem przeszłości i tak pożądanej transcendencji. Z kolei kutas jest symbolem nihilistycznego popędu, erotycznej mistyki i immanencji. Oba te symbole są stałymi elementami ekstatyczno-nihilistycznego uniwersum Bataille’a. Czytając Bataille’a wędrujemy po pustyni. W pełni słońca. Zamiast oazy możemy tu znaleźć złamane czasem resztki kościołów i wytarte piachem głowy posągów, w których twarzach nie sposób już rozpoznać rysów antycznych bogów. Nie wiadomo, czy leżące w nie dających cienia jaskiniach kości to resztki anachoretów czy szakali. Szalejemy. Na horyzoncie majaczy niewyraźny kształt. A może to tylko fatamorgana. Jakub Dąbrowski (fragment posłowia)

Dame Ivy Compton-Burnett, dwudziestowieczna pisarka angielska, autorka dziewiętnastu powieści uwielbianych w Wielkiej Brytanii, w Polsce jest niemal nieznana. Jej twórczość, skupiona w dużej mierze na przenikliwym, eleganckim dialogu to zjawisko na tyle osobne, że należałoby, pisząc o niej, powściągnąć ludzką namiętność porównywania. Bez konkurencji i paraleli, błyskotliwa, bezczelnie celna w ironii, doskonale dziwna - spróbujmy takich określeń względem jej sztuki pisarskiej. We wrześniu nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego ukaże się Służący i służąca - powieść uznawana za najlepszą w jej dorobku. To subtelny, rozpisany na dialogi obraz rodziny, pełen ironii i humoru, osadzony w dusznym, klaustrofobicznym świecie edwardiańskiej klasy wyższej, obnażający konwenanse, wchodzący głęboko pod skórę skomplikowanych relacji rodzinnych. W centrum stoi Horacy Lamb, arogant, tyran, sadysta, znienawidzony przez dzieci i żonę, którego nieprzewidywalna przemiana serca niesie za sobą prawdziwe kłopoty. Compton-Burnett (1884-1969) była siódmym dzieckiem homeopaty, wychowała się w nadmorskiej miejscowości Hove. Po studiach literatury klasycznej na Uniwersytecie Londyńskim powróciła do domu, aby pomóc owdowiałej matce w sprawowaniu opieki nad młodszym rodzeństwem. Jej ulubiony brat zmarł w wieku dwudziestu lat na zapalenie płuc drugi z braci zginął podczas I wojny światowej. W roku 1917 dwie siostry popełniły razem samobójstwo, co przyprawiło Compton-Burnett o załamanie nerwowe. W roku 1925, w wieku czterdziestu jeden lat, Ivy Compton-Burnett opublikowała pierwszą ze swoich dziewiętnastu powieści. W 1955 roku została uhonorowana jedną z najstarszych brytyjskich nagród literackich, James Tait Black Memorial Prize.