Od Ober-Selk do Helgolandu 1864: austriackie siły zbrojne w wojnie z Danią

Po rewolucji marcowej, wwyniku której upadł tron carów rosyjskich, wojsko carskie – najprzedniejszy symbol ustroju absolutystycznego, konało wraz zustrojem, który je stworzył. Zdemoralizowane izdezorganizowane wojsko masowo opuszczało fronty, aulegając demagogicznej propagandzie bolszewików (dawna RSDRP-B, później RKP (b), wysunęło żądanie pokoju za wszelką cenę. Olbrzymie masy uzbrojonego chłopstwa wołały opodział ziemi. Rząd Tymczasowy Ks. Lwowa (Kiereński, Lebiediew, Ceretelli, Skobielew, Pierewierziew, Oldenburg, Awksentjew) postanowił jednak prowadzić wojnę aż do zwycięstwa, ziemię zaś zachował wrękach ziemian. Rozkład jednak był tak głęboki, że odalszej walce nie mogło być już mowy. Wjesieni 1917 r. zaczął się żywiołowy ruch odwrotowy w...

Rosja kończyła wojny na frontach wewnętrznych, zwalniając w ten sposób swe siły do walki z Polską. Nader słaby z początkiem 1920 roku front przeciw polski (cztery do pięciu dywizji) był zasilany stale w miarę stopniowej likwidacji innych nieprzyjaciół. Już w połowie marca liczył on szesnaście dywizji piechoty i dwie dywizje jazdy w sile około 89000 bagnetów i szabel. Jednocześnie wprowadzono w początkach marca nowy podział organizacyjny frontu. Front na północ od Polesia (do rejonu Szaciłek) podlegał, jak dotychczas, „dowódcy frontu zachodniego”. Natomiast na południe od Prypeci stojącą XII armię i XIV armię, która główną siłą stała wzdłuż granicy rumuńskiej, podporządkowano „dowódcy frontu południowo-zachodniego”, któremu również po...

Wojny Rusi z Połowcami nie były nigdy omawiane w polskiej literaturze historycznej. Nie zwracały uwagi tak, jak na przykład późniejszy podbój Rusi przez Mongołów. Wynika to stąd, że wojny rusko-połowieckie nie miały wpływu na Polskę. Jednak jest to temat warty omówienia choćby z punktu widzenia historii wojskowości. Konflikty te toczyły się na rozległych obszarach Rusi i połowieckich stepów, przy zaangażowaniu wielkich sił po obu stronach. W walkach użyto rozmaitych typów broni i sprzętu, w tym machin miotających ogień. Wojskowość ruska, mimo ograniczonej roli konnicy, wykazała się skutecznością w walce z koczowniczym wrogiem w otwartych bitwach, zasadzkach i oblężeniach. Przebieg wojen Rusów z Kunami przekazują ruskie źródła, pozwalając odtwor...

XIII wiek był okresem, wktórym Prusowie, Jaćwingowie iLitwini toczyli zażarte walki zsąsiadami imiędzy sobą. Najeżdżali Polskę, Ruś iŁotwę, często też byli werbowani przez polskich iruskich władców do bratobójczych wojen. Duża część Prusów iJaćwingów wspierała Krzyżaków przeciw swoim rodakom iLitwinom, stanowiąc często większą część wojsk zakonnych. Prusowie iJaćwingowie wyróżniali się charakterystycznymi dla siebie metodami prowadzenia walk wbitwach ioblężeniach, uzbrojeniem czy zwyczajami wojennymi. Typowe dla nich elementy uzbrojenia, jak hełmy pekilhube czy tarcze typu pawęż, stały się ich rozpoznawalnymi cechami. Pojawiają się one często wikonografii polskiej czy niemieckiej zXIII iXIV wieku. Również źródła pisane zaznaczają bałt...

W chwili najgorętszego wiru bojowego z tej strony nie próżnował Tarnowski, lecz cały huf walny i część posiłkowych chorągwi do nowego wypuścił natarcia bramą wschodnią. Z nie mniejszą gwałtownością przyszło i tu do spotkania. Zawrzała zatem walka po obu stronach obozu z chwiejnym na razie szczęściem. Równocześnie Staszkowski nie tracąc czasu wysunął kilka wozów w południowym rzędzie, umieścił w otworze działa i celnymi strzałami nie przestawał razić środka wołoskich hufców. Wsparło go kilkaset piechoty, która wypadłszy tędy, z rusznic gęsty na nie wypuściła ogień. W ten sposób zawiązał się bój na wszystkich trzech bokach obozu coraz oporczywszy, coraz krwawszy. Hetman śledząc bacznie walczących, słał im jedną rotę za drugą na pomo...

Miejscowość o historycznej nazwie Oravais (fin. Oravainen) leży w południowo-zachodniej Finlandii, nad Zatoką Botnicką. 14 września 1808 roku pod Oravais (będącym dziś częścią miasteczka Vöra) rozegrała się jedna z najważniejszych bitew w historii Szwecji. Wojska rosyjskie rozbiły i zmusiły do odwrotu armię szwedzką. Ostatecznie Szwecja przegrała wojnę z imperium Romanowych i 17 września 1809 roku zawarła upokarzający pokój we Fredrikshamn. Według jego warunków musiała odstąpić Rosji prowincje fińskie, a także czysto szwedzkie na północy. Szwedzi utracili niemal połowę terytorium, a Sztokholm stał się nagle miastem przygranicznym. Ta klęska przyczyniła się do tego, że następcą szwedzkiego tronu został francuski marszałek Jean Bernadotte, co...

Wsamym Wilnie sytuacja wciągu dnia 20.IV. poważniejszym zmianom nie uległa. Ze strony polskiej poza drobnymi przedsięwzięciami nie czyniono żadnych kroków agresywnych. Przeciwnik, mimo przybycia posiłków zLandwarowa, ograniczył się tak samo do obrony ido ewakuacji. Pod wieczór przybył do Wilna jeszcze jeden batalion piechoty, zabrany wmarszu przez wysłany wtym celu wnoc z19 na 20.IV. pociąg. Dnia 21.IV. o2.00 rano nadeszła do Wilna reszta piechoty gen. Śmigłego, wraz ze sztabem dywizji. Ztą chwilą ciężar walki przeszedł na piechotę. Rozpoczęte og. 5.00 rano natarcie, już wgodzinach popołudniowych doprowadziło do opanowania całego miasta. Przeciwnik cofał się na północo-zachód, wkierunku na Mejszagołę. Ze względu na wyczerpanie oddziałów, zwłaszcza k...

Po I wojnie światowej Turcja znalazła się w gronie państw przegranych i miała zostać mocno okrojona terytorialnie. Władze Grecji ostrzyły sobie zęby na obszary Anatolii, które zamieszkiwała liczna mniejszość grecka. W maju 1919 roku wojska greckie wylądowały w Azji Mniejszej i zajęły Smyrnę (tur. Izmir). Traktat pokojowy zawarty w 1920 roku przez mocarstwa ententy z Turcją był dla niej bardzo niekorzystny. Okręg Smyrny miał pozostać w granicach państwa tureckiego, ale z dużą autonomią i po pięciu latach o jego przyszłości miał przesądzić plebiscyt. Turcy nie pogodzili się z tym. W 1921 roku odtworzona armia turecka powstrzymała grecką ofensywę na Ankarę. W walkach kluczową rolę odegrał gen. Mustafa Kemal, bohater bitwy na półwyspie Gallipoli w 191...

Trzynastowieczny, posągowy wręcz najazd Mongołów, podlewany przez ponad 750 lat wiosennych mżawek ocen i jesiennych ulew frustracji, był jedną z największych tragedii – tak w wymiarze państwowym, jak i czysto ludzkim – jakie wydarzyły się w historii ludzkości. Zielona autostrada stepów dla mongolskiej armii, letnich rejterad i zimowej stagnacji, ciągnąca się od Azji prawie po Adriatyk, tak jowialnie przedstawiana przez rodzące się super imperium, szybko zabarwiła się czerwienią krwi i tak samo krwawą łuną pożarów. Step spływał krwią, tak jak miasta i wsie ociekały łzami tych, którzy to widzieli. W ówczesnej historii bez precedensu pozostawał sposób spustoszenia tak wielkiego obszaru – zdaje się, że nie byli w stanie dorównać Mongołom sami H...

Gruntowna i kompletna historia XVI-wiecznej Hiszpanii oraz jej legendarnych konkwistadorów, których ambitne i moralnie sprzeczne kampanie przekształciły niewielkie europejskie królestwo w jedno z najpotężniejszych imperiów świata. Głębia badań wykorzystanych w tej książce zdumiewa, lecz jeszcze większe wrażenie sprawiają umiejętności analityczne Cervantesa. (…) Przedstawia on skomplikowane argumenty fantastycznie prostym językiem, a co najważniejsze, potrafi opowiadać ciekawe historie. – The Times W ciągu zaledwie kilku dekad, począwszy od 1492 roku, kiedy to Krzysztof Kolumb po raz pierwszy dotarł do Karaibów, Hiszpanie pokonali dwie największe cywilizacje Ameryk: Azteków w Meksyku oraz Inków w Peru. Hernán Cortés, Francisco Pizarro oraz inni odkrywcy i...

Przedstawiona praca gen. Franciszka Latinika – pomimo upływu czasu – posiada szczególny walor; jest w dalszej mierze podstawowym źródłem wiedzy o wydarzeniach odradzającej się po latach niewoli Polski – jednak tu w kontekście walki o granicę południowo-zachodnią. Wojna polsko-czechosłowacka – bo o niej mowa – jest najmniej znanym epizodem szerszego tła walk niepodległościowych, i choć nie miała tak dramatycznego przebiegu, jak równolegle trwająca wojna polsko-bolszewicka, to przecież jej konsekwencje i rodzące się stąd napięcia były odczuwalne przez całe dwudziestolecie międzywojenne, a nawet później, już po II wojnie światowej. Opis tych zmagań wyszedł spod pióra nie tylko ich uczestnika, ale w jakimś sensie demiurga polskiej obrony, która z...

Prestiżowe nagrody dla najlepszej książki roku: Gilder Lehrman Prize for Military History (2020) oraz Distinguished Book Award (2021) Society for Military History. Mistrzowsko wykorzystując materiał źródłowy w kilku językach, profesor Mikaberidze stworzył imponujące rozmachem dzieło opisujące wojny, które zaczęły się w czasie rewolucji francuskiej i trwały do klęski Napoleona w 1815 roku. Początkowo toczone we własnej obronie, pod wpływem Bonapartego stały się narzędziem budowy globalnego imperium. Równolegle z walkami w Europie mocarstwa rywalizowały o hegemonię w obu Amerykach, Afryce, Azji i na Bliskim Wschodzie. W okresie między reformacją a wybuchem pierwszej wojny światowej to właśnie wojny napoleońskie były wydarzeniem, które w największym stopni...

Wśród głuchego milczenia wcałej brygadzie słychać było szept modlitwy, wymawianej zpokorą inabożeństwem. Tu wąsaty sierżant, zawołany hulaka, mruczał półgłosem: »Kto się wopiekę poda Panu swemu«. Tam znów Węgier wzdychał ibijąc się wpiersi wołał: »Istenem, az istenem…, tj. Boże, oBoże, zmiłuj się nad duszą moją«. Ówdzie pan porucznik, przed chwilą jeszcze wcałym pułku za bezbożnika znany, szeptał dzwoniąc zębami: »Vater unser…«. Dalej pan kapitan półgłosem nucił pieśń nabożną: „Osancta Maria gratiae plena”. Ówdzie zaś wbojach posiwiały major odmawiał psalmy pokutne jak dziadek kościelny. Wszystko to razem wywoływało wrażenie ogromne, pełne grozy uroczystej, potęgującej się zkażdą chwilą, adosięgającej najwyższe...

3 listopada 1867 roku na północny-wschód od Rzymu, pod Mentaną, spotkały się ze sobą wojska wyznawców Chrystusa, dowodzone przez generała Hermanna Kanzlera, na co dzień głównodowodzącego armią papieską, i zastępy piewców „religii Świętego Karabinu”, którym przewodził generał Giuseppe Garibaldi, zaprzysięgły wróg katolicyzmu i królewskiej władzy Piusa IX nad Państwem Kościelnym. Bitwa tam stoczona stanowiła tragiczny finał gry pozorów, prowadzonej przez władcę i radę ministrów Włoch z rządami i opinią publiczną innych państw Europy. Przybrani w czerwone, rewolucyjne koszule żołnierze garybaldyjscy przekroczyli granice pontyfikalnej monarchii, aby pod przykrywką antypapieskiej rebelii – realizowanej w imię republikańskich haseł – przył...

Zgodnie z nowym regulaminem Bechtolsheim posuwał się na czele, z naprzeciwka wyjechał na siwym koniu dowodzący batalionem major Antonio Stoppino, prawdopodobnie starając się rozeznać w sytuacji. Włoska armata oddała jeden tylko wystrzał, ale podobno niecelny. Zanim kanonierzy zdążyli ponownie załadować lub zaprzodkować, to ułani siedli już im na karki. Zginął dowodzący artyleryjską sekcją podporucznik Giovanni Francesco Rionero, a Stoppino skrzyżował własny pałasz z szablą rotmistrza. Nie wiadomo, jak skończyłby się ów pojedynek, gdyby nie pchnięcie lancą, otrzymane przez Włocha z ręki szeregowego Stjepana Kazezevicia, ordynansa Bechtolsheima. Śmiertelnie ranny oficer runął na ziemię. Jaszcze znajdujące się za działem zawróciły, dezorganizując...

Główne siły niemieckie, prące w kierunku Łopuszna, nadeszły od południa, czyli ze zdobytego 18 grudnia Małogoszcza, i południowego wschodu, tj. z opanowanego tego samego dnia Krasocina. Dotychczasowe powodzenia dodawały Germanom pewności siebie. W bojach krasocińskich jeden tylko 6 regiment piechoty landwery wziął w niewolę blisko 1000 Moskali, a pośród nich dowódcę 186 asłanduskiego pułku piechoty. Na dzień 30 grudnia 1914 roku zaplanowano decydujące natarcie na pozycje rosyjskiej 47 dywizji piechoty, ciągnące się wokół Łopuszna i wzdłuż szosy łączącej tę osadę z Małogoszczem. 18 brygada piechoty landwery otrzymała zadanie zwinięcia carskiej obrony wzdłuż wspomnianej drogi, lecz jej natarcie wyprowadzone z miejscowości Gnieździska utknęło w ok...

Im dalej od Ganfardine, tym więcej armatnich pocisków włoskich mknęło ponad głowami chłopców Rodakowskiego, świadcząc o italskiej odpowiedzi na ostrzał z baterii Kindermanna. Żołnierze pochowali fajki, ktoś próbował żartować: „Ładne ptaszki tu fruwają!” Pułkownik spojrzał po ludziach, uśmiechnął się. Jechali na zabiedzonych chabetach, ale pierwszy przestrach minął. Uniósł wysoko konfederatkę z bogatym pękiem piór o mlecznej barwie. W uszach podporucznika Adolfa Kornbergera zadźwięczały słowa dowódcy: „Za mną dzieci! A gdy stracicie z oczu sztandar, szukajcie białego pióropusza!” Pułk przyspieszył. Po chwili sygnaliści dali znak rozpoczęcia ataku. Konie przeszły w galop. Otwarte szeroko oczy, zaciśnięte usta, mocny zacisk na drzewcu la...

Wsparci ogniem artyleryjskim żołnierze 25 batalionu strzelców wdarli się do Wenzelsberga, zajmując otoczony solidnym murem cmentarz ewangelicki i pobliskie sady owocowe. Z naprzeciwka nadchodzili już jednak Westfalczycy z 37 regimentu fizylierów i Wielkopolanie z Pięćdziesiątki Ósemki, wsparci przez półtora kompanii własnych jegrów, w zielonych uniformach trudnych do dostrzeżenie pośród okolicznych zarośli. Co ważniejsze jednak, obok jegrów przybyły także dwie baterie dział pod majorem Meisznerem. 12 armat pruskich w krótkim czasie stłamsiło ogień Austriaków, mogących wystawić tylko połowę tych luf co przeciwnik. Wśród wybuchających jaszczy rakuska bateria musiała wycofać się paręset metrów w tył. Pojawienie się granatowych mundurów na lizjerac...

Boje oprzeprawy przedwcześnie odkryły przed Rosecransem kierunek natarcia konfederatów, zaś opór jego własnej konnicy dał mu czas na ściągnięcie wzagrożone rejony odpowiednich posiłków. Na północ od Lee iGordon’s Mills pchnięty został cały korpus Crittendena, wślad za którym maszerowały wojska George’aH. Thomasa iAleksandra McDowella McCooka. Brak kawaleryjskich pikiet konfederackich na kluczowych drogach nie pozwolił wychwycić kluczowego pochodu korpusu Thomasa, dzięki któremu front jankeski został przedłużony, aobejście zflanki oddziałów Crittendena zostało zniweczone jeszcze przed rozpoczęciem głównych działań. Miast skutecznego oskrzydlenia pozycji federalnych iuderzenia na odsłonięte północne zgrupowanie Armii Cumberlandu, „plan Bragga za...

Idąc przebojem poprzez zastępy hohenzollernowskich żołnierzy, rakuscy strzelcy w ramach pociechy zdobyli jedną z chorągwi 2 pułku grenadierów gwardii, jak na ironię noszącego imię cesarza Franciszka Józefa I. Polak ze Śląska Cieszyńskiego, szeregowy Franciszek Kobiela, powalił nieprzyjacielskiego sztandarowego, z rąk którego podjął ów znak bojowy. W chwilę potem sam upadł trafiony w kolano, lecz wtedy dobiegł doń inny z Polaków, strzelec Perlega. Ten odpiął z drzewca płachtę pruskiej chorągwi, zabierając ją ze sobą i ujmując pod ramię rannego towarzysza. Na polu walki pozostała tylko część złamanego podczas walki wręcz masztu chorągiewnego, którą niczym relikwię hohenzollernowscy gwardziści nazajutrz po bitwie demonstrowali księciu Fryderykow...