Mezopotamia

Najwspanialszy pomnik prawodawstwa starożytnej Mezopotamii... To zdanie mogłoby posłużyć za cały wywód. Oddaje ono wielkość, wspaniałość i wyjątkowość Praw Hammurabiego. Nazywanie ich „pomnikiem” ma również wymiar dosłowny, jako że zostały one doskonale zachowane w postaci tekstu pisma klinowego zamieszczonego na diorytowej steli stanowiącej naczelny eksponat Działu Sztuki Bliskiego Wschodu muzeum w Luwrze. Ten archeologiczny skarb odzyskany został dla ludzkości na przełomie grudnia 1901 i stycznia 1902 r., podczas prac archeologicznych francuskiej ekipy Jacques'a de Morgana w ruinach starożytnej Suzy. Nie jest to oczywiście jedyny zachowany zbiór praw pochodzących ze starożytnej Mezopotamii, ale Prawa Hammurabiego stanowią pośród nich wyjątek, jako najlepiej zachowane i odczytane przez naukowców nieomalże w całości. Mowa zatem o pomniku, który po dzień dzisiejszy stanowi podstawę do poszukiwania archetypów z różnych obszarów ludzkiej aktywności, nieodzownym narzędziu badawczym dla filologów, religioznawców, historyków, socjologów, a także ekonomistów. Nie ulega wątpliwości, że dzieło takiego kalibru powinno być udostępniane w postaci przekładu na język polski, a to nie tylko ze względu na treść, ale także na autorów, których bez przesadnej gloryfikacji można nazwać tuzami orientologii. Autorem czeskiego przekładu Praw Hammurabiego wraz z komentarzem jest Josef Klima (1909-1989), czeski naukowiec, asyriolog, historyk prawa klinowego, wieloletni badacz mezopotamskiego piśmiennictwa prawnego, profesor prawa Starożytnego Wschodu na Uniwersytecie Karola w Pradze. Autorem przekładu na język polski jest natomiast Cezary Kunderewicz (1912-1990), polski historyk prawa, papirolog, profesor zw., kierownik Katedry Prawa Rzymskiego na Uniwersytecie Łódzkim. Jeden z czołowych przedstawicieli tzw. papirologii prawniczej, w którego kręgu zainteresowań znalazły się także prawa Starożytnego Wschodu.

Najstarsze w świecie literackie dzieło wielkiej miary jest zarazem jednym z najdoskonalszych. Szukając jego początków, cofamy się o pięć tysięcy lat, w czasy, od których dawniejsze są już tylko pozostałości kultury materialnej znajdowane przez nas w prymitywnych osadach i jaskiniach – pisze w posłowiu do tego arcydzieła tłumacz i edytor tego wydania Robert Stiller. Poemat został odczytany z nielicznych zachowanych kamiennych tablic. Niniejszy przekład jest opracowaniem poetyckim i przekładem z rosyjskiego, angielskiego, niemieckiego, czeskiego, francuskiego i holenderskiego opracowania dokonanego w każdym z przypadków przez najwybitniejszych asyriologów. Nasze wydanie uzupełniają dodatkowo objaśnienia oraz obszerne posłowie Roberta Stillera. Gilgamesz to w gruncie rzeczy lektura podstawowa, obowiązkowa równie jeśli nie ważniejsza niż Iliada czy Odyseja Homera, co Mahabharatha czy Nowy testament

Prezentowana książka to krótkie wprowadzenie do historii starożytnego, przedhellenistycznego Bliskiego Wschodu, pomyślana jako podstawowa lektura przybliżająca wiedzę o starożytnym okresie historii ludzkości i o tych cywilizacjach, które były świadkami, jak człowiek stworzył pismo. Autorka przywołuje główne i konstytutywne wyróżniki tych cywilizacji, które dominowały podczas trzech tysięcy lat przed narodzinami Chrystusa. Wydarzenia polityczne i militarne opisane są w kontekście przemian społeczno-ekonomicznych i ideologicznych.

Książka napisana jest sprawnie i zgrabnie z merytorycznego i narracyjnego punktu widzenia. Autor sensownie i krytycznie ocenia wartość źródeł, także tych archeologicznych. Opowiadanie jest klarowne, bez wewnętrznych luk, płynne. Niemała to sztuka, gdyż materia wojen, zamachów, dyplomatycznych zabiegów jest trudna do wyłożenia w taki sposób, żeby czytelnik się w niej nie pogubił. Tematyka może być atrakcyjna zwłaszcza w tak płynnej (i lekko złośliwej) formie. Cenię sobie rozdziały o cywilizacji Kartaginy, a szczególnie części opowiadające o gospodarce. Całkowicie się zgadzam z tyradami autora przeciwko pospolitej w starszej literaturze „kupieckiej” wizji państwa kartagińskiego, a zwłaszcza źródeł bogactw jego elity. - prof. dr Ewa Wipszycka

Historia wojen Greków z Persami spisana w V w. p.n.e. przez Herodota, greckiego historyka z Halikarnasu w Azji Mniejszej. Dzieło Herodota wyróżnia bogactwo informacji etnograficznych i geograficznych zebranych podczas licznych podróży autora. Zawiera również początki krytyki historycznej i przekonanie o istnieniu w świecie ładu moralnego. Herodota uważa się za ojca europejskiej historiografii, a Dzieje za pierwszą próbę dziennikarskiego spojrzenia na świat i ludzi. Klasyczna i obowiązkowa lektura każdego, kto interesuje się historią.

Wojny, jakie toczyli Antygonidzi, Filip V i jego syn Perseus, z Republiką Rzymską doprowadziły do unicestwienia starożytnego królestwa Makedonów. Na polach pod Kynoskefalaj i Pydną zderzyły się dwa różne wojska, stosujące odmienne sposoby walki – najeżony długimi włóczniami walec falangi, zwarty jak kamienny mur, i elastyczna szachownica rzymskich manipułów. Zwyciężyli brutalni, sprawni w rabunku i potężniejsi Rzymianie. Synowie Wilczycy wszystkie swoje wojny prowadzili z nieludzkim okrucieństwem, ale w ostatecznej rozprawie z Macedonią przeszli samych siebie. Obracali w perzynę miasta, urządzali krwawe łaźnie, gwałcili, grabili i plądrowali. Wraz z upadkiem Macedonii Grecja i cały hellenistyczny Wschód dostały się pod panowanie mocarstwa znad Tybru. O tym, jak doszło do tych dramatycznych wydarzeń, jakie były motywy wschodniej ekspansji Rzymu, dlaczego Antygonidzi nie mogli zwyciężyć w tej wojnie i jakie popełnili błędy, opowiada ta książka.

Historia Królestwa Armenii w późnej starożytności i wczesnym średniowieczu jest nierozerwalnie związana z wielkim konfliktem mocarstw: Cesarstwa Rzymskiego i Iranu Sasanidów, który trawił Bliski Wschód przez ponad czterysta lat. Armenia, położona strategicznie między Wschodem i Zachodem, była już wcześniej przedmiotem sporów między Rzymem a Ktezyfonem, jednak właśnie na przełomie epok jej znaczenie wzrosło. W sytuacji bowiem konfrontacji hegemonów dążących do podporządkowania sobie całego regionu, górska monarchia odgrywała kluczową rolę. Kontrola nad Armenią pozwalała Rzymianom i Irańczykom na dość swobodne ingerowanie w sprawy Mezopotamii i Kaukazu. Dla obu stron była także znakomitym gwarantem uzyskania przewagi w Azji Mniejszej. W sporze, który trzymał imperia w śmiertelnym klinczu, dużą rolę odgrywały także inne kwestie. Armenia, podobnie jak pozostałe kraje Kaukazu, była związana z rządzącą Iranem do 226 roku partyjską dynastią Arsacydów. Dla Sasanidów już w chwili przejęcia władzy kraje te stanowiły więc naturalne zagrożenie. Obawy założyciela nowej dynastii, Ardaszira, szybko się zmaterializowały. Armenia i Iberia, a także kontyngenty wojskowe z innych krajów ościennych, w tym z potężnego karawanowego miasta-państwa Hatry, zawiązały koalicję przeciwko Sasanidom. Mimo iż niewielkie górskie kraje nie były w stanie obalić nowych władz, ani zdobyć trwałej przewagi, ich rozpaczliwa walka z wojskami nowego króla królów dodawała argumentów przeciwnikom zmian na tronie. Niechęć do nowego reżimu w Ktezyfonie pchała Ormian, Lazów i Iberów w objęcia Cesarstwa Rzymskiego.

Przedstawiamy dzieło angielskiego autora prezentujące dziedzictwo rzymskiego imperium. Książka to owoc pracy i przemyśleń wszechstronnego erudyty, który swobodnie porusza się wśród dorobku samych Rzymian, jak i w kręgu ich przeciwników. Zapoczątkowała obfite badania nad Rzymem, które przez kolejne lata owocowały plejadą autorów i książek, a jednak przez dwa i pół wieku wznawiano pracę Gibbona w kilkunastu językach i w wielu krajach zawsze z sukcesem. W Polsce wydajemy go już po raz kolejny.

Jest to jedna z najważniejszych prac o starożytnym Egipcie, jakie powstały w ostatnich latach. Autor pokazuje, jak funkcjonowały egipskie państwo i społeczeństwo, przedstawia rolę, jaką odgrywały w nich ideologia i gospodarka. Wiele miejsca poświęca wielokulturowości starożytnego Egiptu i jego relacji krajami ościennymi. Czytelnik otrzymuje szeroką, zgodną z obecnym stanem wiedzy, panoramę egipskiej cywilizacji, przedstawioną w sposób nowoczesny i niespotykany w dotychczasowej literaturze przedmiotu.

Znakomita, bogato ilustrowana historia starożytnego Egiptu napisana przez wybitnego znawcę tematu Toby'ego Wilkinsona. W tej znakomitej, bogato ilustrowanej historii starożytnego Egiptu wybitny znawca tematu Toby Wilkinson opowiada o jednej z największych i najbardziej długowiecznych cywilizacji, zdejmując złote maski z twarzy władców, życie zwykłych ludzi zaś odtwarzając na podstawie papirusów wydobytych z piasków pustyni. Choć na przestrzeni trzech tysięcy lat znaleźć można wszystkie elementy epickiej powieści – olśniewające dwory, intrygi dynastyczne, mroczne skrytobójstwa i heroiczne bitwy – prawda historyczna okazuje się jeszcze bardziej intrygująca. Dzieje tego pierwszego państwa narodowego to nie tylko budowa piramid, Kamień z Rosetty, religia, z której całymi garściami czerpało chrześcijaństwo – to przede wszystkim ciągłe próby zjednoczenia niejednorodnego kraju. Łącząc gawędziarski rozmach z dogłębną znajomością hieroglifów oraz ikonografii władzy, uwzględniając przy tym najnowsze wyniki badań (lub z nimi polemizując), autor odsłania ukrytą pod pozorami niezmiennej monarchii nachalną propagandę, bezpardonowe rozgrywki polityczne, ale także wyjątkowe osiągnięcia architektoniczne i kulturowe. Na tym wątku osnuwa losy nie tylko wielkich – potężnej tajemniczej Hatszepsut, zjawiskowej Nefertiti bądź religijnego rewolucjonisty Echnatona – ale też równie autentycznych: dworskiego skryby, z chłopa urzędnika albo dowódcy faraońskiej armii..

Pasjonująca opowieść o tym, jak z małej osady nad Tybrem Rzym przekształcił się w imperium, które zmieniło oblicze świata. Anthony Everitt przedstawia wciągającą, a przy tym rzetelną naukowo opowieść o drodze Rzymu do chwały, pełną ważnych lekcji dla naszej epoki. Jak starcie między patrycjuszami i plebejuszami kształtowało politykę republiki? Dlaczego roztropna rzymska strategia oferowania obywatelstwa pokonanym sąsiadom przyczyniła się do rozwoju kiełkującego imperium? Jak to się stało, że niewyobrażalne bogactwo i potęga wypaczyły tradycyjną republikańską virtus i w Rzymie, triumfującym na zewnątrz, pojawiły się pierwsze oznaki rozkładu wewnętrznego? Autor kreśli niezapomniane portrety wielkich Rzymian, m.in. Cyncynata, symbolu rzymskiej odwagi i surowości obyczajów; błyskotliwego wodza Scypiona Afrykańskiego, który odparł zagrożenie ze strony Hannibala. Oddaje też głos pisarzom, historykom, myślicielom, których uwagi na temat sztuki rządzenia i „dobrego życia” inspirowały wszystkie zachodnie potęgi od starożytności po obecne czasy, jak choćby Cyceron, wytrawny prawnik, mówca i filozof – jego pisma poświęcone sprawiedliwości i wolności do dziś kształtują nasz dyskurs polityczny.

W 2014 roku cała Europa będzie obchodzić setną rocznicę wybuchu I wojny światowej. Już w styczniu ukaże się Samobójstwo Europy Andrzeja Chwalby. Ta pasjonująca książka jest pierwszą od lat polskojęzyczną, w pełni aktualną, i pierwszą tak wszechstronną popularnonaukową syntezą Wielkiej Wojny.