Metafizyka

Etyka nikomachejska należy do pism szkolnych Arystotelesa – czyli do wykładów wygłaszanych przez samego filozofa, a także jego uczniów i następców, w założonej przez niego szkole zwanej Liceum. Wykłady etyczne obracają się wokół dwóch pojęć: arete (dzielność lub cnota) i hexis (trwała dyspozycja, skłonność czy też nawyknienie). Filozof bada, czym jest dobro, jak wieść szczęśliwe życie, jak dążyć do celu, jak być sprawiedliwym.

Wybór z Dzieł wszystkich Arystotelesa zawiera traktat społeczno-polityczny: Polityka. Przekład, słowo wstępne i komentarz – Ludwik Piotrowicz, a wstępem poprzedził Mikołaj Szymański. Arystoteles, ur. 384 p.n.e., zm. 324 p.n.e. – jeden z trzech, obok Platona i Sokratesa największych filozofów greckich. Stworzył opozycyjny do platonizmu i równie spójny system filozoficzny, który bardzo silnie działał na filozofię i naukę europejską, a jego chrześcijańska odmiana zwana tomizmem była od XIII w. i jest po dziś dzień oficjalną filozofią Kościoła Katolickiego. Arystoteles położył ogromne zasługi w astronomii, fizyce, biologii i logice, jednak część jego teorii astronomicznych i fizycznych okazała się błędna. Zbyt rygorystyczna akceptacja tych teorii p...

Kategorie to jeden z podstawowych tekstów dla wszystkich studiujących filozofię, a w szczególności filozofię starożytną, pierwsza wykładnia zachodniej ontologii, czyli nauki o najogólniejszych cechach każdego bytu oraz o sposobach opisu tych cech. Od niego zaczyna się często wykład myśli Arystotelesa. Analityki pierwsze i Analityki wtóre to wykładnia Arystotelesowskiej logiki, która stanowi rozwinięcie jego nauki o poznaniu oraz o najogólniejszych cechach bytu. Wartość obu analityk nie przeminęła do dzisiaj. Każda niepołączona wypowiedź oznacza albo substancję, albo ilość, albo jakość, albo stosunek, albo miejsce, albo czas, albo położenie, albo stan, albo działanie, albo doznawanie – tą listą dziesięciu kategorii Arystoteles wyznaczył filozofii ho...

Wybór z Dzieł wszystkich Arystotelesa. Zawiera rozprawy retoryczne: „Retoryka”, „Retoryka dla Aleksandra” i „Poetyka”.

Hermeneutyka to tekst, który Arystoteles poświęcił problematyce języka i właściwego znaczenia słów. Tytuł został nadany mu przez późniejszych komentatorów, którzy uznali go za traktat poświęcony wypowiadaniu się i interpretacji. Topiki pomyślane są jako podręcznik mówcy i dialektyka, w których znaleźć można pewne recepty na sprawną argumentację. Jest to tekst z pogranicza retoryki i logiki. W O dowodach sofistycznych Arystoteles analizuje logiczną lub też paralogiczną zawartość sylogizmów oraz dowodów logicznych, którymi często posługiwali się „sofiści”. Jak zauważył przytomnie Arystoteles: tak jak (...) ci, którzy nie są uprawni w rachowaniu kamyczkami, mogą być oszukani przez biegłych, w ten sam sposób również i w dowodzeniu ci, któr...

Józef K., oskarżony bez podania zarzutów, to nie żaden skromny urzędnik ani człowiek bez winy – choć tak się zwykło czytać Proces. Siła, która niszczy karierę i życie ambitnego bankowca, to – także wbrew tradycyjnej lekturze – ani biurokracja, ani dyktatura. O co tu w takim razie chodzi? By znaleźć własną odpowiedź, trzeba i warto uważnie czytać arcydzieło Kafki, odkrywając w nim niewyczerpane bogactwo sensów i bezsensów. W tym wydaniu przydatne w tym celu szkice dołączyli tłumacz, a także prof. Łukasz Musiał, który za swoją książkę Kafka. W poszukiwaniu utraconej rzeczywistości otrzymał prestiżową nagrodę „Literatury na Świecie”. Świeżej daty przekład Procesu unika filologicznych pomyłek wcześniejszego i uwzględnia rozdziały z...

List do Hebrajczyków jest jednym z bardziej zagadkowych pism Nowego Testamentu, gdy chodzi o ustalenie jego autorstwa, adresatów czy daty powstania. Św. Tomasz przyjmuje, podobnie jak wielu innych dawnych autorów, że wyszedł on spod pióra św. Pawła. Na listy Pawłowe Akwinata patrzy zaś jako na pewną całość. Dostrzega w nich nie tylko zbiór pism okolicznościowych napisanych do rozmaitych adresatów, ale przede wszystkim owoc Bożego natchnienia. Jak pisze o tym dr Jörgen Vijgen we wstępie do jednego z wydań Wykładu „Listu do Hebrajczyków” prawdy objawione „na mocy boskiego dekretu, są przekazywane i wyrażane przez Pawła, aby uczynić te prawdy dostępnymi i przekazać je przyszłym czytelnikom”.

Fascynująca opowieść szkockiego neoromantyka i autora wielu książek przygodowych o dwoistości ludzkiej natury Ceniony londyński lekarz Henry Jekyll uważa, że każdy nosi w sobie dwa przeciwstawne charaktery: jawną prawość i dobroć oraz skrywane zło, agresję i dążenie do destrukcji. Prowadzi doświadczenia chemiczne, które mają na celu wynalezienie eliksiru, radykalnie zmieniającego osobowość. Pod osłoną nocy doktor Jekyll zamienia się w okrutnego pana Hyde'a, który jest ucieleśnieniem zła. Jekyll, nie mogąc się pogodzić z czynami dokonywanym przez siebie pod postacią Hyde'a, popełnia samobójstwo.

Znaczenie Jądra ciemności rosło powoli: w 1924 roku Thomas Stearns Eliot, jeden z największych poetów angielskich stulecia, wykorzystał zdanie z opowiadania Conrada jako motto do swojego poematu Wydrążeni ludzie, sygnalizując pokrewieństwo w szukaniu wyrazu dla pustki wewnętrznej jako podstawowej właściwości człowieka XX wieku, w 1939 Orson Welles przygotował radiową adaptację Jądra ciemności, planując przy okazji wersję filmową w 1958 amerykańska sieć telewizyjna CBS nakręciła luźną adaptację powieści. Mocne uderzenie przyszło chyba dopiero w latach 70. Za sprawą dwóch niezwykłych filmów, które z tekstu Conrada czerpały inspiracje: w 1972 roku pojawia się Aguirre, gniew boży Wernera Herzoga, a w 1979 – Czas apokalipsy Francisa Forda Coppoli. Dwa...

Krystyna Skarbek vel Christine Granville była jedną z najwybitniejszych kobiet-agentek podczas II wojny światowej – mówiło się, że jest „ulubionym szpiegiem Churchilla”. Jej dokonania w Polsce, na Węgrzech i we Francji obrosły legendą jeszcze za jej życia. Krystyna, jako agentka SOE – Kierownictwa Operacji Specjalnych – i pierwsza kobieta zrzucona do Francji z Algieru, wylądowała w 1944 roku na Vercors, gdzie pod pseudonimem Pauline Armand wyróżniła się niezwykłym męstwem. „Masson ma do opowiedzenia niezwykłą historię. Nadzwyczajna książka, warta przeczytania”. – „The Economist” „Porywająca opowieść o nadzwyczaj odważnej kobiecie, gotowej umrzeć za wolność. Rekonstruuje z okruchów portret tej tajemniczej osoby. Ta biografia, surowa,...

Fedon należy do najbardziej znanych dialogów Platona. Jest to zarazem jeden z najważniejszych tekstów, jakie w dziejach kultury europejskiej poświęcono zagadnieniu nieśmiertelności duszy. Tytułowy bohater relacjonuje w nim rozmowę, którą Sokrates odbył ze swoimi przyjaciółmi przed wypiciem cykuty. Dialog kończy się sceną śmierci Sokratesa, często uznawaną za wyjątkowy dowód kunsztu literackiego Platona. Oprócz samego tekstu tłumaczenia nowe wydanie będzie zawierało tekst grecki, bardzo obszerny, liczący ponad dwieście stron komentarz tłumacza oraz bibliografię.

„Protagoras jest (prawdopodobnie) wczesnym dziełem starożytnego greckiego filozofa Platona (427-347 p.n.e.), dość niekonwencjonalnym na tle jego późniejszych dialogów. Oto Sokrates wdaje się w dyskusję o cnocie z sofistą Protagorasem i wcale nie góruje nad rozmówcą. Oryginalna dramaturgia tego starcia obejmuje tak spektakularne momenty jak gra na czas Sokratesa, który najwyraźniej traci wątek, i jak ostateczne zawieszenie dysputy do następnej okazji. Wszystko to nadaje dialogowi urok żywej i barwnej literatury zamiast rozpisanego na pytania i odpowiedzi suchego przeprowadzania z góry przyjętej tezy. Rozmowa odbyła się prawdopodobnie około 432 r. p.n.e., gdy Protagoras dobiegał sześćdziesiątki. Sokrates był młodszy od niego o pokolenie. Dialog Platona powsta�...

Traktat Arystotelesa Peri hermeneias, zwany w polskiej tradycji Hermeneutyką, jest jednym z najważniejszych tekstów poświęconych logice i logicznym aspektom języka w dziejach filozofii europejskiej. Aż do końca średniowiecza był to jeden z podstawowych podręczników logiki, a wiele pojęć wprowadzonych w tym traktacie jest stosowanych do dzisiaj. Głównym tematem Hermeneutyki jest struktura prostych zdań oznajmujących oraz relacje logiczne zachodzące między nimi. Arystotelesa interesuje w szczególności pojęcie zdania sprzecznego, które odgrywa istotną rolę w jego teorii dyskusji dialektycznej. Inne poruszane tematy to koncepcja znaczenia (trójkąt semantyczny słowa myśli rzeczy), natura nazw i czasowników, różne typy orzekania oraz relacje między pojęciami m...

Tekst polski opracowali M.A. Krąpiec, A. Maryniarczyk na podstawie tłumaczenia Tadeusza Żeleźnika w serii "Teksty-Przekłady-Komentarze" (4) Obecna druga edycja trójjęzyczna Metafizyki jest przedsięwzięciem z okazji jubileuszu 2400. rocznicy urodzin Mędrca ze Stagiry. Arystotelesowska Metafizyka należy – jak czytamy w słowie od redakcji – do „tego rodzaju skarbów kultury filozoficznej, które nie tyle umieszcza się w muzeach, by je podziwiać, lecz po które się sięga, by z nich ciągle na nowo uczyć się rzetelnej i odpowiedzialnej filozofii”, stanowiącej podstawę formowania ludzkiej kultury. Wydanie polsko-grecko-łacińskie uprzystępnia w wersji źródłowej realistyczną metafizykę Stagiryty, pozwalając Czytelnikowi nie tylko zapoznać się z tekstem orygi...

Wybór z Dzieł wszystkich Arystotelesa. Zawiera rozprawy retoryczne: „Retoryka”, „Retoryka dla Aleksandra” i „Poetyka”.

Hermeneutyka to tekst, który Arystoteles poświęcił problematyce języka i właściwego znaczenia słów. Tytuł został nadany mu przez późniejszych komentatorów, którzy uznali go za traktat poświęcony wypowiadaniu się i interpretacji. Topiki pomyślane są jako podręcznik mówcy i dialektyka, w których znaleźć można pewne recepty na sprawną argumentację. Jest to tekst z pogranicza retoryki i logiki. W O dowodach sofistycznych Arystoteles analizuje logiczną lub też paralogiczną zawartość sylogizmów oraz dowodów logicznych, którymi często posługiwali się „sofiści”. Jak zauważył przytomnie Arystoteles: tak jak (...) ci, którzy nie są uprawni w rachowaniu kamyczkami, mogą być oszukani przez biegłych, w ten sam sposób również i w dowodzeniu ci, któr...

Kategorie to jeden z podstawowych tekstów dla wszystkich studiujących filozofię, a w szczególności filozofię starożytną, pierwsza wykładnia zachodniej ontologii, czyli nauki o najogólniejszych cechach każdego bytu oraz o sposobach opisu tych cech. Od niego zaczyna się często wykład myśli Arystotelesa. Analityki pierwsze i Analityki wtóre to wykładnia Arystotelesowskiej logiki, która stanowi rozwinięcie jego nauki o poznaniu oraz o najogólniejszych cechach bytu. Wartość obu analityk nie przeminęła do dzisiaj. Każda niepołączona wypowiedź oznacza albo substancję, albo ilość, albo jakość, albo stosunek, albo miejsce, albo czas, albo położenie, albo stan, albo działanie, albo doznawanie – tą listą dziesięciu kategorii Arystoteles wyznaczył filozofii ho...

Etyka nikomachejska należy do pism szkolnych Arystotelesa – czyli do wykładów wygłaszanych przez samego filozofa, a także jego uczniów i następców, w założonej przez niego szkole zwanej Liceum. Wykłady etyczne obracają się wokół dwóch pojęć: arete (dzielność lub cnota) i hexis (trwała dyspozycja, skłonność czy też nawyknienie). Filozof bada, czym jest dobro, jak wieść szczęśliwe życie, jak dążyć do celu, jak być sprawiedliwym.

Wybór z Dzieł wszystkich Arystotelesa zawiera traktat społeczno-polityczny: Polityka. Przekład, słowo wstępne i komentarz – Ludwik Piotrowicz, a wstępem poprzedził Mikołaj Szymański. Arystoteles, ur. 384 p.n.e., zm. 324 p.n.e. – jeden z trzech, obok Platona i Sokratesa największych filozofów greckich. Stworzył opozycyjny do platonizmu i równie spójny system filozoficzny, który bardzo silnie działał na filozofię i naukę europejską, a jego chrześcijańska odmiana zwana tomizmem była od XIII w. i jest po dziś dzień oficjalną filozofią Kościoła Katolickiego. Arystoteles położył ogromne zasługi w astronomii, fizyce, biologii i logice, jednak część jego teorii astronomicznych i fizycznych okazała się błędna. Zbyt rygorystyczna akceptacja tych teorii p...

... Częścią nas jest dusza, częścią ciało, jedno rządzi, drugie podlega rządzeniu, jedno działa, drugie jest narzędziem. Zastosowanie tego, co podlega rządzeniu, tj. instrumentu, jest zawsze podporządkowane temu, co rządzi i działa.