Litwa. Przewodnik

Najnowszy, bardzo szczegółowy i bogato ilustrowany przewodnik po zabytkach Wilna ze szczególnym uwzględnieniem miejsc sakralnych. Autor podąża śladami wielkich Polaków, którzy żyli i tworzyli w tym wyjątkowym mieście. Przewodnik został podzielony na osiem części („Góra Zamkowa i Plac Katedralny”, „Od katedry do ratusza”, „Wokół Ostrej Bramy”, „Rossa – dzielnica cmentarzy”, „Zarzecze”, „Antokol”, „Aleja Giedymina i Zwierzyniec”, „Snipiszki”), uzupełnionych o rozdział „Okolice Wilna". Każda część została poprzedzona szczegółowym wycinkiem z planu miasta. Przewodnik zawiera pakiet niezbędnych informacji dotyczących planowania podróży na Litwę. Do przewodnika dołączono dwa obrazki – reprodukcje wizerunków: Matki Bożej Ostrobramskiej i Jezusa Miłosiernego (z Wilna).

Litwa – pod wieloma względami podobna do Polski – na każdym kroku zaskakuje swoim pięknem. Wilno i Kowno słyną z malowniczych starówek, Troki czarują wspaniałym zamkiem, pielgrzymów przyciąga Góra Krzyży – Żmudzka Kalwaria, a Druskieniki – jeden z najpopularniejszych kurortów w kraju – zachwycają nie tylko kuracjuszy. A przecież Litwa to nie tylko zabytki i pamiątki historii, ale też wspaniała przyroda – m.in. wpisana na listę UNESCO Mierzeja Kurońska ze wspaniałymi plażami czy Delta Niemna będąca spełnieniem marzeń poszukiwaczy miejsc nieskażonych ingerencją człowieka. Lubisz podróżować samodzielnie, chcesz poznać historię, kulturę i przyrodę odwiedzanych regionów i krajów? Seria „Bezdroża Classic” powstała z myślą o Tobie. Ten przewodnik pomoże Ci zaplanować wyjazd, stanie się Twoim wiernym towarzyszem podróży i zapewni pasjonującą lekturę także po powrocie!

Litwa, Łotwa i Estonia to kraje bliskie Polsce geograficznie i związane z nią swoją historią. Dość rzadko bierze się je jednak pod uwagę, planując urlop – wielka szkoda! Uwiodą bowiem urokiem barokowych i secesyjnych starówek, oczarują nieskażonym pięknem rezerwatów przyrody, a piaszczyste nadbałtyckie plaże ukoją zszargane nerwy. Pozwól się znów zaskoczyć nieodpartemu powabowi wybrzeża Bałtyku! – zabytkowe starówki, – malownicze warownie, – mieszanka kultur, – wydmy i piaszczyste plaże, – bursztyn – bałtyckie złoto, – dzika przyroda.

Ostra Brama – symbol Wilna Zamek na wyspie w Trokach Republika Zarzecza – dom wileńskiej bohemy Gdzie Gustaw przemienił się w Konrada? Kim są Karaimi? Druskieniki – alternatywa dla polskich uzdrowisk? Gdzie spoczywa serce Piłsudskiego? Wilno i Litwa, czyli nowe spojrzenie na nadbałtycki kraj i jego stolicę. Po wyjeździe z Pascalem zarecytujesz: „Litwo! Ojczyzno moja!” „Zielone latem, czerwono-żółto-zielone jesienią, białe zimą – Wilno zasypia tuż po Nowym Roku, aby obudzić się na Jarmark Kaziukowy i z pierwszymi dniami wiosny ponownie zakwitnąć”. – Ana Uzdavinyte, autorka przewodnika „Mickiewicz spędził w Wilnie dziewięć lat (z przerwami), ale to całkowicie wystarczyło, aby do dziś pozostał jedną z najważniejszych postaci w historii miasta – nie tylko dla Polaków, ale i dla Litwinów, także uważających go za swojego. Ba, prawa do Mickiewicza nie można też całkowicie odbierać Białorusinom! I choć Polacy są o Mickiewicza trochę zazdrośni i wielu z nich razi np. spotykane tu i ówdzie litewskie Adomas Mickievičius, chyba nam samym nie ubędzie wieszcza, jeśli przyznamy, że przecież i on sam, i jego twórczość wywodzą się z Litwy. Przynajmniej najsłynniejszy mickiewiczowski incipit, Litwo! Ojczyzno moja!, powinien do tego zobowiązywać”. – Jacek Podsiadło, poeta i prozaik

• Ryga – secesja, muzyka i koty • Spływy kajakowe Gaują • Sauna i piwne spa • Gdzie rośnie las po sam horyzont? • Ile kosztował słynny obraz Marka Rothko? • Czym jeździli Stalin, Chruszczow i Breżniew? • Czarny balsam ryski – sposób na przeziębienie? Ryga i Łotwa, czyli nowe spojrzenie na nadbałtycki kraj i jego stolicę. Podczas podróży z Pascalem odkryjesz, że złoto może być zielone! Starówka Rygi to: • mieszczańskie kamienice, • gmachy kupieckich gildii, • pozostałości murów obronnych, • wąskie brukowane uliczki. Charakterystycznym elementem miasta jest architektura secesyjna z końca XIX w. – doliczono się łącznie ponad 800 budynków, stanowiących blisko 1/3 zabudowy centralnych dzielnic stolicy. Kamienice reprezentujące ten styl znajdują się głównie w okolicach Elizabetes oraz Alberta iela, w dzielnicy przylegającej do ryskiej starówki.

Kolejny tom serii Moje Kresy opisuje tradycje, zwyczaje i przepisy kulinarne często zapomniane. Receptury, których rodzicielstwo przypisują sobie narody z innych części Europy, zamieszczone w tej książce po to, byśmy nie zapominali o naszych kuchennych tradycjach.

Rozumowaniom i wywodom w sprawach litewskich brak ścisłości, gdyż brak ścisłego słownictwa. Mówimy inaczej, niż myślimy; myślimy rozmaicie, mówiąc jednakowo nie stać nas na wyrażenie odcieni. Słuchacz lub czytelnik domaga się częstokroć (cudzoziemiec niemal zawsze) czegoś innego, niż ma na myśli autor lub mówca. Zawikłania te i niedokładności, a często grube nieporozumienia pochodzą stąd, że używamy (a raczej nadużywamy) wyrazów: Litwa, Litwin, litewski w przeróżnych znaczeniach; nieraz we wręcz sprzecznych.

„Wznawiając niniejszy tom opowiadań Tadeusza Micińskiego 109 lat po jego pierwszej edycji i w dwa lata po setnej rocznicy śmierci pisarza, warto przypomnieć, że autor

„Ona przejdzie obok życia” – ta przepowiednia ciotki chiromantki wracała do Barbary Młynarskiej jak bumerang. W młodości zawsze w czarnym kapeluszu, dlatego nazywana „Kardynałem”; aktorka, poetka, kolekcjonerka rodzinnych pamiątek. Od lat w Szwajcarii. Siostra Wojciecha Młynarskiego. Dzieciństwo spędziła w rodzinie o wielopokoleniowych tradycjach, w domu rodziców matki – Cecylii i Tadeusza Zdziechowskich w Komorowie. Wychowywana, jakby XIX wiek trwał w najlepsze, szybko doświadczyła, czym jest bieda, lęk przed groźną chorobą, samotność, odrzucenie. Strażniczka rodzinnego archiwum. Ma pamięć absolutną. Jej opowieści pełne są anegdot o najbliższych, o minionych czasach i niezwykłych artystach, o rodzinach Młynarskich, Zdziechowskich, Rubinsteinów. Poznajemy ich nieoficjalnie, z dala od kamer, mikrofonów i światła rampy. Towarzyszymy Barbarze, gdy Artur Rubinstein o trzeciej nad ranem pije przy niej zsiadłe mleko, dowiadujemy się, że mieszkanka pałacyku sąsiadującego z willą Neli i Artura Rubinsteinów – księżna Grace Kelly – przekradała się tylnymi drzwiami do Neli, żeby jeść bliny… Wspomnienia są bogato ilustrowane niepublikowanymi wcześniej fotografiami i rysunkami, a towarzyszą im wiersze i piosenki. Historie opowiedziane przez Barbarę spisał z wirtuozerskim wyczuciem, momentami delikatnie, momentami drapieżnie, czasem tonem lekkim, czasem bardzo poważnie utalentowany pisarz, publicysta i dziennikarz radiowy Jerzy Sosnowski. Ten duet stworzył wyjątkowe dzieło. To więcej niż biografia. To opowieść o niezwykłej wrażliwości, o rodzinnym dziedzictwie, o poszukiwaniu własnej drogi. Także o szczęściu, które... czasem się jednak zdarza.

Federico García Lorca był znakomitym dramaturgiem, wybitnym pianistą, sprawnym rysownikiem, ale przede wszystkim charyzmatycznym poetą, wzbudzającym podziw innych twórców. Leonard Cohen nie tylko upamiętnił go w piosence „Take This Waltz”, lecz także nadał imię Lorca swojej córce. Zachwyt nad twórczością poety miesza się często z fascynacją jego życiem: przyjaźniami z Salvadorem Dalím, Luisem Buñuelem, Pablo Nerudą, działalnością społeczną, związkami z hiszpańskim folklorem, porywającą osobowością czy wreszcie tragiczną śmiercią, która dla wielu stała się symbolicznym końcem wolności w Hiszpanii – Lorca został rozstrzelany tuż po wybuchu hiszpańskiej wojny domowej, a zwycięski reżim generała Franco przez lata zacierał informacje na temat tej zbrodni. Tom z serii Biblioteka Narodowa to najobszerniejszy dotąd wybór wierszy Lorki w języku polskim; ukazują się one w znakomitych znanych wcześniej przekładach, uzupełnionych na potrzeby tego wydania przez poetę i tłumacza Marcina Kurka. Po raz pierwszy w Polsce w jednej publikacji znalazł się tu przekład całości książki „Poeta w Nowym Jorku”, pierwsze tłumaczenie próz poetyckich i wykładu o duende. „Duende... Gdzie jest duende? Przez pusty łuk wdziera się wiatr rozumu, który ponad głowami umarłych wieje uparcie w poszukiwaniu nowych pejzaży i nieznanych akcentów; wiatr o zapachu dziecięcej śliny, zgniecionej trawy i welonu meduzy, głosząc niekończący się chrzest nowo stworzonych rzeczy”. – Federico García Lorca, „Teoria i zasada działania duende”, przeł. Marcin Kurek „Dopiero kiedy przeczytałem – choć w tłumaczeniu – wiersze Lorki, zrozumiałem, że jest w nich pewien głos. Nie chodzi o to, że kopiowałem Lorkę; nie ośmieliłbym się. Ale to on dał mi pozwolenie, bym znalazł głos, bym go odszukał, a więc odszukał siebie, siebie niepewnego, siebie walczącego o byt. Z wiekiem zrozumiałem, że za tym głosem idą również wskazówki. Jakie wskazówki? Takie, by nigdy nie skarżyć się od niechcenia. A jeśli chcesz wyrazić wielką, nieuniknioną klęskę, która czeka nas wszystkich, musisz to zrobić, zachowując godność i piękno”. – Leonard Cohen „C’est un génie!” – Artur Rubinstein Federico García Lorca (1898–1936) – legendarny hiszpański poeta i dramatopisarz, artysta wszechstronny (m.in. muzyk, rysownik, aktor). Urodził się i wychował w Andaluzji. W 1919 roku przeniósł się do Madrytu, gdzie zamieszkał w Residencia de Estudiantes, ośrodku skupiającym hiszpańską awangardę literacką i artystyczną. Debiutował w 1921 roku, ale to jego drugi tom, Canciones (1927), został szerzej zauważony. Sławę przyniosły mu Romance cygańskie (1928), a następnie utwory surrealistyczne powstałe podczas pobytu twórcy w Stanach Zjednoczonych i na Kubie (1929–1930), w tym wydana pośmiertnie książka Poeta w Nowym Jorku (1940). Odnosił sukcesy jako autor sztuk, zarówno fars, jak i tragedii. Do najważniejszych jego dramatów należą: Krwawe gody (1933), Yerma (1934) i Dom Bernardy Alba (1936). Był współtwórcą teatru La Barraca, sam również reżyserował i występował na scenie. Zginął rozstrzelany przez nacjonalistyczną bojówkę na początku hiszpańskiej wojny domowej.

O ile większość miast, świecących jak drogie kamienie w koronie dawnej Rzeczypospolitej, poszczycić się może jedną jedyną legendą założycielską, o tyle Wilno ma ich nadmiar. Nawiązując do początkowych wywodów autorów, możemy powiedzieć, że książka ta traktowała będzie o mieście – stolicy bałtyckich legend. Brzmi to może niezwykle egzaltowanie i ociera się o grafomanię, ale jak wiadomo… w każdej legendzie jest źdźbło prawdy. Każdemu, kto odwiedza Wilno, jawi się ono jako perła baroku poprzetykana gdzieniegdzie spóźnionym, do zachodniej Europy, gotykiem. Upstrzone wielością kamienic nie ma centralnego rynku, który dla lokowanych wówczas miast wyznaczał jestestwo, punkt odniesienia. Spotykamy natomiast liczne ślady sięgania do wzorców antycznych, czego doskonałym przykładem jest chociażby miejscowa katedra. Publikacja składa się z 21 bogato ilustrowanych rozdziałów ulokowanych w ramach dwóch zasadniczych części: Historia Wilna i Spacer po Wilnie. Autorzy, opracowując ten niezwykły album, wykonali tytaniczną pracę. Uraczyli nas mnóstwem informacji, znanych i nieznanych epizodów z dziejów miasta i życia wielkich jego mieszkańców. Zostały zaprezentowane w sposób bezpretensjonalny, autentyczny, często „od serca”.

Bohaterki tej książki były na swój sposób niezwykłe, wychodziły poza stereotypowe role społeczne przypisywane kobiecie. Każda z tych nieprzeciętnych pań miała też w sobie ogromną siłę życiową, która pozwalała dokonywać rzeczy wielkich. Elżbieta z Lubomirskich Sieniawska to nieprawdopodobnie inteligentna mecenaska sztuki, przez pewien czas właścicielka Wilanowa. Jej wychowanką była słynna poetka epoki saskiej, Elżbieta Drużbacka. Joanna Żubrowa, pierwsza kobieta odznaczona Krzyżem Orderu Virtuti Militari, walczyła w armii napoleońskiej jako regularny żołnierz, co ponad dwieście lat temu było bardziej niż niezwykłe. Ewa Felińska, ziemianka, którą historia zmusiła do bycia uczestniczką spisku i zesłanką. Była poczytną autorką powieści i pamiętników, a jedno z jej dzieci zostało świętym Kościoła katolickiego. Antonina Walicka, założycielka i przełożona znanej warszawskiej pensji, wychowała kilka pokoleń młodych Polek na dobre patriotki i mądre kobiety. Jedna z najpiękniejszych Polek międzywojnia, Irena Iłłakowiczowa, zasłużyła się w okupowanej przez Niemców Polsce jako znakomita agentka konspiracyjnego wywiadu. Mistyczka Wanda Boniszewska, aresztowana w 1950 roku, trafiła do sowieckich więzień i łagrów. Nie tylko nie dała się złamać, ale za jej sprawą dochodziło do nawróceń prześladowców. Autorka przybliża także portrety dwóch nieco zapomnianych pisarek i publicystek z Kresów – Konstancji Skirmuntt i Janiny z Puttkamerów Żółtowskiej. Mądre, silne, kobiece. Dziesięć wyjątkowych, pełnych temperamentu Polek, kierujących się w życiowych wyborach miłością do rodziny i ojczyzny.