Listy jako wyzwanie dla edytora

Prezentowany tom traktuje o źródłach z ziem zabranych ? dawnych ziem polskich w granicach Imperium Rosyjskiego ? oraz obszaru Księstwa Warszawskiego, a następnie Królestwa Polskiego. Chronologicznie obejmuje okres XIX i początku XX stulecia, tematycznie zaś ? różne typy źródeł: od homiletycznych, przez prawno-historyczne i biurokratyczne, po źródła do historii nauki i techniki. Rozważania autorów dotyczą wielu aspektów warsztatowych, metodologicznych i teoretycznych edytorstwa źródeł. ****** Sources from the Kingdom of Poland, Lithuania and Ruthenia ? An Editor?s Workshop The presented volume considers sources from the so-called Taken Lands ? former Polish lands incorporated into the Russian Empire ? as well as from the area of the Duchy of Warsaw and then Kingdom of Poland. Its chronological scope encompasses the 19th and early 20th centuries, and its subject-matter stretches from homilies, to legal and bureaucratic sources, to those concerning the history of science and technology. The authors touch upon a number of themes relating to the technicalities, methodology and theory of source editing.

Historia nieistniejącego pałacu Saskiego jest burzliwa i pełna tajemnic. Jedyną pozostałością po wysadzonej w grudniu 1944 roku przez Niemców budowli jest fragment kolumnady z Grobem Nieznanego Żołnierza. Przeprowadzone w ciągu ostatnich kilkunastu lat badania archeologiczne jego podziemnej części, a także placu Marszałka Józefa Piłsudskiego, dostarczyły ciekawych znalezisk. Autorka, będąca z wykształcenia archeologiem i fotografem, uczestniczyła w prowadzonych pracach wykopaliskowych i dokumentowała to, co znajdowano pod powierzchnią ziemi. W swojej książce pt. Niezwykła historia pałacu Saskiego opowiada nie tylko o zaskakujących odkryciach, ale przede wszystkim o ludziach, którzy byli związani z tym miejscem. Z kim romansował August II Mocny i czy rzeczywiście łamał podkowy? Kto jeździł nago po placu Saskim? W czyjej garderobie znajdowało się 47 szlafroków? Jaki związek mieli piraci ze złamaniem szyfrów Armii Czerwonej? Komu postawiono mur na głowie podczas przebudowy pałacu w XIX wieku? Jakie pamiątki pozostawili po sobie niemieccy żołnierze? Co ciekawego znaleźli archeolodzy w pałacowych śmietnikach? Na kartach bogato ilustrowanej książki Joanny Borowskiej czytelnik znajdzie odpowiedzi na powyższe pytania i na wiele innych. Całość składa się na barwną opowieść o historii miejsca, które z czasem zaczęło odgrywać szczególną rolę nie tylko w życiu miasta, ale całego kraju.

Zapomniany esej wielkiego polskiego historyka i historiozofa, napisany w 1906 roku, stanowi o tym, jak nie tylko warunki geograficzne wpływają na społeczeństwo i jego dziedzictwo materialne, ale przede wszystkim jaki wpływ na wykorzystanie tychże warunków ma dominująca na tym obszarze cywilizacja. Przez pryzmat podróży po różnych ziemiach Polski – od Bałtyku na północy po Tatry na południu, od zachodnich krańców aż po wschodnie Kresy – możemy zobaczyć jak to wyglądało historycznie. Geografia fizyczna podaje przegląd warunków danych pewnemu krajowi od przyrody, a historyczna poucza, jak sobie człowiek wśród tych warunków radził i jakie piętno wycisnął na ziemi swą działalnością historyczną. Trwała i wydatna praca pokoleń pozostawia po sobie pewne ślady, które dla potomnych stają się pomnikami historycznymi, stanowiąc zarazem nader ważne źródło do poznania dziejów, na równi z kronikami, aktami i dokumentami. Brak tak zwanych monumentalnych zabytków dziejowych jest ciężkim aktem oskarżenia wobec historii dla narodu, który ich po sobie nie pozostawił. Dzikie hordy nie utrwalają śladów swego pochodu żadnymi zabytkami historycznymi. Czym wyższa cywilizacja, tym więcej pozostanie po niej trwałych pomników, gdyż społeczność taka ma wiele potrzeb, a wśród nich przede wszystkim owe potrzeby idealne, które zaspakaja dziełami sztuki; górują więc nad jej miastami wspaniałe świątynie, a świadectwem ładu społecznego są stare gmachy publiczne. Dobre to świadectwo, jeżeli one przewyższają starannością i wspaniałością budownictwa prywatne mieszkania obywateli, a źle się dzieje, gdzie nastaje stosunek odwrotny.

John Barton (ur. 1948), anglikański biblista z Oksfordu, podsumował w niniejszej książce długie lata swoich badań nad Biblią, przedstawiając fascynującą opowieść o historii kształtowania się tej Księgi, jaką dziś znamy, o jej recepcji i interpretacji. Oparł się w tym na dwóch założeniach: Po pierwsze, nie ma jednoznacznej relacji między Biblią a zasadami wiary przyjmowanymi przez oparte na niej religie. Nie sposób wyczytać z niej ich konkretnego kształtu, a na dodatek biblijne ekwiwokacje sprawiają im kłopot. Zarazem, wbrew przyjętemu mniemaniu, ani chrześcijaństwo, ani judaizm nie skupiają się w swojej praktyce na Piśmie jako jedynej, świętej księdze. Nie jest ono „konstytucją” dla żadnej z religii, lecz raczej opowieścią założycielską. Po drugie, Biblia nie powstała jednorazowo jako zamknięta całość, lecz ewoluowała, a jej kanon jest wynikiem historycznych negocjacji. Ewolucja Biblii hebrajskiej (Starego Testamentu w nazewnictwie chrześcijańskim) trwała mniej więcej od VIII do II wieku p.n.e. Również kanon Nowego Testamentu kształtował się długo, a odrzucenie apokryfów nie wynika jednoznacznie z ich treści. Kościół akceptował naturalnie tworzący się konsens w tej mierze, przy czym na początku nie było uzgodnionego tekstu. Wszystko to Barton opisuje i komentuje na podstawie najnowszych badań historycznych i filologicznych. Odkrycie ostatnich stuleci – że Biblia ma historię – znajduje przekonujące potwierdzenie.

Stan prawny: 1 sierpnia 2021 r. Książka prezentuje zagadnienia statusu prawnego przedstawicieli zatrudnionych w stosunkach pracy. Jej tematyka odnosi się do mechanizmów ochronnych, które przysługują: • działaczom związkowym, • członkom rad pracowników, • społecznym inspektorom pracy, • członkom organów przedstawicielskich europejskich struktur partycypacyjnych, np. europejskich rad zakładowych. Książka jest przeznaczona dla prawników zajmujących się obsługą pracodawców oraz osób reprezentujących zatrudnionych, funkcjonujących w stosunkach pracy, zwłaszcza działaczy związkowych. Zainteresuje ona także przedstawicieli nauki prawa pracy i wymiaru sprawiedliwości.

Podjąłem się przekazać na piśmie roczniki dziejów Polski, a także innych ludów sąsiadujących z Polską, ogarnąwszy rzeczy dokonane zarówno w pokoju, jak i w wojnie, w tym celu, aby wskrzesić i uczcić w pamięci zakrzepłe i śpiące w ciemności popioły ludzkie i aby słuchaczom i czytelnikom przedstawić ich czyny; nie z zaufania w siły własnego umysłu (jest on bowiem ubogi i lichy, a do opracowania tego dzieła, w którym można rozsławić i upiększyć znakomite czyny i świetne zwycięstwa bohaterów, jest zbyt ociężały i niewystarczający) ani, aby przewyższyć sztuką pisarską proste stare opowieści, ale dlatego, ponieważ boleję, że wiele przesławnych, godnych poznania dzieł, tak czasów przeszłych, jak i naszych, idzie w wieczną niepamięć. (Jan Długosz)

Autor, historyk i pasjonat – regionalista, przedstawia w układzie alfabetycznym zabytki architektury znajdujące się w 700 miejscowościach: budowle sakralne, pałace i dwory, domy mieszkalne i zabudowania gospodarcze, mosty, bramy, cmentarze – często leżące poza głównymi szlakami turystycznymi. Całość zilustrowana została planami ukazującymi kolejne etapy powstania poszczególnych założeń oraz 500 archiwalnymi i współczesnymi fotografiami.

Publikacja ma na celu wskazanie na czynniki, które determinowały sądy znawców sztuki i starożytników w okresie klasycyzmu i romantyzmu o funkcji nagrobków w kościołach. Pomimo, że Autorka skupia się na tekstach XIX-wiecznych, to wyniki badań mogą pomóc ? również współczesnemu historykowi sztuki ? uświadomić, jak silne i niezauważalne podczas procesu badawczego są uwarunkowania wypływające z kultury nam współczesnej oraz prowokujące sądy, które nie mają podstaw w analizowanych dziełach.

Podjąłem się przekazać na piśmie roczniki dziejów Polski, a także innych ludów sąsiadujących z Polską, ogarnąwszy rzeczy dokonane zarówno w pokoju, jak i w wojnie, w tym celu, aby wskrzesić i uczcić w pamięci zakrzepłe i śpiące w ciemności popioły ludzkie i aby słuchaczom i czytelnikom przedstawić ich czyny; nie z zaufania w siły własnego umysłu (jest on bowiem ubogi i lichy, a do opracowania tego dzieła, w którym można rozsławić i upiększyć znakomite czyny i świetne zwycięstwa bohaterów, jest zbyt ociężały i niewystarczający) ani, aby przewyższyć sztuką pisarską proste stare opowieści, ale dlatego, ponieważ boleję, że wiele przesławnych, godnych poznania dzieł, tak czasów przeszłych, jak i naszych, idzie w wieczną niepamięć. (Jan Długosz) Jedno z najważniejszych źródeł do historii Polski średniowiecznej i jedno z najwybitniejszych dzieł średniowiecznej historiografii europejskiej w języku polskim. Ich autor, Jan Długosz, w 12 księgach opisał dzieje Polski począwszy od legendarnych początków naszego kraju, na 1480 roku skończywszy. W swej pracy czerpał z wielu niedostępnych dziś źródeł historycznych. Korzystał też z ustnych relacji osób uczestniczących w najważniejszych wydarzeniach wieku piętnastego np. przy opisywaniu bitwy pod Grunwaldem wykorzystał opowieści swojego ojca i stryja.

Syntetyczne opracowanie historii Polski średniowiecznej Karola i Tomasza Graffów oparte jest na wynikach najnowszych badań. Tytuł: Średniowieczne korzenie Polski. Historia dla każdego określa przyszłych jego odbiorców. Powinno być ono przydatne dla szerokiego kręgu czytelników nie będących historykami-profesjonalistami. Skorzysta z niego chętnie uczeń zafascynowany historią, czytelnik spragniony wiedzy o dawnej Polsce, a nie mający czasu, warunków i możliwości zgłębiania obszernych monografi i i syntez historycznych zalewających ostatnio rynek księgarski. Zaletą opracowania jest zwięzłość, prosty styl i obrazowość. Na plus należy zaliczyć autorom nie unikanie informacji o kwestiach polemicznych w literaturze, częste odwoływanie się do źródeł, uwzględnienie przekazów anegdotycznych. Zawarta w opracowaniu ?porcja? wiedzy o średniowiecznej Polsce na pewno przyda się każdemu. prof. dr hab. Krzysztof Baczkowski

Autor podjął temat trudny, wielowątkowy i dotychczas nie opracowany w literaturze przedmiotu. Przedmiotem jego rozważań stały się postać i dorobek Mariana Małowista oraz kręgu jego uczniów. Autor monografii Kaffy – kolonii genueńskiej na Krymie, należy z pewnością do grona najbardziej frapujących, z różnych względów, postaci w powojennej polskiej historiografii. Ten znakomity badacz historii gospodarczej o renomie międzynarodowej, uczeń Marcelego Handelsmana, wychowawca kilku pokoleń polskich dziejopisów, pozostawał jednak po 1989 r. w cieniu innych postaci symbolizujących skomplikowane losy środowiska po II wojnie światowej. […] Autor dowiódł nietuzinkowej, jak na jego wiek, kultury metodologicznej, pokazał się z dobrej strony jako badacz umiejętnie panujący nad obszernym i wielowątkowym materiałem źródłowym, w większości przypadków w sposób efektowny potrafiący dokumentować swoje tezy. Ważnym walorem rozprawy T. Siewierskiego jest także jej język, dojrzały i elegancki. Z recenzji prof. Rafała Stobieckiego Reasumując, z zadania udowodnienia (jeśli takie sobie postawił), że używanie pojęcia „szkoła Małowista” jest w pełni zasadne, autor bez wątpienia się wywiązał, a przy okazji solidnie wzbogacił i uporządkował naszą wiedzę na temat ważnego segmentu warszawskiej powojennej historiografii – cech intelektualnych oraz towarzysko-zawodowej spójności tego, klarownie zdefiniowanego grona osób. Nie ulega bowiem wątpliwości, że po lekturze rozprawy Tomasza Siewierskiego dysponujemy – także my, uczestnicy i „pamiętający” – bardziej wyrazistym obrazem omawianego środowiska, jego struktury i cech, a także skali międzynarodowego oddziaływania. A nie jest to bez znaczenia, jako że każde tego typu ujęcie, do którego, z uwagi na jego syntetyczność, będą zaglądać kolejni zainteresowani, utrwala bardzo konkretny obraz – eksponując określone wątki i oceny. Z recenzji prof. Wojciecha Tygielskiego

Praca Antona Saifullayeu`a jest wyrazem tendencji interdyscyplinarnej, przenikającej nie tylko i nie przede wszystkim polską humanistykę. Praca ta wykazuje, że współcześnie o statusie humanistyki decydują nie tyle odrębności poszczególnych dyscyplin i podejmowane w ich obrębie ustalenia, a chęć zmierzenia się badaczy ze wspólnymi dla różnych dziedzin problemami. z recenzji prof. Rafała Stobieckiego Książka ta jest ambitną i idealistyczną próbą ukazania dróg wyjścia z postkolonialnego uwikłania współczesnej białoruskiej historiografii. Jak dowodzi autor, historycy wpisują się w jedną z dwóch narracji: albo kontynuują "kolonialną" opowieść imperialną, starając się zawrzeć w niej swojskie elementy, albo też odrzucając ją werbalnie, stają się przykładem postkolonialnej mimikry, czyli wbrew swoim deklaracjom pozostają w zależności od narracji kolonialnych. Te obserwacje mają znaczenie nie tylko dla białoruskich badaczy, lecz także dla historyków Europy Środkowo-Wschodniej, podejmujących próby zmierzenia się z którąś z najnowszych metodologii. Anton Saifullayeu bardzo klarownie pokazuje, jak powierzchowna, czasem wręcz sprzeczna z duchem teorii postkolonialnej, bywa jej recepcja w naszej części świata. z recenzji prof. Macieja Górnego