Korespondencja Romana Witolda Ingardena z Władysławem Tatarkiewiczem

„Chronologicznie Dzienniki Władysława Tatarkiewicza obejmują lata 19441960 (tom I), 19601968 (tom II) i 19691977 (tom III), który ukaże się w roku 2022. Tom drugi ma charakter pamiętnikarski, jest dokumentem historycznym, relacją pisaną na bieżąco, z dnia na dzień, przez zarazem znakomitego obserwatora i sprawozdawcę, człowieka ukształtowanego w Polsce niepodległej, arystokratę ducha, filozofa i nauczyciela akademickiego, ponadto chrześcijanina. Lektura Dzienników to fascynująca, intelektualna podróż w czasie. Konfrontowanie się Tatarkiewicza z siermiężną rzeczywistością Polski Ludowej powoduje niekiedy zabawne dysonanse. Oprócz spraw codziennych, filozof opisuje realia i kuluary życia naukowego. Przez całą książkę przewijają się postaci naukowców, a...

Chronologiczny zakres Dzienników Władysława Tatarkiewicza obejmuje lata 19441960 (tom I) oraz 19611976 (tom II). Tom pierwszy nie jest tylko zapisem filozoficznej refleksji autora lecz dokumentem historycznym, relacją pisaną na bieżąco, z dnia na dzień, przez znakomitego obserwatora i sprawozdawcę jednocześnie. Oprócz spraw codziennych związanych z trudami powojennej egzystencji, troski o rodzinę i znajomych, kontaktów towarzyskich, filozof opisuje pierwsze próby reaktywowania życia akademickiego i naukowego w nowej rzeczywistości. Na kartach Dzienników pojawiają się najwybitniejsze postaci polskich filozofów i naukowców, artystów, dziennikarzy. Notatki są lakoniczne, pisane skrótami, nazwiska i imiona zapisane inicjałami. Pierwotnie nie były przeznaczone do publ...

Chronologiczne ramy „Dzienników” Tatarkiewicza obejmują lata 1944-1960 tom I, 1960-1968 tom II i 1969-1977 tom III. Tom trzeci nosi charakter pamiętnikarski, jest dokumentem historycznym, relacją pisaną na bieżąco, z dnia na dzień, przez znakomitego obserwatora i sprawozdawcę jednocześnie. Człowieka ukształtowanego w Polsce niepodległej, arystokraty ducha, filozofa i nauczyciela akademickiego, w dodatku chrześcijanina. Jego zetkniecie ze zgrzebną rzeczywistością PRL wywołuje momentami zabawne dysonanse. Oprócz spraw codziennych związanych z trudami życia, troską o rodzinę, zdrowie, kontaktów towarzyskich, filozof opisuje realia życia naukowego. Na kartach pojawiają się najwybitniejsze postaci filozofów i naukowców, artystów, dziennikarzy. Notatki pierwotni...

Mamy niewątpliwy zaszczyt przedstawić kolejny tom korespondencji dotyczący polskiej XIX- i XX-wiecznej filozofii Tym razem jest to korespondencja Romana Witolda Ingardena z lat 1945–1951, ukazująca lwowskie dzieje powstania oraz powojennej, krakowsko-poznańskiej reaktywacji pierwszego polskiego, obcojęzycznego czasopisma filozoficznego, a mianowicie „Studia Philosophica. Commentarii Societatis Philosophicae Polonorum”. W niniejszym wstępie staramy się odtworzyć okoliczności powołania oraz funkcjonowania tego czasopisma, od jego lwowskich początków aż po dramatyczny koniec, tj. bezkompromisowy atak likwidacyjny powojennych marksistów i komunistów w 1951 roku. Było to zadanie trudne z uwagi na brak materiałów archiwalnych, na podstawie których można byłoby ustali�...

Rozprawy zawarte w niniejszym tomie - w większości trudno dostępne i opublikowane w rozproszeniu - będą stanowiły cenną dokumentację mało znanego okresu naukowego dorobku mego Ojca, a także wartościowe źródło wiedzy na temat szkoły marburskiej przedstawione przez jej bezpośredniego wychowanka.

Rok 1950 Nie najlepiej zaczął się też rok 1950. Na początek zlikwidowano dział filozofii w „Wiedzy Powszechnej”. Ponadto ani trochę nie posunęła się sprawa wydania trzeciego tomu Historii filozofii. Zmienił się natomiast Zarząd Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, a Tatarkiewicz w obliczu nieprzyznania subwencji przez Ministerstwo zdecydował się ustąpić zarówno z redakcji w „Wiedzy Powszechnej”, jak i z przewodniczenia w rzeczonym towarzystwie. Do tego doszły zmiany w redakcji „Przeglądu Filozoficznego”. Na Uniwersytecie natomiast zaczął prowadzić zajęcia z Teorii historii filozofii i Realizmu w estetyce. W lutym 1950 roku Tatarkiewicz podjął prace nad przygotowaniem dwóch referatów na zapowiadany Kongres Nauki Polskiej o Współczesnych prądach w...

Wykłady, bruliony i notatki zebrali, przepisali, opracowali oraz wstępem poprzedzili: Radosław Kuliniak, Mariusz Pandura, Łukasz Ratajczak. W wyniku licznych kwerend bibliotecznych, odbywanych regularnie zarówno w Połączonych Bibliotekach WFiS UW, IFiS PAN i PTF w Warszawie, jak i w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL, natrafiliśmy na obszerny materiał archiwalny niepublikowanych dotąd wykładów, brulionów oraz notatek prowadzonych przez Tatarkiewicza w obszarze estetyki. Zapoznając się bliżej z nimi, odkryliśmy, że są to zapiski z jego licznie prowadzonych w Polsce, jak i na świecie kwerend bibliotecznych. Dziś mało kto wie, że filozof, podróżując po świecie, regularnie odwiedzał biblioteki w Paryżu, Londynie, Rzymie, Florencji, Wenecji, jak i w innych miastach akad...

„Mamy nadzieję, że prezentowane po raz pierwszy w polskiej literaturze filozoficznej wykłady Twardowskiego w ramach stworzonego przez niego specjalnie cyklu Filozofia w wieku XIX, przybliżą polskiemu czytelnikowi trudną skądinąd problematykę filozofii nowożytnej. Były one jedynymi w swoim rodzaju tekstami historyczno-filozoficznymi w obszarze całej polskiej literatury filozoficznej, w których krok po kroku w sposób merytoryczny i systematyczny zostały przedstawione wydarzenia i problemy konieczne dla zrozumienia filozofii Bacona, Descartes`a, Spinozy, Locke`a, Hume`a, Berkeley`a, Kanta, Fichtego, Schellinga, Hegla i innych filozofów. Nie było w naszych polskich badaniach nad XVII, XVIII i XIX-wieczną filozofią drugiej, tak pieczołowicie wykonanej pracy historyczno-fil...

Korespondencja między Romanem Witoldem Ingradenem a Kazimierzem Twardowskim stanowi szczególny rodzaj uprawianej przez nich epistolografii. W tym przypadku jest to sztuka nie tylko pięknej kaligrafii, lecz umiejętność i potrzeba wymiany stosowanej w danej chwili informacji, zgodnej z obyczajami panującymi w tamtym czasie oraz środowisku naukowym Lwowa, Getyngi, Fryburga, Warszawy, Torunia, Lublina i wielu innych miejsc. List pełnił wówczas swoją niezwykle ważną funkcję informacyjną. Odgrywał znacznie większą rolę komunikacyjną niż dzisiaj. Był miejscem wyrażania poglądów, prowadzenia dyskusji, sporów filozoficznych, załatwiana stosownych próśb, a wiele z nich można uznać za dzieła z pogranicza filozofii i literatury.(...) Epistolografia Ingradena i Twardows...

Autor – wybitny znawca filozofii polityki – w prezentowanej polskiemu Czytelnikowi pracy wchodzi w dyskusję z teoriami społecznymi dominującymi we współczesnej filozofii polityki, ukazując źródła ich powstania i paradoksy, do których prowadzą. Równocześnie wchodząc w dyskusje ze współczesnymi teoriami politycznymi, proponuje własne rozwiązanie, które nazywa teorią „neoklasyczną”. Autor doszedł bowiem do przekonania, że po upadku Związku Radzieckiego i załamaniu się systemu komunistycznego, jednak nie marksizm będzie nurtem rozstrzygającym w procesie przemian, jakie dokonają się w Europie i świecie, lecz liberalizm. Stąd konfrontację z nim uznał Possenti za sprawę najpilniejszą. Książka składa się z trzech części: w pierwszej, pt. „Teoria...

Album zawiera pięć krótkich utworów niezwykle popularnego pisarza i scenarzysty komiksowego Neila Gaimana. Refleksje i wspomnienia z początkowych lat twórczości, którymi autor dzieli się z czytelnikami na początku każdego epizodu, przydają temu albumowi wyjątkowej wartości. Gaiman ujawnia źródła swych inspiracji, opowiada, jak uczył się pisać scenariusze komiksowe, jak układała się jego współpraca z wydawcami. Opowieści zamieszczone w zbiorze ukazują wątki i postaci z całego uniwersum komiksowego. W Sandmanie: teatrze nocy Sandman ze złotej ery bada odwieczną tajemnicę – i, jeden jedyny raz, staje oko w oko ze swym imiennikiem, Snem z Nieskończonych. W Przytul mnie odziany w płaszcz mag John Constantine musi zmierzyć się z duchem, któremu doskwiera j...

„Komunistyczni decydenci, zaraz po objęciu władzy, zaczęli wprowadzać radzieckie, przestarzałe wzorce reformowania szkolnictwa wyższego. Przyszło się im zmagać z uczniami Twardowskiego, którzy stanowili imperialistyczną i burżuazyjną zaporę dla wprowadzenia marksizmu na wyższe uczelnie. Władze podjęły niemal od razu przeciwko nim szereg działań, najczęściej o charakterze represyjnym. Uznanym profesorom utrudniano pracę naukową, inwigilowano zajęcia i cenzurowano publikacje. Z czasem zamknięto stare i zasłużone przedwojenne czasopisma filozoficzne oraz systematycznie dokonywano czystek uniwersyteckich. (…) zaczęto wprowadzać radziecki system kształcenia partyjnego, alternatywny wobec istniejącego już na naszych powojennych uniwersytetach, lecz początkow...

Druga część biografii Romana Witolda Ingardena Jes­tem filozofem świata obejmuje lata 1939–1970. Omawia ciekawy, ale także niełatwy etap w życiu filozofa. Wojna była czasem, w którym walka o przetrwanie własne i rodziny, pod dwiema okupacjami, stanowiła największe wyzwanie. Przebywał wówczas z rodziną we Lwowie, gdzie uczestniczył w tajnym nauczaniu. Po zakończeniu wojny nastąpiło zderzenie z komunistyczną rzeczywistością, zmagania o reaktywację ośrodków akademickich, czasopism i towarzystw filozoficznych, zabiegi o realizację kariery naukowej, obrona autonomii polskiej nauki oraz dorobku Szkoły Lwowskiej. W pierwszej połowie lat pięćdziesiątych, z inspiracji Adama Schaffa – pod pretekstem zwalczania „reakcyjnej” filozofii – marksiści zainicjowali...

Niniejsza praca jest próbą przedstawienia dziejów lwowskich badań nad Metafizyką Arystotelesa. Nasze rozważania odnoszą się bezpośrednio do tego, co działo się podczas Seminarium Arystotelesowskiego Romana Witolda Ingardena na Uniwersytecie Jana Kazimierza w roku akademickim 1937/1938. Wspomniane seminarium było niewątpliwie kontynuacją, wprowadzanego i realizowanego z sukcesem przez Kazimierza Twardowskiego, procesu dydaktycznego we lwowskiej filozofii. Jego podstawę stanowiły zajęcia z szeroko pojętej historii filozofii. Wśród nich znalazło się miejsce dla filozofii starożytnej, a w szczególny sposób zapisały się wykłady Profesora z filozofii Arystotelesa. (…) Ingarden, wczesną wiosną 1937 roku, zdecydował się spełnić marzenia Twardowskiego. Zapowiedzi...

Życiorysy, również filozofów, okazują się być bardziej złożone niż wygląda to na pierwszy rzut oka. Po latach odkrywamy w nich, wciąż i na nowo, wydarzenia, osoby i myśli dotychczas nieznane, pominięte, zapomniane, czego doskonałym przykładem jest życie Romana Witolda Ingardena. (…). W ten szczególny sposób zapisał się w życiorysie Ingardena, odbudowywany po zakończeniu II wojny światowej, Uniwersytet Wrocławski. W zamyśle swoich twórców Wrocław miał przejąć i kontynuować tradycje Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Wrocławska uczelnia została wzniesiona ze zgliszczy wojennych jako dziedziczka wielowiekowych rządów i obecności Niemców na ziemiach, które po wojnie wróciły do Polski. Ingarden wraz z innymi polskimi naukowcami włączył się w...

Dzieje filozofii polskiej, słabo zbadane i upowszechnione, szczególnie w trudnym okresie stalinizmu, stanowią skarbnicę wiedzy historycznej. Autorzy ukazują w jaki sposób państwo totalitarne zdewaluowało filozofię w imię ideologii, a naukę spauperyzowało narzucając jej rolę polityki. Piszą we Wprowadzeniu: „W niniejszej pracy podjęliśmy się przedstawić, na bazie materiałów źródłowych dostępnych w archiwach, te często pomijane realia czasów, w których hartowała się stal. W szczególności chcieliśmy ukazać jeszcze nieznane oblicze formacji marksistowskiej, która pojawiła się na polskich uniwersytetach wraz z wyzwoleniem Polski przez Armię Czerwoną. Zgodnie z marksistowskim prometeizmem i zasadą: Teraz My! – zwarli oni szeregi w reformowaniu polskiej...

Życiorys Romana Ingardena przypomina dantejską wędrówkę z raju do piekła. W młodości uczeń znakomitych filozofów Twardowskiego i Husserla, studiował we Lwowie, Getyndze i Fryburgu. Wykształcenie i napisane prace uplasowało go w elitarnym gronie światowych fenomenologów. Przyjaźnił się z Edith Stein i inspirował jej myślą. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości rozpoczął pracę w lubelskich i toruńskich szkołach średnich, aby po uzyskaniu habilitacji przenieść się na Uniwersytet Lwowski. Wojna była czasem walki o przetrwanie własne i rodziny. Po wojnie następuje chyba najtrudniejszy okres, w którym Ingarden brał aktywny udział: walka o reaktywację ośrodków akademickich, czasopism i towarzystw filozoficznych, obronę autonomii polskiej filozofii i...

Po wojnie w roku 1945 społeczeństwo polskie zostało poddane ideologicznej indoktrynacji. Walkę zbrojną prowadziły oddziały partyzanckie żołnierzy wyklętych. Próby legalnego oporu PSL-u Mikołajczyka i Stronnictwa Pracy Popiela zostały w ciągu kilku lat spacyfikowane. Pozostał Kościół Katolicki, który zwłaszcza po aresztowaniu Prymasa Wyszyńskiego, skupił się na swojej misji religijnej. Władza komunistyczna zawłaszczała stopniowo wszystkie dziadziny życia społecznego, gospodarczego, kulturalnego i naukowego. Przyszedł również czas na polską filozofię. Dziedzictwo które przenieśli filozofowie, którzy przeżyli wojnę i pozostali w kraju, wywodziło się w głównej mierze ze szkoły lwowsko-warszawskiej Kazimierza Twardowskiego, pryncypialnie odmiennej od o...