Jakimi istotami jesteśmy?

„Kontrola myśli jest ważniejsza w krajach demokratycznych niż tam, gdzie władzę sprawują despoci lub junty wojskowe. Gdy państwo odstępuje od stosowania przemocy, musi wynaleźć inne metody, które sprawią, że ciemne masy będą się trzymać z dala od spraw publicznych. Najdoskonalsze techniki urabiania przyzwolenia rozwinęły się w Stanach Zjednoczonych, ponieważ władza biznesu osiągnęła tu wyższy poziom zaawansowania, a jednocześnie istnieje tu szerszy zakres wolności, co czyni prymitywne i bezrozumne masy jeszcze groźniejszymi. Odwraca się ich uwagę emocjonalnie sugestywnymi uproszczeniami, marginalizuje się je i izoluje. Najlepiej byłoby, gdyby każdy siedział sam przed telewizorem i oglądał relacje sportowe, telenowele lub komedie oraz gdyby nie istniały żadne struktury organizacyjne pozwalające jednostkom o ograniczonych zasobach formułować poglądy w konfrontacji z innymi ludźmi, artykułować krytykę i tworzyć programy pozytywne, a następnie aktywnie je realizować”.

"Dla tych, którzy znają Chomskiego jedynie jako analityka mediów i krytyka polityki międzynarodowej, ta wszechstronna książka przedstawia jego studia nad lingwistyką, teorią anarchistyczną i radykalną krytyką polityczną. Chomsky pokazuje nam jak niewiele wspólnego z wolnością, jeśli w ogóle, mają frazy w rodzaju wolność wypowiedzi, wolny rynek czy wolny świat. Pokazuje nam on, że wśród miriad wolności, do jakich rości sobie pretensje rząd USA znajdują się też takie, jak wolność mordowania, unicestwiania i dominacji. Wolność finansowania i sponsorowania despotów oraz dyktatorów na całym świecie. Wolność szkolenia, uzbrajania i chronienia terrorystów. Wolność obalania wybranych w demokratycznych wyborach rządów. Wolność gromadzenia i używania broni masowej zagłady - chemicznej, biologicznej i nuklearnej. Wolność wypowiadania wojny każdemu krajowi, którego rząd ma odmienne zapatrywania". Arundhati Roy indyjska pisarka i publicystka, działaczka ruchów antywojennych i antyglobalistycznych.

Zbiór esejów i wypowiedzi jednego z najważniejszych współczesnych intelektualistów. Noam Chomsky w książce O anarchizmie prowokuje, zaciekawia, zmusza do myślenia i prezentuje swoje spojrzenie na tytułową ideologię, kwestionując negatywne skojarzenia, które jej towarzyszą. Chomsky na anarchizmie opiera cały zbiór swoich poglądów na rzeczywistość społeczno-polityczno-gospodarczą. Widzi w nim podstawę dla sposobu myślenia, jakim powinna się kierować współczesna lewica. Pokazuje, w jaki sposób anarchistyczne idee wprowadzić do polityki i jak uzasadnić nimi dążenie do równości, wolności oraz sprawiedliwości społecznej. Odrzucając odwieczny podział między socjalizmem i anarchizmem, dowodzi, że koncepcje te mają ze sobą wiele wspólnego. Wybitny językoznawca przedstawia optymistyczną wizję anarchizmu, nie zgadzając się na zakwalifikowanie go jako drogi do chaosu, bałaganu i konfliktów. W zebranych przez lata tekstach i wywiadach daje zarys swojego światopoglądu, pokazując, że można rozumieć anarchizm jako konstruktywną ideę, z której powinniśmy czerpać, gdy urządzamy świat dookoła nas. Noam Chomsky (ur. 1928 r.) jest amerykańskim językoznawcą, filozofem i publicystą, emerytowanym profesorem Massachusetts Institute of Technology. Autor wielu książek z dziedziny lingwistyki, ale także filozofii polityki. Należy do najczęściej cytowanych naukowców na świecie. Po polsku ukazały się między innymi następujące pozycje: Siła i opinia oraz Polityka, anarchizm, lingwistyka.

Arthur Schopenhauer (1788-1860) – jeden z najwybitniejszych niemieckich filozofów, choć w zasadzie nigdy nie stworzył żadnej filozoficznej szkoły, a jednak wywarł wielki wpływ na takich myślicieli jak Bergson (ze swoim intuicjonizmem), Nietzsche (ze swoją filozofią życia), a czerpali z niego także neokantyści i pragmatycy. Zwykło się nazywać Schopenhauera twórcą pesymizmu filozoficznego. Jak pisze Jan Garewicz jego pesymizm nie miał nic wspónego z katastrofizmem, a negacja postępu z zaprzeczeniem rozwoju nauki i techniki Uczył rezygnacji bez pokory, współczucia bez miłości bliźniego, buntu bez działania. Schopenhauer z jednej strony neguje świat, ale z drugiej strony uznaje ten świat za jedyny z możliwy. I czyni tak z powodu przyjęcia pewnych zasad aksjologicznych, przy czym jak w innym miejscu pisze Garewicz etyka Schopenhauera jakkolwiek normatywna, nie posługuje się pojęciem obowiązku. Powiada czym jest dobro, ale nie usiłuje nikogo skłonić do dobrego postępowania. Cóż zatem jest podstawą moralności skoro wedle Schopenhauera nie ma wartości obowiązujących powszechnie, ale są różnorodność, indywidualność, a wreszcie wiedza podpowiada niemiecki filozof.

Według Schopenhauera wolność jest pojęciem czysto negatywnym. Używając go, myślimy tylko o braku wszelkich przeszkód, one więc występują jako siła, muszą być zatem czymś pozytywnym. Stosownie do własności tych przeszkód istnieją trzy różne rodzaje tego pojęcia: wolność fizyczna, intelektualna i moralna.

Jest to bodaj najbardziej dogłębna z analiz osobowości autorytarnych i skłonnych do popierania systemów niedemokratycznych, jest to zarazem analiza dyktatur, satrapii, reżimów, przede wszystkim nazizmu ale także socjalizmu w jego stalinowskiej wersji. Jednak zagrożenia każe widzieć także w ludzkiej osobowości skłonnej do „ucieczki od wolności” w imię bezpieczeństwa, grupowego bądź partyjnego solidaryzmu, podążania za stadem. Ta książka – mimo upływu lat – jest analizą (szczególnie w dzisiejszej Polsce) na wskroś współczesną! A zagrożenia nie zniknęły, czasem tylko zmieniły formę.

Ruth Bemedict (1887-1948) – jedna z najwybitniejszych amerykańskich antropologów, wykładowca Uniwersytetu Columbia, wieloletnia przewodnicząca Amerykańskiego Towarzystwa Antropologicznego, uczennica Franza Boasa, autorka wielu książek i opracowań antropologicznych, m.in. Race: Science Science and Politics, Chryzantema i miecz (studium o mentalności Japończyków przygotowane dla armii USA), z których najważniejsza to właśnie Wzory kultury. Zajmowała się relacjami pomiędzy osobowością, sztuką, językiem i kulturą. Nacisk kładła na fakt, że żaden z tych elementów nie istnieje w izolacji. Wzory kultury to swego rodzaju socjologiczny hit, książka została przetłumaczona na 14 języków, wydawana w wysokich nakładach. Nie ma kursu antropologii kulturowej, w którym nie byłaby lekturą obowiązkową. Ruth Benedict porównuje kilka różnych kultur w tym m/in kulturę Indian Pueblo z Nowego Meksyku oraz Kwakiutlów (analizuje charakteryzujący to plemię obyczaj potlaczu – swego rodzaju konkurencyjnej wymiany darów) z północno-zachodniej części Ameryki Północnej oraz Dobu z Nowej Gwinei. Na podstawie tych badań doszła do wniosku, że każda kultura jest niepowtarzalną całością, mającą odzwierciedlenie w wypracowanym na jej podstawie stylu życia, a badać kultury, a tym bardziej oceniać je można wyłącznie z ich punktu widzenia.

Arthur Schopenhauer (1788-1860) jeden z najwybitniejszych niemieckich filozofów, choć w zasadzie nigdy nie stworzył żadnej filozoficznej szkoły, a jednak wywarł wielki wpływ na takich myślicieli jak Bergson (ze swoim intuicjonizmem), Nietzsche (ze swoją filozofią życia), a czerpali z niego także neokantyści i pragmatycy. Zwykło się nazywać Schopenhauera twórcą pesymizmu filozoficznego. Jak pisze Jan Garewicz jego pesymizm nie miał nic wspólnego z katastrofizmem, a negacja postępu z zaprzeczeniem rozwoju nauki i techniki Uczył rezygnacji bez pokory, współczucia bez miłości bliźniego, buntu bez działania. Schopenhauer z jednej strony neguje świat, ale z drugiej strony uznaje ten świat za jedyny z możliwy. I czyni tak z powodu przyjęcia pewnych zasad aksjologicznych, ale też ontologicznych. Trzeba pamiętać, że tak punktem zasadniczym w myśleniu Schopenhauera była filozofia Immanuela Kanta. w zasadzie cała ontologia Schopenhauerowska oparta jest na Kancie, ale jednak nie byłby Schopenhauer filozofem na wskroś oryginalnym, gdyby był tylko kantowskim epigonem. Jak pisze Jan Garewicz Ze ślepego zaułka w jakim znalazła się filozofia niemiecka Schopenhauer widział tylko jedno wyjście: należało uznać doświadczenie za jedyne źródło wiedzy i pokusić się o stworzenie metafizyki uzasadnionej empirycznie."Poczwórne źródło wiedzy..." jest taka pierwszą przymiarką do stworzenia nowej Schopenhauerowskiej metafizyki.

Henri Bergson (1859-1941) jest uważany za jednego z najwybitniejszych francuskich filozofów, jak Kartezjusz czy Comte z dawniejszych, jak Sartre czy Derrida z bardziej współczesnych. Co ciekawe - nie był Francuzem z pochodzenia, choć urodził się w Paryżu. Ojciec Bergsona był bowiem polskim chasydem aż do 1831 roku mieszkającym w Warszawie. Oczywiście polskich tropów w twórczości Bergsona nie znajdziemy, ale to taka interesująca ciekawostka dotycząca autora „Materii i pamięć”. A jakie są poglądy filozoficzne Bergsona: najkrócej ujmując określa się jego metafizykę jako intuicjonizm. Jest zatem Bergson przeciwnikiem empiryzmu i skrajnego racjonalizmu. Ale określa się także jego filozofię – jako filozofię życia przy czym życie rozumie Bergson jako ciąg zmian, jako nieustający akt twórczy. Człowiek zdaniem Bergsona poznaje rzeczywistość doświadczając jej, żyjąc po prostu, a nie poprzez rozumowanie. Aby poznać naturę rzeczywistości musimy odwołać się do doświadczenia (doświadczenia w sensie własnego przeżywania), bowiem rzeczywistość jest w doświadczeniu dana W opozycji intelekt/intuicja staje twórca „Ewolucji twórczej” zdecydowanie po stronie intuicji i doświadczenia w sensie przeżycia, twierdzi, że istotą doświadczenia jest elan vital – siła życia, bezustanna życiowa ekspansja, a centralnym punktem z którego owa elan vital emanuje jest Bóg. Niewątpliwie najważniejszą książką Henri Bergsona jest „Ewolucja twórcza” jednak książka, którą przedstawiamy czyli „Materia i pamięć” uznawana jest za pierwszy zarys jego koncepcji, a owa „Ewolucja twórcza” to jedynie rozwinięcie myśli zawartych już w „Materii i pamięci”. Rozpatruje w niej autor problematykę ciała, pamięci i mózgu i ducha, a także relacje między rzeczywistością – materią, a postrzeganiem, doświadczaniem. Jak w Słowie wstępnym pisze sam Bergson: „Ta książka stwierdza rzeczywistość ducha, rzeczywistość materii i stara się oznaczyć stosunek jednego do drugiego na (...) przykładzie pamięci"

Henri Bergson (1859-1941) jest uważany za jednego z najwybitniejszych francuskich filozofów, jak Kartezjusz czy Comte z dawniejszych, jak Sartre czy Derrida z bardziej współczesnych. Co ciekawe - nie był Francuzem z pochodzenia, choć urodził się w Paryżu. Ojciec Bergsona był bowiem polskim chasydem aż do 1831 roku mieszkającym w Warszawie. Oczywiście polskich tropów w twórczości Bergsona nie znajdziemy, ale to taka interesująca ciekawostka dotycząca autora „O bezpośrednich danych...”. A jakie są poglądy filozoficzne Bergsona: najkrócej ujmując określa się jego metafizykę jako intuicjonizm. Jest zatem Bergson przeciwnikiem empiryzmu i skrajnego racjonalizmu. Ale określa się także jego filozofię – jako filozofię życia przy czym życie rozumie Bergson jako ciąg zmian, jako nieustający akt twórczy. Człowiek zdaniem Bergsona poznaje rzeczywistość doświadczając jej, żyjąc po prostu, a nie poprzez rozumowanie. Aby poznać naturę rzeczywistości musimy odwołać się do doświadczenia (doświadczenia w sensie własnego przeżywania), bowiem rzeczywistość jest w doświadczeniu dana W opozycji intelekt/intuicja staje twórca „Ewolucji twórczej” zdecydowanie po stronie intuicji i doświadczenia w sensie przeżycia, twierdzi, że istotą doświadczenia jest elan vital – siła życia, bezustanna życiowa ekspansja, a centralnym punktem z którego owa elan vital emanuje jest Bóg. Niewątpliwie najważniejszą książką Henri Bergsona jest „Ewolucja twórcza” jednak książka, którą przedstawiamy czyli „O bezpośrednich danych świadomości"” napisana w 1889 rokuto pierwszy skrótowy zarys jego koncepcji, a zarazem pierwsza opublikowana praca Bergsona. Jak pisze Irena Wojnar w niezmiernie wnikliwym opracowaniu na temat Bergsona Niezaprzeczalna odkrywczość Bergsonizmu "emocja twórcza" znajdująca się u podstaw jego idei, związane są z koncepcją trwania, które właściwe jest istocie żywej. Tam gdzie jest życie, wykazał Bergson, tam jest nowość nieprzewidywalna, nie odkrycie potencjalnie istniejących możliwości, ale pełny akt twórczy wywodzący się ze świadomości. W ten sposób Bergson podwazał sensowność zasady przyczynowości, wedle której nie ma w skutku niczego więcej ponad to, co jest w przyczynie, nawiązywał do poglądu, iż duch to rzeczywistość zdolna do wydobywania z samej siebie więcej niż ona w sobie zawiera. Tak można ująć w największym skrócie rozważania zawarte we "Wstępie do metafizyki".

Soren Kierkegaard (1813-1855) - duński filozof, myśliciel religijny, pisarz, bodaj najważniejszy z prekursorów egzystencjalizmu. Początkowo pod wpływem myśli Hegla stał się jego zagorzałym krytykiem (zarzucał Heglowi, iż bytu nie można ująć w ramy jakiegoś intelektualnego systemu!), nie tworzył bowiem żadnego systemu filozoficznego, a zajmował się jedynie człowiekiem i jego egzystencją i jego stosunkiem do Boga, interesowało go konkretne ludzkie istnienie i stąd nazwa, którą nadał swej filozofii: egzystencjalna. Trwogę i drżenie uważał autor za swoje najlepsze dzieło, jest ono przesiąknięte myślą religijną, namysłem Kierkegaarda nad stosunkiem człowieka do Boga. Jak pisał W. Tatarkiewicz, człowiek wyrywa się z istnienia do prawdziwego bytu, czyli z przemijania do wieczności; wyrazem tego jest przede wszystkim religia. Dla człowieka jest niezbędna, ale niesie mu wątpliwości i cierpienie: nic bowiem nie może zapełnić przepaści pomiędzy nim a bytem Boskim, wiecznym, absolutnym. Każde zbliżenie się do Boga poniża człowieka, przekonywa o własnej bezsile. Wywołuje (...) "trwogę i drżenie". Lęk i drżenie: to naturalny sposób, w jaki w istnieniu ludzkim objawia się Bóg. Najistotniejszym problemem, jaki rozpatruje w tej książce Kierkegaard, jest związek religii i etyki, a trwogę w połączeniu z wiarą uważa za drogę do zbawienia.

Kolejna pozycja w serii „Meandry Kultury”, dzieło jednego z najsłynniejszych amerykańskich naukowców, Noama Chomsky'ego, zatytułowane Nowy świat w naszych sercach. Publikacja "Nowy świat w naszych sercach" to rozmowa Noama Chomsky'ego z Michaelem Alpertem. Rozmówcy poruszają wiele tematów, w szczególności rozmawiają o dziennikarstwie, nauce i religii, zestawiają edukację i indoktrynację, poruszają zagadnienia dotyczące rasistowskich fundamentów społeczeństwa amerykańskiego, pochylają się nad problemami klasowymi i oporu, kolonializmem i imperializmem. Niezależnie od tematu, który analizują, starają się wskazać, jak działają systemy społeczne, jaki jest ich wpływ na poszczególne jednostki ludzkie, a także jak traktowane są one przez elity, zwłaszcza przez intelektualistów głównego nurtu czy ludzi lewicy. Autor w publikacji nie kryje się ze swoimi lewicowymi poglądami, aczkolwiek książka ma nie tylko wymiar osobisty, ale też teoretyczny oraz obserwacyjny. Wykłady Chomsky'ego są ponadczasowe, zaś jego wskazówek moralnych nie można zlekceważyć. Warto zapoznać się z punktem widzenia cenionego krytyka i komentatora współczesnego świata. Noam Chomsky to urodzony w 1928 roku amerykański językoznawca i filozof, a także działacz polityczny. Współtwórca gramatyki transformacyjno-generatywnej, przyczynił się do rozwoju psycholingwistyki, a także informatyki. Autor wielu publikacji, z których nieliczne przetłumaczono na język polski.

In sixteen extended talks with Alternative Radio's David Barsamian, Noam Chomsky explains why the 'war on drugs' is really a war on poor people; how attacks on political correctness are attacks on independent thought; how historical revisionism has recast the United States as the victim in the Vietnam War. Widely recognized as one of the most original and important thinkers of our age, Chomsky's trenchant analysis of current events is a breath of fresh air in a world more and more polluted by mainstream media.

Zbiór esejów i wypowiedzi jednego z najważniejszych współczesnych intelektualistów. Noam Chomsky w książce O anarchizmie prowokuje, zaciekawia, zmusza do myślenia i prezentuje swoje spojrzenie na tytułową ideologię, kwestionując negatywne skojarzenia, które jej towarzyszą. Chomsky na anarchizmie opiera cały zbiór swoich poglądów na rzeczywistość społeczno-polityczno-gospodarczą. Widzi w nim podstawę dla sposobu myślenia, jakim powinna się kierować współczesna lewica. Pokazuje, w jaki sposób anarchistyczne idee wprowadzić do polityki i jak uzasadnić nimi dążenie do równości, wolności oraz sprawiedliwości społecznej. Odrzucając odwieczny podział między socjalizmem i anarchizmem, dowodzi, że koncepcje te mają ze sobą wiele wspólnego. Wybitny językoznawca przedstawia optymistyczną wizję anarchizmu, nie zgadzając się na zakwalifikowanie go jako drogi do chaosu, bałaganu i konfliktów. W zebranych przez lata tekstach i wywiadach daje zarys swojego światopoglądu, pokazując, że można rozumieć anarchizm jako konstruktywną ideę, z której powinniśmy czerpać, gdy urządzamy świat dookoła nas. Noam Chomsky (ur. 1928 r.) jest amerykańskim językoznawcą, filozofem i publicystą, emerytowanym profesorem Massachusetts Institute of Technology. Autor wielu książek z dziedziny lingwistyki, ale także filozofii polityki. Należy do najczęściej cytowanych naukowców na świecie. Po polsku ukazały się między innymi następujące pozycje: Siła i opinia oraz Polityka, anarchizm, lingwistyka.

In this powerful collection of interviews, Noam Chomsky exposes the problems of our world today, as we stand in this period of monumental change, preparing for a more hopeful tomorrow. 'For the left, elections are a brief interlude in a life of real politics, a moment to ask whether it's worth taking time off to vote . . . Then back to work. The work will be to move forward to construct the better world that is within reach.' He sheds light into the phenomenon of right-wing populism, and exposes the catastrophic nature and impact of authoritarian policies on people, the environment and the planet as a whole. He captures the dynamics of the brutal class warfare launched by the masters of capital to maintain and even enhance the features of a dog-eat-dog society. And he celebrates the recent unprecedented mobilizations of millions of people internationally against neoliberal capitalism, racism and police violence. We stand at a precipice and we must fight to pull the world back from it.

Contrary to the usual image of the press as cantankerous, obstinate, and ubiquitous in its search for truth, Edward Herman and Noam Chomsky depict how an underlying elite consensus largely structures all facets of the news. They skilfully dissect the way in which the marketplace and the economics of publishing significantly shape the news. They reveal how issues are framed and topics chosen, and contrast the double standards underlying accounts of free elections, a free press, and governmental repression between Nicaragua and El Salvador; between the Russian invasion of Afghanistan and the American invasion of Vietnam; between the genocide in Cambodia under a pro-American government and genocide under Pol Pot. What emerges from this groundbreaking work is an account of just how propagandistic our mass media are, and how we can learn to read them and see their function in a radically new way.

„Kontrola myśli jest ważniejsza w krajach demokratycznych niż tam, gdzie władzę sprawują despoci lub junty wojskowe. Gdy państwo odstępuje od stosowania przemocy, musi wynaleźć inne metody, które sprawią, że ciemne masy będą się trzymać z dala od spraw publicznych. Najdoskonalsze techniki urabiania przyzwolenia rozwinęły się w Stanach Zjednoczonych, ponieważ władza biznesu osiągnęła tu wyższy poziom zaawansowania, a jednocześnie istnieje tu szerszy zakres wolności, co czyni prymitywne i bezrozumne masy jeszcze groźniejszymi. Odwraca się ich uwagę emocjonalnie sugestywnymi uproszczeniami, marginalizuje się je i izoluje. Najlepiej byłoby, gdyby każdy siedział sam przed telewizorem i oglądał relacje sportowe, telenowele lub komedie oraz gdyby nie istniały żadne struktury organizacyjne pozwalające jednostkom o ograniczonych zasobach formułować poglądy w konfrontacji z innymi ludźmi, artykułować krytykę i tworzyć programy pozytywne, a następnie aktywnie je realizować”.

From escalating climate change to the devastation in Syria, pandemic state surveillance to looming nuclear war, Noam Chomsky takes stock of the world today. Over the course of ten conversations with long-time collaborator David Barsamian, spanning 2013-2016, Chomsky argues in favour of radical changes to a system that cannot possibly cope with what awaits tomorrow.

Who Rules the World is the essential account of geopolitics right now - including an afterword on President Donald Trump Noam Chomsky: philosopher, political writer, fearless activist. No one has done more to question the hidden actors who govern our lives, calling the powers that be to account. Here he presents Who Rules the World?, his definitive account of those powers, how they work, and why we should be questioning them. From the dark history of the US and Cuba to China's global rise, from torture memos to sanctions on Iran, this book investigates the defining issues of our times and exposes the hypocrisy at the heart of America's policies and actions. The world's political and financial elite are now operating almost totally unconstrained by the so-called democratic structure. With climate change and nuclear proliferation threatening our very survival, dissenting voices have never been more necessary. Fiercely outspoken and rigorously argued, Who Rules the World? is an indispensable guide to how things really are.