Historia doktryn politycznych

Alexis de Tocqueville (1805-1859) - francuski myśliciel polityczny, historyk, socjolog, członek Akademii Francuskiej, także polityk, minister spraw zagranicznych II Republiki francuskiej (1849-51), potem ostry krytyk rządów Napoleona III. Jego dwie najważniejsze książki O demokracji w Ameryce oraz właśnie Dawne rządy a rewolucja uznawane są za kamienie milowe w politologii i socjologii polityki. W Dawnych rządach... stawia autor tezę, iż dawny porządek został podważony już na długo przed samą rewolucją, a ta jest w gruncie rzeczy ostatnim (często krwawym) aktem agonii dawnego systemu. Dodatkowo uwypukla fakt, iż w gruncie rzeczy zmiany, które w wyniku rewolucji zachodzą zaszły już faktycznie znacznie wcześniej, struktura społeczna zmieniała się od wielu lat...

Herbert Spencer (1820-1903) – angielski filozof i socjolog, wręcz uznawany za jednego z ojców socjologii, zdeklarowany ewolucjonista i agnostyk, autor kilkunastu książek. Swoje naukowe poglądy na świat przedstawił przede wszystkim na łamach obszernego, wielotomowego dzieła. Jak pisze Leszek Kasprzyk w biografii Spencer traktował społeczeństwo jako część przyrody i interpretował jego rozwój z punktu widzenia działania w nim praw i zależności typu przyrodniczego. Tak rozumianą zasadę determinizmu przeciwstawiał Spencer zdecydowanie wszelkim indeterministycznym teoriom rozwoju społecznego. W tym duchu napisany jest także ten tom, który obejmuje takie tematy i zagadnienia jak organizacja polityczna integracja i rozwarstwienie w politycznym kształcie społeczeństw,...

Georges Sorel (1847-1922) francuski filozof, socjolog, działacz społeczny, jeden z twórców syndykalizmu (choć czynnie nie uczestniczył w żadnym ruchu społecznym). O jego myśli można powiedzieć: między filozofią, a inżynierią, Między Nietzschem a Marksem, między Bergsonem a Goethem. Sam Sorel uważał się za krytycznego czasem, ale jednak spadkobiercę myśli K. Marksa, choć np. wielki znawca tematu Leszek Kołakowski nazywa marksizm Sorela za janseistyczny, a samego Sorela nazywa Lutrem marksizmu. W Religii w dniu dzisiejszym krytykuje zarówno postawę naukową teologów-mistyków, jak i oświeceniowe podejście do religii A. Comtea, czy utylitarystyczne Spencera, a szczególną uwagę zwraca na analityczne (choć naznaczone wiarą) rozważania dotyczące doświadczeni...

Praca Finnisa ukazuje zarówno historycznie rozumiany wkład świętego Tomasza w rozwój myśli politycznej i społecznej, jak i jej aktualne znaczenie. Autor we wzorcowy sposób łączy badanie klasycznych tekstów – opiera się na pełnym korpusie ponad 60 prac Tomasza – z bieżącymi dyskusjami z obszaru filozofii politycznej i teorii społecznej.

Nicollo Machiavelli (1469-1527) - włoski pisarz, filozof, humanista i polityk, którego nazwisko stało sięsymbolem pewnegobezwzględnego, cynicznego sposobu uprawiania polityki, dyplomacji, a zwlaszcza sprawowania władzy. Był on niewątpliwie wybitnym doradcą politycznym i rzeczywistym Florenckim patriotą, dyplomatą służącym radom zarówno florenckiej republice jak i Medyceuszom. W czasie jednej z dyplomatycznych misji poznał ówczesnego księcia Walencji Cesarego Borgię (syna papieża Aleksandra VI). Według znawców twórczości Machiavellego to właśnie on, ten bezwzględny, perfidny, skryty, amoralny władca stał się pierwowzorem Księcia najsłynniejszego dzieła genialnego Florentczyka. Jednak nie tylko rady Machiavellego były cyniczne, w gruncie rzeczy bardzo pesymi...

Język angielski a polityka to publikacja pióra George'a Orwella, autora jednej z najsłynniejszych dystopii społecznych XX wieku. Jak wykorzystuje się język, aby osiągnąć pełnię władzy? Czy możliwe jest jego całkowite podporządkowanie własnym celom? Język to niezwykłe narzędzie służące do komunikowania się wszystkich jednostek, niezależnie od przynależności do danej grupy społecznej. Wiele osób posługuje się nim, aby zwerbalizować własne poglądy oraz zrealizować określone cele. Takimi pobudkami kierują się przede wszystkim politycy i środki masowego przekazu zmieniające znaczenie słów, aby dostosować je do swych potrzeb. George Orwell lata temu dostrzegł te negatywne zjawiska, które zaczęły zachodzić w języku angielskim. Pisarz zauważył, iż...

Gustave Le Bon (1841–1931) należy do ojców psychologii społecznej. Jego Psychologia tłumu to dzieło do dziś niezwykle często przypominane w analizach społecznych. Jest bowiem pierwszą w historii nauki próbą psychologicznej analizy zachowań ludzkiego tłumu. Napisana w 1895 roku książka stała się w pewnym sensie prorocza, wkrótce masy doszły do władzy to tłum doprowadził w znacznej mierze do władzy Lenina, Mussolliniego czy Hitlera. Jest oczywiście Le Bon elitarystą, tłum charakteryzuje najczęściej jako impulsywny, zmienny, drażliwy, podatny na sugestie, przesadny w emocjach, nietolerancyjny. Poddaje analizie czynniki mające wpływ na działanie tłumu, ocenia rolę wiecowych przywódców. Dokonuje także klasyfikacji tłumów i np. zgromadzenia parlamentarne...

Erich Fromm (1900-80) – amerykański psycholog i filozof pochodzenia niemieckiego, twórca psychoanalizy humanistycznej, uczeń z zarazem wnikliwy krytyk Zygmunta Freuda, autor tak słynnych książek jak Zapomniany język i Mieć czy być rozważa w książce Patologia normalności zasadniczą dla współczesnego człowieka sprawę, zasadniczy temat: a tym tematem jest pytanie czy żyjący we współczesnym świecie człowiek jest jeszcze zdrowy psychicznie? Co wpływa na jego psychiczną i moralną konstrukcję? Na czym polega normalność i odstępstwo od normy teraz (w naszych czasach) i wreszcie co sprzyja zdrowiu psychicznemu, a co wywołuje chorobę. Najważniejsze pytania, niejednoznaczne odpowiedzi i wszystko napisane prosto, jasno, przejrzyście i mądrze, bardzo mądrze – ja...

Platoński Parmenides należy do późnego okresu twórczości Platona. Uznawany jest za jeden z najtrudniejszych jego dialogów (zarówno w formie jak i w treści). Zajmuje się w nim Platonpokazem swej dialektycznej metody rozumowania. Jest bowiem dla Platona oczywistością, iż jedynym źródłem poznania jest skrajny racjonalizm, oparty na rozumie, badania idei, zaś wiedza empiryczna służyć może jedynie do badania rzeczy, ni zaś idei. Obserwacja nie jest zatem metodą naukową. Do ideału nauki zbliża się teoretyczna matematyka, zaś najwyższą formą jest dialektyka służąca właśnie badaniu idei ale też wyjaśniająca zjawiska. W Parmenidesie przedstawia Platon koncepcje eleatów (w skrócie: wszystko jest zmienne) i przeciwstawia je koncepcji Parmenidesa (do którego p...

Georges Sorel (1847-1922) - francuski filozof, socjolog, działacz społeczny, jeden z twórców syndykalizmu. Między filozofią, a inżynierią. Między Nietzschem, a Marksem, między Bergsonem i Goethem. Zajmowali się jego myślą i B. Croce i nasz S. Brzozowski. Socjalista, syndykalista, który jednak nigdy nie uczestniczył w żadnym ruchu rewolucyjnym, jednak za spadkobiercę myśli marksowskiej uważał się jak najbardziej, choć np. Leszek Kołakowski nazywa go Lutrem marksizmu. Był w najlepszym tego słowa znaczeniu socjalistą utopijnym. W Złudzeniu postępu autor mając w pamięci marksowską ideę determinizmu historycznego w zasadzie w znacznej mierze się od niej odcina i twierdzi, że nie ma żadnej konieczności dziejowej, która miałaby zagwarantować historyczne zwyc...

Nowa powieść Szczepana Twardocha, inspirowana polarnymi wyprawami autora. Wielka podróż przez Arktykę - ocean, łagry, miłość i przemoc. Pochodzący z Górnego Śląska Konrad Widuch jest weteranem Wielkiej Wojny, komunistą całym sercem oddanym rewolucji. Po wojnie razem z Karolem Radkiem wyjeżdża do sowieckiej Rosji i wciela w życie proletariacki porządek, walcząc w szeregach Konarmii w wojnie 1920 roku. Rewolucja jednak pożera własne dzieci. Podczas czystek 1937 roku towarzysz Widuch jako „stary bolszewik” zostaje aresztowany, skazany i wysłany do łagru, z którego jednak ucieka i tak zaczyna się jego podróż przez śniegi, lody i tundrę. Uchodząc przed sowiecką sprawiedliwością w towarzystwie niewidomego wora w zakonie i błatnej imieniem Ljubow, Widuch tra...