Gorączka

Nowy York uważany jest dziś za jedno z najważniejszych miast świata. To centrum kultury, finansjery, nauki, sportu. Tam znajdują się prestiżowe ośrodki akademickie, a sławnymi na całym świecie mostami (na przykład Brooklińskim czy Manhattan Bridge) do dziś zachwycają się liczni - nie tylko Marylin Monroe. Jednak w przeszłości było to zupełnie inne miejsce. Nazwane początkowo Nouvelle Angoulême, później Nowym Amsterdamem, by wreszcie około 1664 stać się ostatecznie Nowym Yorkiem przechodziło z rąk do rąk europejskich kolonizatorów (bardzo ważne dla tej kwestii były II wojna angielsko-holenderska oraz wojna o niepodległość USA). Pod wpływem napływających emigrantów ludność dziesiątkowana była przez żółtą febrę a później tyfus. W 2. połowie XIX wieku odbyły się rozruchy uliczne na skutek obowiązkowego poboru do wojska, a pochłaniająca ponad 1000 ofiar katastrofa parowca - do czasów 11 września 2001 - przyniosła największą liczbę poległych cywilów. To dziś barwne, kolorowe i słynące z wolności czy tolerancji miasto wyrosło na bólu oraz cierpieniu wielu. Takie właśnie tło nadała swej „Gorączce” Mary Beth Keane. W dusznym, brudnym, cuchnącym, pełnym fermentujących i rozkładających się odpadów komunalnych Nowym Yorku 1. połowy XX wieku rozgrywa się dramat pewnej młodej, 37-letniej, kobiety. Mary Mallon przybywa do Stanów z rodzinnej Irlandii w wieku piętnastu lat. By oswoić się z miastem, zatrzymuje się na kilka tygodni u siostry babki, poznaje topografię nowego miejsca i po krótkim czasie, dzięki biurowi pośrednictwa pracy, najmuje się w domu bogatych mieszczan jako praczka. Jednak jej marzeniem jest zostać kucharką. Już w Irlandii zdobyła odpowiednie doświadczenia, ma świadomość posiadanego talentu kulinarnego, a teraz musi jedynie innych przekonać do tego pomysłu. Sukcesywnie, ale dzięki uporowi, zawziętości, pomysłowości a nawet przebiegłości osiąga swój cel. Mary Mallon zostaje docenianą przez kolejnych pracodawców kucharką - gotuje dla domowników czy ich gości potrawy wyszukane lub typowe, ale podane w wyjątkowy sposób. Sama nadzoruje zakupy, potrafi się targować i wprawnie wyszukiwać rarytasy. Jednak ta harmonia pewnego dnia się kończy. Ktoś ze służb sanitarnych dostrzega prawidłowość, zgodnie z którą w domach pracodawców Mary wybuchają epidemie gorączki przechodzące później w tyfus, co kończy się dla niektórych śmiercią. Kobieta zostaje aresztowana (wręcz porwana z miejsca pracy), poddana badaniom a później odosobnieniu na wyspie pełniącej funkcję izolatki dla ciężko chorych. W tym momencie rozpoczyna się nerwowa walka Mary z systemem. Kobieta pragnie wyjaśnień: skąd to niedorzeczne oskarżenie (bo przecież jej samej nigdy nic nie było, jest okazem zdrowa i nigdy się na nic nie uskarżała), kto je tak naprawdę wystosował, jak można zwyczajną, uczciwą i pracowitą dziewczynę tak skrzywdzić, dlaczego bez jej zgody traktuje się ją niczym królika doświadczalnego, przetrzymując w dodatku na prawie bezludnej wyspie, narażając na straty finansowe (bo przecież nie pracuje)? Powód aresztowania, jego przebieg, zawziętość i pełna uporu postawa Mary od razu uczyniły z niej sensację, temat na pierwszą stronę gazet, co skończyło się nadaniem jej niechlubnego pseudonimu „Tyfusowa Mary” i uczynieniem z niej postrachu społeczeństwa. „Gorączka” to powieść niesamowita. Ni to obyczajówka dość wiarygodnie ulokowana w klimatach retro, ni to powieść historyczna – bo Mary Mallon istniała naprawdę, bo z podejrzeniem o nosicielstwo choroby poddano ją obserwacji, badaniom, izolacji, bo wytoczyła proces, bo była dość liberalna, harda, zawzięta i charyzmatyczna nawet jak na Nowy York, bo stała się pożywką dla dziennikarzy, ni to powieść prawie detektywistyczna – bo czytelnik towarzysząc Mary, podążając za jej wspomnieniami, śledzi wraz z nią drogę do tej fatalnej sytuacji i odtwarza wszystkie okoliczności, które uczyniły z niej ponoć najgroźniejszą kobietę tamtych czasów (a ona chciała tylko gotować – i bardzo to lubiła), ni to powieść rozrachunkowa – z bezdusznym systemem, z mitem o Ameryce wolnej, otwartej i tolerancyjnej (co okazało się chyba największym fałszerstwem), z własnymi marzeniami i aspiracjami. „Gorączka” to powieść, która raz za razem każe pytać: Co z tą Ameryką? Czy troska o wielu pozwala skazać jednostkę na potępienie i osąd bez aktu oskarżenia oraz sprawiedliwego procesu? Czy nawet w imię tzw. dobra wspólnego można bez rozprawy wydać wyrok? Czy obywatel – pracowity, sumienny, oddany pracy i pracodawcom – ma obowiązek biernie zniżyć kark przed systemem? I pozostaje jeszcze kwestia tytułu tej książki. Czym jest ta gorączka? Można to odczytać wieloznacznie (trochę jak w „Dżumie” – choć więcej oczywistych podobieństw nie znajduję). Gorączka to objaw chorobowy, stan ciała w osłabieniu. Gorączka to tutaj nerwowa panika, psychoza, histeria, jakie w społeczeństwie wywołała opowieść o kucharce, która sobą zabija pracodawców. To również niepokój i wzburzenie głównej bohaterki jakże dziwną sprawą, która zaistniała właśnie dzięki niej – ubogiej emigrantce z głodującej Irlandii. Jakby tego nie interpretować, Mary Beth Keane oddała książę trzymającą w napięciu, doskonale udokumentowaną, oddającą ducha czasów, ówczesnych realiów, problemów i dowodzącą, że historia swą bezduszną ręką dotknęła losów zwykłych śmiertelników, nie tylko możnych tego świata. Oto powieść o małości człowieka, wielkości świata, surowości systemu i sporej niewiedzy nawet o sobie samym. Polecam.

"Gorączka" to jedna z najpiękniejszych i najbardziej poruszających powieści o kobietach, jakie miałam okazję ostatnio przeczytać. Autorka doskonale i z wielkim wyczuciem połączyła literacką fikcję z autentycznymi wydarzeniami z ponad stu lat. I właśnie dlatego czyta się tę książkę jednym tchem i z wielkimi emocjami.

Mary Mallon, główna bohaterka "Gorączki", jest autentyczną postacią. Wyemigrowała z Irlandii do Stanów Zjednoczonych pod koniec XIX wieku, podobnie jak tysiące jej rodaków, szukających ze oceanem szczęścia i spełnienia marzeń o lepszym jutrze.

Swoją ziemię obiecaną Mary powitała, mając zaledwie piętnaście lat. Dziś powiedzielibyśmy, że była jeszcze dzieckiem, jednak w czasach jej współczesnych uchodzić mogła za pannę na wydaniu, a nawet młodą kobietę.

Zanim stała się kucharką przygotowującą posiłki dla nowojorskich dobrze sytuowanych rodzin, musiałą pokonać wiele przeszkód i wykazać się wielką pomysłowością. Jej determinacja została nagrodzona – Mary gotowała z wielką pasją od rana do wieczora, przy okazji zajmując się dziećmi zatrudniających ją rodzin. Po pracy zaś spędzała czas z ukochanym Alfredem.

W pewnym momencie jednak młoda kobieta została oskarżona o zarażanie tyfusem swoich pracodawców i ich bliskich. Uznano ją za nosicielkę śmiertelnego wirusa i z dnia na dzień pozbawiono wszelkich praw, skazując na samotność oraz oskarżenia o świadome działanie.

Nieszczęśliwa i skrzywdzona Mary znalazła się, wbrew własnej woli, na Wyspie North Brother, wraz z innymi chorymi pacjantami, cierpiącymi na różne choroby zakaźne.

Jej walka o prawo do godności oraz obrony, a także osobiste perypetie, zwłaszcza skomplikowane relacje z Alfredem, to zasadnicza treść powieści.

Oprócz bieżących wydarzeń poznajemy jednak także przeszłość głównej bohaterki oraz jej bliskich, dzięki czemu łatwiej zrozumieć jej decyzje oraz przeżycia wewnętrzne.

Mary Mallon stała się nie tylko obiektem medycznych badań i eksperymentów. Jej sprawie wiele stron poświęciły niemal wszystkie amerykańskie media, które podzieliły się na obrońców i krytyków oraz oskarżycieli. Nie zabrakło bowiem głosów zarzucających kobiecie perfidne i przemyślane działanie.

Główna bohaterka jawi się w powieści jako kobieta silna, ale zmuszona do walki, w której z góry skazana jest na klęskę. Mimo wszelkich przeciwności, nie poddaje się, walcząc o swoje prawo do wolności, szczęścia i decydowania o sobie.

Pomagają jej w tym tylko nieliczni, ale dzięki rozbieżnym opiniom na temat Mary mamy okazję poznać zróżnicowany świat Nowego Jorku, zarówno medyczny, jak i społeczny, gdyż wśród obrońców i wrogów kobiety są przedstawiciele wielu środowisk.

"Gorączkę" czyta się jednym tchem i z niesłabnącym zainteresowaniem. Sprzyja temu na pewno świadomość, że opisana historia została zainspirowana autentycznymi zdarzeniami.

Poza tym autorka stopniowo dawkuje napięcie, sprawiając, że od lektury trudno się oderwać.

Nie wyobrażam sobie czytelnika, który mógłby nie kibicować głównej bohaterce. Jej losy poruszają do głębi i – nawet jeśli budzą w odbiorcy wątpliwości – na pewno skłaniają do głębokich refleksji.

Mary Beth Keane napisała powieść mądrą, głęboką i poruszającą, dlatego polecam ją z czystym sumieniem.

BEATA IGIELSKA

Lubię powieści, które przedstawiają jakieś znaczące wydarzenie, bądź postać, w takiej opowieści, w jakiej autor starał się ująć temat. Nie zmienione są tutaj fakty, które znamy, są jednak przedstawione zupełnie inaczej, niż dajmy na to w reportażu. Taką historią jest na przykład „Grace i Grace” Margaret Atwood, a jest ich znacznie więcej. Kolejną, którą przeczytałem całkiem niedawno jest”Gorączka”.

A jest to historia pewnej irlandzkiej dziewczyny, która przybywa do Ameryki, za tak zwanym chlebem. Zaradna i pracowita z miejsca znajduje zatrudnienia. Po pewnym czasie jednak, u ludzi u których pracuje, szerzą się tajemnicze zgony, a diagnoza jest jedna-to tyfus. Mary zostaje oskarżona o to że świadomie zarażała tych ludzi chorobą, będąc zdrową. Lekarze stawiają diagnozę, jest nosicielką wirusa i powinna do końca życia być odizolowana od reszty społeczeństwa. Kobieta, nie wierzy w swoją moc sprawczą, jednak wyrok zapada i zostaje przetransportowana na wyspę, na której znajduje się szpital, dla beznadziejnych przypadków.

Mary śle rozpaczliwe listy do różnych kancelarii adwokackich i po pewnym czasie jej sprawa zostaje rozpatrzona. Jednak nic nie zmienia wyroku. Jednak kobiecie udaje się wydostać z wyspy, pod warunkiem jednak, że nie będzie gotować dla nikogo prócz siebie. Kobieta nie wierzy nadal w swoją winę i łamie zasady. W wyniku czego szpital, w którym najmuję się w kuchni zostaje objęty kwarantanną a sama Mary wraca na wyspę.

Niezwykła i ciekawa opowieść o kobiecie, która w swoich czasach nazywana była Tyfusową Mary. Nie wierzyła w swoją winę i wyniku swoich działań, doprowadziła do śmierci kilkunastu osób.

Ciekawie również przedstawiono czasy w których żyła, a także reakcje zwykłych ludzi na sprawę Mary i późniejsze uwięzienie na wyspie.

Autentyczna historia przybliżająca nam postać, opowiedziana przez wszechwiedzącego narratora, który daje dojść do słowa także kobiecie. Polecam wszystkim, ta niezwykle ciekawą historię.

"Gorączka" to opowieść o kobiecie, której historia wstrząsnęła światem. Tyfusowa Mary- kobieta, która świadomie lub nie zaraziła kilkadziesiąt osób. Historia mroczna, intrygująca i tajemnicza. Czy Mary była ofiarą czy nie? A może świadomie zarażała ludzi? Czytając tę historię nie da się wyczytać z wersów, jakie będzie zakończenie. Główna bohaterka ma w sobie coś mrocznego, niepokojącego, a zaraz fascynującego. A jej historia, wydaje się wręcz nieprawdopodobna. Książka przepełniona jest cierpieniem, zagubieniem i oskarżeniami. To historia, które wciąga już od pierwszej strony fascynując czytelnika. Autorka w świetny sposób przedstawia tę historię, że starannością dba o szczegóły. Opisy i postacie są dopracowane z dbałością. Wszystko składa się tutaj w spójną całość, a zakończenie zaskakuje. I chociaż tak otwarcie spotykamy się tutaj z wykluczeniem przez społeczeństwo, zamknięciem i odizolowaniem, to jednak ta tematyka sprawia, że ta historia ma w sobie coś fascynującego. Niepokojące przypadki śmierci ludzi- to na pewno wywołuje ciarki. Do tego świetnie zostały wprowadzone tu wątki miłosne - delikatne, ale dramatyczne i niespełnione. Zdecydowanie jest to historia, która w pełni spełniła moje oczekiwania. Otrzymałam to co chciałam otrzymać, a mianowicie dobrą i wciągającą historię.

Uwielbiam książki, których fabuła oparta jest na faktach. Ciężko przejść mi obok nich obojętnie. Dlatego też nie byłam w stanie oprzeć się lekturze „Gorączki”, mając nadzieję, że będzie tak mocna jak się zapowiadała.

Muszę przyznać, że moje nadzieje zostały spełnione. Co więcej, ta książka przerosła moje oczekiwania. Nie spodziewałam się, że będzie taka szorstka i brutalna, a przy tym szczera. Autorka nie stroni od wulgaryzmów i opisów makabrycznych warunków sanitarnych. Nieraz wstrząsał mną dreszcz obrzydzenia.

Historia Mary Mallon nakłania do refleksji. Czy można pozbawić wolności jednego człowieka, wobec ogółu? Czy człowiek przestaje się nagle liczyć, gdy może zagrozić innym? Mary odczuła jak to jest być potępioną społecznie. Była nieświadomą nosicielką śmiertelnie niebezpiecznych bakterii gorączki tyfusowej, który pozbawił życia kilka osób. Mam bardzo mieszane uczucia w związku z tą sytuacją, zresztą tak samo jak z główną bohaterką. Z jednej strony współczułam Mary, a z drugiej wydawała się tak zarozumiała i okropnie egoistyczną osobą, więc nie byłam w stanie zapałać do niej sympatią.

Mery Beth Keane świetnie przedstawia szarą rzeczywistość tamtych czasów. Akcja rozkręca się stopniowo, a lektura wciąga dopiero po kilkudziesięciu stronach. Treść sprawia wrażenie mocno nieuporządkowanej przez brak chronologiczności w kwestii mających miejsce wydarzeń.

Zdumiewająca, wstrząsająca oraz emocjonująca. Właśnie tymi przymiotnikami określiłabym całą tę historię.

Mary Beth Keane zabiera nas do Nowego Jorku, ale całkowicie odmiennego od współczesnego wyobrażenia o tym mieście. Na ulicach dzielnic pełnych robotników i biedoty zalegają sterty cuchnących śmieci, zwierzęce odchody i błoto. Wszystko to tworzy obrzydliwą maź, w której nogi mieszkańców grzęzną po kostki. Ludzie wyrzucają przez okna odpadki, a wokół unosi się fetor wychodków i zgnilizny. W takich warunkach żyje Mary Mallon, irlandzka imigrantka, która na swoje utrzymanie zarabia gotowaniem w domach bogaczy. Wszędzie, gdzie zjawia się kobieta, prędzej czy później śmierć zaczyna zbierać swoje żniwo.

Pod względem językowym powieść okazała się równie szorstka i brutalna, co treść – roi się w niej od przekleństw i opisów koszmarnych warunków sanitarnych. Mary Beth Keane posługując się myślami głównej bohaterki, często tasuje chronologię, co wprowadza sporo chaosu, a niektóre z zabiegów, które zastosowała wypadły dość szkolnie. "Gorączka" pozostaje dla mnie smacznym daniem głównym, w którym zabrakło mi jednak sosu łączącego wszystkie jego części. Stylistyczne niedociągnięcia nie zmieniają faktu, że autorka stawia przed czytelnikiem niezwykle istotne pytania: czy można uwięzić jedną kobietę, która jest nosicielką tyfusu, by ocalić przed epidemią innych mieszkańców miasta? Czy sprawiedliwym jest odizolowanie od społeczeństwa człowieka, który nieświadomie niósł śmierć? Jaka jest odpowiedź na te pytania? Przekonajcie się sami.

Popkultura, a zatem i ludzie, bez których ta nie miałaby racji bytu, uwielbia wszelkich morderców. Gdyby było inaczej, nigdy kryminały ani thrillery nie cieszyłyby się taką popularnością, a sami mordercy zainteresowaniem a czasem wręcz niezdrową fascynacją. Z Tyfusową Mary, też popularną postacią, sprawa nie jest wcale taka prosta - choć jej ofiarą padło kilka osób, tak naprawdę nie zaraziła ich gorączką tyfusową świadomie. Oczywiście całość jest bardziej złożona i niejednoznaczna, a związane z tym fakty relacjonuje niniejsza powieść. Powieść udana i wciągająca niczym dobry kryminał.

Początek XX wieku. Młodziutka, bo zaledwie piętnastoletnia Mary Mallon, przybywa do Ameryki by spełnić swoje marzenia. Chce zostać kucharką, ma nie tylko talent i ambicje, ale jest także pracowita i wkrótce jej sny zaczynają się spełniać. Nowy Jork wita ją przyjaźnie, Mary podejmuje pracę w kolejnych domach, zachwyca wszystkich swoimi lodami brzoskwiniowymi, znajduje nawet miłość i nagle wszystko zaczyna się sypać. Kolejni ludzie padają ofiarą tyfusu. Nieszczęście? Przypadek? Policja odkrywa niepokojący wzór - zarażeni mieli kontakt z Mary. Kobieta zostaje aresztowana i odizolowana jako rzadki przypadek nosiciela, ale nie chce uwierzyć, że mogłaby być chora, skoro sama nie ma objawów...

Jak widać już po powyższym opisie, przypadek Tyfusowej Mary jest dość enigmatyczny. To, co spotkało ją na samym początku jej "kariery" trudno nazwać sprawiedliwym, potem jej działania budzą już o wiele więcej wątpliwości. Mary Beth Keane, autorka tej powieści, zabiera nas w podróż do czasów i świata, w jakich przyszło żyć jej imienniczce. Wraz z nią zagłębiamy się w życie Mary Mallon, poznajemy nie tylko jej "zbrodnie", ale i losy. Jesteśmy świadkami jej miłości, sukcesów, a w końcu porażki, uporu i ceny, jaką musiała za niego zapłacić.

Mary Beth Keane przekuwa suche fakty w intrygującą i wciągającą całość. Jej pisarstwo nie jest może szczytem literackim ambicji - prezentuje się prosto, lekko, ale potrafi zaangażować emocje i myśli czytelnika. "Gorączka" nie ma klimatu typowego dla thrillerów, choć nie brak tu napięcia. Forma powieściowa dodaje całości lekkości. Co prawda osobiście uważam, że lepiej wypadłaby jako książka dokumentalna, ale nadal jest to dzieło udane, interesujące i skłaniające do wyrobienia sobie własnego zdania na temat Tyfusowej Mary.

Jeśli lubicie thrillery/kryminały, powieści biograficzne albo tematykę seryjnych morderców, będziecie z dzieła Mary Beth Keane naprawdę zadowoleni. To pozycja o wiele ciekawsza - i przy okazji - lepsza niż większość typowej beletrystyki z dreszczykiem. Warto ją więc poznać, tym bardziej, że Tyfusowa Mary to naprawdę fascynująca postać.