Ewangelickie Duszpasterstwo Wojskowe II Rzeczypospolitej 1919-1939

Wstrząsająca opowieść o zbrodniach komunistycznych władców Polski Żołnierze Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych, folksdojcze, niemieccy jeńcy wojenni, Ślązacy, Rusini i Ukraińcy, polscy działacze niepodległościowi, poborowi, obywatele Polski Ludowej skazani za polityczne dowcipy – w życiorysach więźniów zazwyczaj trudno było znaleźć jakikolwiek wspólny mianownik. Łączyło ich najczęściej tylko jedno – uwięzienie w obozie koncentracyjnym, zwanym eufemistycznie obozem pracy przymusowej. Z rąk komunistycznych oprawców zginęły tysiące osób. W wolnym świecie z niedowierzaniem przyjmowano informacje, że niemieckie obozy koncentracyjne w powojennej Polsce znalazły nowe zastosowanie. Rembertów, Łambinowice, Jaworzno, Potulice... Wiele zrobiono, aby...

Zbiór materiałów źródłowych charakteryzuje kontakty i przejawy współpracy militarnej między Polską i Czechosłowacją od zakończenia walk o granice i przejścia Wojska Polskiego na stopę pokojową w 1921 r. do kryzysu czechosłowackiego w 1938 r. Ukazuje zabiegi mające na celu zawarcie konwencji wojskowej przez oba państwa, a także przyczyny, które doprowadziły do tego, że nie została ona podpisana.

Jak zapewnić nowo powstałemu bolszewickiemu państwu okres oddechu dla ustabilizowania sytuacji wewnętrznej? Jak uniknąć interwencji zbrojnej państw zachodnich, oszukując „białą” emigrację i obce wywiady? Wystarczy rozgłaszać, że Związek Sowiecki upadnie zhukiem, bo na jego terenie działa rozbudowana konspiracja, która obali władzę czerwonych? Jak zwabić przy okazji liderów „białej” rosyjskiej opozycji do Rosji i jak przewerbować oficerów służb zachodnich penetrujących Bolszewię? Pomysł tej – nie da się ukryć – błyskotliwej operacji wyszedł zgabinetu Feliksa Dzierżyńskiego. „Trust“ to precyzyjnie przygotowana i brawurowo poprowadzona akcja dezinformacyjna – matka wszystkich późniejszych akcji sowieckich służb wywiadu. Czerwona bezpiek...

Przewodnik po Warszawie z 1903 roku (oryginalny tytułWarszawa współczesna w dwunastu obrazkach) rozpoczyna serię „Warszawa w pamiętnikach”. Jest to przewodnik po mieście, ale dosyć nietypowy. Nie prowadzi nas bowiem śladami wybitnych postaci czy szlakiem zachwycających zabytków. Przedstawia natomiast życie i ruch miasta, zwraca uwagę na wygląd ulicy i kobiet. Przybliża szczególną rolę dozorców w Warszawie. Znalazło się w nim miejsce zarówno na życie towarzyskie, jak i polityczne. Wszystkie obrazki poparte są przykładami z ówczesnej prasy. Archiwalny materiał uzupełniony jest ikonografią z epoki zachowaną w zbiorach Archiwum Państwowego w Warszawie.

To prawdopodobnie najlepsza książka Hannah Arendt (1906-1975), wybitnej niemiecko-żydowsko-amerykańskiej intelektualistki. Opublikowana w 1963 roku, stanowi trzecie z serii istotnych dzieł jej filozofii politycznej, po Korzeniach totalitaryzmu (1951) i Kondycji ludzkiej (1958). Arendt opuściła Niemcy w 1933, a Francję w 1940 roku i resztę życia spędziła w USA z dala od totalitaryzmów i rewolucji. Mimo to jej rozważania wokół rewolucyjnych przewrotów stanowią oryginalną, imponująco wnikliwą syntezę, której towarzyszy pewna romantyczna (utopijna ) wizja nowego ładu. Wywód opiera się na przeciwstawieniu rewolucji francuskiej i innych rewolucji jej typu wydarzeniom rewolucji amerykańskiej w tym sensie, że pierwsze były destruktywne, a druga konstruktywna. Stało s...

„Wszyscy wokół albo oszuści, albo komedianci, albo ludzie bezdennie słabi. Ja miotam się bezsilnie, bo oczywiście babie nie pozwoli przecież nikt z tych mężów stanu polityki prowadzić, a tymczasem wierzcie mi, że my byśmy tę politykę o całe niebo dalej i lepiej prowadziły niż oni!” – pisała w 1916 r. do męża Zofia Moraczewska. 100 lat temu Polki wywalczyły sobie prawa wyborcze. Do Sejmu Ustawodawczego, który miał na nowo określić sposób funkcjonowania państwa polskiego po odzyskaniu niepodległości, weszło 442 mężczyzn i 8 kobiet – była wśród nich Moraczewska. Nazywano je posełkami albo posełkiniami, czasem poślicami. Wywodziły się z różnych środowisk, ale – często wbrew swoim partiom – działały wspólnie w sprawach, które uważał...

„Państwo niepodległe. Twórcy – strategie – komunikacja społeczna to praca z historii myśli politycznej i komunikacji społecznej, zawierająca obszerny materiał faktograficzny, w tym analizy idei, wyobrażeń, koncepcji rzutujących na kształt państwa polskiego, przede wszystkim recypowanych wiek temu, ale i współcześnie, a także propozycje pojęć i modeli właściwych badaniom zagadnień suwerenności państwa, aksjologii i kultury politycznej wybranych ruchów politycznych lub ogólniej polskiego społeczeństwa. Zebranie w jednym tomie różnych w swoim charakterze, bliskich jednak tematycznie wypowiedzi inspirowane było – jak zaznaczono we wstępie – rocznicą odzyskania niepodległości przez Polskę oraz dyskusją toczoną w ramach IV Kongresu Politologii Pań...

Jerzy Sosnowski był wybitnym oficerem wywiadu II RP. Kierował berlińską placówką wywiadowczą w latach 1926–1934. Książka zawiera analizę sprawy Sosnowskiego z prawnego punktu widzenia, ze szczególnym uwzględnieniem obu procesów karnych w Berlinie i Warszawie. Uzupełnia ona istniejącą w literaturze przedmiotu lukę, dotyczącą jego działalności wywiadowczej i jej zakończenia.

Fascynująca opowieść o geniuszu, szaleństwie i ludziach, którzy tworząc przerażającą potęgę Związku Radzieckiego, stali się pośmiewiskiem naukowego świata W pierwszych dziesięcioleciach XX wieku garstka geniuszy, niewydarzonych profesorów i naukowych szarlatanów zawarła pakt z komunistyczną władzą. Cel był jeden: przemiana rządzonej przez Stalina Rosji w światowe supermocarstwo. Wśród uczonych, którym komunistyczna władza dała szansę na prowadzenie badań z pogranicza nauki i blagi byli Ilja Iwanow, który próbował inseminować szympansy ludzkim nasieniem, by stworzyć ich krzyżówkę. Również zwalczający genetykę i bawiący się w Boga Trofim Łysenko oraz Aleksander Bogdanow, który sam stał się ofiarą własnych eksperymentów z transfuzją krwi....

Kto dopomoże Żydowi... – książka o wielowymiarowym tytule. Zdanie wzięte z okupacyjnych ustaw niemieckich można dopełniać na wiele sposobów. Ten, kto pomagał podlegał karze śmierci. Po wojnie dostawał Medal Sprawiedliwego Pośród Narodów Świata, ale bywał też nazywany antysemitą. Dyskusja dotycząca postaw Polaków wobec Holcaustu roi się od skrajnie sprzecznych opinii i sądów. Cechują ją skrajne emocje, płynące z różnych doświadczeń, które są absolutyzowane. Bogdan Musiał – historyk – w swej książce nie kieruje się jednak emocjami, ale daje rzeczową wykładnię prawa niemieckiego, które w żadnym innym okupowanym kraju nie było tak surowe i bezwzględne wobec tych, którzy w jakikolwiek sposób udzielili pomocy Żydom. Stopień gotowości w...

Pozbawione mieszkańców miasto widmo zostało skazane na zagładę. Specjalne oddziały niemieckie niszczyły je metodycznie, kwartał po kwartale. Po ich przejściu w milczących ruinach poza zdziczałymi kotami nie było już nikogo. Książka opowiada o dramatycznych miesiącach po kapitulacji Powstania, zbierając relacje tych, którzy pozostali w mieście: • pielęgniarek opiekujących się rannymi w szpitalach, • żołnierzy batalionu „Kiliński” osłaniających ewakuację ludności cywilnej i szpitali, • bibliotekarzy i muzealników starających się w ramach tzw. akcji pruszkowskiej ratować dobra kultury z niszczonej Warszawy, • warszawskich Robinsonów – ludzi, którzy chcieli lub musieli ukrywać się w ruinach pustego miasta, • młodych mieszkańców Warsza...

Po klęsce powstania warszawskiego nazywana niegdyś Paryżem Północy Warszawa zamieniła się w ocean gruzów. Trzeba było mieć wiele wyobraźni, żeby patrząc na sterczące kikuty dawnych kamienic, planować szybkie odrodzenie miasta. A jednak decyzję o jego odbudowie podjęto niemal niezwłocznie. Przed architektami i budowniczymi stanęło trudne zadanie… Choć wizytówką powojennej odbudowy Warszawy stała się zrekonstruowana starówka, to reszta miasta nie miała wrócić do dawnej formy, tylko zamienić się w idealną nowoczesną metropolię. To książka o entuzjazmie i optymizmie, o wyobrażaniu sobie „najlepszego miasta świata” na gruzach starego porządku, o architektach z Biura Odbudowy Stolicy, którzy tworząc miasto swoich marzeń, przykładali rękę do bu...

Po wybuchu II wojny światowej niektórzy kapelani ewangeliccy dostali się do obozów internowania, a następnie oflagów. Kilku zginęło, reszta musiała się ukrywać. Naczelny kapelan po zwolnieniu z internowania pozostał w Warszawie, pozbawiony przez Niemców mieszkania i możliwości wykonywania stałej pracy duszpasterskiej. Wojskowa ewangelicka służba duszpasterska odrodziła się w 1941 roku w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie. Kapelanem ewangelickim został mianowany ks. Wilhelm Edward Wallner, pełniący w latach 1943–1945 obowiązki naczelnego kapelana. W powstaniu warszawskim zginął ewangelicki kapelan Armii Krajowej, ks. Zygmunt Kuźwa. Z dniem 1 maja 1945 roku nastąpiła zmiana na stanowisku naczelnego kapelana Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Został nim...