Edyta Stein. Św. Teresa Benedykta od krzyża. Biografia. Życie niezwykłej kobiety

Długa była droga wiary w Chrystusa Edyty Stein, św. Teresy Benedykty od Krzyża. Męka i Krzyż Chrystusa stały się osią jej rozmyślań i kontemplacji. W tej książeczce spotykamy się ze słowem świętej; to 214 jej myśli, które niezwykle celnie podsumowuje ostatnia: „To co mam do powiedzenia, jest tylko jedną, małą i prostą prawdą: jak można rozpocząć życie u boku Pana?”. Ważnymi dodatkami są: fragment przemówienia Jana Pawła II podczas beatyfikacji i Jego homilia wygłoszona podczas kanonizacji świętej.

Edyta Stein, urodzona w 1891 roku we Wrocławiu, zamordowana w 1942 w Oświęcimiu-Brzezince, należy do najwybitniejszych kobiet XX wieku. W tej biografii nakreślone są, z dogłębnym zrozumieniem i w oparciu o starannie zebraną dokumentację, koleje jej burzliwego życia: dzieciństwo w domu żydowskim, pełne zapału poszukiwanie prawdy poprzez studia filozoficzne, zaangażowanie w walkę o równo-uprawnienie kobiet, spotkanie z chrześcijaństwem i konwersja, wstąpienie do Karmelu w Kolonii, w końcu aresztowanie, deportacja i śmierć męczeńska za swój naród. W życiu Edyty Stein "zespala się żydowskie i chrześcijańskie dziedzictwo, jak w całodzianej tunice Jezusa" (Waltraud Herbstrith). Jako kobieta konsekwentnie realizująca prawdę, którą właściwie rozpoznała, św. Teresa Benedykta od Krzyża (Edyta Stein), jest trwałym znakiem człowieczeństwa i solidarności międzyludzkiej.

„Trwaj przed Panem, który wisi na Krzyżu z przebitym Sercem. Wylał swą serdeczną krew, aby zdobyć serce twoje. Jeśli chcesz iść z Nim w świętej czystości, ogołoć swoje serce z wszelkiego pożądania ziemskiego. Niech Chrystus Ukrzyżowany stanie się jedynym przedmiotem twoich pragnień, tęsknot i myśli”. – św. Edyta Stein

Człowiek jest wolną istotą, którą zarazem określa duchowe uzdolnienie do odpowiedzialności za własne życie. Oto docelowy punkt, do którego zmierza Edyta Stein w swym wykładzie na temat budowy osoby ludzkiej, prowadzonym w Münster w semestrze zimowym 1932/1933. Aby dojść do poznania ludzkiej indywidualności, Autorka wybiera metodę fenomenologii realnej: z zewnętrznego punktu widzenia, najpierw postrzegamy ciało drugiego człowieka, a dopiero potem jego wnętrze. Edyta Stein bada człowieka na kolejnych stopniach jako ciało fizyczne, istotę żywą, istotę posiadającą duszę, istotę obdarzoną duchem - jako mikrokosmos, który jest otwarty do wewnątrz i na zewnątrz. Człowiek zostaje ukazany w jego indywidualności jako osoba duchowa, istota wspólnotowa i kulturowa, wreszcie jako istota poszukująca Boga.

Edyta Stein, interpretując dzieła św. Jana od Krzyża, rozwija swoją koncepcję wiedzy Krzyża jako teologię Krzyża oraz jako naukę życia w znaku Krzyża. Studium to jest zarówno znakomitym wprowadzeniem w dzieło Ojca Zakonu Karmelitańskiego, jak i świadectwem głębokiego doświadczenia wewnętrznego i jasności myślenia Autorki. Co więcej, śledząc życie i naukę św. Jana od Krzyża, Edyta Stein odsłania własną drogę i wykazuje, że krzyż nie jest symbolem śmierci, lecz żywym znakiem mistycznej rzeczywistości.

Edyta Stein jako niemal trzydziestoletnia kobieta pragnęła zarówno nakreślić swoją drogę filozoficzną, jak i odnaleźć się w nowej sytuacji zaistniałej po zakończeniu I wojny światowej. Zamierzała napisać pracę habilitacyjną, a jej poczucie odpowiedzialności w wymiarze społecznym skłoniło ją do zaangażowania się w działalność polityczną. Był to jednak czas, gdy przeżywała kryzys wewnętrzny, zaostrzony śmiercią przyjaciół podczas wojny, świadomością, że jako kobieta praktycznie nie ma szans na realizowanie kariery akademickiej, a wymarzona praca u Husserla, twórcy fenomenologii, tak dalece rozminęła się z jej oczekiwaniami, że musiała z niej zrezygnować. Wówczas stanęła wobec konieczności zrozumienia swej egzystencji i odnalezienia źródła sił psychicznych i duchowych.

W Dziejach pewnej rodziny żydowskiej Edyta Stein kreśli barwny obraz swego dzieciństwa, lat szkolnych i młodości. Z epickim rozmachem, pewną dozą nostalgii i humoru opisuje życie rodzinne we Wrocławiu, wędrówki z siostrami i przyjaciółmi po Sudetach, czasy studenckie na uniwersytetach wrocławskim i getyńskim, środowisko filozoficzne skupione wokół Edmunda Husserla, służbę sanitarną w szpitalu polowym w Hranicach na Morawach podczas I wojny światowej oraz egzamin doktorski we Fryburgu.

Życie świętej Edyty Stein nawet wśród współczesnych wzbudza wielkie zainteresowanie. Urodzona w żydowskiej rodzinie, w wieku kilkunastu lat została zdeklarowaną ateistką a także jedną z pionierek lewicowych ruchów kobiecych. Wreszcie przeżyła głębokie nawrócenie i wstąpiła do klasztoru karmelitańskiego. Zmarła w Auschwitz w 1942 roku. Alasdair MacIntyre z pasją przygląda się duchowej formacji Stein w kontekście jej mentorów i przyjaciół. Kto wpłynął na jej duchowość i sposób filozoficznego myślenia? Jak wyglądał proces nawrócenia tej niezwykłej kobiety? I w jaki sposób rozumieć głęboką rewolucję duchową, jaka dokonała się w jej życiu? Ta książka odpowiada na najważniejsze pytania, jakie stawia sobie człowiek na drodze do świętości.

Edyta Stein, interpretując dzieła św. Jana od Krzyża, rozwija swoją koncepcję wiedzy Krzyża jako teologię Krzyża oraz jako naukę życia w znaku Krzyża. Studium to jest zarówno znakomitym wprowadzeniem w dzieło Ojca Zakonu Karmelitańskiego, jak i świadectwem głębokiego doświadczenia wewnętrznego i jasności myślenia Autorki. Co więcej, śledząc życie i naukę św. Jana od Krzyża, Edyta Stein odsłania własną drogę i wykazuje, że krzyż nie jest symbolem śmierci, lecz żywym znakiem mistycznej rzeczywistości.

Książka w szczególny sposób przybliża warsztat intelektualny autorki. Stanowi owoc jej studiów nad dziełem „pierwszego mistyka chrześcijańskiego”. Edyta Stein przez wiele lat zajmowała się pismami Dionizego Areopagity. Dzięki spotkaniu z nim również współczesny czytelnik może dostrzec granice „gier językowych” teologii. Teologia mistyczna okazuje się zmienną grą odsłaniania i przesłaniania.

Edytę Stein z Romanem Ingardenem, znanym polskim filozofem, łączyły wspólny kierunek poszukiwań filozoficznych i przyjaźni. Zamieszczone tu listy z lat 1917-1938 ukazują ją jako kobietę we wszystkich jej odczuciach. Ukazują jej tęsknotę, rozczarowania i poszukiwanie własnej drogi. Listy pozwalają równocześnie zaznajomić się ze środowiskiem filozoficznym pierwszej połowy XX wieku.

W jaki sposób pełna temperamentu, lubiąca towarzystwo, romanse i modne stroje Hiszpanka stała się wybitnym teologiem, mistrzynią życia duchowego, zręczną organizatorką i niezwykle wpływową kobietą? Z tej wciągającej, ale i pełnej ciepła książki dowiesz się, jakie wydarzenia ją ukształtowały, co czytała, kogo spotkała i jak rozwijała się jej niezwykła, mistyczna relacja z Bogiem, która była motorem wszystkich działań świętej. A działania te były naprawdę niezwykłe – Teresa z Ávili w trudnych warunkach przemierzała setki kilometrów, przezwyciężając trudności finansowe i formalne, zakładała klasztory, zachowując pokorę, posłuszeństwo i pogodę ducha, radziła sobie z niechęcią części zakonnic oraz niecierpliwością i nieufnością niektórych duchownych. Była kobietą odważnego czynu i głębokiej wiary. Życie Teresy z Ávili to także znakomity przykład świadomego kierowania własnym rozwojem duchowym. Historia świętej pokazuje, że staranność w utrzymywaniu higieny duszy wydaje wspaniałe owoce. Posłuszeństwo przełożonym, wnikliwa obserwacja własnego życia wewnętrznego, wystrzeganie się pokus i wchodzenia w dwuznaczne sytuacje – to tylko niektóre ze wskazówek pomocnych w duchowym wzrastaniu współczesnego chrześcijanina. Przeczytaj tę fascynującą opowieść o szalonej miłości do Boga, kiełkującej świętości, wielkiej walce duchowej, mocy przyjaźni i kierownictwa duchowego w barwnych i niespokojnych czasach hiszpańskiego Złotego Wieku, epoki inkwizycji, ale i rozkwitu mistyki, teatru czy literatury.

Edyta Stein była filozofem i pielęgniarką, nauczycielką i prelegentką, zakonnicą i mistyczką. Konfrontując się z doświadczeniami I wojny światowej i rodzącego się nazizmu, odkrywała, że prawda jest uobecniona w Chrystusie. Pośród niepokojów społeczno-politycznych potrafiła osiągnąć jedność myśli, wiary i postawy życiowej, aż do śmierci w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau.