Dniepr 1943. Przełamanie wału wschodniego Hitlera

Na skutek doświadczeń zdobytych rok wcześniej, podczas błyskawicznych uderzeń Operacji Barbarossa, dowódcy Wehrmachtu zrozumieli, że brak odpowiedniej ilości ropy stanowi dla nazistowskich Niemiec wielki problem strategiczny. Opanowanie pól naftowych Kaukazu, gdzie wydobywano 82 procent sowieckiej ropy, zmniejszyłoby niemieckie niedobory, jednocześnie pozbawiając Armię Czerwoną kluczowych zasobów. Podczas gdy Grupa Armii B uderzała w kierunku Wołgi i Stalingradu, Grupa Armii A, z elitarną 1. Armią Pancerną Ewalda von Kleista na czele, miała nacierać w głąb Kaukazu, celem zdobycia pól naftowych Majkopu, Groznego i Baku. Niniejsza książka, w której znaleźć można kolorowe ilustracje, archiwalne zdjęcia i szczegółową analizę, przedstawia przebieg brutalnych i zaciekłych walk, cechujących jedną z najważniejszych kampanii II wojny światowej.

Walki wokół miasta Demiańsk były jedną z najdłuższych bitew w okrążeniu na froncie wschodnim w trakcie drugiej wojny światowej, ciągnąc się od lutego 1942 roku do lutego 1943 roku Niemiecka 16. Armia, zajmująca Demiańsk jesienią 1941 roku, powstrzymała zimową ofensywę przeciwnika, jednak kosztem okrążenia II Korpusu Armijnego, skutkiem czego za liniami wroga w Demiańsku utknęło 100 000 żołnierzy i kolejnych 5000 w mieście Chołm. W efekcie doszło do epickich walk obronnych, w których Niemcy odpierali kolejne potężne sowieckie szturmy aż do nadejścia odsieczy w maju 1942 roku. Kluczową rolę w walkach odegrała Luftwaffe, która zaopatrywała obrońców z powietrza. W efekcie Hitler i Göring nabrali nieuzasadnionego przekonania, że lotnictwo jest w stanie podtrzymać opór obrońców Stalingradu, co miało okazać się wstępem do katastrofy niemieckich sił w tym mieście.

Obrazowa, pogłębiona, niezwykle szczegółowa analiza największych bitew pancernych II wojny światowej na froncie wschodnim, między innymi pod Leningradem, Moskwą, Kijowem, Charkowem, Stalingradem i na Kaukazie. W jaki sposób wojska pancerne Armii Czerwonej zdołały pokonać wychwalane czołgi Wehrmachtu, podążające na czele Blitzkriegu rozpoczętego przez III Rzeszę przeciwko Związkowi Sowieckiemu w dniu 22 czerwca 1941 roku? W jaki sposób dwie najpotężniejsze armie zmotoryzowane doskonaliły taktykę i uzbrojenie w czasie bezlitosnej walki toczonej na froncie wschodnim? Wnikliwa praca Roberta Forczyka – czołowego eksperta historii wojny pancernej, który poświecił się badaniom działań bojowych na froncie wschodnim w czasie II wojny światowej – przedstawia fascynujące, nowe spojrzenie na walki pancerne tamtego okresu. Autor wykorzystał niemieckie, rosyjskie i angielskie źródła, aby sporządzić pierwszy tak wyczerpujący obraz i pogłębioną analizę wojny pancernej widzianej oczami obu stron konfliktu – zarówno Niemców, jak i Sowietów. Takie przedstawienie największej wojny pancernej w historii jest niezwykłą, fascynującą lekturą dla każdego pasjonata II wojny światowej.

Tom II pogłębionej analizy największej wojny pancernej w historii. Robert Forczyk, wykorzystując niemieckie, rosyjskie i angielskie źródła, opisuje przemiany wojny pancernej w każdej fazie walk na froncie wschodnim. To pogłębiona analiza działań czołgów oraz innych pojazdów pancernych w wielkich kampaniach – między innymi pod Leningradem, Moskwą, Kijowem, Charkowem, Stalingradem i na Kaukazie. Książka szczegółowo opisuję taktykę i uzbrojenie czołgów oraz przedstawia ich sprawdzian w walce. Robert Forczyk jest czołowym ekspertem w historii wojny pancernej i w szczególny sposób poświecił się badaniom działań bojowych na froncie wschodnim w czasie II wojny światowej. Wśród jego wielu prac znajdują się między innymi: Georgy Zhukow, Demyansk 1942-43; Red Christmas: Tatsinskaya Airfield Raid 1942; Rescuing Mussolini: Gran Sasso 1943; Sevastopol 1942: Von Manstein’s Triumph; Leningrad 1941-1944; Model, Erich von Manstein and Panther Vs. T-34: Ukraine 1943.

Drugi tom „trylogii” Sławomira Cenckiewicza. Kiszczak, Czempiński, Petelicki, Michnik, Iwulski, Jaruzelski, Gawor, Mazowiecki, Lichocki, Komorowski, Tobiasz, Kuroń, Dukaczewski, Sienkiewicz, Tusk… A także nielegałowie, porywanie dzieci przez służby PRL, spisek w Magdalence, lustracja Trybunału Konstytucyjnego, przewerbowanie SB do CIA, FOZZ, WSI, UOP, „afera marszałkowa”, przejmowanie spadków, bezpieka w urzędzie Miasta st. Warszawy, genderyzm historyczny… Anatolij Golicyn o polskiej transformacji: „To logiczne, że nowy polski niekomunistyczny premier zasugerował, że wojska radzieckie powinny pozostać w Polsce, aby chronić komunikację sowiecką ze swoimi wojskami w Niemczech. To logiczne, że Lech Wałęsa powinien był zadeklarować, że chce jako prezydent Polski lub nawet jako potencjalny kandydat na tak wysoki urząd zadeklarować: „chcemy konstruktywnie współpracować z komunistami”.

Służby specjalne Rosji w walce o dominację nad światem 1917–2036. Najnowsza książka Jurija Felsztinskiego i Władimira Popowa opowiada o stopniowym przejmowaniu władzy w Rosji przez służby specjalne – od grudnia 1917 roku, kiedy utworzono WCzK, Wszechrosyjską Komisję Nadzwyczajną, pod kierownictwem Feliksa Dzierżyńskiego, do czasów współczesnych, kiedy w rezultacie niezgodnych z konstytucją działań państwem zaczęła na dobre rządzić Federalna Służba Bezpieczeństwa, a jej dawny dyrektor, Władimir Putin, został wiecznym prezydentem. Autorzy opisują walkę WCzK/KGB z Komunistyczną Partią Związku Radzieckiego, która toczyła się nieustannie przez dziesiątki lat. W tej walce przewagę zyskiwała raz jedna, raz druga strona, ale w końcu służby bezpieczeństwa odniosły ostateczne zwycięstwo nad partią w 1991 roku. W 2000 roku, kiedy Putin przejął władzę, zdobyły cały kraj. Putin zamierza być prezydentem do 2036 roku – w ten sposób pobije rekord Stalina, który rządził przez 30 lat. Rządy dysponującej bronią jądrową FSB są niezwykle niebezpieczne dla Rosji i całego świata. Czy i ewentualnie jak można wyeliminować to zagrożenie? „O Rosji, Putinie i putinowskim reżimie już teraz można zapomnieć. Nie ma więcej takiego kraju jak Rosja. Putin go zniszczył. Istnieje pogardzane i znienawidzone państwo oraz pogardzany i znienawidzony naród, którzy zamieszkuje ten kraj. Nie ma już prezydenta Putina – jest szalony tyran, który zapędził siebie do bunkra”. Jurij Felsztinski dla niezalezna.pl Jurij Felsztinski urodził się w 1956 roku w Moskwie. Studiował historię w Moskiewskim Państwowym Instytucie Pedagogicznym. W 1978 roku wyemigrował do USA i kontynuował studia na Brandeis, a następnie Rutgers University, gdzie się doktoryzował. Napisał m.in. opublikowane w Polsce przez REBIS książki Trzecia wojna światowa? Bitwa o Ukrainę (z Michaiłem Stanczewem) i Wysadzić Rosję (z Aleksandrem Litwinienką). Władimir Popow urodził się w 1947 roku w Moskwie. Od 1972 roku służył w KGB, gdzie zajmował różne stanowiska, m.in. był zastępcą szefa XII grupy V Zarządu (nadzorował współpracę ze służbami bezpieczeństwa „bratnich” krajów Układu Warszawskiego). W październiku 1991 roku został usunięty z KGB w stopniu podpułkownika za odmowę udziału w puczu moskiewskim. W 1996 roku wyemigrował do Kanady.

Bestseller „The Sunday Times” Książka Roku „The Sunday Times”, „Times” i „Daily Telegraph” Wojna na Ukrainie, sponsorowanie polityki ekstremistycznej w Europie, wpływanie na wybory w USA w 2016 roku. W ostatnich latach Rosja Władimira Putina prowadzi skoordynowaną kampanię na rzecz rozszerzenia swoich wpływów i osłabienia zachodnich instytucji. Jak i dlaczego do tego wszystkiego doszło i kto to zaaranżował? Dziennikarka śledcza Catherine Belton opisuje historię dojścia do władzy Władimira Putina i otaczającej go niewielkiej grupy ludzi z KGB. Zagłębiając się w funkcjonowanie Kremla Putina, dociera do kluczowych graczy wewnętrznej polityk i ujawnia w jaki sposób Putin zastąpił niesfornych potentatów epoki Jelcyna nowym pokoleniem lojalnych oligarchów, którzy podkopali gospodarkę i system prawny swojego kraju i rozszerzyli wpływy na Zachód. Rezultatem jest mrożące krew w żyłach ujawnienie planu odwetu KGB. To historia, która zaczęła się dawno temu w mroku upadku Związku Radzieckiego, kiedy sieć agentów była w stanie wyprowadzić miliardy dolarów z Rosji na Zachód. Po przejęciu gospodarki przez Putina ta sieć pozyskała nowe przepływy gotówki, aby zrealizować swoje cele – od Moskwy po Londyn, Szwajcarię i Brighton Beach. Ludzie Putina to skrupulatny opis procesu przejmowania władzy, który pogrzebał nadzieje na nową Rosję i przyniósł poważne konsekwencje dla jej mieszkańców i w coraz większym stopniu – dla świata.

Jacek Olecki podjął próbę ocalenia od zapomnienia schronów, bunkrów, umocnień, a nawet zacierających się napisów na ścianach kamienic. Dziś coraz częściej przeszkadzają one przy wznoszeniu biurowców, apartamentów bądź handlowych molochów. Cennym uzupełnieniem teksty są kolorowe wkładki ilustracyjne oraz płyta CD zawierająca 304 zdjęcia wykonywane przez autora.

Przedkładana czytelnikowi monografia traktuje o sztuce operacyjnej i jest kolejną po opracowaniach W. Siemionowa (1961), W. Sawkina (1972), K. Nożko (1973) B. Chochy (1984), H. Hermana (1992, 2004) publikacją z tego obszaru ujmującą całościowo genezę i ewolucję sztuki operacyjnej w wydaniu rosyjskim. Należy podkreślić, że genezy i ewolucji sztuki operacyjnej jako teorii należy poszukiwać w rosyjskiej sztuce wojennej od czasów carskich poprzez rewolucję październikową, okres zimnej wojny po współczesność. Dlatego też autorzy podjęli się trudnego zadania, które wykonali znakomicie i w odróżnieniu od publikacji z obszaru sztuki operacyjnej wydawanych w Polsce do końca lat 80. XX wieku oddzielili teorię od ideologii, czego wówczas nie uczyniono. Układ monografii jest przejrzysty i ujmuje poszczególne okresy rozwoju sztuki operacyjnej w ujęciu istotnych zmian, które w jej teorii i praktyce nastąpiły pod wpływem wówczas toczonych konfliktów zbrojnych i wojen. Każdy rozdział zakończony jest syntetycznie sformułowanymi uogólnieniami i wnioskami, które miały istotny wpływ na rozwój sztuki operacyjnej w opisywanym okresie i powodowały wpływ na następny analizowany okres. W istocie nie sposób odnosić się do ewolucji sztuki wojennej, a w niej do genezy i ewolucji sztuki operacyjnej bez odwołania się do historii wojen, a w nich do spektakularnych kampanii, operacji i bitew. Autorzy podają przykłady bitew, które ich zdaniem stanowiły podstawę rozwoju operacji jako formy zorganizowanego działania na polu walki oraz myśli operacyjnej w Rosji. Zdefiniowanie pojęcia operacji przez R. Montecuccoli a następnie przez H. H. Loyda zapoczątkowało formalne jej postrzeganie, ale nie oznaczało jej przyjęcia w teorii i praktyce sztuki wojennej. Należy podkreślić, że rosyjscy teoretycy zawsze postrzegali bitwę i operację jako logiczną całość, co było podstawą do wyodrębniania się teorii sztuki operacyjnej. Pomimo to, że okres po pierwszej wojnie światowej i doświadczeniach z wojny domowej dały podstawę do teorii myśli operacyjnej, to jednak przykłady z II wojny światowej zdeterminowały jej rozwój, w którym częściowo zagubiono myślenie operacyjne, które było podstawą postrzegania operacji i rozwoju teorii sztuki operacyjnej. Monografia jest wartościowym opracowaniem, ujmującym całościowo genezę i ewolucję sztuki operacyjne w kręgu rosyjskiej kultury politycznej i sztuki wojennej opartej na rzetelnej i obiektywnej analizie rosyjskiej literatury z obszaru sztuki wojenne i historii wojen. Monografia może być polecana do szerokiego wykorzystania w procesie dydaktycznym oficerów na poziomie operacyjnym zwłaszcza w kontekście zmian po zimnej wojnie. Jest to jedno z nielicznych opracowań, które ujmuje obiektywny proces zmian w rosyjskiej sztuce wojennej i określa jej wpływ na obecny rozwój sztuki operacyjnej na świecie. Ponadto praca zespołu autorskiego może stanowić znakomity materiał do dalszych studiów i analiz dla wszystkich zainteresowanych szeroko rozumianym bezpieczeństwem, historią, polemologią oraz historią wojskowości w ogóle.

Istotne źródło wiedzy o krajach Dalekiego Wschodu, niezbędne dla osób zainteresowanych problematyką Azji, w tym studentów studiów politologicznych. Uniwersalny zasób wiadomości, m.in..: ustroje polityczne i państwowe, systemy gospodarcze, zasady i normy społeczne oraz kulturowe.

SS-Sonderkommando „Dirlewanger” była jednostką pod wieloma względami wyjątkową. Począwszy od dowódcy, „owianego” złą sławą dr. Oskara Dirlewangera, który zgodnie z rozkazem Heinricha Himmlera miał prawo karania śmiercią swoich podwładnych. Mimo że jednostka należała do SS, elitarnych oddziałów Himmlera, to pod rozkazy Dirlewangera wcielano ludzi różnej proweniencji. Niesłusznie uważa się, że byli to wyłącznie kryminaliści i zbrodniarze – fragment książki.

Teraz hrabia Ludwik dał sygnał do ogólnego kontrataku. Podczas gdy prawoskrzydłowa kolumna ruszyła do przodu, z grobli wyszli arkebuzerzy walońscy dowodzeni przez Gerrita van der Knijpa, którzy zasypali flanki przeciwnika gwałtownym ogniem. Jednocześnie z północy z lasu rozciągającego się za rowem wyłonił się oddział jazdy prowadzony przez Adolfa van Nassau oraz Joosta van Schouwenburga, który przejechał za pozycjami strzelców walońskich i wpadł na stanowiska artylerii rozpędzając ich obsługę, a następnie uderzył na tylne szeregi tercio. Adolf pędził na czele swoich kawalerzystów, gdy jego młody i ognisty rumak poniósł go wprost w szeregi hiszpańskie, gdzie został natychmiast otoczony i zabity. Po bitwie jego ciało, pokryte ranami, zostało znalezione na polu walki. Adolf von Nassau był pierwszym z wielu hrabiów tego domu, którzy zginęli na polu bitwy w wojnach o niepodległość Niderlandów. Równocześnie na prawą flankę Hiszpanów uderzyła ukryta do tej pory za pagórkiem prawoskrzydłowa mniejsza batalia rebeliantów prowadzona przez Nassauczyka, która „uchwyciła przejście, aby uniemożliwić jakąkolwiek pomoc dla naszych [tj. hiszpańskich] żołnierzy, którzy byli na czele”. W ten sposób siły hiszpańskie, w tym być może jedna lub dwie kompanie niemieckie, zostały otoczone ze wszystkich stron. W jego zmieszanych szeregach wybuchła panika i niezwyciężeni dotąd knechci hiszpańscy rzucili się do dzikiej ucieczki. „Hiszpanie prosili o miłosierdzie, ale nasi ludzie nie znali litości; krzycząc: «Dahlen! Dahlen!», zabijali wszystkich”. Widok umykających z pola bitwy Katalończyków sprawił, że idące z tyłu kompanie Niemców, które podobno nawet nie oddały jednego strzału, rozsypały się i również z przerażeniem szukały ratunku w ucieczce...

Pełen obraz najazdu na Francję. Nawet po legendarnej ewakuacji z Dunkierki we Francji w czerwcu 1940 roku nadal przebywały znaczne siły brytyjskie, które walczyły ramię w ramię z sojusznikiem. Aby przypieczętować zwycięstwo, Niemcy przeprowadzili Fall Rot (Wariant czerwony). Ofensywa w ciągu kilku tygodni doprowadziła do całkowitego załamania alianckiego oporu i kolejnej ewakuacji, tym razem z portów w Hawrze, Cherbourgu, Breście i Saint-Nazaire. Gdy Francja upadała, politycy planowali zawieszenie broni, a część żołnierzy zamiast kapitulacji wybierała ucieczkę do Anglii lub Afryki Północnej. Forczyk szczegółowo opisuje cały przebieg najazdu na Francję, łącznie z rzadko analizowaną w opracowaniach drugą połową kampanii. Przedstawia ignorowane często przez historyków działania polskich jednostek lądowych i lotniczych w czerwcu 1940 roku. Demaskuje mity o niekompetencji francuskich żołnierzy i ich braku chęci do walki. Ukazuje w nowym świetle wojskowy, polityczny i ludzki dramat upadku Francji i wyjaśnia, jak ta katastrofa wpłynęła na stosunki między aliantami na dalszym etapie wojny. Robert Forczyk jest uznanym autorytetem w kwestiach historii militarnej, II wojny światowej i broni pancernej. Napisał kilkadziesiąt książek, m.in. dwutomową Wojnę pancerną na froncie wschodnim i Fall Weiss. Najazd na Polskę 1939 (opublikowany przez Dom Wydawniczy REBIS). Przez 18 lat pełnił służbę w siłach lądowych USA jako czołgista i oficer zwiadu, zakończył ją w stopniu podpułkownika. Uzyskał doktorat w zakresie stosunków międzynarodowych i bezpieczeństwa narodowego. Obecnie jest konsultantem w Waszyngtonie.

Doskonałe podsumowanie polskiej kampanii 1939. – Russ Lockwood, hmgs.org. Robert Forczyk, wykorzystując bogate doświadczenie historyka i oficera US Army, demaskuje mity narosłe wokół najazdu Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku, któremu niemieccy sztabowcy nadali kryptonim Fall Weiss (Wariant biały). Mity oparte na propagandzie, przekłamaniach zachodnich i radzieckich wojskowych i polityków, lenistwie historyków. Autor udowadnia, że Fall Weiss nie był modelowym przykładem blitzkriegu, lecz dość konwencjonalną kampanią, podczas której Wehrmacht dopiero się uczył, jak wykorzystywać w walce czołgi i bombowce nurkujące. Przedstawia rozwój polskiej doktryny militarnej, organizację armii, koncepcje rozbudowy przemysłu zbrojeniowego, projekty produkcji nowych rodzajów uzbrojenia i sprzętu, działania wywiadu. Dowodzi, że Wojsko Polskie było dobrze uzbrojone i wyposażone, walczyło odważnie, ale wytyka także polskie błędy militarne, polityczne i gospodarcze, które wraz z radziecką inwazją doprowadziły do klęski. Choć jednak Niemcy i Związek Radziecki wspólnie pokonali Polskę, naród polski nie stracił bojowego ducha, a liczni żołnierze i lotnicy kontynuowali walkę na innych frontach.

Tom II pogłębionej analizy największej wojny pancernej w historii. Robert Forczyk, wykorzystując niemieckie, rosyjskie i angielskie źródła, opisuje przemiany wojny pancernej w każdej fazie walk na froncie wschodnim. To pogłębiona analiza działań czołgów oraz innych pojazdów pancernych w wielkich kampaniach – między innymi pod Leningradem, Moskwą, Kijowem, Charkowem, Stalingradem i na Kaukazie. Książka szczegółowo opisuję taktykę i uzbrojenie czołgów oraz przedstawia ich sprawdzian w walce. Robert Forczyk jest czołowym ekspertem w historii wojny pancernej i w szczególny sposób poświecił się badaniom działań bojowych na froncie wschodnim w czasie II wojny światowej. Wśród jego wielu prac znajdują się między innymi: Georgy Zhukow, Demyansk 1942-43; Red Christmas: Tatsinskaya Airfield Raid 1942; Rescuing Mussolini: Gran Sasso 1943; Sevastopol 1942: Von Manstein’s Triumph; Leningrad 1941-1944; Model, Erich von Manstein and Panther Vs. T-34: Ukraine 1943.

Obrazowa, pogłębiona, niezwykle szczegółowa analiza największych bitew pancernych II wojny światowej na froncie wschodnim, między innymi pod Leningradem, Moskwą, Kijowem, Charkowem, Stalingradem i na Kaukazie. W jaki sposób wojska pancerne Armii Czerwonej zdołały pokonać wychwalane czołgi Wehrmachtu, podążające na czele Blitzkriegu rozpoczętego przez III Rzeszę przeciwko Związkowi Sowieckiemu w dniu 22 czerwca 1941 roku? W jaki sposób dwie najpotężniejsze armie zmotoryzowane doskonaliły taktykę i uzbrojenie w czasie bezlitosnej walki toczonej na froncie wschodnim? Wnikliwa praca Roberta Forczyka – czołowego eksperta historii wojny pancernej, który poświecił się badaniom działań bojowych na froncie wschodnim w czasie II wojny światowej – przedstawia fascynujące, nowe spojrzenie na walki pancerne tamtego okresu. Autor wykorzystał niemieckie, rosyjskie i angielskie źródła, aby sporządzić pierwszy tak wyczerpujący obraz i pogłębioną analizę wojny pancernej widzianej oczami obu stron konfliktu – zarówno Niemców, jak i Sowietów. Takie przedstawienie największej wojny pancernej w historii jest niezwykłą, fascynującą lekturą dla każdego pasjonata II wojny światowej.

Na skutek doświadczeń zdobytych rok wcześniej, podczas błyskawicznych uderzeń Operacji Barbarossa, dowódcy Wehrmachtu zrozumieli, że brak odpowiedniej ilości ropy stanowi dla nazistowskich Niemiec wielki problem strategiczny. Opanowanie pól naftowych Kaukazu, gdzie wydobywano 82 procent sowieckiej ropy, zmniejszyłoby niemieckie niedobory, jednocześnie pozbawiając Armię Czerwoną kluczowych zasobów. Podczas gdy Grupa Armii B uderzała w kierunku Wołgi i Stalingradu, Grupa Armii A, z elitarną 1. Armią Pancerną Ewalda von Kleista na czele, miała nacierać w głąb Kaukazu, celem zdobycia pól naftowych Majkopu, Groznego i Baku. Niniejsza książka, w której znaleźć można kolorowe ilustracje, archiwalne zdjęcia i szczegółową analizę, przedstawia przebieg brutalnych i zaciekłych walk, cechujących jedną z najważniejszych kampanii II wojny światowej.

Walki wokół miasta Demiańsk były jedną z najdłuższych bitew w okrążeniu na froncie wschodnim w trakcie drugiej wojny światowej, ciągnąc się od lutego 1942 roku do lutego 1943 roku Niemiecka 16. Armia, zajmująca Demiańsk jesienią 1941 roku, powstrzymała zimową ofensywę przeciwnika, jednak kosztem okrążenia II Korpusu Armijnego, skutkiem czego za liniami wroga w Demiańsku utknęło 100 000 żołnierzy i kolejnych 5000 w mieście Chołm. W efekcie doszło do epickich walk obronnych, w których Niemcy odpierali kolejne potężne sowieckie szturmy aż do nadejścia odsieczy w maju 1942 roku. Kluczową rolę w walkach odegrała Luftwaffe, która zaopatrywała obrońców z powietrza. W efekcie Hitler i Göring nabrali nieuzasadnionego przekonania, że lotnictwo jest w stanie podtrzymać opór obrońców Stalingradu, co miało okazać się wstępem do katastrofy niemieckich sił w tym mieście.