Bóg wpisany w wiersze. Teologia poetów polskich

Poznaj świat, który zainspirował George'a R.R. Martina Fascynuje cię średniowiecze? Jak wydać za mąż „podstarzałą” dwudziestolatkę? I dlaczego absztyfikant zdeformowany przez ospę jest lepszy niż żaden? Jak ważne było inwestowanie w edukację synów? I czym miały się zajmować córki? Jak bardzo mezalians mógł zaszkodzić sytuacji finansowej rodziny? Dwoje cenionych historyków znów zabiera nas w fascynującą podróż w świat wieków średnich. Tym razem podążamy tropem średniowiecznej rodziny. Odkrywamy tajemnice życia kilku pokoleń rodu od narodzin aż do śmierci oraz towarzyszące każdemu etapowi ich życia zwyczaje i rytuały. Dowiadujemy się, o czym marzyły średniowieczne żony, jak wyglądały zaloty, jak przebiegały ciąże, a nawet co przykła...

Umysł poza śmiercią opiera się na naukach przedstawionych w 2002 roku w San Antonio w Teksasie, gdzie Dzogczen Ponlop Rinpocze wystąpił z czternastoma wykładami na temat sześciu bardo, czyli przejściowych stanów egzystencji. Przedstawiony tutaj rozszerzony tekst zawiera oryginalne nauki wraz z dodatkowymi komentarzami Rinpoczego, przeznaczonymi specjalnie dla tej książki. „Opowieść, którą teraz zaczynamy, to opowieść o naszych ciałach i umysłach, narodzinach i śmierci oraz o niepodważalnej prawdzie egzystencji ludzkich istot. Chociaż wszyscy znamy fakt nieuchronności śmierci, to w rzeczywistości rzadko stajemy z nim twarzą w twarz. Chociaż nie mamy chęci konfrontować się ze śmiercią ani ze strachem, który wywołuje, uciekanie od tej niewygodnej prawdy ni...

„Kiedy rozpoczynam ze studentami rozmowę o tekście, razem wprawiamy słowa w ruch. Taka rozmowa ma jednak sens tylko wtedy, kiedy wcześniejsza lektura nas samych poruszyła, przeciwstawiła się nam, potrąciła jakąś istotną strunę, wyrwała ze stanu apatii. W przeciwnym wypadku nie warto zaczynać wykładu. Niniejszy tom jest zbiorem szkiców, w których starałam się zebrać refleksje będące pokłosiem moich spotkań z Szekspirem i z odbiorcami jego sztuk. Chciałam wydobyć w nich wątki teologiczne w twórczości angielskiego dramatopisarza. Pamiętałam przy tym, że on sam niezwykle starannie ukrywał swoje poglądy, niewątpliwie świadom kłopotów, jakie mogą wyniknąć z pytania o wiarę, jeśli pytającymi są dociekliwi inkwizytorzy albo śledczy Jej Królewskiej...

Najpierw powołał ich Bóg. Potem zrobiła to Ojczyzna. Gdy nadszedł czas próby, polscy duchowni w mundurach ruszyli na front. Nie po to, by strzelać do Niemców. Nie po to, by zabijać Sowietów. Mieli wspierać walczących Polaków. Wątpiącym dodawać otuchy, zmuszonym do zabijania wrogów odpuszczać grzechy, umierającym udzielać ostatniego namaszczenia. Kampania wrześniowa kończy się klęską. Choć sowieckie zdziczenie wobec duchownych nie jest tajemnicą, polscy kapelani idą do niewoli razem ze swoim wojskiem. Tu też będą żołnierzy podtrzymywać na duchu. Będą potajemnie odprawiać Msze Święte i w ukryciu przed strażnikami spowiadać. Do końca zachowają honor żołnierski i wiarę w Boga. Dadzą świadectwo bezprzykładnej odwagi w obliczu bestialstwa stalinow...

„Sebastian Porzuczek podjął się w swej książce rozpatrzenia jednego z najtrudniejszych, a także najważniejszych, problemów, jakie przed człowiekiem (i innymi istotami) stawia życie, a przed literaturą i sztuką – ludzkie doświadczenie. Jednym z powodów tej trudności – który w pracy zajmuje istotne miejsce – jest to, że fenomen i wydarzenie bólu nie dają do siebie dostępu – tyleż ludzkiej świadomości, co dyskursywnemu czy obrazowemu opracowaniu. Sposoby transmitowania tego dotkliwego doświadczenia, a w porządku egzystencji refleksja filozoficzna oraz literacka (jak też filmowa) także jego artykulacji czy reprezentacji, możliwości jego świadczenia i przekazu, status, jaki mu przyznaje sztuka wypowiadania tego doświadczenia – to główne wątki poddan...

„Stworzyliśmy machinę do wywoływania oburzenia, zachęcającą do propagowania bulwersujących treści. [...] Zwyczajni ludzie zaczęli się czuć jak żołnierze cyfrowej armii walczący o wspólną sprawę” – zauważyła Renée DiResta, research manager w Stanford Internet Observatory. Przejście od słów do czynów było tylko kwestią czasu. Mjanma - wzrost ekstremistycznych nastrojów prowadzący do jednego z największych ludobójstw od czasów drugiej wojny światowej i rzezi ludności Rohingja. Sri Lanka – rozruchy na tle religijnym. USA – chaos informacyjny zakończony najbardziej kontrowersyjnymi wyborami prezydenckimi w historii Stanów Zjednoczonych. Genezy wszystkich tych wydarzeń możemy szukać w feedzie mediów społecznościowych. Max Fisher w ramach kilkule...

Kardynał Robert Sarah w wywiadzie-rzece przeprowadzonym przez Nicolasa Diata formułuje taką oto przejmującą diagnozę naszych czasów: „To, co nadprzyrodzone wydaje się wchłonięte i unicestwione, w tym, co naturalne. To, co nadprzyrodzone, zostaje umniejszone na pustyni tego, co naturalne. Stajemy się głusi, autystyczni i ślepi na sprawy Boże. Zapominamy, że istnieje niebo. Już nie widzimy nieba i Boga też już nie widzimy. Człowiek jest zaczarowany tym, co dotykalne. Świat zachodni już nie doświadcza nadprzyrodzoności”. Mocne to słowa, budzące głęboki smutek, a nawet lęk wobec tego, co jest i co ma nadejść. Wielokrotnie rozbrzmiewały mi one w umyśle, gdy czytałem – i rozważałem – Bezkres poranka Michała Gołębiowskiego (wcześniej książka nosił...

W „Życiu instrukcji obsługi” Georges Perec zaprasza nas do paryskiej kamienicy, po której pomieszczeniach poruszamy się wraz z nim ruchem skoczka szachowego, śledząc przy okazji losy jej osobliwych mieszkańców. Wiele się w tym budynku wydarzyło, wiele dzieje się na naszych oczach. Mimo oszałamiającej różnorodności zdarzeń, mimo nagromadzenia komicznych i tragicznych perypetii, przy lekturze których po prostu nie sposób się nudzić, nad wszystkim unosi się niepokojące widmo pustki. Nie, nie, Perec nie jest naiwny. Nie chce nam powiedzieć tego, co już wiemy – że na dwóch krańcach naszego życia jest nieistnienie. Próbuje uchwycić subtelną istotę pewnego stanu, który wszyscy znamy z własnego doświadczenia, a którego natura nieustannie się nam wymyka....

„Konrad Swinarski – pół żartem, pół serio – zdefiniował przed laty dwa rodzaje teatru. Teatr od pasa w górę i od pasa w dół. Metafizyczny i naturalistyczny. Teatr sakralny i teatr sprofanowany. U Rolanda Topora sfery sacrum i profanum zostały podmienione. Raz jedna, raz druga jest na górze lub na dole. Przenikają się i przeglądają w sobie. Gęba jest odbiciem pupy. Pupa udaje gębę. Na samym początku sztuk Topora, nawet w drugim obrazie, dzieje się coś dziwnego, nieprzewidywalnego, bardzo, bardzo szybko bohater zostaje zaskoczony przez nieoczekiwane. To trochę tak, jakby idąc ciągle tą samą drogą do pracy, nagle skręcić (odruchowo, intuicyjnie) w boczną ulicę i stanąć jak wryty, zdumiony widokiem, jaki się nam ukazał. Bo z tego zakrętu wyszło na na...

„Lokator wraca do twórczości swego patrona w dwudziestolecie istnienia. Czy jest lepszy sposób na uczczenie okrągłej rocznicy? Powołany do życia na krakowskim Kazimierzu – rezydujący wpierw na Meiselsa, potem na Krakowskiej, ostatnio na Mostowej – konsekwentnie przyciąga miłośników literatury spod znaku Topora, Georges’a Pereca czy Fernanda Pessoi. Literatury niejednoznacznej, bardziej skupionej na tym, co dzieje się w głowie pisarza niż na realistycznym opisaniu świata, by posłużyć się słowami Rolanda wypowiedzianymi kiedyś w rozmowie ze mną. Wyrobione ucho słyszy w Lokatorze jego diaboliczny śmiech, rozbrzmiewający zza każdej półki. Spotykaliśmy się tam z okazji polskich wydań Księżniczki Anginy, Alicji w Krainie Liter, Balu na ugorze. Obchodzili...

Książka zawiera kilkanaście mistrzowskich esejów, w których prof. Zofia Zarębianka niezmordowana poszukiwaczka tropów sacrum w twórczości polskiej i obcej osadza twórczość Karola Wojtyły w różnorodnych kontekstach: literackich, filozoficznych, teologicznych i szerzej kulturowych. W efekcie otrzymujemy studium monografię artystycznego dorobku wielkiego Polaka, dorobku oryginalnego, ale jednocześnie powiązanego z różnorodnymi i na pierwszy rzut oka wcale nieoczywistymi płaszczyznami tradycji. Lektura esejów może stać się dla czytelnika intelektualną przygodą, a także okazją do smakowania artystycznych znaczeń Wojtyłowej twórczości (ks. prof. dr hab. Tadeusz Dzidek, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie). Książka Zofii Zarębianki pt. Gdzie jes...

Nakreślona w książce panorama poetyk i tematów pomyślana jest w ten sposób, żeby na pierwszym planie znalazły się dociekania metafizyczne, doświadczenia sacrum, teologiczne roztrząsania prowadzone w języku poezji, wyznania, medytacje religijne. Podkreślić należy, iż autorka należy do grona najwybitniejszych znawców wskazanej problematyki. O spoistości cyklu przesądza kilka czynników: wybór istotnych zjawisk poetyckich, konsekwentna metoda lektury, historycznoliterackie i kulturowe nastawienie, które pozwala usytuować odczytywane teksty w porządku nowoczesnych nurtów literacko-estetycznych, uwzględnić odniesienia do dziejów form oraz idei, dalej: pamięć o czytelnikach, którym autorka klarownie i bez uproszczeń przybliża kwestie filozoficzne oraz artystyczne...

Wielką zaletą książki jest interdyscyplinarność tych analiz. Autorka posługuje się bowiem nie tylko warsztatem krytyczno-literackim, kiedy np. tropi związki Wojtyły z twórczością Słowackiego czy Zegadłowicza czy też eksponuje jego znaczenie w kontekście polskiej literatury XX wieku. Równie ważne i przydatne są jej kompetencje filozoficzne, a zwłaszcza teologiczne, by wydobyć rodzaje i funkcje wcale nie tak oczywistych sygnałów biblijnych w twórczości poetyckiej Papieża-pisarza, albo gdy osadza wątki mistyczne w całej tradycji chrześcijaństwa. Tylko takie – potrójne kompetencje – stanowiły klucz do pogłębionego odczytania Wojtyły, i w efekcie klucz do sukcesu, jakim jest omawiana książka. ks. prof. dr hab. Tadeusz Dzidek

W tym zbiorze wierszy Zofii Zarębianki, siódmym z kolei, poprzedzonym przez tomik "Tylko na chwilę" (2012), od razu zauważamy przedłużenie linii tematycznych, a także konsekwencję w zakresie wyborów i realizacji artystycznych. Na plan pierwszy wybijają się rozważania eschatologiczne - o finalnych przeznaczeniach, śmierci przeżytej świadomie, obdarzonej religijnymi oraz egzystencjalnymi sensami, o rzeczach aktualnych skierowanych ku przyszłości, kiedy nastąpi przekroczenie granicy życia, o wyobrażeniach kresu, niepokojach i lękach związanych ze spotkaniem z tym, co tajemnicze, zakryte, niewyobrażalne. Poetka układa cykl "wierszy dośmiertnych", jak rozumiem ten neologizm, wychylonych ku granicznemu doświadczeniu, jasno rozumiejących byt dla- i ku śmierci, uwikłan...

Wielką zaletą książki jest interdyscyplinarność tych analiz. Autorka posługuje się bowiem nie tylko warsztatem krytyczno-literackim, kiedy np. tropi związki Wojtyły z twórczością Słowackiego czy Zegadłowicza, czy też eksponuje jego znaczenie w kontekście polskiej literatury XX wieku. Równie ważne i przydatne są jej kompetencje filozoficzne, a zwłaszcza teologiczne, by wydobyć rodzaje i funkcje wcale nie tak oczywistych sygnałów biblijnych w twórczości poetyckiej Papieża-pisarza, albo gdy osadza wątki mistyczne w całej tradycji chrześcijaństwa. Tylko takie – potrójne kompetencje – stanowiły klucz do pogłębionego odczytania Wojtyły, i w efekcie klucz do sukcesu, jakim jest omawiana książka (ks. prof. dr hab. Tadeusz Dzidek).

Z książki wyłania się kolejny, bardzo interesujący wizerunek Czesława Miłosza, któremu nieobce były religijne, metafizyczne i duchowe rozterki. To inne, nowe w jakimś sensie, spojrzenie na poetę przez pryzmat jego duchowości i struktury wyobraźni religijnej stanowi ciekawy portret na tle istniejącej literatury przedmiotu, w której zwracano uwagę na inne problemy badawcze. prof.dr hab. Stanisław Stabro Bliższe zapoznanie się z projektem Zofii Zarębianki pokazuje całkowitą oryginalność jej punktu widzenia. Nie interesują jej aspekty religijny i poetycki w oderwaniu od siebie – jak dotąd bywało. Ciekawi ją ich splot. Pisarstwo naukowe prof. Zarębianki koncentruje się na pograniczu tego, co poetyckie i tego, co metafizyczne. prof. dr hab. Krystyna Jakowska