Bóg wpisany w wiersze. Teologia poetów obcych

Studium Marleny Krupy poświęcone jest zagadnieniom języka poetyckiego jako narzędzia służącego do odzwierciedlania i przekazywania głębokich doświadczeń religijnych. Przedmiotem badań jest liryczna twórczość hiszpańskiego mistyka doby renesansu, św. Jana od Krzyża, a ściślej jego wielki poemat mistyczny – Pieśń duchowa (Cántico espiritual) oraz jego polskie przekłady. Autorka bada relacje łączące przeżycie religijne z ekspresją liryczną. Ukazuje, w jaki sposób poezja naśladuje doświadczenia religijne i na czym polega swoista energia poematów, których celem jest przekazanie odbiorcy chociażby śladów tych głębokich doświadczeń. Książka ta przybliża czytelnikowi również twórczość św. Jana od Krzyża, która w Polsce stanowi głównie przedm...

Umysł poza śmiercią opiera się na naukach przedstawionych w 2002 roku w San Antonio w Teksasie, gdzie Dzogczen Ponlop Rinpocze wystąpił z czternastoma wykładami na temat sześciu bardo, czyli przejściowych stanów egzystencji. Przedstawiony tutaj rozszerzony tekst zawiera oryginalne nauki wraz z dodatkowymi komentarzami Rinpoczego, przeznaczonymi specjalnie dla tej książki. „Opowieść, którą teraz zaczynamy, to opowieść o naszych ciałach i umysłach, narodzinach i śmierci oraz o niepodważalnej prawdzie egzystencji ludzkich istot. Chociaż wszyscy znamy fakt nieuchronności śmierci, to w rzeczywistości rzadko stajemy z nim twarzą w twarz. Chociaż nie mamy chęci konfrontować się ze śmiercią ani ze strachem, który wywołuje, uciekanie od tej niewygodnej prawdy ni...

Symbolizowanie i interpretowanie – dwa nierozłączne działania. Stwierdzamy dziwność jakiejś wypowiedzi – trzeba ją interpretować. Ale jak? Na podstawie struktury językowej i logicznej, uwzględniając ukierunkowanie przywołania oraz stopnie określoności sensu. Będąca drugą częścią dyptyku (pierwszą są Teorie symbolu), książka Symboliczność i interpretacja nie oddziela teorii od historii: ogólna „symboliczność języka” zostaje w niej zweryfikowana i dopełniona „strategiami interpretacji”, przy czym uprzywilejowanymi źródłami przykładów są egzegeza patrystyczna i filologia klasyczna. Symboliczność i interpretacja jest w zamierzeniu syntetycznym spojrzeniem na to, co stanowi jedno z najważniejszych ludzkich działań – na interpretowanie symb...

„Stworzyliśmy machinę do wywoływania oburzenia, zachęcającą do propagowania bulwersujących treści. [...] Zwyczajni ludzie zaczęli się czuć jak żołnierze cyfrowej armii walczący o wspólną sprawę” – zauważyła Renée DiResta, research manager w Stanford Internet Observatory. Przejście od słów do czynów było tylko kwestią czasu. Mjanma - wzrost ekstremistycznych nastrojów prowadzący do jednego z największych ludobójstw od czasów drugiej wojny światowej i rzezi ludności Rohingja. Sri Lanka – rozruchy na tle religijnym. USA – chaos informacyjny zakończony najbardziej kontrowersyjnymi wyborami prezydenckimi w historii Stanów Zjednoczonych. Genezy wszystkich tych wydarzeń możemy szukać w feedzie mediów społecznościowych. Max Fisher w ramach kilkule...

Jest to wędrówka wśród poetyckich znaczeń, skojarzeń w bogactwie literackiej tradycji, powiazań filozoficznych i teologicznych. Powolne rozgryzanie i smakowanie ziarnka kawy (jeśli ktoś ją lubi) ? tak można by określić analizę, jaką funduje nam Zarębianka ? wszechstronny i kompetentny przewodnik.Jaka teologia wyłania się z jej studium? Przeważa teologia nieśmiała, wydobywająca się ze zwątpienia, głęboko ukrytej tęsknoty, chwili przelotnego doświadczenia, a zatem taka, która jest głęboko zakotwiczona w ludzkiej egzystencji. Bywa ona także nawiązaniem do credo czy biblijnych tekstów, najrzadziej jednak jawi się jako owoc doświadczenia duchowego, dającego pewność. Niewątpliwie ta różnorodność duchowa i religijna analizowanych utworów sprawi, że cz...

W „Życiu instrukcji obsługi” Georges Perec zaprasza nas do paryskiej kamienicy, po której pomieszczeniach poruszamy się wraz z nim ruchem skoczka szachowego, śledząc przy okazji losy jej osobliwych mieszkańców. Wiele się w tym budynku wydarzyło, wiele dzieje się na naszych oczach. Mimo oszałamiającej różnorodności zdarzeń, mimo nagromadzenia komicznych i tragicznych perypetii, przy lekturze których po prostu nie sposób się nudzić, nad wszystkim unosi się niepokojące widmo pustki. Nie, nie, Perec nie jest naiwny. Nie chce nam powiedzieć tego, co już wiemy – że na dwóch krańcach naszego życia jest nieistnienie. Próbuje uchwycić subtelną istotę pewnego stanu, który wszyscy znamy z własnego doświadczenia, a którego natura nieustannie się nam wymyka....

Jest połowa listopada. W warszawskim metrze tłoczą się pasażerowie. Do jednego z nich, człowieka o wyraźnie azjatyckich rysach twarzy, podchodzi uśmiechnięty brunet i wita się z nim po japońsku. Azjata jest jednak nieco zmieszany, bo nic nie rozumie. Jego rozmówca próbuje zatem kilku słów w języku tajskim, by sprawdzić, czy uda się nawiązać rozmowę... Bez skutku... Czas więc spróbować mongolskiego, koreańskiego, a jeśli i one nie zadziałają - chińskiego. Niestety okazuje się, że pasażer pochodzi z Indonezji, więc żadnego z języków nie rozumie. Chłopak, który go zagadnął, tym się jednak nie przejmuje - znalazł właśnie doskonałą okazję do tego, by nauczyć się kilku słów w języku indonezyjskim. Poznajcie brazylijskiego poliglotę Marlona Cou...

„Konrad Swinarski – pół żartem, pół serio – zdefiniował przed laty dwa rodzaje teatru. Teatr od pasa w górę i od pasa w dół. Metafizyczny i naturalistyczny. Teatr sakralny i teatr sprofanowany. U Rolanda Topora sfery sacrum i profanum zostały podmienione. Raz jedna, raz druga jest na górze lub na dole. Przenikają się i przeglądają w sobie. Gęba jest odbiciem pupy. Pupa udaje gębę. Na samym początku sztuk Topora, nawet w drugim obrazie, dzieje się coś dziwnego, nieprzewidywalnego, bardzo, bardzo szybko bohater zostaje zaskoczony przez nieoczekiwane. To trochę tak, jakby idąc ciągle tą samą drogą do pracy, nagle skręcić (odruchowo, intuicyjnie) w boczną ulicę i stanąć jak wryty, zdumiony widokiem, jaki się nam ukazał. Bo z tego zakrętu wyszło na na...

„Lokator wraca do twórczości swego patrona w dwudziestolecie istnienia. Czy jest lepszy sposób na uczczenie okrągłej rocznicy? Powołany do życia na krakowskim Kazimierzu – rezydujący wpierw na Meiselsa, potem na Krakowskiej, ostatnio na Mostowej – konsekwentnie przyciąga miłośników literatury spod znaku Topora, Georges’a Pereca czy Fernanda Pessoi. Literatury niejednoznacznej, bardziej skupionej na tym, co dzieje się w głowie pisarza niż na realistycznym opisaniu świata, by posłużyć się słowami Rolanda wypowiedzianymi kiedyś w rozmowie ze mną. Wyrobione ucho słyszy w Lokatorze jego diaboliczny śmiech, rozbrzmiewający zza każdej półki. Spotykaliśmy się tam z okazji polskich wydań Księżniczki Anginy, Alicji w Krainie Liter, Balu na ugorze. Obchodzili...

W trzecim, Panicznym tomie Dzieł wybranych Topora nie ma ani grama waty. Każde zdanie uczestniczy w twórczej grze wyobraźni i jest przesiąknięte piekielną inteligencją. Jest tu przenikliwość obnażająca konwencję literacką czy społeczną, ośmieszająca jakieś motywacje czy ambicje, jest komizm, niesprowadzający się do śmiesznych dialogów i obrazków, ale będący metodycznym sposobem przetwarzania rzeczywistości. Obejmuje on cały świat przedstawiony tych tekstów: to pan-komizm, wszech-komizm. W kontekście Topora (i podobnych mu twórców i twórczyń) nadużywa się sformułowania „literatura absurdu”. Jest raczej na odwrót: nie mamy tutaj do czynienia z czymś pozbawionym sensu, tylko z sensem pogłębionym. Absurdalność to pozór, bo opisywane zdarzenia rz...

Co łączy współczesny ruch Wicca ze starożytną tantrą, jaka była rola kobiety w społeczeństwie na przestrzeni wieków, czym były i są czarownice? Na te i pytania odpowiada w swej pasjonującej książce znany buddolog John Myrdhin Reynolds. John Myrdhin Reynolds (Vajranatha) odbył studia z historii religii, antropologii, arabistyki, sanskrytu, języka tybetańskiego oraz buddologii na Uniwersytetach Columbia, Berkeley oraz na Uniwersytecie Waszyngtona w Seattle. Doktoryzował się z filozofii buddyjskiej u profesora Edwarda Conze, znanego na całym świecie uczonego specjalizującego się w buddyjskiej literaturze pradżniaparamity. Reynolds jest autorem kilku wysoce cenionych książek z zakresu buddyzmu. Czarownice i dakinie. Tantra na Wschodzie i Zachodzie to wyjątkowa ksi�...

Książka zawiera kilkanaście mistrzowskich esejów, w których prof. Zofia Zarębianka niezmordowana poszukiwaczka tropów sacrum w twórczości polskiej i obcej osadza twórczość Karola Wojtyły w różnorodnych kontekstach: literackich, filozoficznych, teologicznych i szerzej kulturowych. W efekcie otrzymujemy studium monografię artystycznego dorobku wielkiego Polaka, dorobku oryginalnego, ale jednocześnie powiązanego z różnorodnymi i na pierwszy rzut oka wcale nieoczywistymi płaszczyznami tradycji. Lektura esejów może stać się dla czytelnika intelektualną przygodą, a także okazją do smakowania artystycznych znaczeń Wojtyłowej twórczości (ks. prof. dr hab. Tadeusz Dzidek, Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie). Książka Zofii Zarębianki pt. Gdzie jes...

Wielką zaletą książki jest interdyscyplinarność tych analiz. Autorka posługuje się bowiem nie tylko warsztatem krytyczno-literackim, kiedy np. tropi związki Wojtyły z twórczością Słowackiego czy Zegadłowicza czy też eksponuje jego znaczenie w kontekście polskiej literatury XX wieku. Równie ważne i przydatne są jej kompetencje filozoficzne, a zwłaszcza teologiczne, by wydobyć rodzaje i funkcje wcale nie tak oczywistych sygnałów biblijnych w twórczości poetyckiej Papieża-pisarza, albo gdy osadza wątki mistyczne w całej tradycji chrześcijaństwa. Tylko takie – potrójne kompetencje – stanowiły klucz do pogłębionego odczytania Wojtyły, i w efekcie klucz do sukcesu, jakim jest omawiana książka. ks. prof. dr hab. Tadeusz Dzidek

W tym zbiorze wierszy Zofii Zarębianki, siódmym z kolei, poprzedzonym przez tomik "Tylko na chwilę" (2012), od razu zauważamy przedłużenie linii tematycznych, a także konsekwencję w zakresie wyborów i realizacji artystycznych. Na plan pierwszy wybijają się rozważania eschatologiczne - o finalnych przeznaczeniach, śmierci przeżytej świadomie, obdarzonej religijnymi oraz egzystencjalnymi sensami, o rzeczach aktualnych skierowanych ku przyszłości, kiedy nastąpi przekroczenie granicy życia, o wyobrażeniach kresu, niepokojach i lękach związanych ze spotkaniem z tym, co tajemnicze, zakryte, niewyobrażalne. Poetka układa cykl "wierszy dośmiertnych", jak rozumiem ten neologizm, wychylonych ku granicznemu doświadczeniu, jasno rozumiejących byt dla- i ku śmierci, uwikłan...

Jest to wędrówka wśród poetyckich znaczeń, skojarzeń w bogactwie literackiej tradycji, powiazań filozoficznych i teologicznych. Powolne rozgryzanie i smakowanie ziarnka kawy (jeśli ktoś ją lubi) ? tak można by określić analizę, jaką funduje nam Zarębianka ? wszechstronny i kompetentny przewodnik.Jaka teologia wyłania się z jej studium? Przeważa teologia nieśmiała, wydobywająca się ze zwątpienia, głęboko ukrytej tęsknoty, chwili przelotnego doświadczenia, a zatem taka, która jest głęboko zakotwiczona w ludzkiej egzystencji. Bywa ona także nawiązaniem do credo czy biblijnych tekstów, najrzadziej jednak jawi się jako owoc doświadczenia duchowego, dającego pewność. Niewątpliwie ta różnorodność duchowa i religijna analizowanych utworów sprawi, że cz...

Wielką zaletą książki jest interdyscyplinarność tych analiz. Autorka posługuje się bowiem nie tylko warsztatem krytyczno-literackim, kiedy np. tropi związki Wojtyły z twórczością Słowackiego czy Zegadłowicza, czy też eksponuje jego znaczenie w kontekście polskiej literatury XX wieku. Równie ważne i przydatne są jej kompetencje filozoficzne, a zwłaszcza teologiczne, by wydobyć rodzaje i funkcje wcale nie tak oczywistych sygnałów biblijnych w twórczości poetyckiej Papieża-pisarza, albo gdy osadza wątki mistyczne w całej tradycji chrześcijaństwa. Tylko takie – potrójne kompetencje – stanowiły klucz do pogłębionego odczytania Wojtyły, i w efekcie klucz do sukcesu, jakim jest omawiana książka (ks. prof. dr hab. Tadeusz Dzidek).

Z książki wyłania się kolejny, bardzo interesujący wizerunek Czesława Miłosza, któremu nieobce były religijne, metafizyczne i duchowe rozterki. To inne, nowe w jakimś sensie, spojrzenie na poetę przez pryzmat jego duchowości i struktury wyobraźni religijnej stanowi ciekawy portret na tle istniejącej literatury przedmiotu, w której zwracano uwagę na inne problemy badawcze. prof.dr hab. Stanisław Stabro Bliższe zapoznanie się z projektem Zofii Zarębianki pokazuje całkowitą oryginalność jej punktu widzenia. Nie interesują jej aspekty religijny i poetycki w oderwaniu od siebie – jak dotąd bywało. Ciekawi ją ich splot. Pisarstwo naukowe prof. Zarębianki koncentruje się na pograniczu tego, co poetyckie i tego, co metafizyczne. prof. dr hab. Krystyna Jakowska