Krótka wycieczka

Niepodległa Chorwacja urodziła się niewiele ponad trzydzieści lat temu. To młode państwo o ponadtysiącletniej historii, pełne sprzeczności i niedopowiedzeń. Powstało na gruzach Jugosławii, która rozpadła się z hukiem, zostawiając po sobie ruiny, traumy, niezałatwione sprawy i niewyrównane rachunki. Jest jednym z najpiękniejszych miejsc na świecie, pełnym muzyki i śmiechu, pachnącym olejkiem do opalania i przysmakami z grilla, ale słońce nie świeci tu tak samo dla wszystkich. Aleksandra Wojtaszek, rówieśnica Chorwacji, spędziła większość dorosłego życia, próbując ją poznać i zrozumieć. W swojej książce opowiada o drużynie piłkarskiej Hajduk Split, weteranach wojennych, byłych szwaczkach, więźniach obozów koncentracyjnych, mieszkańcach adriaty...

Powieść Feriego Lainščka, współczesnego słoweńskiego pisarza, nieobecnego dotąd w Polsce, przedstawia legendę tłumaczącą powody, dla których losem Cyganów jest stałe wędrowanie. Ten pretekst pozwala autorowi, z perspektywy losów czterech pokoleń jednej rodziny, pokazać jednostkowe doświadczenia w społecznych i historycznych procesach „kotła bałkańskiego” od czasów II wojny światowej po rozpad Jugosławii. Życie społeczności cygańskiej, ciężko doświadczonej przez historię, zostało przedstawione z szacunkiem, ale i bez złudzeń, każdy z bohaterów jest na swój sposób tragiczny, ma problemy z przystosowaniem się do współczesnych stale zmieniających się warunków otaczającego świata. Powieść została przeniesiona na ekran filmowy pod tytuł...

Powieść słoweńskiego pisarza Gorana Vojnovicia to książka intrygująca fabularnie i wielowątkowa. Autor stworzył barwną opowieść o losach kilkupokoleniowej rodziny – dziadka Aleksandra i babci Jany, mamy Vesny i ojca Safeta, narratora Jadrana i jego żony Anji – wzajemnych relacjach, sprawach codziennych i przełomowych chwilach w ich życiu. Akcja powieści rozgrywa się w wielkokulturowej przestrzeni dawnej Jugosławii, która kiedyś była całością, a obecnie stanowi świat podzielony (Serbia, Czarnogóra, Słowenia, Chorwacja, Bośnia i Hercegowina) w sensie politycznym, kulturowym i językowym. Książka jest głębokim studium pamięci, wydobywania z zapomnienia scen z życia najbliższych. Na jej kartach odbijają się echem ważne w historii tego regionu wydarzeni...

Przedstawiamy błyskotliwą opowieść o losach domów, cmentarzy i rzeczy, od szaf po oleodruki. Karolina Kuszyk – sama „wychowana na poniemieckim” – tropi ślady, wczytuje się we wspomnienia osadników i przesiedleńców, a przede wszystkim rozmawia – z przedstawicielami trzech pokoleń ludzi mieszkających w poniemieckich domach i korzystających z poniemieckich przedmiotów, ze zbieraczami i kolekcjonerami, z poszukiwaczami niemieckich skarbów, z regionalistami z ziem zachodnich i północnych odkrywającymi przedwojenną historię swoich małych ojczyzn. I zadaje pytania. Czym są dla nas poniemieckie rzeczy? Wdzięcznymi, lecz niewiele mówiącymi gadżetami w rodzaju obrazka z Aniołem Stróżem przeprowadzającym dzieci przez kładkę nad przepaścią? Obcymi śmieciam...

Miastem Dragana Velikicia jest Pula. Dzięki niemu znalazła się na literackiej mapie naszych języków, a potem też na książkowej mapie Europy. Joyce zbudował Dublin, by potem, jak Odyseusz, wędrować po południowej Europie na próżno szukając ratunku. Andrić zbudował Trawnik, Wyszechrad i Sarajewo, w końcu zbudował też Belgrad, bo brakowało mu własnego miasta. Velikić już od trzydziestu lat, od książki do książki, wznosi dla siebie Pulę, miasto, które w rzeczywistości, z przyczyn politycznych, historycznych i rodzinnych, utracił na zawsze. Powieść jest próbą odzyskania tego, co zostało w życiu stracone. Gdyby było inaczej, gdyby nadal żył w tym mieście i gdyby dzisiaj pracował, powiedzmy, w miejskich wodociągach albo w policji, nie przyszłoby mu do...

W bogatej twórczości Claudio Magrisa istnieje nurt prozy pozornie tylko pomniejszej, krótkich opowiadań-monologów (Głosy) lub niewielkich, jednowątkowych powieści (Inne morze), w których, w mistrzowskim skrócie, pojawiają się wszystkie motywy jego książek: morze, Triest, kontynentalna ucieczka przed spontanicznością w świat sztywnych reguł, pokusa nihilizmu i wielkie tak mówione życiu. Po latach powraca on do tego nurtu w pięciu opowiadaniach zebranych w tomie Zakrzywiony czas w Krems. Ich przewodnimi tematami są Triest, czas i starość. Spieszę od razu uspokoić czytelników, że nie otrzymają przygnębiającego obrazu słabnącego ciała ani depresyjno-melancholijnej refleksji nad przemijaniem. Przeciwnie, w bohaterach-narratorach kryje się jakaś zadziwiając...

Lufcik otwiera perspektywę na niewidzialną sieć międzyludzkich połączeń, po których osoby poruszają się jak wagony, odczepiane i doczepiane do różnych pociągów, oraz na świat doznań i refleksji rodzących się w chwilach tych spotkań. W centrum swojej powieści Dragan Velikić stawia wagon z imieniem Rudi Stupar, którego trasa życia-podróży wiedzie od małego miasteczka w Wojwodinie do Hanoweru, przez Belgrad, Budapeszt, Monachium. Niepewność, niemożność znalezienia swojego miejsca w życiu, paradoksalnie sprawiają, że los stawia przed nim interesujących ludzi i najdziwniejsze zajęcia, zaś jego życie, praca, miłości i przyjaźnie przynajmniej chwilowo wypełniają nieustannie towarzyszące mu poczucie pustki. Rudi wyjeżdża z Serbii na początku lat dziew...

Czy można nie mieć pracy przez rok, chociaż życie jest nieprzyjemnie drogie? To jest książka o tym, jak się mieszka w domu z widokiem na kulę ziemską, czym można się pożywić w mieszkaniach zmarłych sąsiadów, jak się czuje pani w kiosku Ruchu i kto kradnie spod domów azalie. Jedna z bohaterek postanawia zamieszkać w wannie, bo jest jej smutno w Warszawie. Ale wbrew pozorom to bardzo wesoła i pouczająca książka. Można się z niej dowiedzieć, jak powstaje człowiek albo z czego ugotować w Polsce smaczną zupę. Poza tym moc wskazówek dla roślin, jak opiekować się ludźmi i dzieje z życia bazaru. Można kupić i czytać zamiast żyć – świetny pomysł na każdą porę roku.

?Rozstanie z tożsamością? jest trzecią książką Ivana Čolovicia z cyklu esejów antropologicznych o tożsamości. Pierwsza to ?Polityka symboli. Eseje o antropologii politycznej? (1997, wyd. pol. 2001), druga ?Bałkany - terror kultury. Wybór esejów? (2008, wyd. pol. 2007). Tożsamością w rozumieniu narodowej Čolović zainteresował się jednak wcześniej, badając związki między folklorem, polityką i jugosłowiańskimi wojnami końca XX wieku. Temu poświęcona jest jego książka ?Bordelj ratnika? (1993, ?Burdel wojownika?), przede wszystkim zamieszczony w niej tekst ?Tożsamość tożsamości? mówiący o różnych znaczeniach i interpretacjach tego terminu. Dopiero w wydawanym obecnie, zamykającym cykl tomie, którego głównym tematem jest polityka tożsamości, tożsa...

Bohaterami powieści Miljenka Jergovicia są zamachowcy z Sarajewa ? sprawcy czynu, który był bezpośrednią przyczyną wybuchu pierwszej wojny światowej. Druga połowa dziewiętnastego wieku i początek wieku dwudziestego były na Bałkanach czasem zabójstw politycznych. Na potęgę sztyletowano. Granatami, bombami, strzałami z pistoletu, a nawet z procy zabijano posłów, ministrów, następców tronu i królów. Ktoś taką formę walki politycznej uzna za niedopuszczalną, ktoś inny stwierdzi, że tyranobójstwo bywa cnotą, a bez mordów politycznych nie ma wolnych państw. Zanim jeden pistolet (w Sarajewie) spowodował wybuch na niewyobrażalną skalę, kręciło się wokół tego pistoletu (synonim słabego uzbrojenia zamachowców) raptem kilku chłopców. Jergović nie wpi...

Jest rok dwa tysiące któryś, Serbia i Chorwacja rozgrywają w Belgradzie mecz kwalifikacyjny do mistrzostw świata, bez udziału kibiców gości. Chorwacja organizuje więc publiczne transmisje. Jej reprezentacja wygrywa, a wspólne oglądanie spotkania eliminacyjnego kończy się rozruchami, które rozpoczęły się w nadmorskiej miejscowości Brižnik ? znanej z epidemii tyfusu, o której spowodowanie oskarżano nawet terrorystów. Mówiono, że przyczyną zamieszek była śmierć syna generała, Herkulesa, który rzekomo zginął pod kołami auta z austriacką rejestracją. Jadąca nim para turystów zaginęła bezpowrotnie, na nic zdała się interwencja austriackiej ambasady... Z tych oraz innych faktów i losów bohaterów Jergović konstruuje powieść niemal kryminalną, gęst...