Propaganda bezprawia

System komunistyczny nie musiał upaść. Czy pojawienie się kryzysu po okresie długotrwałej poprawy warunków życia mogło doprowadzić do rewolucji roku 1980? Marcin Zaremba uzupełnia i dokonuje rewizji stanu wiedzy na temat genezy rewolucji Solidarności. Jego książka objaśnia przełomowe wydarzenia w najnowszej historii Polski. Jest także fascynującą podróżą odkrywającą mechanizmy funkcjonowania PRL-owskiego społeczeństwa. Jak na nastroje społeczne wpływała zachodnia muzyka czy prasa dostępna w czasach gierkowskiego otwarcia na świat? W jaki sposób wcześniejsze bunty i zrywy kształtowały pamięć zbiorową Polaków? W rozważaniach Marcina Zaremby mitologizowane czasy gierkowskie stają się tytułowym „wielkim rozczarowaniem”, kiedy „okazało się, że...

Postać Edwarda Gierka i dekada jego rządów wzbudzają wciąż żywe zainteresowanie wśród Polaków. W wielu popularnych publikacjach powielane są jednak liczne mity i stereotypy na ten temat. Chociaż o latach 70. napisano już wiele, to cała kariera Gierka nie doczekała się nadal naukowego opracowania. Szczególnie niewiele wiemy o pierwszych 57 latach jego życia i o długiej drodze do objęcia stanowiska I sekretarza KC PZPR w grudniu 1970 r. Książka Mirosława Szumiły przybliża młodzieńcze lata Gierka spędzone na emigracji we Francji i Belgii oraz kolejne etapy kariery politycznej w kraju. Ukazuje jego ukrywane związki z Moskwą, intrygi w elicie władzy i kulisy spisku mającego na celu obalenie Gomułki. Autor sięga po nieznane dotąd dokumenty, zwłaszcza z archiw�...

Rafał Lemkin, polski prawnik żydowskiego pochodzenia, urodził się w 1900 roku w niewielkiej wsi Bezwodne koło Wołkowyska na terenie dzisiejszej Białorusi. Niespełna 50 lat później na Zgromadzeniu Ogólnym ONZ została uchwalona Konwencja w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa, do której powstania Lemkin ogromnie się przyczynił. To on sformułował termin „genocyd”, który wszedł potem do prawa międzynarodowego, przez co możliwe stało się karanie zbrodni dotychczas na taką skalę niewyobrażalnej i nienazwanej. Jak doszło do tego, że Lemkin całe swoje dojrzałe życie poświęcił walce o Konwencję, dążąc z taką determinacją do jej spisania, następnie uchwalenia i ratyfikacji? Skąd u niego zainteresowanie tematyką zbrodni ludobójstwa? Co go...

Dom pod wiecznym piórem Jana Polewki to prawdziwa skarbnica wiedzy: opowiada o mieszkańcach budynku przy ulicy Krupniczej, który w 1945 roku stał się azylem dla pisarzy, poetów i dramaturgów, a później przez ponad 50 lat jako Dom Literatów gromadził pod swoim dachem niezwykłe literackie środowisko. Dużą część książki stanowi alfabet-leksykon, w którym autor skrupulatnie zestawia najważniejsze informacje o lokatorach mieszkań i pokoi: dane biograficzne, tytuły publikowanych książek oraz miejsca ich wydania. Barwne uzupełnienie stanowią fragmenty wspomnień czy artykułów o opisywanych postaciach, świetnie dobrane, zawsze ciekawe, nieraz pełne humoru i emocji. Kolejne rozdziały, tytułowane na kolejne litery alfabetu, przedstawiają różne aspekty życia, ja...

Zapalczywy, ugnieciony jakby z siarki i saletry, duch wiecznej Negacji w ciele satyra (był ogromnie brzydki, ale tą typową brzydotą, o której się mówi, że jest ?fascynująca?). Wolność była dla niego bogiem. Najulubieńszym fragmentem Żeromskiego był dla niego monolog Czarowica ?Puśćcie mnie kraty?? [?]. Bieńkowskiego mi szczerze żal, bo wiem, jaki jest zdolny, wiem, jaki żywy, godny Odrodzenia, umysł się zmarnował. J. Kowalewski, Gdy ministrowie byli wywrotowcami [cz. II], ?Kultura? 1949, nr 9/26, s. 132 Obecnie Władysława Bieńkowskiego, poza historykami zajmującymi się PRL, nikt nie kojarzy. Najczęściej w opisie jego działalności podaje się, że był ministrem oświaty oraz współpracownikiem Władysława Gomułki. W pełnym paradoksów życiu Bieńkowskie...

Historyczny esej, w którym autor polemizuje z cierpiętniczo-bohaterską interpretacją polskich dziejów, tak powszechną w publicznym dyskursie, i oferuje świeże spojrzenie na kształtowanie się idei polskiej państwowości, a także formowanie się świadomości narodowej i społecznej po 1795 roku. Porter-Szűcs jako ?zewnętrzny? badacz nie ma problemu z kwestionowaniem mitów dotyczących naszej historii, co dla ich wyznawców może okazać się zaskakujące lub trudne do przyjęcia. Czy faktycznie chłopi identyfikowali się z polskością? Czy na pewno II RP szanowała swoich niepolskich obywateli i przestrzegała ich praw? Czy życie w PRL było jedną wielką udręką? Czy Polacy mieli (i mają) jasną wizję państwa, czy kształtowało się ono niejako przez przypadek? Sił...

Druga Rzeczpospolita bez makijażu Pasjonująca opowieść o cudach i ułomnościach wyśnionej przez pokolenia Niepodległej — Zresztą wszędzie to samo. Radość, szalona radość z odzyskanego śmietnika. — Który my w salon przemienimy — uśmiechnął się Barcz, podając rękę”. (Z powieści Juliusza Kaden-Bandrowskiego pt. Generał Barcz) Wymarzony moment odzyskania niepodległości był czasem dumy i patriotycznego zapału, ale nie tylko. Nasi rodacy bywali, podobnie jak my dzisiaj, zdezorientowani, pełni obaw o przyszłość i zażenowani panującym bałaganem oraz miałkością politycznych sporów. 11 listopada 1918 roku skończył się czas niewinności, „snów o bezgrzesznej” Rzeczpospolitej. Danina krwi została złożona, przyszedł czas na pot i łzy. Ale rów...

Na tom składają się teksty dotychczas rozproszone w różnych wydawnictwach i periodykach, a także do tej pory niepublikowane. Artykuły dotyczą działalności polskiego wywiadu w latach 1939-1945. Publikacje zawarte w tomie ułożone zostały tematycznie. Blok pierwszy otwierają teksty dotyczące przeglądu kadr, którymi dysponowano na wychodźstwie wojennym i organizowania struktur polskiego wywiadu działającego na obczyźnie; kolejny zawiera artykuły omawiające wybrane afery, a całość zwieńcza materiał prezentujący osiągnięcia polskiego wywiadu w czasie II wojny światowej.

Rok 1918 to jedna z najważniejszych dat w naszej historii. Niepodległość – największy, wyczekiwany dar – wyłaniała się z chaosu. Rewaloryzowała wszystkie dotychczasowe nurty myślenia o Polsce i wszystkie polityczne programy. Powracało pytanie: czy borykającą się z kłopotami Polską powinni rządzić „fachowcy” związani z zaborczym aparatem władzy, czy też ci właśnie – z tego samego powodu – od rządów powinni być odsunięci? Kto był, a kto nie był w niewoli patriotą? Przeszłość przeszłości nierówna. W Galicji przez trzy ostatnie dekady XIX wieku z trudem wyobrażano sobie Polskę bez Austrii. Rosja i Prusy nie pozostawiały Polakom złudzeń i nie zmieniały tego dłuższe czy krótsze okresy „ociepleń”. W Austrii droga prowadziła od alienac...

Starostowie w Drugiej Rzeczypospolitej byli urzędnikami państwowymi, z czego wynikało, że o miejscu ich służby formalnie decydowały władze centralne, a dokładniej minister spraw wewnętrznych. Jednocześnie kompetencje starostów powiatowych jako stojących na czele administracji samorządowej szczebla powiatowego były ściśle związane ze środowiskami lokalnymi mieli oni w swym ręku podstawowe instrumenty wpływu na życie społeczno-ekonomiczno-polityczne podległego powiatu, rozwój jego infrastruktury czy działalność organizacji społecznych na jego terenie. Ze zbiegu tych dwóch okoliczności wynika jasna konkluzja z jednej strony mamy do czynienia z osobami, które często zostawiły po okresie swojego urzędowania bardzo wymierne efekty, ważne dla społeczności lok...

Czy Polska radzi sobie ze swoją przeszłością? Na tle innych państw jej przypadek jest jednym z najbardziej skomplikowanych. Geopolityczne położenie spowodowało, że nasz kraj stał się w dwudziestym wieku miejscem dramatycznych wydarzeń historycznych. Wystarczy wymienić dwa reżimy totalitarne, dwie wojny, masowe morderstwa, trwanie i rozpad autorytarnego reżimu komunistycznego. Polakom, których kraj znalazł się w sercu tych wydarzeń, przypadło wiele różnych ról: bohaterów, ofiar, ale i krzywdzicieli oraz biernych obserwatorów. Zdarzało się, że wszystkie te role przeplatały się w jednej biografii. Niniejsza książka jest drugą częścią dwutomowego opracowania, zawierającego najważniejsze teksty na temat rozliczenia trudnej przeszłości w perspektywie pols...

Na polskiej scenie publicznej nadchodzi przełom. Miejsce ogłaszanych niegdyś podziałów postkomunistycznego i postsolidarnościowego zajmuje dziś podział międzypokoleniowy. Pokolenie Okrągłego Stołu wypaliło się. Jednocześnie po raz pierwszy od XVIII wieku dorosło pokolenie, które urodziło się i ukształtowało we własnym, suwerennym państwie. Ta książka jest dla wszystkich, którzy chcieliby zrozumieć: • Dlaczego upadek polskiego państwa jest zmorą współczesnej polityki? • Dlaczego spór międzypokoleniowy jest głębszy niż podziały partyjne? • Co czeka nas po wypaleniu się postkomunistycznego mitu Zachodu? • Jakie znaczenie ma degeneracja etosu opozycji antykomunistycznej? • Dlaczego ani Powstanie Warszawskie, ani Solidarność nie są adekwatnymi...

Lustracja, teczki, rekompensata za doznane krzywdy, zbrodnie komunistyczne i nazistowskie, stosunki polsko-żydowskie, rozliczenie, przebaczenie, pojednanie, sprawiedliwość. Od kiedy Polska wkroczyła w 1989 r. na drogę demokratycznej transformacji, te związane z rozliczeniem trudnej przeszłości pojęcia były powtarzane dziesiątki razy. Co jednak znaczy rozliczenie z przeszłością? W jaki sposób radziły sobie z nim inne kraje i jak Polska prezentuje się na tym tle? Niniejszy tom jest pierwszą częścią dwutomowego opracowania, zawierającego najważniejsze teksty na temat rozliczenia trudnej przeszłości w perspektywie polskiej i międzynarodowej. Zawarty w nim zbiór artykułów, w znakomitej części dotąd niepublikowanych po polsku, dostarcza wartościowego źródła do...

„Niniejszy tom esejów stanowi kontynuację opublikowanego w 2015 r. zbioru Prawo i literatura. Szkice, poświęconego tematyce prawnej w literaturze polskiej XIX w. Tym razem przedmiotem analizy (…) stały się wybrane utwory literackie okresu międzywojennego. Podobnie jak w przypadku poprzedniego tomu staraliśmy się sięgać po różne gatunki (…) i tematykę w różny sposób odnoszącą się do rzeczywistości ówczesnej Polski. Mamy świadomość tego, że ta panorama nie jest kompletna, że brakuje w niej wielu ważnych autorów i ważnych utworów, ale wydaje się, że omówione przykłady dają dostatecznie dużo materiału do ogólniejszych spostrzeżeń dotyczących zarówno oceny prawa i jego roli w świadomości społecznej II Rzeczypospolitej, jak i sposobu traktowani...

Badania nad związkami prawa z literaturą prowadzone są od kilkudziesięciu lat w wielu krajach. W niektórych z nich, jak np. w Stanach Zjednoczonych czy w państwach skandynawskich, powstały poważne ośrodki naukowe zajmujące się tą tematyką oraz bogata literatura przedmiotu. Rezultaty tych prac stały się elementem edukacji prawniczej, a niekiedy nawet orzecznictwa sądów. W niniejszym zbiorze pisze o tym Jarosław Kuisz. Nie prowadzono natomiast dotychczas zakrojonych na większą skalę systematycznych badań nad tematyką prawną pojawiającą się w polskiej literaturze w wymiarze historycznym. Prezentowany tutaj zbiór esejów, poświęcony literaturze dziewiętnastowiecznej, jest okazją do zasygnalizowania, że prace takie zostały zapoczątkowane. Ze wstępu Marka Wąs...

The election of populist far-right party Law and Justice in 2015 marked a shocking break in Polish politics. A period of stability was brutally interrupted as Jaroslaw Kaczynski and his allies took over public media and launched a controversial 'reform' of the judiciary. How was this illiberal turn possible after years of democratic development? Jaroslaw Kuisz, one of Poland's leading liberal thinkers, digs deep into Polish history to propose an original analysis of the crisis. He reveals how centuries of statelessness have left Poles with a 'post-traumatic' attitude to sovereignty, making them wary of powerful foreign blocks, be it the EU, the Soviet Union or present-day Russia. This is a phenomenon populists have proved adept at exploiting. Providing a brilliant account of Europe's large...