Karl Jaspers. Logos i alogon

Hölderlin w świetle swoich – w sumie niewielu i też niezbyt długich – tekstów teoretycznych jawi się jako jeden z prekursorów niemieckiego idealizmu, wytrawny teoretyk poezji, ale nade wszystko twórca starający się wykroczyć poza jedynie systemotwórczy charakter myślenia, i to dzięki namysłowi nad naturą i rolą liryki, dramatu i eposu. Hölderlin swobodnie porusza się pomiędzy filozofią a poezją, zwłaszcza w tej drugiej – specyficznie przy tym rozumianej – widząc istotny czynnik kształtowania człowieka. Jakkolwiek gest to do pewnego stopnia typowy dla wczesnej fazy rozwoju idealizmu niemieckiego, to jednak Hölderlinowska wersja pozostaje osobna, także ze względu na niepowtarzalny język, nierzadko trudny do zrozumienia, bo na bieżąco kształtowany jako...

Książka ta jest próbą zdefiniowania i ukazania charakterystycznego dla współczesności ponownego, multimedialnego oswajania śmierci. Nie jest to już jednak oswajanie śmierci samej (jako faktu biologicznego), ale raczej jej figury występującej w kulturze Zachodu. Podejmowane tu analizy dotyczą więc mechanizmów definiujących nacechowane tanatycznie teksty kultury, które rozumiane są jako zmieniające się wraz z rozwojem technologii medialne zapośredniczenia ludzkich myśli, emocji i postaw związanych ze śmiercią. Mają one charakter przede wszystkim teoretyczny – praca ta jest dedukcyjną próbą wskazania prawa ogólnego, które nazywamy „wtórnym oswojeniem” śmierci, wnioskowanego z wielu znanych koncepcji humanistycznych. Rozważania podejmowane w pracy nie sk...

Życie i dzieło Boecjusza zaciekawiało i intrygowało późniejsze pokolenia. Późnośredniowieczny kalendarz z Pawii 23 października wspomina Boecjusza pod imieniem świętego Seweryna jako męczennika. Już w wieku IX Ado z Wenecji pisze w swojej kronice o Boecjuszu i Symmachu jako o tych, którzy oddali życie „za katolicką wiarę”. Dopiero w czasach późniejszych uczonych zaczął intrygować fakt, dlaczego Boecjusz, filozof i teolog, chrześcijanin, w ostatnim swoim dziele, stojąc w obliczu śmierci, szuka pocieszenia w filozofii. Usiłowano doszukać się w O pocieszeniu mniej lub bardziej wyraźnych aluzji do chrześcijaństwa. Wydaje się jednak, że dużo racji ma wybitny znawca Boecjusza, Henry Chadwick, gdy pisze, że O pocieszeniu, jakie daje filozofia to wyznanie wi...

W pracy stawiamy tezę, iż myśl Karla Löwitha umożliwia zrekonstruowanie związku łączącego nowoczesność, nihilizm oraz politykę. Nowoczesność przedstawiona jest jako epoka, którą charakteryzują narodziny świadomości historycznej rozstrzygającej o jej odmienności względem starożytności i średniowiecza. Analiza korzeni nowoczesnej świadomości historycznej i wiążącej się z nią historycznej dynamiki stanowi warunek wstępny uchwycenia kierunku rozwoju dziejów Europy. W tym celu Löwith wprowadza tezę o sekularyzacji, która umożliwia zrozumienie zarówno chrześcijańskich korzeni nowoczesności i nie­chrześci­jań­skich rezultatów jej rozwoju historycznego. Ambiwalencja chrześcijańskiego dziedzictwa Europy stanowi zatem klucz do zrozumienia związku no...

Karl Jaspers (1883-1969) to niemiecki filozof i psycholog, jeden z głównych przedstawicieli filozofii egzystencjalnej. W serii „Myśl o Kulturze” ukazała się jego książka Idea uniwersytetu. Kolejny w serii tom tego autora to napisany wkrótce po ujawnieniu nazistowskich zbrodni esej „Problem winy” (1946). Jaspers pierwszy rozważa w nim kwestie odpowiedzialności zbiorowej, winy, przebaczenia i oczyszczenia. „Problem winy jest więc tekstem programowym, który wychodzi od diagnozy niemieckiej winy, by uczynić ją dostępną rozumowaniu i w ten sposób przygotować czytelników do wykonania zadania metamorfozy indywidualnie, lecz na podstawie zasobu, jaki stanowi tożsamość zbiorowa. Rozum nakazuje przyjąć to zadanie, jakkolwiek byłoby trudne i bolesne, inaczej bowiem...

Jednostka i nieskończoność to opowieść o Baruchu Spinozie, pierwszy wyraz fascynacji Leszka Kołakowskiego wiekiem XVII. Pasji tej Profesor pozostał wierny do końca życia, a do książki o Spinozie wrócił niedługo przed śmiercią, dyktując poprawki i uzupełnienia. Spinoza był dla niego od początku najważniejszym filozofem i główną inspiracją. Niewznawiana przez pół wieku pierwsza – i zarazem ostatnia, nad którą pracował – książka to nie tylko pamiątka po „wczesnym Kołakowskim”, ale dojrzała interpretacja, napisana z wnikliwością i charakterystyczną dla autora klarownością. Kołakowski dostrzega w metafizycznych wywodach Spinozy realne ludzkie problemy, odnosi to, co pozornie abstrakcyjne, do konkretu życia. Dzięki temu wykład o jednym z najtru...

Wyjątkowe zaproszenie za kulisy własnej twórczości i opowieść o współczesnym świecie – pierwsza książka Olgi Tokarczuk po otrzymaniu Literackiej Nagrody Nobla. Laboratorium powstających tekstów, książek, bohaterów. Proces żmudnych, ale i fascynujących poszukiwań. Eksplozje wyobraźni. Podążanie za logiką rodzącej się fabuły i za wewnętrznym światem bohaterów, odkrywanie ich motywacji, światopoglądów. Odsłanianie pasjonujących historii, ale też opowieść o lekturach i osobistych doświadczeniach. Wytrwałe dążenie do tego, by rozumieć nieskończone zróżnicowanie i skomplikowanie świata. Dwanaście wyselekcjonowanych, najważniejszych esejów i wykładów, dzięki którym możemy zajrzeć za kulisy twórczości Olgi Tokarczuk. Teksty kluczowe i pre...

Czytelnik tej książki dowie się, od kiedy starożytni Grecy zaczęli nazywać nową, intrygującą dziedzinę ludzkiej aktywności intelektualnej - filozofią, a tych, którzy poświęcali się jej z coraz większym zaangażowaniem - filozofami. Będzie mógł prześledzić trwający dziesiątki lat proces, który doprowadził do pojawienia się takich indywidualności, jak Sokrates, Platon czy Arystoteles.Proces to niespokojny, ciekawy i brzemienny w skutki, o czym świadczy fakt, że rodzące się wówczas filozoficzne dylematy i sprzeczne niejednokrotnie ich rozwiązania dają pożywkę do zażartych sporów również w czasach współczesnych. Autor, relacjonując owe przemiany, stara się odpowiedzieć na wiele pytań szczegółowych, takich jak m.in.:- czy filozofię odziedziczyli...

Zdzisław Beksiński był twórcą, który całe swoje życie podporządkował pracy artystycznej, nie ograniczając się przy tym wyłącznie do sztuk plastycznych. Sztuka była jego formą egzystencji. Książka stanowi propozycję odmiennego, od dotychczasowych, spojrzenia na tę, przenikniętą trwogą istnienia, twórczość. W obsesyjny sposób krąży ona wokół kwestii zajmujących egzystencjalistów XX wieku lęku, rozpaczy, śmierci, przemijania, poszukiwania sensu istnienia. To próba ujęcia w perspektywie filozofii egzystencjalnej bogatego dorobku plastycznego Zdzisława Beksińskiego artysty, którego twórczość stanowi interesujące zjawisko w przestrzeni polskiej sztuki współczesnej. Niewątpliwie jest to sztuka autonomiczna, która pomimo nieustannych przekształceń...