Wśród mistrzów i przyjaciół

Od egipskich czy chińskich grobowców, przez królewskie skarbce, gabinety osobliwości, prywatne kolekcje i „etnograficzne” zbiory kolonizatorów, po dzisiejszy Luwr – upłynie wiele wieków, zanim skrystalizuje się forma muzeum i jej funkcja, polegająca na przechowywaniu, badaniu i eksponowaniu obiektów. Tymczasem światowa historia muzeum – polityczna, społeczna i kulturowa – nie została dotąd opisana. Nigdy nie była też jednorodna ani moralnie przejrzysta. Składają się na nią zarówno dobrowolne dary, zakupy czy strategie dyplomatyczne, jak i kradzieże, fałszerstwa i wojny. To dzieje architektury i sztuki, lecz także dzieje handlu, prawa, nauki i techniki, w oderwaniu od których idea muzeum nie mogłaby się odnawiać. Pierwszy tom tego monumentalnego przedsi...

Rewolucja francuska otwiera nowy rozdział w historii światowych muzeów. Swobodny dostęp do arcydzieł sztuki urasta do rangi jednego z praw człowieka i obywatela. Dziewiętnastowieczne muzeum, którego prototypem jest Luwr, uczestniczy w procesie demokratyzacji społeczeństw i staje się atrybutem dziedzictwa narodowego. W Europie powszechnie inwentaryzuje się państwowe bogactwa sztuki i kultury. Zakładane są najważniejsze publiczne zbiory ? Prado w Madrycie, National Gallery w Londynie czy Gliptoteka i Pinakoteka w Monachium. Ale muzeum bywa też instrumentem sprawowania i narzucania władzy. Przyczynia się do legitymizacji suwerena. Uwikłane jest w polityki historyczne i tożsamościowe. Bierze udział w konfliktach między mocarstwami, które dokonując grabieży dóbr kult...

Dino Buzzati (1906–1972) pisał po włosku, ale jego książki przetłumaczono na wiele języków. To, że był cudownym pisarzem, wiedzą wszyscy, którzy czytali Sześćdziesiąt opowiadań i Pustynię Tatarów. O tym, że lubił nie tylko pisać, ale i rysować, wie znacznie mniej osób, a obie te pasje najpiękniej połączył właśnie w tej niezwykłej bajce dla dzieci i dorosłych. O niedźwiedziach, które dawno temu opuściły swe niedostępne górskie kryjówki i zamieszkały w wielkim mieście, Buzzati opowiada prozą, obrazkiem i rymem. Są w tej historii czary i zbrodnie, zagadki kryminalne i walki z potworami, przygody pełne grozy, ale i szlachetnych czynów. A wszystko w aurze ironii, gorzkawego humoru i subtelnych literackich aluzji.

Obszerny wybór esejów, recenzji krytycznoliterackich, sylwetek pisarzy drukowanych na przestrzeni niemal czterdziestu lat na łamach „Orła Białego” czy paryskiej „Kultury”. Rozległy wachlarz zainteresowań Józefa Czapskiego, od Norwida po Miłosza i innych współczesnych mu znakomitych pisarzy emigracyjnych, uzupełniony jest o wątki dotyczące literatury zagranicznej. Józef Czapski prezentuje sylwetki twórców francuskich (Mauriac, Proust, Valery) i rosyjskich (Dostojewski, Tołstoj). Niezwykle osobisty ton, pełna swobody narracja dopełniona erudycją i ogromną wiedzą autora, czyni z Czytając znakomitą lekturę dla miłośników literatury i sztuki.

Pamiętnik poety jest zbiorem radiowych gawęd, opowieści, które na łamach Radia Wolna Europa Kazimierz Wierzyński roztaczał przed słuchaczami. W niewielkich objętościowo, liczących trzy do czterech stron maszynopisu gawędach nadawanych z Nowego Jorku do kraju pisarz wspominał okres od 1907 roku, kiedy będąc uczniem Gimnazjum w Stryju napisał swój pierwszy w życiu wiersz do września 1939 roku, gdy wyjechał z Polski. Własna twórczość poetycka stanowiąc osnowę całego tomu była dobrym pretekstem do rozległych asocjacji i dygresji. Skojarzenia te, rzecz jasna, szły w różnych kierunkach, jednak najwięcej odwołań znajdziemy do biografii poety. Pamiętnik poety przynosi wiele nieznanych dotychczas szczegółów o wczesnej młodości Wierzyńskiego, o jego pracy w...

Niedawno zmarły Arthur C. Danto (1924–2013) należał do najbardziej znanych amerykańskich filozofów sztuki. Był wszechstronnym myślicielem, który początkowo, w latach 60. XX wieku, starał się z perspektywy filozofii analitycznej przyswoić Ameryce myśl „kontynentalną” (Nietzsche, Sartre). W latach 70. powrócił do dziedziny, od której zaczął w młodości (studiował malarstwo). W Czym jest sztuka, swojej ostatniej książce (2013), objaśnia sformułowaną przez siebie definicję sztuki jako „ucieleśnionego znaczenia”. Tą definicją chce objąć zarówno dzieła „mimetyczne”, jak i nieprzedstawiające. W celu historycznej ilustracji swego podejścia skupia się na kilku przykładach składających się na poszczególne rozdziały eseju: freski w Kaplicy Syks...

Martin Heidegger (1889–1976), klasyk XX-wiecznej filozofii niemieckiej, wygłosił te wykłady o myśleniu na freiburskim uniwersytecie w roku akademickim 1951/1952. Reprezentują one filozofię z późnego okresu twórczości Heideggera, który po politycznych wyzwaniach lat trzydziestych i czterdziestych XX wieku powrócił do życia akademickiego: objęty po wojnie zakazem nauczania z powodu wcześniejszych związków z nazizmem, uzyskał możliwość prowadzenia działalności dydaktycznej w momencie przejścia na emeryturę, co nastąpiło właśnie we wrześniu 1951 roku. Cały sens (i trudność) niniejszych rozważań zawiera się już w tytule: „Was heißt Denken?” można rozumieć na kilka sposobów jako pytanie, co zwie (nazywa) się myśleniem lub co wzywa myślenie, a to...

Lektura wraz opracowaniem to znakomita pomoc i inspiracja dla uczniów oraz nauczycieli. Tekst opatrzono wskazówkami interpretacyjnymi i hasłami ułatwiającymi nawigację po książce – dzięki nim łatwo znaleźć potrzebny w trakcie omawiania lektury fragment, zgromadzić materiały do wypracowań i ustnych wypowiedzi, zapamiętać najważniejsze informacje i utrwalić znajomość lektury. Zamieszczone na końcu książki opracowanie podporządkowano podstawie programowej. Zawiera ono ciekawy biogram autora, streszczenie, mapę mentalną, najważniejsze zagadnienia omawiane na lekcjach, a także wiele inspirujących informacji, podpowiedzi i zadań, dzięki którym czytanie lektury staje się twórczą przygodą. Opracowanie powstało pod kierunkiem Katarzyny Zioły-Zemczak, nauczyc...

Publikowana po raz pierwszy w jednym tomie różnorodna publicystyka Władysława Broniewskiego pokazuje poetę jako wnikliwego obserwatora życia kulturalnego i społecznego Drugiej Rzeczypospolitej oraz Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, ale przede wszystkim jako człowieka stojącego na pierwszej linii wydarzeń. Broniewski pisze nie tylko o literaturze, filmie i teatrze, ale komentuje także wydarzenia historyczne, analizuje dramatyczne zagubienie ideowe młodzieży akademickiej u progu niepodległości, omawia wątpliwości związane z sytuacją Polski na przełomie lat 30. XX wieku, z przerażeniem obserwuje niewygasłą pomimo doświadczeń II wojny światowej i Zagłady atmosferę antysemityzmu.

Dzięki tej książce przeniesiesz się do rodzinnej kuchni Iwaszkiewiczów. Córka pisarza Maria przywołuje smaki dzieciństwa. Opowiada, co się jadło, z kim i w jakich okolicznościach. Autorka potrafi gotować, ale przede wszystkim lubi ludzi i umie z nimi rozmawiać. Kuchnia Iwaszkiewiczów to kompilacja trzech uwielbianych książek: Gawęd o jedzeniu, Z moim ojcem o jedzeniu oraz Gawęd o przyjęciach, które po latach doczekały się wydania w odświeżonej formie. Łatwe, praktyczne przepisy na potrawy międzywojennej i powojennej kuchni przeplatają się z opisami rytuałów towarzyszących robieniu konfitur czy przygotowywaniu bab wielkanocnych, które ojciec autorki pamiętał jeszcze ze swojego dzieciństwa. Przygotuj w domu dania wymyślone przez Iwaszkiewicza: kurę po l...

Wielbiciele Podlasia dobrze znają Kruszyniany i Bohoniki. Miłośnicy Sienkiewicza z pewnością pamiętają Lipków. Ale nawet ci, którzy słyszeli o polskich Tatarach, zaliczają ich raczej do barwnej, egzotycznej przeszłości. Przybyli na Litwę pod koniec XIV wieku, kiedy książę Witold rekrutował wojska przeciwko Krzyżakom. W zamian płacił ziemią w bezludnej głuszy. Zostali. Walczyli pod Grunwaldem, a potem w kolejnych wojnach i powstaniach. Legionista Aleksander Sulkiewicz był przyjacielem Piłsudskiego. Mufti Szynkiewicz szedł za trumną Marszałka ramię w ramię z imamami wileńskim i warszawskim. Kilkanaście pokoleń wydało majorów, chorążych, tłumaczy królewskich, sędziów, rotmistrzów. Chociaż żyli otoczeni ludnością chrześcijańską, potrafili zachow...

Brudne intrygi polityczne, wielkie spektakle propagandowe, zawiła walka wywiadów i perfidne kampanie prowadzone na łamach prasy. To książka o kulisach uprawiania polityki jakiej jeszcze nie było. Autor przedstawia modelowy przypadek sytuacji, gdy w imię ratowania pokoju Europa uczyniła milowy krok w kierunku katastrofalnej wojny. „Horoskop dla Europy sporządzony przez znanego francuskiego astrologa Maurice’a Privata, który ukazał się w sylwestrowym wydaniu największego czechosłowackiego dziennika, brzmiał niezbyt krzepiąco: w nowym roku stary kontynent czekają głównie niebezpieczne wstrząsy, niepokoje i konflikty. W Niemczech już w marcu należy się spodziewać przewrotu pałacowego; Hitler popadnie w obłęd, ociemnieje (jak przydarzyło mu się już w 1918 roku...

• W jaki sposób doświadczyć obecności Boga? • Czy wszyscy mogą wejść na drogę kontemplacji? • Jakie są konsekwencje braku ciszy w codziennym życiu? • Czy Boże milczenie jest karą? • Jak nauczyć się słuchać Boga, siebie samych i innych ludzi? Ksiądz Krzysztof Grzywocz – teolog, rekolekcjonista, kierownik duchowy – dzieli się wskazówkami dotyczącymi tego, jak kształtować swoją duchową wrażliwość. Podpowiada, w jaki sposób dostrzegać miłość Boga w prostocie codzienności. Teksty ks. Grzywocza to lektura obowiązkowa dla wszystkich, którzy chcą odkryć bogactwo świata duchowego, otwierać się na bliskość Boga, a także stać się znakiem dobroci i błogosławieństwa dla innych. „Świat, który nas otacza, jest przede wszystkim światem d...

Rewolucja francuska otwiera nowy rozdział w historii światowych muzeów. Swobodny dostęp do arcydzieł sztuki urasta do rangi jednego z praw człowieka i obywatela. Dziewiętnastowieczne muzeum, którego prototypem jest Luwr, uczestniczy w procesie demokratyzacji społeczeństw i staje się atrybutem dziedzictwa narodowego. W Europie powszechnie inwentaryzuje się państwowe bogactwa sztuki i kultury. Zakładane są najważniejsze publiczne zbiory ? Prado w Madrycie, National Gallery w Londynie czy Gliptoteka i Pinakoteka w Monachium. Ale muzeum bywa też instrumentem sprawowania i narzucania władzy. Przyczynia się do legitymizacji suwerena. Uwikłane jest w polityki historyczne i tożsamościowe. Bierze udział w konfliktach między mocarstwami, które dokonując grabieży dóbr kult...

Od egipskich czy chińskich grobowców, przez królewskie skarbce, gabinety osobliwości, prywatne kolekcje i „etnograficzne” zbiory kolonizatorów, po dzisiejszy Luwr – upłynie wiele wieków, zanim skrystalizuje się forma muzeum i jej funkcja, polegająca na przechowywaniu, badaniu i eksponowaniu obiektów. Tymczasem światowa historia muzeum – polityczna, społeczna i kulturowa – nie została dotąd opisana. Nigdy nie była też jednorodna ani moralnie przejrzysta. Składają się na nią zarówno dobrowolne dary, zakupy czy strategie dyplomatyczne, jak i kradzieże, fałszerstwa i wojny. To dzieje architektury i sztuki, lecz także dzieje handlu, prawa, nauki i techniki, w oderwaniu od których idea muzeum nie mogłaby się odnawiać. Pierwszy tom tego monumentalnego przedsi...

Przedmiotem tej książki nie jest idea czasu. Jest nim sam czas. Czas wypełniany faktami przez historyków, przyrodników i fizyków, którego topologia i kierunek zawsze budziły spory, i to nie tylko wśród intelektualistów. Zastygły i eliminowany w imię zrozumiałości w niektórych naukach przyrodniczych, społecznych i humanistycznych. Teoretycznie roztrząsany przez filozofów, teologów i uczonych. Mierzony, ujednolicany, standaryzowany i narzucany przez władze religijne, polityczne i gospodarcze jednostkom, których życie psychiczne i somatyczne bywało z tego powodu dosłownie zaburzone. Przedmiotem tej książki jest zatem czas rozpatrywany w perspektywie encyklopedycznej. Często w niej mowa o Krytyce czystego rozumu. Ale również o dziełach historyków, o wytwarzaniu...

Autonomia uniwersytetu zawsze wymagała obrony. Dziś wymaga jej chyba bardziej niż kiedykolwiek, gdyż jest podważana z wielu stron. Przez presję rynku z jego wymogiem rentowności i dostosowania się bez reszty do właściwych mu norm. Przez presję mediów, które usiłują narzucić swą hierarchię ważności problemów i osób. Przez polityków uprawnionych do uchwalania ustaw i decydowania o finansach, czyli o możliwych badaniach, i nierzadko skłonnych widzieć w nominacjach uniwersyteckich jeszcze jeden środek poszerzania swych wpływów i mnożenia klientów. Przez integryzmy wreszcie, które domagają się podporządkowania programów badawczych ustanawianym przez siebie kryteriom, a treści nauczania ? wyznawanym przez siebie wierzeniom. Zwycięstwo którejkolwiek z tych s...

„Książka towarzysząca wystawie 1918–2018: stulecie niepodległości. Polska światu Kuratorem i twórcą wystawy jest profesor Krzysztof Pomian. W ciągu stu lat, jakie minęły od odzyskania niepodległości, kultura polska stała się widoczna i znana poza Polską jak nigdy przedtem. Liczni polscy uczeni, myśliciele, pisarze, artyści, działacze społeczni i politycy – mężczyźni i kobiety – osiągnęli rozgłos światowy zaświadczony wpisami na listę światowego dziedzictwa UNESCO, wysokimi stanowiskami, prestiżowymi nagrodami, odznaczeniami, wyróżnieniami, zaproszeniami, przekładami, koncertami, spektaklami, wystawami, pokazami, recenzjami i omówieniami. Każde środowisko wie zazwyczaj o sukcesach w swojej dziedzinie. Niekiedy mówią o tym media, szybko jednak p...