Antropologia pamięci. Zagadnienia i wybór tekstów

Kto chce lepiej zrozumieć współczesną Polskę, powinien uważniej przyjrzeć się jej modelom patriotyzmu. Naszą sferę publiczną organizuje nie zderzenie dwóch partii, lecz znacznie od niego głębszy podział na Polskę Uśmiechniętą, której symbolem stał się czekoladowy orzeł Bronisława Komorowskiego, i Polskę Ufortyfikowaną – kroczącą w Marszu Niepodległości i opisywaną barwnie w przemówieniach polityków prawicy. To softpatriotyzm i turbopatriotyzm. Z jednej strony otwartość, optymistyczny pochód ku przyszłości, ale też zadowolenie, które łatwo zmienia się w samozachwyt i pełne pogardy ignorowanie tych, którzy w wyobrażonym „marszu na Zachód” pozostali z tyłu. Z drugiej – lęk przed obcością i utratą tożsamości, fascynacja przeszłośc...

Czy można powiedzieć, że coś koniecznie musimy pamiętać? Czy mają rację ci, którzy nam powtarzają: Zapomnij o tym, łatwiej ci będzie wtedy żyć? Kwestie te, choć kluczowe, na ogół nie są poddawane głębszej refleksji filozoficznej. Avishai Margalit w swej książce skłania czytelnika do przemyślenia na nowo problemu pamięci i jej związków z etyką. Dzięki temu książka ta staje się przewodnikiem po świecie skomplikowanych palimpsestów minionych wydarzeń. W świecie, w którym wciąż konfrontujemy się z duchami czy wręcz upiorami pamięci, rozważania Margalita pomagają nam zrozumieć przeszłość i ustosunkować się do niej. Leszek Koczanowicz, Uniwersytet SWPS W swojej głęboko humanistycznej książce, która oferuje przystępnie napisaną filozofię...

Człowiek bez znajomości historii, to jak roślina bez korzeni. Książka Geohistoria Stefana Ciska przybliża historię Polski w kontekście geograficznym. Przedstawia zmiany granic państwa polskiego na obszarach poszczególnych krain historycznych na przestrzeni 1000 lat. W wiekach wcześniejszych, kiedy nie stawiano jeszcze słupów granicznych, przynależność terytorialna nie miała takiego znaczenia jak obecnie. Społeczności utożsamiały się raczej z ziemią, obszarem, na którym żyły, bądź z warstwą społeczną, do której należały. Pojęcie narodu było wówczas abstrakcyjne. W pełni ukształtowane narody pojawiły się dopiero w dwóch ostatnich stuleciach. Autor w interesujący sposób opowiada o tym, jak zabiegi militarne czy dynastyczne oraz uwarunkowania pol...

Publikacja znanego amerykańskiego socjologa Paula Connertona została napisana w bardzo przejrzysty sposób, jest krótka lecz niezwykle bogata w treści. Porusza wiele zagadnień oraz odwołuje się do co najmniej kilkunastu nurtów w badaniach nad pamięcią. Studia nad pamięcią kulturową jawią się w świetle rozważań Connertona jako przedsięwzięcie "nieparadygmatyczne" i "transdyscyplinarne", bazujące na socjologii, historii, psychologii, krytyce literackiej, antropologii, naukach politycznych i wielu innych dyscyplinach. Publikacja ukazała się po raz pierwszy w 1989 r. w prestiżowej serii "Themes in the Social Sciences" wydawanej przez Cambridge University Press. Od tego czasu doczekała się aż osiemnastu kolejnych wydań, przełożono ją na wiele języków europejskic...

Aleida Assmann należy do najwybitniejszych przedstawicielek współczesnej humanistyki europejskiej. Jest autorką dwunastu książek i ponad czterystu artykułów naukowych oraz (współ)redaktorką około trzydziestu tomów zbiorowych. Wykładała na wielu europejskich i amerykańskich uniwersytetach, obecnie jest profesorem Uniwersytetu w Konstancji. Karierę rozpoczynała od badań egiptologicznych, później skierowała się w stronę literaturoznawstwa, ze szczególnym uwzględnieniem literatur anglojęzycznych. Przede wszystkim należy jednak do twórców współczesnego niemieckiego kulturoznawstwa, pojmowanego jako transdyscyplinarny obszar badawczy. W tych ramach osadzone są jej badania pamięci zbiorowej i kulturowej.

Przewodnik po najważniejszych teoriach pamięci, zarówno indywidualnej, jak i zbiorowej. Autorka koncentruje się na znaczeniu pamięci dla funkcjonowania kultury i społeczeństwa oraz na sposobach reprezentacji przeszłości w teraźniejszości. Omawia różne modele teoretyczne i podstawowe pojęcia interdyscyplinarnego pola badań pamięci. Oryginalnie opublikowana w języku niemieckim książka doczekała się przekładów na angielski, hiszpański, a obecnie także polski. Zyskała międzynarodowe uznanie nauczycieli akademickich oraz badaczy nauk społecznych i humanistycznych. ****** Memory in Culture. Introduction The first Polish translation of Memory in Culture by Astrid Erll. The author focuses on the study of memory processes in culture and society and reviews various disc...

Wołyń. Świadkowie mówią to zbiór wywiadów z ludźmi, którzy przeżyli mordy ludności polskiej na Kresach Wschodnich. Autor – Miłosz Socha – po latach zadał starszym osobom pozornie proste pytanie: Czy może Pan/Pani opowiedzieć mi historię swojego życia? Ta prośba zabierała jednak spokój z twarzy rozmówców. Powracały dramatyczne wspomnienia, kiedy to uciekając przed śmiercią, często musieli pozostawić najbliższych członków rodziny. Dziś nie wiadomo nawet, gdzie – i czy w ogóle – zostali oni pochowani zgodnie z należytym szacunkiem. Obowiązkiem pokoleń wychowanych w czasach pokoju jest pamięć o przodkach i ich losach w okresach największej próby. Próby zachowania resztek człowieczeństwa w pułapce wojny, w czasach eskalacji nienawiści i zbio...

Pierwsza monografia naukowa dotycząca historii Rusi Karpackiej i Karpatorusinów, w której profesor Paul Robert Magocsi, autor o olbrzymim dorobku naukowym (wśród niemal 900 publikacji jego autorstwa jest 41 książek) stawia śmiałą tezę o istnieniu czwartej narodowości wschodniosłowiańskiej. Karpatorusini nigdy nie mieli własnego państwa, lecz od wieków zamieszkiwali ziemie zwane Rusią Karpacką, które dziś leżą w granicach Polski, Słowacji, Ukrainy i Rumunii. Rozsiana po całym świecie diaspora karpatorusińska obecna jest głównie na Węgrzech, w Serbii, Czechach, Chorwacji, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. „Jakie sensy kryją się w tym tytule? Lepsze byłoby może sformułowanie: „żadnych przyjaciół prócz gór”, jednak zostało ono już wykorzystane...

W kwietniu 1982 roku Wade Davis, antropolog z Harvardu, wsiada do nocnego pociągu do Bostonu i otwiera kopertę. Wyciąga z niej plik pieniędzy, bilet lotniczy na Haiti i wyblakłą fotografię przedstawiającą ubogiego rolnika. To Clairvius Narcisse, człowiek-zombie, uznany za zmarłego i pogrzebany w latach sześćdziesiątych, lecz na powrót żyjący w haitańskiej społeczności. Davis wyrusza na Haiti, by rozpocząć naukowe śledztwo, którego celem jest odkrycie toksyny zmieniającej człowieka w zombie. Po zagłębieniu się w kulturę vodoun, będącą haitańską odmianą religii voodoo, i doświadczeniu mistycznych obrzędów wpada na trop dwóch trucizn pozyskiwanych z ryb i płazów. Pierwsza wywołuje stan zbliżony do śmierci klinicznej, druga odwraca ten proces, jedna...

Czy ludzkość wciąż ma szansę? Przeczytaj i dołącz do grupy tych, dzięki którym przetrwamy. Pogłoski o śmierci wielkich narracji okazały się przesadzone. Opowieści wciąż organizują nam świat – problem w tym, że przestały dawać sobie z nim radę. W przypadku wyjątkowo niebezpiecznych wyzwań, jak kryzys klimatyczny czy wzrost nierówności, prowadzą nas wprost ku zagładzie. Marcin Napiórkowski, semiotyk kultury, autor szeroko komentowanych książek Mitologia współczesna i Turbopatriotyzm, w swej najnowszej publikacji zastanawia się nad naszymi opowieściami o przyszłości. Analizuje w tym celu najgłośniejsze w ostatnich latach prace naukowe i popularyzatorskie, społeczne debaty, a nawet... poradniki dietetyczne. Wnioski? Naszymi umysłami rządzi opozycja �...

Maurice Halbwachs (1877-1945), jeden z pionierów francuskiej socjologii ze szkoły Émile`a Durkheima, profesor Sorbony, w ostatnim roku II wojny światowej trafił do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie, gdzie zmarł na krótko przed jej końcem. Zyskał światową sławę badaniami nad „pamięcią zbiorową”. Każde ugrupowanie społeczne, twierdził, ma własną pamięć stanowiącą o jego tożsamości i służącą członkom w jego „społecznych ramach”. Zbiorowe pamięci poszczególnych grup, takich jak zbiorowości religijne czy klasy społeczne różnią się między sobą, są selektywne, a każda taka pamięć jest fundamentem odnośnej tradycji. Żadna jednostka nie jest izolowana w społeczeństwie, a jej światoobraz i tożsamość determinują zasoby społecznej...

Nostalgiczna opowieść o Ukrainie początku XX wieku, utrzymana w stylu kresowej gawędy.