Powrót bogów

Trzeba umieć się z siebie śmiać – Polaków portret własny, śmieszno–straszny. Trzy dramaty Marka Modzelewskiego: Inteligenci, Wstyd i Kto chce być Żydem? czyta się jak wciągającą prozę. Autor, niebywale wyczulony na polskie absurdy i hipokryzje, sprawia, że w jego utworach stajemy nadzy jak przed lustrem. Wady, które zwykle skrzętnie zamiatamy pod dywan, w dramatach Modzelewskiego wybrzmiewają szczególnie głośno. Obrywa się po równo wszystkim: aspirującym inteligentom, postępowym feministkom, elicie intelektualnej oraz parweniuszom. Przez pryzmat tych niebanalnych postaci możemy zobaczyć własne kołtuństwo i obłudę. I – być może – zasłużyć na katharsis. „Najwrażliwszy człowiek w mieście. Grzech nie kochać. Polecam!” – Izabel...

Przedstawiamy błyskotliwą opowieść o losach domów, cmentarzy i rzeczy, od szaf po oleodruki. Karolina Kuszyk – sama „wychowana na poniemieckim” – tropi ślady, wczytuje się we wspomnienia osadników i przesiedleńców, a przede wszystkim rozmawia – z przedstawicielami trzech pokoleń ludzi mieszkających w poniemieckich domach i korzystających z poniemieckich przedmiotów, ze zbieraczami i kolekcjonerami, z poszukiwaczami niemieckich skarbów, z regionalistami z ziem zachodnich i północnych odkrywającymi przedwojenną historię swoich małych ojczyzn. I zadaje pytania. Czym są dla nas poniemieckie rzeczy? Wdzięcznymi, lecz niewiele mówiącymi gadżetami w rodzaju obrazka z Aniołem Stróżem przeprowadzającym dzieci przez kładkę nad przepaścią? Obcymi śmieciam...

Mattavilāsa, czyli Uroki upojenia, jak przetłumaczyły tytuł farsy autorki przekładu, jest jednoaktową sztuką, której niewielki fragment został dotychczas przełożony na język polski przez prof. dr hab. Bożenę Śliwczyńską (Mahendrawikrama Warma, Pijackie swawole (Mattawilasa-prahasana), [w:] Światło Słowem zwane. Wypisy z literatury staroindyjskiej, red. M. Mejor, Warszawa 2007). Udostępnienie zatem polskiemu czytelnikowi tekstu tej niewątpliwie ciekawej sztuki, która ma „liczne walory, takie jak naturalizm opisu, zwięzły i miejscami dosadny język, angażowanie w roli protagonistów postaci z marginesu, zdystansowany stosunek do religii” – co podkreśla w swym artykule Ariadna Matyszkiewicz – jest rzeczą godną wielkiej pochwały, bo w ten sposób o nowe dz...

Czytajmy klasyków, by poznać przyszłość – nawołuje Ryszard Koziołek, pokazując, jak ważna dla przetrwania naszego gatunku jest zdolność rozumienia i komentowania literatury. Bo to właśnie literatura dostarcza nam narzędzi do wyobrażania sobie przyszłości, to ona pomaga nam odróżnić kłamstwo fikcji od kłamstwa, które podaje się za prawdę. Skomplikowane? Nie mniej niż fake newsy, medialne manipulacje i gąszcz wiadomości udostępnianych w internecie. Literatura w interpretacji Koziołka to nie martwy zapis, oceniany przez krytyków, opisywany przez literaturoznawców i przeznaczony do tego, by dręczyć młodzież szkloną. To spoglądanie w lustro kultury, specjalna odmiana edukacji obywatelskiej, której celem jest nie tylko rozumienie świata, ale też wytworz...

Nowe, uzupełnione wydanie pierwszej biografii Kazimierza Kutza. Cały ten Kutz Aleksandry Klich to znakomita biografia, napisana na szybkim oddechu, zasuwająca równie dziarsko, jak żył i tworzył jej bohater. Wyszedłszy ze śląskiego familoka, w łódzkiej Filmówce – jak sam mówił – „zapierdalał potwornie”, żeby przetrwać i nadrobić dystans dzielący go od kolegów. Utalentowany i odważny, dzięki zakorzenieniu w śląskiej kulturze i wartościach stworzył filmy oryginalne, stanowiące w polskim kinie zjawisko absolutnie nowe. Jako artysta i polityk – prowokował swoją bezkompromisowością, ciętym językiem, jakim rozprawiał się z oponentami. Całe życie walczył o ukochany Śląsk, którego obraz przeobraził w mit, ale równie mocno angażował się w spr...

Niedźwiodek Puch to śląska edycja Kubusia Puchatka A.A. Milne’a, arcydzieła literatury światowej. Ukochany miś świata rozprawia po śląsku z gronem swoich przyjaciół z podziwu godną biegłością i swadą, skutkiem czego jego maksymy stają się jeszcze bardziej przemyślane i wyraziste. To niewątpliwa zasługa Grzegorza Kulika, wybitnego popularyzatora śląskiej mowy, autora przekładu na śląski Małego Księcia Antoine de Saint-Exupery’ego. Integralną częścią książki są oryginalne ilustracje Ernesta Sheparda. Wydanie uzupełnia słowniczek wyrazów śląskich i audiobook w wykonaniu popularnego śląskiego aktora Mirosława Neinerta.

Kopalnia przeszłości i niedomówień. Opowieść o historii małej, wielkiej i tej niesłusznie pomijanej. Powieść o rodzinie, Śląsku i kobietach. Holandia, początek XXI wieku. Katarzyna pracuje na uniwersytecie, wiodąc życie współczesnej emigrantki. Jest samodzielna, wykształcona, ma terapeutę i panią do sprzątania. Wyjeżdżała z kraju z nadzieją na europejskie standardy traktowania, karierę naukową i ucieczkę od rodziny, z której na dobrą sprawę została jej już tylko babcia. Wydaje się więc, że wszystko poszło po jej myśli… Może z wyjątkiem zaburzeń odżywania, z którymi wciąż nie może się uporać. Śląsk, schyłek lat czterdziestych XX wieku. W chorzowskich zakładach azotowych trwa mordercza walka o realizację planu trzyletniego. W wysiłkach...

Genialny i melodyjny tekst o lokomotywie napisany przez Juliana Tuwima przesycony jest wyrazami dźwiękonaśladowczymi, rymami oraz powtórzeniami. Doskonale obrazuje cały przebieg podróży ogromnej lokomotywy ciągnącej za sobą ciężkie wagony. Publikacja Lokomotywa. Tuwim po śląsku, po góralsku, po kaszubsku i po polsku zawiera nowe wersje utworu z wykorzystaniem najbardziej znanych regionalnych odmian języka polskiego. Przekładu tekstu na gwarę śląską dokonał Marek Szołtysek. Po kaszubsku czytamy tekst Tomasza Fopke. Z wierszem w wersji góralskiej zapoznaje nas Franek Bachleda-Księdzulorz. Dzięki lekturze możemy podziwiać i porównywać różne odmiany naszego języka. Książka przede wszystkim zaprasza małych i dużych miłośników klasycznej literatury dzieci�...

Książka Marka Szołtyska opowiadająca o śląskim poczuciu humoru, który polega nie tylko na ciepaniu wicami, ale na pewnej oryginalnej, dowcipnej, pogodnej postawie, dzięki której wielu Ślązoków potrafi żartować nawet z trudnych zdarzeń życiowych. Przykładowo pewien Ślązok po amputacji nogi powiedział w szpitalu do smutnej rodziny: „Wejrzijcie yno! Bezmała Ponboczek biere se mie do nieba po konsku!” I właśnie tego typu regionalnego dowcipu jest w tej książce bardzo dużo, bo jej celem jest nie tyle rozśmieszyć, co zwrócić uwagę na humor, jako element śląskiej kultury. W książce jest 250 wiców napisanych po śląsku i do tego jeszcze 140 wiców obrazkowych oraz opisy „śląskich Szwejków”, śmiesznych śląskich farorzów, wice o Rusach albo o Markl...

Pani Legenda, uśmiechając się przyjaźnie, podała nam swoje zwierciadło, w którym wartko i barwnie przetoczyły się obrazy z naszej górnośląskiej Ojczyzny. Widzieliśmy śląskie wzgórza oraz daleką nadodrzańską równinę; wielkie miasta oraz spokojne wioski schowane po lasach; rolnika, górnika oraz baśniowe postacie; widzieliśmy teraźniejszość i często odsuwaliśmy zasłonę przeszłości. Mimo tej wielości poruszanych spraw nie powstało zagmatwanie, ponieważ w tle stał obraz, który wszystkie okrutne postacie i zdarzenia połączył w jedną całość. Każda z opowiadanych tu legend jest tylko kreską lub plamką farby na tym wizerunku, który – na początku zamazany i ciemny – po przeczytaniu kolejnej strony staje się pełniejszy, jaśniejszy i cieplejszy...

Lutka wzywa swoje dwie siostry, Majkę i Kryśkę, które na wieść o śmierci matki zjeżdżają się ze świata. Stanisława umrze w nocy, a będzie to noc szczególna, bo kobiety dawno się nie widziały i czuwając przy matce wspominają swoje życie od dzieciństwa aż do ich wspólnej dojrzałości. Pałyga rozpisał na trzy głosy bliskich sobie, choć zupełnie różnych kobiet prywatną historię polskiej wsi powojennej. Ze wspomnień córek wyłania się czas biedy i surowego życia podminowanego poczuciem klęski, potem czas zmiany cywilizacyjnej, która przywróciła ludziom godność i przyniosła nadzieję na lżejsze życie, wreszcie czas kryzysu, który doprowadził do rozpadu gospodarstw, samobójstw i wielkiej fali emigracji. Mężczyźni powymierali / młodzi wyjechali...

Publikacja zawiera teksty autorstwa uznanych polskich dramatopisarzy, tworzących wyłącznie w obecnym stuleciu: (Nie)ludzkie dzienniki Szymona Bogacza Wieczny kwiecień Jarosława Jakubowskiego Caryca Katarzyna Jolanty Janiczak W brzuchu Wilka Roberta Jarosza 0 Szczepana Orłowskiego Morrison Śmiercisyn Artura Pałygi Przylgnięcie Piotra Rowickiego Zawarte w tej książce sztuki, poza (Nie)ludzkimi dziennikami, miały już swoje premiery teatralne, zaistniały w opinii krytyków i ludzi teatru, ale nie dotarły do czytelników (za wyjątkiem sztuki W brzuchu wilka, opublikowanej wcześniej w "Nowych Sztukach dla Dzieci i Młodzieży"). Wybrane teksty mają w sobie równie silny walor literacki, co (potwierdzony) potencjał teatralny i performatywny Antologia to jednak przede wszystkim...