Fragmenty. Szkice z teorii i filozofii sztuki

Zasłona w rajskie ptaki to wznowienie klasycznej, choć jedynej w swoim rodzaju książki (pierwsze wyd. PIW 1981) przechwytującej na gorącym uczynku generalny zwrot wrażliwości artystycznej u zarania „naszych” czasów. Wiesław Juszczak ujmuje to jako nagły zmierzch pewnej oczywistej konwencji – niemal w całym wieku XIX rządziła zasada fabularności – tak wszechogarniająca, że widoczna jako model idealny wszelkich dziedzin sztuki (malarstwo figuratywne czy tonacja dur-moll w muzyce), ale od tego czasu powieść nie jest już wzorcem tych sztuk, lecz sama zaczęła czerpać z nich inspiracje. Kształt tego przełomu bada Juszczak, sięgając po mniej radykalną od Ulissesa Joyce’a powieść Virginii Woolf Pani Dalloway, a ściślej – tylko jeden jej epizod. Wobec zw...

Drugi (po opus magnum, Fikcjach) koronny zbiór skondensowanych, ale jakże pojemnych i zapładniających wyobraźnię opowiadań Borgesa. Dzięki nim zdobył miejsce w panteonie największych i najbardziej inspirujących pisarzy ubiegłego stulecia. Fikcje i Alef gromadzą wszystkie najistotniejsze Borgesowskie wątki i motywy, które gdzie indziej ulegają rozwinięciu czy przekształceniu, w myśl tezy, że liczba fabuł jest nieskończona. Tym razem Alefa prezentujemy po raz pierwszy w całości przełożonego przez człowieka, który całe życie oddał Borgesowi i bibliotece, a którego pierwszy polski przekład Borgesa ukazał się w 1966 roku.

Biografia, która ujawnia prawdziwe związki między sztuką Williama Blake'a a jego poezją Blake, genialny osiemnastowieczny poeta, malarz i rytownik, był głęboko przeświadczony, iż duchowemu światu, który jest wiekuisty, najbardziej zagrażają szydercy zaślepieni wiarą w naukowy racjonalizm. Wbrew nim pozostał wierny własnej wizji rzeczywistości – wizji, którą w niezwykły sposób dokumentują wszystkie jego dzieła. Ackroyd z wyjątkowym talentem narracyjnym ukazuje artystę jako wizjonera, przedstawiciela londyńskich rzemieślników i kupców, wreszcie jako proroka. Snując tę opowieść, w sobie tylko właściwy i niezrównany sposób dokonuje błyskotliwej rekonstrukcji życia w osiemnastowiecznym Londynie.

Zbiór dramatów Wojciecha Tomczyka: Bezkrólewie, Norymberga, Wampir, Marszałek. Nakładem Teologii Politycznej ukaże się już wkrótce zbiór czterech dramatów autorstwa Wojciecha Tomczyka. Wybór tych sztuk nie jest przypadkowy. Są to bowiem najlepsze dzieła napisane przez Tomczyka, w których autor porusza aktualne sprawy współczesnej Polski, odnosząc się niejednokrotnie do niedalekiej przeszłości. Jak pisała wybitna badaczka polskiego dramatu – Krystyna Ruta-Rutkowska – sztuki te posiadają pełną niuansów konstrukcje świata przedstawionego, co sprawia, że są wieloznaczne i można je interpretować na wiele sposobów. Dzieła te doczekały się teatralnych adaptacji, nagrań dla Teatru Telewizji czy też publicznych odczytów.

Max Weber (1864–1920) uznawany jest powszechnie za najważniejszego klasyka socjologii, bodaj nikt łącznie z Augustem Comtem, Herbertem Spencerem, Emilem Durkheimem czy Karolem Marksem nie wpłynął w tak zasadniczy sposób na rozwój tej dziedziny wiedzy. W zasadzie cała prawie współczesna socjologia czerpie po dziś dzień z jego prac, a zajmował się bardzo szerokim spektrum wiedzy socjologicznej od metodologii tej nauki poprzez socjologię religii, której podwaliny stworzył w dziele Etyka protestancka i duch kapitalizmu, której znaczny fragment zamieściliśmy w niniejszych Szkicach socjologii religii, władzy w dziele Polityka jako zawód i powołanie, ekonomii i prawa. Z jego niezmiernie obfitej i różnorodnej twórczości zamieszczamy w niniejszym tomie, oprócz fragme...

Książka jest zbiorem esejów podróżnych opowiadających o włoskim Południu. O Apulii głównie, z niewielkim wypadem do sąsiedniej Basilicaty. To wciąż prawdziwa terra incognita dla tych wszystkich, którzy ulegli niegdyś włoskiej chorobie. Wbrew pokutującym przekonaniom, tam też mieszkają ludzie, jest nawet parę interesujących kamieni, a rzeczywistość układa się w zaskakujące wzory. Autor robi wiele, by tę tezę usprawiedliwić. Jego podróż na Południe – autobusem, pociągiem, samochodem, czasem rowerem – nie przebiega wedle z góry ustalonego planu. Nie jest to podróż konesera sztuk pięknych. Niewiele tu estetycznych delektacji. Muzea omijane są szerokim łukiem. Autor najwyraźniej nie szuka wrażeń, szuka raczej sensów. Albo dokładniej: sensów skryt...

Było to lato, gdy umarł Coltrane, lato miłości i zamieszek, lato, gdy przypadkowe spotkanie na Brooklynie pchnęło dwoje młodych ludzi na drogę sztuki, miłości i wspólnej pracy. Patti Smith została poetką i piosenkarką, a Robert Mapplethorpe rozwijał swój prowokacyjny styl w fotografii. Niewinni, oddani sztuce, przemierzali Nowy Jork od Coney Island po Czterdziestą Drugą Ulicę, aż dotarli do słynnego okrągłego stołu w lokalu Kansas City, w którym brylował krąg przyjaciół i wyznawców Andy’ego Warhola. W 1969 roku para zamieszkała w hotelu Chelsea i weszła do środowiska ludzi okrytych – dobrą i złą – sławą, wpływowych artystów z barwnej cyganerii. To tam dwoje dzieciaków zawarło pakt, że będą się o siebie troszczyć. Poniedziałkowe dzieci...

„Jestem dzieckiem księdza” – mawiał Lacan. Będąc pobożnym chłopcem, wychowankiem szkoły braci marystów, miał możność dogłębnego, pełnego wrażliwości poznawania udręk i sztuczek chrześcijańskiej duchowości. Potrafił w fantastyczny sposób mówić do katolików i oswajać ich z psychoanalizą. Towarzystwo Jezusowe postawiło na jego szkołę. „Freud, stary optymista wychowany na Oświeceniu, uważał, że religia jest tylko ułudą, którą w przyszłości rozwieją postępy ducha naukowego. Lacan bynajmniej tak nie uważał: przeciwnie, sądził, że prawdziwa religia, religia rzymska, na końcu czasów omami wszystkich, wylewając morze sensu na coraz bardziej natarczywe i nieznośne realne, które zawdzięczamy nauce”. – Jacques-Alain Miller Triumf religi...

„Życie jest wielką podróżą, pełną lepszych i gorszych chwil oraz niespodziewanych zwrotów akcji. Historia mojego życia wygląda jak spełnienie marzeń o sukcesie większości współczesnych kobiet. Zostałam top modelką, pracowałam na całym świecie, podróżowałam. Nagrałam płytę, prowadziłam programy telewizyjne, zagrałam w filmie, byłam dyrektorem kreatywnym i artystycznym znanych odzieżowych marek. Ludzie mnie podziwiali, odnosiłam sukcesy, miałam fajną rodzinę i udany związek. Jednak mimo tego zewnętrznego szczęścia ciągle czegoś mi brakowało. Czułam wewnętrzny ból, który z biegiem czasu narastał. Zna go większość kobiet… W tej książce opisuję, jak to się stało, że odnalazłam szczęście i pokochałam swoją duszę. Teraz doświadcza...

Wznowienie „Mój przekład nie jest (i nie może być) ostateczny. Nie staram się poprawiać poprzednich tłumaczeń – gdyż nie były błędne. Oddawały one język czasów, w których powstały, były ówczesną interpretacją sztuk Czechowa i dały mu intensywną obecność w historii polskiego teatru. Od tamtego czasu zmieniła się jednak polszczyzna. Zmienił się także sposób gry aktorskiej. Pogłębiliśmy wiedzę na temat życia i twórczości autora. Natomiast nie zmienił się sam Czechow – jest wciąż współczesny, aktualny w swej wymowie i języku. Niniejsze przekłady są wynikiem moich wieloletnich studiów nad jego twórczością i oddają Czechowa, jakim go słyszę, czuję, odbieram. Nie słyszę w nim praktycznie archaizmów (pojedyncze frazeologizmy), nie sł...

Powraca klasyczny (a dziś rzekłoby się kultowy) tom esejów Rogera Caillois, którego bohaterami są Jan Potocki i jego Rękopis, Lautréamont, modliszka, powieść kryminalna, baśń, sztuka poetycka i estetyka. „Od pierwszego wydania Odpowiedzialności i stylu, otwierającego PIW-owską serię Biblioteka Krytyki Współczesnej, minęło już ponad pół wieku. W historii literatury i kultury to bardzo długo – szczególnie w historii najnowszej (...) część tomów Biblioteki – jestem o tym przekonany (pisze Tomasz Swoboda) – nigdy nie zostanie wznowiona: zbyt silnie przynależą do swojej epoki, zbyt gruba jest warstwa literaturoznawczego kurzu, jaka osiadła na nich w ciągu ostatnich dekad. Z pismami Rogera Caillois – o tym również jestem przekonany – będzie inaczej...

Kiedy bezprecedensowa, globalna epidemia ogarnia świat, kto mógłby lepiej niż słoweński turbofilozof Slavoj Žižek odkryć jej głębsze znaczenia, zachwycić się jej niepojętymi paradoksami i przewidzieć głębię konsekwencji, a wszystko to w sposób, który wywoła u ciebie zadyszkę i siódme poty? Żyjemy w czasach, kiedy największym aktem miłości jest trzymać się z dala od przedmiotu uczuć. Kiedy rządy znane z bezlitosnych cięć w wydatkach publicznych potrafią nagle wyciągnąć z rękawa biliony. Kiedy papier toaletowy staje się towarem cennym niczym diamenty. I kiedy, zdaniem Žižka, nowa forma komunizmu może być jedynym sposobem uniknięcia drogi do globalnego barbarzyństwa. Pisząc ze zwykłą swadą i zamiłowaniem do analogii z kultury popularnej (na st...

Zasłona w rajskie ptaki to wznowienie klasycznej, choć jedynej w swoim rodzaju książki (pierwsze wyd. PIW 1981) przechwytującej na gorącym uczynku generalny zwrot wrażliwości artystycznej u zarania „naszych” czasów. Wiesław Juszczak ujmuje to jako nagły zmierzch pewnej oczywistej konwencji – niemal w całym wieku XIX rządziła zasada fabularności – tak wszechogarniająca, że widoczna jako model idealny wszelkich dziedzin sztuki (malarstwo figuratywne czy tonacja dur-moll w muzyce), ale od tego czasu powieść nie jest już wzorcem tych sztuk, lecz sama zaczęła czerpać z nich inspiracje. Kształt tego przełomu bada Juszczak, sięgając po mniej radykalną od Ulissesa Joyce’a powieść Virginii Woolf Pani Dalloway, a ściślej – tylko jeden jej epizod. Wobec zw...

Przez wiele ostatnich lat moją uwagę zajmowała zagadka, lub raczej tajemnica mitu. Na różne sposoby: inaczej, kiedy studiowałem twórczość Blake'a, inaczej, gdy przez kilka semestrów prowadziłem wykład z teorii ornamentu, i jakby od nowa, kiedy próbowałem uporać się z samym językiem mitu. Patrząc na to teraz, zdaję sobie sprawę, że towarzyszyło temu ciągłe cofanie się w czasie. Wiesław Juszczak, ,,Słowo o micie" "Poeta i mit", najnowsza książka profesora Wiesława Juszczaka, jednego z najwybitniejszych współczesnych polskich humanistów, to przepiękna opowieść o poszukiwaniu najgłębszego sensu i prapoczątków mitycznej rzeczywistości. W poszukiwaniu pierwotnego znaczenia mitu, ,,pierwotnej wizji mitycznej" sprzed czasów ,,refleksyjnej samoświadomości...

Profesor Wiesław Juszczak to człowiek orkiestra. Prawdziwy polihistor, jak w starych dobrych czasach określano człowieka biegłego w różnych dziedzinach wiedzy. Książka jest zapisem rozmów z profesorem, a ich tematem są różne dziedziny sztuki: od filmu przez muzykę do malarstwa. Jej zwornikiem jest zaś namysł nad szeroko rozumianym aktem twórczym. W polu zainteresowań rozmówców znalazły się dzieła sztuki i artyści, którzy mocno współbrzmią z biografią intelektualną Juszczaka. W efekcie otrzymujemy przefiltrowany przez jednostkową wrażliwość, wielostronny i intrygujący zapis myślenia o fenomenie twórczości.