Nie-pełna pustka. Haiku

Żeby uporządkować myślenie o pisaniu, musiałam pomyśleć o tytule, więc wymyśliłam: ?Zapiski dla zabicia czasu?. Piękny tytuł, ale nie mogę go użyć z kilku powodów. Po pierwsze dlatego, że już go wymyślił japonista i tłumacz Henryk Lipszyc dla swojego tłumaczenia na język polski japońskich notatek Kenko ? buddyjskiego mnicha z końca XIII wieku. Po drugie bo, mimo że podobno podczas pandemii ma się więcej czasu, ja go nie zabijam, lecz gonię, bo mi go ciągle brakuje. Wreszcie po trzecie dlatego, że ten tytuł brzmi żartobliwie, a ja nie chcę pisać ani dla zabawy, ani o zabawnych rzeczach. Pamięć podsuwa wprawdzie drobne winietki, które bywają zabawne, ale to dlatego, że tylko dzięki takim obrazkom można delikatnie dotknąć rzeczy tak straszliwych i t...

Praca stanowi jedną z pierwszych prób systematycznego zastosowania modelu wypracowanego przez językoznawstwo kognitywne do badań translatologicznych. Po krótkim przeglądzie istniejących teorii przekładu – zarówno językoznawczych, jak i teoretycznoliterackich – autorka omawia podstawowe założenia językoznawstwa kognitywnego, wykorzystując je następnie do analizy wybranych tekstów literackich (współczesna proza i poezja polsko- oraz anglojęzyczna), przeprowadzonej z perspektywy nie tylko językoznawcy, ale także teoretyka i krytyka przekładu. Pracę zamyka rozdział poświęcony wynikom analiz oraz płynącej z nich teoretycznej refleksji.

Zebrane w tomie teksty wpisują się w dociekania nad językiem jako kluczem do poznania i kultury, którym od półwiecza patronują autor Dociekań filozoficznych, Ludwig Wittgenstein, i Anna Wierzbicka, autorka Dociekań semantycznych, przynależąc bezpośrednio do językoznawstwa kognitywnego lub czerpiąc obficie z jego dorobku i narzędzi badawczych. Są one świadectwem zarówno kontynuacji, jak i zmian zachodzących w obrębie językoznawstwa kognitywnego, w którym coraz większą wagę przykłada się do badania czynników kontekstualnych decydujących o rozumieniu, np. metafory, a także do analizy samych procesów konstruowaniu sensu on-line, wyłaniających się dynamicznie w określonym kontekście, niejednokrotnie w wyniku integracji pojęciowej czy rekonceptualizacji. Sp...

Tajemnicza historia inspirowana baśnią o szczurołapie, w której samotność i ból jednej osoby stają się plagą całego miasta Utrzymana w tajemniczej aurze historia samotności portiera hotelu Waldorf Astoria, w której stany emocjonalne materializują się w agresję zwierząt: ból po rozstaniu z ukochaną potęguje atak szczurów na Manhattan. Jedyną nadzieją staje się Chaim, chłopiec ratujący miasto przed plagą jak w starej opowieści z Hamelin. Lech Majewski to poeta, pisarz, malarz i reżyser urodzony w Katowicach, od 1981 pracuje przede wszystkim za granicą. Początkowo studiował malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych, a następnie ukończył studia na Wydziale Reżyserii PWSTFTviT w Łodzi. Jego filmy, m.in.: Rycerz, Lot Świerkowej Gęsi, Więzień Rio, Ewangelia w...

W serii „Poeci do kwadratu” Dariusz Brzóska Brzóskiewicz przedstawia Haiku – images Stanisława Grochowiaka. Autor wyboru zdecydował się na przedstawienie wszystkich haiku Grochowiaka, które ukazały się pośmiertnie w roku 1978. Grochowiak odkrył tę nową formę poezji u samego schyłku swojego życia. Autor Menuetu z pogrzebaczem jako pierwszy twórca w Polsce spotkał się i skonfrontował ze „wschodnim murem kulturowym” – murem pojęć, pojmowania i postrzegania świata oraz przeżywania emocji w sposób odmienny niż było to przyjęte w zachodniej tradycji poetyckiej. Był to niezwykły, poetycki eksperyment. Dopiero w 1983 roku opublikowano w Polsce pierwsze, przetłumaczone przez Agnieszkę Żuławską-Umedę, oryginalne XVII-wieczne haiku mistrzów japońskich...

Maria Bury, poetka, która wybrała haiku, jako nietuzinkowy sposób przedstawiania swojej poetyckiej wrażliwości, nadal zaprasza czytelników do pochylenia się nad losem człowieka, zadumy i refleksji w aforyzmach, które nigdy nie tracą na wartości. W siedemnastu sylabach, w sposób niepowtarzalny poetka oddaje piękno przyrody i delikatność uczuć. Ale też niezwykle trafnie komentuje rzeczywistość – wtedy słowo, niczym samurajski miecz, wyraża bardzo skrajne emocje. Posługiwanie się słowem w tej krótkiej formie poetyckiej Maria Bury opanowała do perfekcji. Tomik ten różni się od poprzednich, ponieważ zawiera ponad 170 tekstów haiku przetłumaczonych na język angielski. Już sama forma haiku w języku polskim jest sztuką pisarską trudną, a przetłumaczenie ora...

Życie w bloku, arcydziele surowego piękna czasów późnej komuny, to prawdziwa metafora istnienia człowieka nowoczesnego. Wszak mieszkania unoszą się nad ziemią, a dziesiątki balkonów zwisają nad miastem, dzięki czemu mieszkańcy mogą dystansować się od przyziemnej zgnilizny i klasowo niedopasowanych sąsiadów. W tym centrum wszechświata, na ostatnim piętrze – gdzie najbliższymi sąsiadami są niebo i synogarlice – mieszka Tadeusz, który od ojca dostał ważne zadanie: pójść z puszką ziarnistej kawy do Stefana, złotej rączki, z prośbą, by ów kawę zmielił. Wyprawa nie jest łatwa, trzeba pokonać korytarz, taki, ja wiem, na sto, góra sto dwanaście metrów, oszklony dwudziestoma, no, może dwudziestoma dwoma oknami, ciemny, bo łobuzy ciągle wykręcają �...

Nazwisko jest piękne, zawiera w sobie dwie zgłoski drżące niczym rytmiczne uderzenia srebrnego dzwoneczka oraz kojący syk złotego węża; kryje też światło poranka i nadzieję lepszego jutra. Kiedy w Austrii w 1787 roku wychodzi nakaz, żeby Żydzi obierali nazwiska, za takie jak to trzeba chyba sporo zapłacić. Imię Adele uchodzi za habsburskie. Ho, ho, pewnie Fajwel i Fania córkę na cesarzową szykują, to się dopiero w Wiedniu ucieszą z zaszczytu! bezlitośnie drwią sąsiedzi. Gdy w 1911 roku dziewczynka przychodzi na świat, jego stolicą jest Wiedeń, przynajmniej tutaj, pomiędzy Rajsze, Jassel i Krossen. Województwo lwowskie, powiat jasielski. Miasteczko, którego nazwa brzmi jak smaczne śniadanie, jest niewielkie, niemal całe drewniane. Wdzięcznie porasta spor...

Rozmowy autobiograficzne o świecie i o sztuce Charlotte Rampling, David Bowie, Viggo Mortensen, Dennis Hopper, Gary Oldman, Karen Black, Benicio Del Toro, George Romero, Michael York, Rutger Hauer, Josh Hartnett, John Malkovich… to tylko niektóre z gwiazd jego filmów. Jego dzieła wyświetlane są w kinach, ale goszczą również w najbardziej prestiżowych galeriach i muzeach świata. Żyje i pracuje w Nowym Jorku, Rio de Janeiro, Londynie, Wenecji, Los Angeles i Katowicach. Nieustannie tworzy. Życie poświęcił sztuce. Nie tylko kinu. Mówi, że jest przede wszystkim malarzem i poetą. Wystawia sztuki, opery, pisze, fotografuje. Jego światowa kariera rozpoczęła się wraz z filmem „Rycerz”, który w Polsce oceniono jako „ambitną porażkę”. Na urządzony o dziewiątej...

„To już twój drugi tomik haiku, Elżbieto, nauczycielko nurkowania w głąb słowa, unoszenia się na jego falach. Łagodnie pozwalasz, aby same tworzyły relacje i wiązały mowę. Po nie­pełnej pustce przyszedł nowy czas, kiedy w dłoni znajdujesz malutką łupkę pistacji. Jeszcze zatrzaśniętą, ale to nie młotek ją otwiera, tylko haiku. W każdej twojej strofie ze zdziwieniem odkrywam inną pestkę, która zaraz wypuszcza kiełek – w moim wnętrzu. Pokazujesz ważną rzecz: od formy, którą kształtuje rodzima kultura, ważniejszy jest duch. Duch haiku, mimo że zamknięty w łupince formy, pozostaje całkowicie wolny, a jego piękno – ponadkulturowe. Mówiły mi o tym zawsze japońskie wartości estetyczne, którymi na Archipelagu mierzy się piękno różnych przejaw�...

Od stanu naszego umysłu zależy wszystko – nawet świat Zakazy i nakazy, hałas i dziki pęd, brak czasu, by pobyć z samym sobą. Czy takie życie ma sens? Bez znajomości swojego wnętrza nie zrozumiemy bliskich, znajomych, współpracowników – świata w ogóle. I zacznie się lęk, który, choć bywa też przyjacielem, może zamienić się w najgorszego wroga. Czy żyć dobrze można się nauczyć? Jak rozmawiać ze sobą i z ludźmi wokół? Ile jest emocji i jak nad nimi zapanować? Do kiedy jest smutek, a od kiedy depresja? Gdy świat staje na głowie, może potrzebna jest mu psychoterapia? Profesor Bogdan de Barbaro, znany psychiatra i psychoterapeuta, bada, co dzieje się w ludzkiej psychice i na jakie niebezpieczeństwa naraża ją XXI wiek.

Miał swoich ludzi, dla których miał wiele twarzy. Z tymi ludźmi łączyły go rozmaite rytuały i zmienne gesty, różne tony i style argumentacji. Miał też obszary rozpaczy, które skrycie pielęgnował, swoje chwyty bliskości i odruchy uniku, ścieżki odwrotu znane tylko tym, z którymi chciał uchodzić. Trzeba było punktować celnie, choć nie zawsze wprost. Obcość, której doświadczał od dziecka i którą rozpoznał dokładniej w 1968 roku, zazwyczaj działała mobilizująco. Leonard Neuger dość wcześnie zrozumiał, że podwójne kodowanie bywa kwestią przeżycia. Takim kodem stała się dla niego literatura, a właściwie nierozerwalny splot literatury, interpretacji i przekładu. Zamieszkał więc w tym wymiarze, a gdy przyszło mu się przemieszczać, niósł ze...

Bogata covidowa twórczość minionego roku od trzeźwych fachowych analiz i statystyk, po idiotyczne przepowiednie i kretyńskie rady, od wzruszających pamiętników ozdrowieńców i ostańców po mniej lub bardziej śmieszne memy wszystko to są chyba próby oswajania tego strachu na użytek własny i na pożytek innych. Tylko tragedie, które już się dokonały, lub które się rozgrywają na naszych oczach w naszej osłupiałej świadomości, te zostają poza konkursem. O nich się nie pisze z grafomańską egzaltacją, ani się ich nie wyśmiewa w demotywatorach.

Przylatując po raz kolejny do tego maleńkiego kraju, nie sposób się uwolnić od wszystkiego, co zostało w „miejscu wylotu” – w kraju dużym, do którego przyjdzie wrócić za chwilę. Maleńki kraj ma oczywiście swoje – czasem wcale niemałe – problemy, o które musi się otrzeć nawet pół-turysta. Niezbyt dokładnie widać je z perspektywy grzecznie zainteresowanego pasażera linii Ryanair, mającego przez tydzień do dyspozycji tylko anglojęzyczne rozmowy z sąsiadami i anglojęzyczną gazetę. Ale i tak ma się uczucie, że w powietrzu unosi się lekki cień. I siłą rzeczy zderza się z tym drugim, gęstym, posępnym, który nawet tu rzuca na listopadowe lato porzucona na chwilę inna rzeczywistość.

Żeby uporządkować myślenie o pisaniu, musiałam pomyśleć o tytule, więc wymyśliłam: ?Zapiski dla zabicia czasu?. Piękny tytuł, ale nie mogę go użyć z kilku powodów. Po pierwsze dlatego, że już go wymyślił japonista i tłumacz Henryk Lipszyc dla swojego tłumaczenia na język polski japońskich notatek Kenko ? buddyjskiego mnicha z końca XIII wieku. Po drugie bo, mimo że podobno podczas pandemii ma się więcej czasu, ja go nie zabijam, lecz gonię, bo mi go ciągle brakuje. Wreszcie po trzecie dlatego, że ten tytuł brzmi żartobliwie, a ja nie chcę pisać ani dla zabawy, ani o zabawnych rzeczach. Pamięć podsuwa wprawdzie drobne winietki, które bywają zabawne, ale to dlatego, że tylko dzięki takim obrazkom można delikatnie dotknąć rzeczy tak straszliwych i t...

„To już twój drugi tomik haiku, Elżbieto, nauczycielko nurkowania w głąb słowa, unoszenia się na jego falach. Łagodnie pozwalasz, aby same tworzyły relacje i wiązały mowę. Po nie­pełnej pustce przyszedł nowy czas, kiedy w dłoni znajdujesz malutką łupkę pistacji. Jeszcze zatrzaśniętą, ale to nie młotek ją otwiera, tylko haiku. W każdej twojej strofie ze zdziwieniem odkrywam inną pestkę, która zaraz wypuszcza kiełek – w moim wnętrzu. Pokazujesz ważną rzecz: od formy, którą kształtuje rodzima kultura, ważniejszy jest duch. Duch haiku, mimo że zamknięty w łupince formy, pozostaje całkowicie wolny, a jego piękno – ponadkulturowe. Mówiły mi o tym zawsze japońskie wartości estetyczne, którymi na Archipelagu mierzy się piękno różnych przejaw�...

Praca stanowi jedną z pierwszych prób systematycznego zastosowania modelu wypracowanego przez językoznawstwo kognitywne do badań translatologicznych. Po krótkim przeglądzie istniejących teorii przekładu – zarówno językoznawczych, jak i teoretycznoliterackich – autorka omawia podstawowe założenia językoznawstwa kognitywnego, wykorzystując je następnie do analizy wybranych tekstów literackich (współczesna proza i poezja polsko- oraz anglojęzyczna), przeprowadzonej z perspektywy nie tylko językoznawcy, ale także teoretyka i krytyka przekładu. Pracę zamyka rozdział poświęcony wynikom analiz oraz płynącej z nich teoretycznej refleksji.