Dziedzictwo Orchana

Są na świecie konflikty i dramaty, o których mówi się przez całe dekady: nie znajdziemy chyba nikogo, kto nie słyszałby o Holokauście czy Apartheidzie, ale już na przykład o ludobójstwie w Rwandzie sama dowiedziałam się czegoś więcej dopiero w zeszłym roku. Jedną z takich niemedialnych, przemilczanych zbrodni jest masakra Ormian w Turcji z początku ubiegłego stulecia: i to właśnie o niej opowiada Dziedzictwo Orchana Aline Ohanesian - ormiańskiej autorki, której dziadkowie znaleźli się w niewielkiej grupie przedstawicieli swego narodu, którym udało się przetrwać okrutne czasy I wojny światowej w Turcji.

Zanim przejdziemy do tego, czym jest ta książka, ustalmy, czym nie jest. Okładka głosi, że jest to opowieść o namiętnej miłości, niewypowiedzianej tragedii i tajemnicach. Jest to dość ryzykowne stwierdzenie, bo sugeruje, że mamy do czynienia z romansem historycznym, albo przynajmniej z sagą rodzinną. Tajemnic, owszem, nie brakuje, ale wątek romantyczny praktycznie nie istnieje. To po prostu (i aż) cholernie mocna, dobrze napisana obyczajówka: historie poszczególnych bohaterów są często zaledwie zasygnalizowane, ale i tak zapadają w pamięć na długo. Ciężko tu kogoś osądzać, niezależnie od przynależności narodowej i momentu w historii. Jednocześnie bohaterowie nie są sztampowi i naprawdę budzą emocje (a nawet dają się lubić), nawet gdy są zaledwie pobocznymi postaciami.

Historia w Dziedzictwie Orchana opowiadana jest dwutorowo. Narracja w obu planach czasowych poprowadzona jest w czasie teraźniejszym - i zaryzykuję stwierdzenie, że jest to pierwsza i dotąd jedyna powieść, w której taki styl był całkowicie na miejscu i ani razu nie spowodował żadnych zgrzytów. To taka elegancka, retrospektywna podróż, w którą wyruszamy z czasów współczesnych: Kemal, ekscentryczny, stary Turek, właściciel ogromnej firmy zajmującej się tkaniem dywanów, zostaje znaleziony martwy w kadzi z indygo. Większe zamieszanie niż dziwne okoliczności śmierci mężczyzny wywołuje jednak jego testament, który wstrząsa posadami rodu: co prawda firma trafia w ręce Orchana, wnuka Kemala, ale jednocześnie staruszek pozbawia rodzinę posiadłości, w której spędzili całe życie, zapisując dom tajemniczej, ormiańskiej staruszce z domu opieki w Los Angeles. Kim jest 87-letnia Seda, dlaczego boi się płynącej wody i odmawia mówienia o swojej przeszłości, a przede wszystkim: kim była dla Kemala?

Co ciekawe, wszystko jest tu idealnie wyważone: choć autorka nie ukrywa, że potrzeba opowiedzenia światu o historii Ormian jest tu kluczowa, to jednak nie dostajemy tu jakiejś przegiętej elegii. Problematyka powieści jest zresztą dużo bardziej złożona: dlaczego o niektórych ludobójstwach lepiej nie mówić, a o innych niemal codziennie słyszy się w mediach? Jakim cudem wydarzenia sprzed 100 lat nadal dzielą dwa narody i powodują wzajemną wrogość, choć na świecie pozostały już tylko przedstawiciele kolejnych pokoleń? Wreszcie: gdzie jest granica między pokazywaniem światu prawdy a zatracaniem się w przeszłości (i czy powinno się to robić zamiast... po prostu żyć)?

Z całą pewnością nie jest to książka dla każdego, ale do mnie trafiła bardziej, niż się tego spodziewałam; pozostaje mi więc gorąco ją polecić. Mimo stosunkowo niewielkich rozmiarów i nietypowej dla mnie tematyki pozostawiła mnie z solidnym kacem książkowym i totalną pustką w umyśle. No i otworzyła mi oczy na to, jak niewiele jeszcze wiem o świecie i jak bardzo moim światopoglądem steruje to, co dociera do mojej świadomości za pośrednictwem mediów. I jest to wizja naprawdę przerażająca.

Ostatnio lubię wschodnie klimaty. Czy to dlatego, że znudził mi się natarczywy zachód? A może brakuje mi nutki egzotyki w naszej deszczowej jesieni? Wschodnia egzotyka jest czymś skrajnie innym od tego, co poznałam dotychczas. Z przyjemnością zanurzam się w zapachach orientalnych dań, kolorach ręcznie tkanych serwet i kulturze równie pięknej, co bezwzględnej. Jeśli pióro leży we właściwej dłoni, książki, w których przoduje islam czy hinduizm, zamieniają się w obrazy o odurzających kolorach. Czy Aline Ohanesian podołała zadaniu?

Autorka zabiera nas na podróż w czasie. Dwutorowa akcja to coś, co bardzo mnie fascynuje i podkręca emocje w fabule. Pozostajemy w wieku XX, ale najpierw jesteśmy w latach dziewięćdziesiątych, gdzie Ormianie domagają się swojego miejsca na kartach historii, a chwilę później pochłania nas wojenna zawierucha roku 1915.

Zwykle wojna lub inne wydarzenie historyczne są tłem dla tragicznej miłości. W przypadku tej powieści jest odwrotnie. To tragiczna miłość jest tłem dla bestialstwa i okrucieństwa, jakie chciała pokazać autorka. Bohaterowie posłużyli jej jedynie jako cisi obserwatorzy, świadkowie potwornej wojny. Ludobójstwa, które po dziś dzień jest zamiatane pod dywan. To w gruncie rzeczy książka, której napisanie wymagało dużo determinacji i odwagi. Turcy nie przyznają się do eksterminacji ludu, który po dziś dzień nie ma własnej ojczyzny. Ormianie do tej pory rozproszeni po świecie, szukają swojego miejsca.

Książkę jak najbardziej polecam. Nie jest to łatwa lektura i na pewno sceny mordów, zezwierzęcenia ludzi, porwań i gwałtów wydadzą się niektórym zbyt brutalne. Warto jednak poznać tę historię. Nie jest ubrana w romantyzm, nie koloruje jej piękno tureckich tkanin ani wielkie uniesienia. Jest zapisem czarno na białym faktów, jakie były mi do tej pory zupełnie obce i coś uświadomiły. Wojny na tle rasowym były od zawsze w każdym zakątku świata. W Azji na tle religijnym, w Afryce czarnych wypędzano z ich własnych terytoriów. Są w Europie, Ameryce, naprawdę wszędzie. I być może im bliżej współczesności, tym jest to straszniejsze. Bo im bliżej czasów obecnych, tym świadomość ludzka wzrasta, a zapędy w posiadaniu zaczynają przekraczać wszelkie granice.

Debiutancka powieść Ohanesian zajmuje bardzo ważne miejsce w zapisie światowej historii. Nie należy jej lekceważyć.

Artykuł pochodzi ze strony: http://www.kanapaliteracka.pl/ksiazki/dziedzictwo-orchana-recenzja/

Wspaniała książka. Polecam z czystym sumieniem.

Orchan wraca do domu na pogrzeb dziadka. Okazuje się, że dostał od niego w spadku rodzinną firmę. Zaskoczeniem jest jednak to, że dziadek zapisał dom rodzinny nieznanej kobiecie. Orchan postanawia dowiedzieć się, kim ona jest. Gdy znajduje staruszkę w domu opieki w Los Angeles i prosi ją, by zrzekła się domu, nie wie jeszcze, że kobieta opowie mu wzruszającą historię swojego życia i życia Ormian w trudnych czasach wojny. Czy opowieść ta pozwoli odpowiedzieć na pytania, kim Seda była dla dziadka Orchana? I czemu zapisał jej dom?

Dziedzictwo Orchana Aline Ohanesian to powieść, w której współczesność miesza się z przeszłością. Czytelnik otrzymuje dwie historie – tę z 1990 roku, w której głównym bohaterem jest Orchan, oraz tę z 1915, która pokazuje życie Sedy i jej rodziny. Każda biegnie swoim torem, lecz to ta związana z dawnymi czasami jest ciekawsza.

W czasie I wojny światowej doszło do ludobójstwa Ormian. Tę historię przekazuje nam autorka – widzianą oczami młodej dziewczyny, która usiłowała przeżyć w tych ciężkich czasach. Zabójstwa, gwałty, śmierć w trakcie podróży były na porządku dziennym. I chociaż otrzymujemy kilka scen pokazujących te brutalne działania, reszta dociera do nas raczej jako tło egzystencji Sedy. Dziewczyna nie miała łatwego życia – z dnia na dzień musiała porzucić miejsce, w którym dorastała, była też świadkiem rozpadu rodziny – zabrano lub oddzielono ją od jej najbliższych.

Lata 90. XX wieku to opowieść Orchana, który nie dogaduje się z rodziną, ponieważ miał problemy z prawem. Chciał robić coś, co nie przyniosło mu żadnych dobrych efektów. Teraz musi radzić sobie z łatką, którą mu przypięto, i z informacjami, które otrzymuje po śmierci dziadka.

Poza wątkiem wojny mamy też inne, poboczne, które mogą zainteresować czytelnika. Jest wątek miłosny, który jest jedynie delikatnie zarysowany, bardzo naturalnie wypada. Do tego pokazano trudne życie w kraju ogarniętym wojną, a szczególnie losy kobiet w tych czasach. Hańbione, poniżane, oddające swe ciało za pieniądze, dokonujące trudnych wyborów. To jeden z najbardziej wstrząsających wątków tej pozycji. Poza samym tematem także sposób jego prezentacji sprawia, że czytelnik nie może przejść obok niego obojętnie – nie znajdziemy tu zbędnej sensacji, co samo w sobie jest zaskakujące.

Temat książki nie należy do łatwych i raczej nie spotkałam się z nim do tej pory. Życie kobiet w czasach wojny nigdy nie było łatwe, ale czytanie relacji młodej dziewczyny z tego, co widziała, jak się czuła i co musiała robić, naprawdę bywa szokujące. Mimo to lektura Dziedzictwa Orchana była dobrym pomysłem. Lubię, gdy książka każe mi się zastanowić nad własnym życiem, pokazuje, że to, co dla mnie jest problemem, jest niczym w porównaniu z tym, co przechodzą inne kobiety. To pozycja, która zaskakuje i pozostaje na długo w sercu i myślach.

Po książki w których poruszane są tematy związane z przeszłością sięgam nad wyraz chętnie. Można powiedzieć, że historia jest tym co przyciąga mnie bardzo mocno, czy to do literatury, czy filmu. O losie Ormian miałam okazję już kiedyś czytać dlatego wiedziałam, że nie mogę nie przeczytać Dziedzictwa Orchana. Tym bardziej, że na blogach książka zbiera praktycznie same pozytywne recenzje. Czy i mnie porwała?

W roku 1990 umiera dziadek Orchana Kemal, weteran pierwszej wojny światowej i właściciel dobrze prosperującej firmy. Zostawia po sobie dość osobliwy testament - dom znajdujący się w rodzinie od kilku pokoleń zapisuje nieznanej członkom rodziny kobiecie. Żeby odzyskać posiadłość i poznać motywację dziadka Orchan wyrusza do USA, gdzie w domu opieki przebywa tajemnicza Seida, nowa właścicielka ich domu. Czy uda mu się go odzyskać i poznać przeszłość Kemala? A może wolałby jej nie odkryć?

"Ważne jest nie to, co świat ci zrobi, tylko jak na to zareagujesz"

Czytelnik poznaje historię z kilku punktów widzenia - teraźniejszość przeplata się z przeszłością, a konkretnie z wydarzeniami z 1915 roku dotyczącymi Kemala, Seidy, Fatmy - ich rodzin, wpływu wojny na ich życie. Na przykładzie Seidy i jej tragedii możemy poznać los tak wielu, zbyt wielu Ormian którzy ucierpieli w wyniku zaplanowanej na nich eksterminacji. Ile strat i okropieństw człowiek jest w stanie znieść, zanim całkowicie się załamie, zwariuje? Ilu tajemnic, oszustw, zdrad jest w stanie się dopuścić, by przetrwać? I czy po latach jest sens jeszcze coś zmieniać? Czy prawda rzeczywiście może wyzwolić?

Jest to pięknie i obrazowo przedstawiona opowieść o strasznych czasach, w których przyszło żyć bohaterom i ich wpływie na dalsze losy całej rodziny. Miłość Kemala i Seidy jest tu jednak nie tyle motywem przewodnim, co przyczyną i motorem wydarzeń, które potem nastąpiły. Pierwsze skrzypce gra mimo wszystko historia, ta niewygodna, boląca rana w duszy nie tylko Seidy. W czyjej jeszcze? O tym, że nic tu nie jest proste a losy tej rodziny wcale nie są takie, jak by się mogło wydawać, trzeba przekonać się samemu, czytając książkę.

"Bóg nie przestaje być bogiem dlatego, że upadł i się ubłocił"

Ciężko jest uwierzyć, że to literacki debiut autorki. Książka napisana jest z rozmachem, który pozwala delektować się każdą stroną. Jedyne czego mi w niej zabrakło, to mocniejszego odniesienia do teraźniejszości którą reprezentowała postać Orchana. Doświadczenia mężczyzny również nie były łatwe, jednak czytelnik poza krótkimi wzmiankami nie ma zbytnio okazji zagłębić się w jego tok myślenia czy uczucia. Za to moje serce całkowicie podbiła Fatma - ta kobieta ma ikrę, jest po prostu niesamowita. Jej postać nadawała całości koloru.

Dziedzictwo Orchana - czym tak naprawdę jest? Czy to tylko dom, firma, czy może coś dużo bardziej głębszego, złożonego i... bolesnego? Młody Turek oprócz swojej własnej, traumatycznej przeszłości będzie musiał zmierzyć się z demonami dziadka, starej ciotki Fatmy, nieznanej mu kobiety oraz... całego swojego narodu. Jaką postawę przyjmie wobec historii ludobójstwa, tragedii Ormian która domaga się uznania swojego ogromu, któremu Turcja i świat odmawia uwagi? Dziś, 26 lat później od czasu akcji książki, naocznych świadków tamtych wydarzeń zapewne już nie ma. Na ile udało się ocalić od zapomnienia historie takie jak bohaterów tej powieści? My jako naród, który również został potraktowany przez historię niezbyt łaskawie potrafimy po części zrozumieć Ormian, a przynajmniej powinniśmy potrafić.

co-przeczytalam.blogspot.com

Kiedy umiera dziadek Orchana, okazuje się, że w testamencie pojawia się nieznana osoba, która ma przejąć rodzinny dom. Samotna kobieta, która znajduje się w domu spokojnej starości, ma odziedziczyć dom, który od dziesięcioleci zamieszkuje rodzina Orchana? Młody mężczyzna musi spotkać się z ową nieznajomą, by skłonić ją do odrzucenia spadku, jednak nie przypuszcza dlaczego ona została uwzględniona w testamencie i co ma z tym wszystkim wspólnego pierwsza wojna światowa...

Rozpoczynając tę książkę nie spodziewałam się czegoś naprawdę wielkiego, chociaż jest bardzo wychwalana, bo otrzymała wiele nagród i wyróżnień, no i warto wspomnieć, ze to debiut autorki! A tu proszę to co tu znalazłam było niesamowite! Jak wiecie lub nie, ja bardzo lubię historię, no i jak widzę powieść osadzoną w XX wieku, z wątkami pierwszej wojny światowej, bo ja biorę takie książki w ciemno.

Historia przedstawiona na kartach tej powieści to idealny przykład na to, jak poznanie przeszłości może wpłynąć na naszą teraźniejszość i nawet przyszłość. Orchan przez śmierć dziadka musi zmierzyć się z obcą osobą, która jak się okazuje ma wiele do powiedzenia i może zmienić jego nastawienie do wszystkiego. To niesamowita historia rodziny, która rozpoczyna się bardzo dawno i trwa do dziś. Tu przeplatana jest akcja z teraźniejszość i przeszłości, więc możemy poznać wszystko dokładnie tak jak to było i razem z głównym bohaterem wyciągać wnioski i nauki. Jak dla to mnie świetny zabieg, bo czytelnik bardziej wczuwa się w historię tej rodziny. Dodatkowo możemy dowiedzieć się o nietolerancji w czasach wojny i podział ludności na Turków i Ormian, jak i na muzułmanów i chrześcijan. Ci drudzy oczywiście mieli gorzej i kończyli też źle.

O bohaterach jest bardzo ciężko się wypowiedzieć, bo co chwila zmieniamy o nich zdanie. Z każdym rozdziałem rozumiemy ich coraz lepiej i na samym końcu każdy indywidualnie powinien ocenić kto był tym dobrym, a kto złym. Ja zdecydowanie utożsamiłam się z Orchanem, bo bardzo przypominał mnie i robił to co ja sama zrobiłabym na jego miejscu.

Dlatego jeżeli macie ochotę na wartościową powieść, która Was przeniesie do innego państwa, kultury i obyczajów, to serdecznie polecam "Dziedzictwo Orchana". Poznacie zupełnie inny świat i spojrzycie z innej strony na postępowanie państwa w czasach wojny. Muszę też powiedzieć, że jak na debiut autorki to ta powieść jest bardzo dopracowana. Ja nawet nie wyczułam, że to debiut, tylko że osoba która jest wprawiona w pisanie i wie co chce przekazać czytelnikowi w swojej powieści.

Kolejna interesująca powieść od Wydawnictwa Kobiecego, to zderzenie z ogromem ludzkich nieszczęść. Orchan zostaje postawiony pod ścianą. Musi poznać przeszłość swego dziadka, który po śmierci zapisał dom nieznanej kobiecie. Nikt nigdy nie słyszał o Sedzie, a to ona widnieje w ostatniej woli zmarłego Kemala. Dzięki swojej wnikliwości, Orchan dociera do najgłębiej zakopanych rodzinnych tajemnic, które wstrząsnęłyby dosłownie każdym. Odnajduje staruszkę w domu starości. Kobieta po pokonaniu oporów przed opowiedzeniem trudnej życiowej historii naznaczonej cierpieniem, śmiercią, bólem, postanawia wyjaśnić zawiłą przeszłość jej, Kemala oraz innych wplątanych w to osób. Czy mężczyzna zdoła udźwignąć na swoich barkach tak zdumiewającą ilość wiadomości? Jak na to zareaguje?

Dramat mający miejsce wiek temu zostaje przypomniany teraz za sprawą tejże książki. Drastyczne opisy zabójstw, rozlana krew to na pewno nie zwiastuny przyjaznej, miłej dla serca i ducha opowiastki.

Każda strona to tajemnica. Nie ma zbyt wielkiej nadziei, że przewidzisz dalsze losy bohaterów. "Dziedzictwo Orchana" jest książką jedną wielką tragedią i nie chodzi mi o to, że jest beznadziejna. Nie! Ogrom nieszczęść Cię przytłoczy. Wyobraźnia Pisarki jest ogromna, pomysłowość na najwyższym szczeblu z możliwych. Ohanesian stworzyła bardzo realną rzeczywistość dla swoich postaci, nie oszczędza im łez, bólu rozstania. Debiut, który może nie zapadnie w pamięć na długi czas, lecz na pewno po odłożeniu książki czytelnik będzie rozmyślał na temat fabuły. Warto po nią sięgnąć!

Po raz pierwszy o pogromie Ormian w Turcji podczas I wojny światowej przeczytałam w powieści Chrisa Bohjaliana pt. "Zamki na piasku". Byłam zszokowana olbrzymią skalą tego ludobójstwa, mimo że słowo "pogrom", czy właśnie "ludobójstwo" powinno mi to uzmysłowić. Od tamtej pory bardzo zainteresował mnie ten temat, a powieść "Dziedzictwo Orchana" idealnie się w niego wpasowuje.

Rok 1990. Orchan to młody mężczyzna tureckiego pochodzenia, który po śmierci dziadka Kemala dziedziczy rodzinną firmę zajmującą się wytwarzaniem dywanów. Jednak zmarły zapisał w testamencie swój dom nieznanej Orchanowi kobiecie imieniem Seda, która mieszka w Los Angeles, z niewiadomych dla bohatera powodów. Postanawia on odnaleźć kobietę i dowiedzieć się prawdy. Trafia do domu opieki w Stanach Zjednoczonych, gdzie poznaje historię Kemala i Lucine...

Rok 1915. Lucine jest 15-letnią Ormianką, a Kemal 18-letnim Turkiem. Czy istnieje dla nich jakakolwiek szansa na wspólną przyszłość? I wojna światowa dotarła również do Anatolii, a naród turecki próbuje pozbyć się całego narodu ormiańskiego i zniszczyć go całkowicie. Lucine wraz z matką i rodzeństwem zostają deportowani ze swojego domu i pod okiem żołnierzy tureckich przeprowadzani w inne miejsce. Jednak nie ma to nic wspólnego ze zwykłym "przesiedleniem", bo jest to morderczy marsz zgnębionego narodu...

To, że Żydzi byli masowo prześladowani i mordowani podczas II wojny światowej wiedzą zdecydowanie wszyscy. Ale czy wszyscy wiedzą choć trochę o czystce Ormianów dokonanej przez Turków w 1915 roku? Myślę, że nie. Ormianie do tej pory zmagają się z tym brzemieniem, a Turcja nie przyznaje się do popełnionych zbrodni. Ormianie cierpią w ciszy. O pogromie Żydów jest niezliczona ilość książek, lecz o Ormianach? Na pewno o wiele łatwiej policzyć publikacje na ten temat w literaturze.

Historia widziana oczami Lucine jest tragiczna. Sceny, które nam pokazuje są wstrząsające i niestety bardzo zapadające w pamięć. Ciągle mam przed oczami widok matki, która rodzi martwego synka w wyniku tego, że żołnierz w trakcie porodu zlał ją biczem w brzuch żeby się pospieszyła. Albo kobiet, które leżą półżywe na poboczu drogi, bo nie dają rady już iść, a drapieżne ptaki żywią się ich wnętrznościami. Jednak najgorsze jest to, że to nie jest fikcja literacka, lecz okrutna historia narodu ormiańskiego. Jest to również bardzo pouczająca książka, nie tylko ze względu na fakty historyczne, ale na przesłanie - że przeszłość jest ważna również dla współczesnego pokolenia, że historię należy pielęgnować i pamiętać, a poznanie przeszłości i zrozumienie jej wpływa na dalsze życie, jak np. w przypadku Orchana. Jednak w tym bardzo smutnym temacie znalazło się również miejsce na miłość, choć niestety jak większość powieści - tragiczną.

Debiut Aline Ohaniesian to pozycja nietuzinkowa. Porusza bardzo ważny temat w historii świata, jednak tak bardzo zapomniany przez wielu. A tak wielu zgnębionym duszom zdecydowanie należy się pamięć, nie tylko tym zmarłym, ale również tym, którzy przeżyli pogrom i później resztę życia musieli zmagać się z tym brzemieniem. Aline Ohanesian to współczesny głos Ormian - głos, którego warto posłuchać.

Dziedzictwo w mniejszym lub większym stopniu determinuje to, kim jesteśmy. Dzieje przodków mimowolnie wplatają się w otaczającą nas rzeczywistość. Historia zatacza koło łącząc się w najmniej spodziewanym momencie.

Spruta nić

Jest rok 1990. Orchan Türkoğlu powraca do Sivasu z wygnania na pogrzeb dziadka - Kemala. Ekscentryczny staruszek umiera zanurzony w jednym z siedemnastu kotłów na dziedzińcu przed domem. Farba koloru indygo obmyła jego ciało.

Jednak nawet po śmierci senior rodu kieruje czynami jego członków. Pozostawia po sobie testament. Władzę nad fabryką włókienniczą przekazuje wnukowi. Blok mieszkalny oddaje w ręce swojego syna, z zastrzeżeniem, że zapewni dożywotnie utrzymanie Fatmie - ciotce Orchana.

Rodzinny dom składa w dłonie Sedy Melkonian - kobiety, której imię osiada na gałęziach morwy, jakby przyciągane tajemniczą siłą.

Orchan zgodnie w wolą dziadka wyrusza na poszukiwanie ducha. By poznać i zrozumieć.

Niespodziewane staje przed prawdą, która burzy starannie budowany propagandowy obraz i rozrywa na strzępy kłamstwa, które do tej pory szczelnie otaczały domowników.

"- Co będziesz jadła? - pyta Lucine z płaczem.- To -mówi mairig, spoglądając na swoje dłonie.W świetle księżyca Bedros dostrzega w jej dłoniach otwarty Nowy Testament. Delikatne palce matki unoszą kartkę i wyrywają ją. Towarzyszy temu taki dźwię, jakby wymierzała policzek Bogu. Zgniata kartkę w małą kulkę, unosi do góry i wpycha do ust.- Na co się tak gapisz? - pyta gniewnie. - Jeżeli Bóg nie zje swoich słów, to ja to zrobię za niego."

Bohaterowie pełnią w książce funkcję dwojaką.

Z jednej strony autorka traktuje ich przedmiotowo. Są jedynie użytecznymi pionkami, których rolą jest przekazanie czytelnikowi prawdy na temat Ormian w roku 1915. Co zatajono, czego się wyparto. Opowiadają, ponieważ w tych wyjątkowych momentach ich rola sprowadza się właśnie do tego. Nie mają przeżywać. Ich zadaniem jest pozwolić czytelnikowi, by to on doświadczał. Dobry truwer nie wpływa na słuchacza, a odsuwa się na bok i umożliwia wysnucie wniosków, ustosunkowanie się do nowo odkrytej historii i faktów.

Jednocześnie Seda, która snuje historię, jest jej uczestniczką. Emocje z teraźniejszości zastępuje tymi z przeszłości. Rozdrapuje ranę? Wielu mogłoby tak powiedzieć. Jednak strup nigdy nie powstał. To wciąż jątrząca się rana - czerwona i zaogniona.

Orchan był jednym z odbiorców opowieści. Odbiła ona na nim swoje piętno, ale w czasie, gdy pruła się nić kłamstwa, siedział niemy, jakby jego postać mógł zastąpić ktokolwiek z nas.

Kilim

W "Dziedzictwie Orchana" rozterki bohaterów pełnią rolę drugoplanową. Są częścią składową historii, ponieważ to rodzina Türkoğlu była uczestnikiem wydarzeń, ale równocześnie nie odciągają uwagi od najważniejszego, czyli faktów.

Kiedy Turcja przyłączyła się do Niemiec w czasie I Wojny Światowej, Ormian uznano za potencjalnych zdrajców. Niezwykła chrześcijańska krew stanowiła zagrożenie dla muzułmańskich idei. Dlatego zdecydowano się na wyłączenie ich z równania.

Podjęto decyzję o ludobójstwie.

Ostatnie słowo odgrywa w książce rolę priorytetową.

Autorka walczy o prawdę. O to, by świat odważył się wypowiedzieć obłożoną klątwą frazę. Przybycie Orchana do "Ararat" zbiega się z wystawą organizowaną ku pamięci zabitych w ludobójstwie i tych, którym udało się uciec. Ma to wymiar symboliczny z racji pochodzenia Orchana - jest on Turkiem, czyli potomkiem ciemiężycieli Ormian.

Poruszane są również tematy religijne, ale w bardzo subtelny sposób. Autorka dowodzi, że wiara to po prostu potrzeba zaufania i pewność, że ktoś nad nami czuwa. Zwątpienie i końcowe zanegowanie istnienia Boga dotyka zarówno islam jak i chrześcijaństwo. Wojna zrywa jakiekolwiek podziały i czyni równymi. Nie ma Allaha i Pana Boga. Jest Bóg, który opuścił nas w chwilach trwogi. Siedzący wysoko, wyniesiony na piedestał. Ten, któremu zawierzono wszystkie śmierci. Ten, który porzucił swe owce.

"Środkowa Anatolia, inaczej niż w Stambuł, którego majestat odbija się w Bosforze, jest kwintesencją tej drugiej Turcji, w której dużo trudniej odnaleźć jakieś ślady świetności czy postępu. Tutaj pasterze chodzą za meczącymi długowłosymi kozami, a krępe wieśniaczki dźwigają na plecach wiązki chrustu. Czas i postęp są dwoma krewniakami, którzy dawno utracili ze sobą kontakt (...)"

"Dziedzictwo Orchana" to piękna, barwa powieść, która porusza tematy od dawna niepodnoszone. Powrót aż do I Wojny Światowej, lata dziewięćdziesiąte ubiegłego wieku, Turcja, Ormianie. Tego w literaturze jest niewiele.

Autorka nadała przeszłości formę, utkała ją powoli, z należytą uwagą o kolory, strukturę i figury. Równocześnie nie zaniedbała małych szczegółów i autentyczności bohaterów.

Trudno uwierzyć, że jest to debiutancka powieść.

Cudownie napisana powieść, intrygująco nakreślona fabuła, niezwykli bohaterowie, tłumaczenie oddające przenikliwy i jednocześnie urzekający nastrój, oraz piękne wydanie stanowiące jej dopełnienie. Książka jest bolesnym przypomnieniem, silnym utrwaleniem we współczesnej świadomości i pamięci, ludobójstwa dokonanego wiek temu na ludności ormiańskiej, przywołanym głosem dwóch milionów ofiar. Bezwzględność wojny, która po kawałku zawłaszcza duszę człowieka, nacjonalizm, konflikty etniczne i przemoc. Życie poddaje człowieka licznym próbom, wszystko może wywrócić się do góry nogami, bogactwo zmienić w nędzę, wolność w niewolę, a dotychczasowe ułomności mogą nabrać cech szlachetności. Często traci się wszystko to, co najcenniejsze, nawet swoją duszę, jednak wciąż istnieje się w wypełnionej nieśmiałą nadzieją i wiarą egzystencji, schowanej za ogromnym strachem i cierpieniem.

Mimo usilnych starań dramatyczna przeszłość nie pozwala o sobie zapomnieć, domaga się uwagi, żąda wyjaśnień i dopowiedzeń, stawienia jej czoła pomimo przywoływanego bólu, poczucia straty i wrażenia nieodwracalności zdarzeń. Wszystkie niezaleczone pozostałości po przeszłym życiu muszą zostać odsłonięte, ujrzeć światło dzienne, z właściwą interpretacją wkroczyć do teraźniejszości, odsłonić kilkadziesiąt lat zaprzeczeń Turcji, przykuć uwagę młodych pokoleń i opinii publicznej. Równolegle trzeba nauczyć się wybaczać samemu sobie, tak aby w końcu być w stanie wybaczyć innym, uwolnić się od nienawiści, okrucieństwa, wyrzutów sumienia, poczucia winy i z szacunkiem do tego, co było, budować przyszłość.

Owiana ogromną tragedią opowieść, która niezwykle wzrusza i skłania do przemyśleń, ale także popycha ku słusznym wyborom i uczy odpowiedzialności. Z ogromnym zaangażowaniem poprzez retrospekcje i wspomnienia śledzimy losy naznaczonych zawiłą historią dwójki młodych osób, żołnierza armii osmańskiej podczas pierwszej wojny światowej Kemala i Ormianki Lucine, łączącą ich miłość, wystawioną na wielki niepokój, niepewność i niezrozumienie. W tej spowitej klimatem Orientu opowieści zatracamy serca, wyzwalamy mnóstwo emocji, z ogromnym zaciekawieniem przyglądamy się meandrom scenariuszy ludzkich żyć. Kiedy w 1990 roku umiera Kemal, ukochany dziadek Orchana, jego wola zapisana w testamencie spotyka się z zaskoczeniem i brakiem akceptacji ze strony członków najbliższej rodziny.

Orchan starając się wyjaśnić motywy kierujące seniorem rodu, dociera do zaskakującej prawdy, długo i głęboko skrywanych tajemnic, zasypanych zmową milczenia sekretów, które nigdy nie miały ujrzeć światła dziennego. Zaintrygowany budzi demony przeszłości, ale jednocześnie otwiera się na doświadczenia przodków, wraca do własnych korzeni, poznaje swoje dziedzictwo, redefiniuje własną tożsamość i odkrywa własne miejsce na ziemi. Autorka z niezwykłym wyczuciem, ogromną wrażliwością, subtelnością przekazu i trafnym słowem, pozwala czytelnikowi zagłębić się w fascynującą fabułę, poczuć rozterki i nieufność bohaterów, wsłuchać się w kierowany do nich głos przeznaczenia. Szybko zatracamy się w kolejnych rozdziałach powieści, wyczekując uśmiechu losu, szczęśliwych akcentów i uzasadnień codziennej walki, wiary, cierpliwości i oddania. Bardzo udany debiut, po który zdecydowanie warto sięgnąć.

bookendorfina.blogspot.com