Piąty wymiar. Kulturowa socjologia wiedzy Norberta Eliasa

Ekscentryczny wędrowny lekarz Filip Bombastus von Hohenheim (znany szerzej pod pseudonimem Theophrastus Paracelsus), który na początku XVI w. podjął próbę radykalnej reformy medycyny, przede wszystkim zaś farmacji, był autorem niezliczonych dzieł i dzie­łek, nie zawsze ściśle związanych z jego profesją. Znajdujemy wśród nich również wielce osobliwy traktacik O nimfach, sylfach, pigmejach i salamandrach etc., w którym próbował wpisać w rozwijany przez siebie kosmologiczny model cały świat demonicznych istot, wywo­dzących się głównie z niemieckiego folkloru i średniowiecznej poezji, zasiedlających jego zdaniem cztery żywioły: wodę, ziemię, powietrze i ogień. Stworzenia te żyją obok nas, pozostając zwykle niewidzialne, niekiedy jednak nawiązują kont...

Boticelli, Leonardo, Rafael, Michał Anioł, Correggio i Tycjan... stworzone przez nich arcydzieła zdobiące dzisiaj ściany w galeriach muzeów całego świata są odbiciem prawdziwie złotego wieku okresu oszałamiających innowacji, przykładem słynnego łączenia intelektualnego rygoru geometrii z poezją. W najnowszym tomie bestsellerowej serii „Jak czytać...” dokonano analizy obrazów największych mistrzów renesansu. Każda ze 180 prac stała się okazją do wyjaśnienia kluczowych pojęć malarstwa renesansowego – od „perspektywy” i „złotego podziału” po „wdzięk” i „symbolizm”. Album opatrzony został również krótkimi życiorysami najwybitniejszych twórców tego okresu. Całość stanowi oryginalną i przystępną w lekturze pozycję, będącą do...

Wydany w początkach XVII wieku, chociaż powstały w poprzednim stuleciu niewielki utwór O bogach i wierzeniach dawnych Żmudzinów, Litwinów i Prusów znakomicie wpisuje się w nurt bardzo popularnej w dobie renesansu literatury etnograficznej. Znaleźć z nim można zarówno wzmianki dotyczące położenia, klimatu oraz historii, jak i wiadomości związane ze strukturą społeczną oraz szeroko pojętą kulturą omawianych ludów. Szczególnie istotną część dzieła stanowi zapis stanu wierzeń pogańskich, jakie można było zaobserwować na tych terenach w drugiej połowie wieku XVI. Oprócz nieznanych skądinąd nazw bóstw oraz prób określenia ich kompetencji, tekst przynosi opisy wielu obrzędów i zwyczajów ludowych wciąż praktykowanych w omawianych krajach. Przekazany...

Rewolucyjne metody usprawniające efektywność pracy umysłowej: – nieoceniona pomoc dla studentów, uczniów, wykładowców, menedżerów, dziennikarzy, – mity i fakty o funkcjonowaniu umysłu, – mapy myśli, błyskawiczne notowanie, które nie hamuje toku myślenia, lecz go pobudza, – czytanie fotograficzne, techniki zwiększenia prędkości czytania, – metody usprawniania pamięci w trakcie uczenia się oraz po jego zakończeniu, – system bezbłędnego zapamiętywania słów i przyporządkowanych im numerów.

Pisania, jak każdego zawodu, można się nauczyć. Kurs kreatywnego pisania Katarzyny Bondy, królowej polskiego kryminału, da początkującym pisarzom narzędzia, by mogli swoje pisarskie pomysły realizować pewnie, świadomie i coraz doskonalej. Wyjaśni, jak wygląda struktura powieści i w przystępny sposób uporządkuje teorię konstruowania tekstów literackich. Pomoże także przyszłym pisarzom w odkrywaniu ich mocnych stron, otworzy ich na inną percepcję świata, nauczy samodyscypliny oraz tego, jak szukać tematów i pomysłów.

Napisany w pierwszych wiekach naszej ery traktat Kyranides za­wiera wiedzę magiczno-medyczną na temat ukrytych właściwości roślin, zwierząt i kamieni. Przekazana w nim mądrość miała po­chodzić od Hermesa Trismegistosa, synkretystycznego boga, który łączył w sobie cechy greckiego Hermesa i egipskiego Thotha, opie­kunów pisma, magii oraz duchów zmarłych ludzi. Pierwsza księga, która powstała dawniej niż pozostałe, opisuje 24 rośliny, 24 ptaki, 24 ryby i 24 kamienie ułożone według liter greckiego alfabetu. Na końcu każdego rozdziału zamieszczony jest przepis na amulet z ka­mienia szlachetnego, który ma w sobie zawierać połączone moce, zwane dynameis, rośliny, ptaka, ryby i minerału, symbolizujące pełnię wszystkich czterech żywiołów.

Seria Bibliotheca Curiosa prezentuje teksty, o których samym istnieniu dziś wiedzą już zwykle tylko specjaliści. Czasy, gdy były one powszechnie znane, czytane i komentowane, dawno minęły. Ale te same czasy wydały przecież także uznane arcydzieła, które na stałe weszły do kanonu literatury europejskiej i polskiej. Autorzy tych arcydzieł byli zaś zwykle właśnie czytelnikami owych dawno już zapomnianych ksiąg, które Biblitheca Curiosa stara się "reanimować"; rekonstruuje też przy okazji encyklopedyczną wiedzę dawnych epok jako interpretacyjny kontekst pozwalający lepiej zrozumieć Dantego, Szekspira czy Kochanowskiego. W roku 1535 ukazały się po raz pierwszy "Żywoty filozofów" Marcina Bielskiego. Był to przekład wyboru z niezwykle wówczas popularnego dzieł...

Seria Bibliotheca Curiosa prezentuje teksty, o których samym istnieniu dziś wiedzą już zwykle tylko specjaliści. Czasy, gdy były one powszechnie znane, czytane i komentowane, dawno minęły. Ale te same czasy wydały przecież także uznane arcydzieła, które na stałe weszły do kanonu literatury europejskiej i polskiej. Autorzy tych arcydzieł byli zaś zwykle właśnie czytelnikami owych dawno już zapomnianych ksiąg, które Biblitheca Curiosa stara się "reanimować"; rekonstruuje też przy okazji encyklopedyczną wiedzę dawnych epok jako interpretacyjny kontekst pozwalający lepiej zrozumieć Dantego, Szekspira czy Kochanowskiego. "Umby objaśnione..." to obszerny dwudziesty trzeci rozdział "Nowych Aten", sławnej na swój sposób encyklopedii księdza Benedykta Chmielowskie...

Książka jest pierwszą pracą całościowo przedstawiającą problematykę własności literackiej i praw autorów na ziemiach polskich w XIX w. Autorka traktuje temat wielowymiarowo, wychodząc daleko poza kwestie czysto prawne. Na podstawie szerokiego materiału źródłowego rekonstruuje poglądy i stanowiska wydawców, autorów, prawników i analizuje je w kontekście praktyk literackich i wydawniczych oraz procesów komercjalizacji literatury. Uwzględnia m.in. powszechne w tym okresie zjawisko publikacji w odcinkach prasowych. Stanowiska polskich autorów i wydawców okazują się szczególnie interesujące w odniesieniu do umiędzynarodowienia prawa autorskiego. Teoretycznie przyjęcie konwencji berneńskiej powinno być korzystne dla wydawców działających na podzielonym polski...

Arabska wiosna, okupacja parku Gezi, protesty w Ferguson po zabójstwie Michaela Browna w stanie Missouri czy polski Czarny Protest - masowe protesty, w realu, a nie w sieci, to powszechna, a jednak łatwa do zdyskredytowania forma uczestnictwa w życiu politycznym. „O co im chodzi?”, „Niech się bawią”, „Gdzie są ich postulaty?” - te wszystkie zarzuty po każdym z protestów wracają refrenem, niezależnie od przedmiotu protestu, czasu i miejsca. Judith Butler w swoich Zapiskach o performatywnej teorii zgromadzenia pokazuje, czemu te pytania nie są właściwie postawione i udowadnia, że sama obecność we właściwym czasie i miejscu JEST ważną polityczną deklaracją.

W 1639 roku ukazała się drukiem anonimowa Czarownica powołana – pierwsze napisane po polsku dzieło, w którym sprzeciwiono się nadużyciom w sprawach czarownic. Traktat był przeznaczony dla sędziów odgrywających główną rolę w procesie inkwizycyjnym, na których spoczywał ciężar postępowania i od których roztropności zależało życie podsądnych. Autor wielokrotnie apeluje o rozwagę, skrupulatną ocenę dowodów, zachowanie zasad procesowych i rozsądne stosowanie mąk. Czarownicę powołaną napisał bystry obserwator rzeczywistości, który z pobłażaniem, ale też z pewną fascynacją opisał ludowe praktyki guślarskie. Z rozsianych uwag wynika, że autor jest prawnikiem i uczestnikiem procesów czarownic, prawdopodobnie duchownym katolickim.

Opowieści niezwykłe Antygona z Karystos III w. p.n.e. to zbiór 173 paradoksów czyli fenomenów natury i osobliwych zwyczajów. Autor dziełka żył i tworzył w Atenach i Pergamonie gdzie zajmował się twórczością literacką, ale również rzeźbą. W swojej pracy gromadzi wiedzę zaczerpniętą z różnych dzieł przyrodniczych historycznych i geograficznych powstałych w wiekach V i IV wybiera jednak tylko te fakty które w jego opinii są jednocześnie prawdziwe i zadziwiające. Celem nadrzędnym tego rodzaju kolekcji ogłaszanych systematycznie od wieku III p.n.e. po III w. n.e. było bowiem wywołanie u czytelnika zdumienia, które, jak twierdził Platon w dialogu Teajtet, a za nim Arystoteles w Metafizyce, jest prawdziwym początkiem filozofii. Obok zatem ściśle naukowych...

Nowa książka Marty Bucholc to socjologiczna monografia dotycząca jednego z najbardziej znanych socjologów XX wieku – Norberta Eliasa (1897–1990), twórcy socjologii procesów społecznych i socjologii figuracyjnej. Obecnie od kilku lat można zaobserwować w socjologii renesans zainteresowania twórczością Eliasa, który w przekrojowy sposób analizował przemiany obyczajów, emocji i zachowań, wysuwając tezę o przejściu od kontroli zewnętrznej do samokontroli. Pasjonujące miniaturki socjologiczne łączył on z historycznym długim trwaniem, przenikliwość badawczą z erudycją, opisy smarkania z poezją, pokazując, jak drobne detale życia codziennego mają tak naprawdę szeroki społeczny i historyczny wymiar. „Miłośnik antyku i klasycznej niemieckiej poezji, pisz�...

Refleksja nad kapitalizmem w myśli społecznej często sprawia wrażenie protokołu śledztwa, którego celem jest wykrycie winnego stanu współczesnej cywilizacji. Najciekawsze jest przy tym to, że postawę sędziów śledczych przybierają nie tylko myśliciele z lewicowego nurtu krytyki globalizacji, ale również niekiedy autorzy deklarujący się po stronie przeciwnej: zwolennicy kapitalizmu i wolnego rynku, dostrzegający pewne zalety globalizacji społecznej i gospodarczej. Od takiej konstatacji zaczyna swoją rekonstrukcję etosu międzywojennego kupiectwa Marta Bucholc, wskazując na ciągłość konserwatywnej utopii w myśleniu o kapitalizmie. Barwny opis międzywojnia, ukazany przez pryzmat narzędzi teoretycznych z zakresu socjologii historycznej i socjologii wiedzy, stawia...