Barbarzyńca w Azji

Henri Michaux (1899–1984) to urodzony w Belgii francuski poeta, prozaik, eseista, malarz i grafik. Był jednym z najbardziej intrygujących XX-wiecznych pisarzy języka francuskiego. Autor kilkudziesięciu książek: tomów wierszy, prozy poetyckiej, dzienników z podróży, esejów i szkiców, a także przedsięwzięć intermedialnych. Laureat ważnych nagród literackich i malarskich. Początkowo inspirował się odkryciami awangardy, a jego poetykę naznaczała wizyjność o surrealistycznych korzeniach. W drugiej fazie twórczości poświęcił się unikalnemu doświadczeniu poszukiwania „przestrzeni wewnętrznej”, czemu służyły podróże odbywane realnie (Azja, Ameryka Południowa) i mentalnie (eksperymenty z meskaliną). Twórczością Henri Michaux fascynowali się nie tylk...

(...) Niejaki Piórko, jeden z pierwszych utworów Henri Michaux, stanowi doskonałe wprowadzenie w dzieło tego poety. Tych kilkanaście krótkich utworów, tzw. „małych form”, owianych atmosferą surrealistycznego „humour noir”, kreuje bohatera, który nieuchronnie przywodzi na pamięć magiczną postać małego człowieka z ekranu, w przydługich i zbyt szerokich spodniach, z melonikiem na głowie i laseczką. Jak tamten jest wzgardzany, bity i przepędzany zewsząd, jak tamten głęboko nieszczęśliwy i liryczny, tylko że Piórko, w odróżnieniu od tamtego, jest sam zarażony złem, okrutny, mściwy, podstępny i podły (...).

Wacław Rapak czyta teksty Michaux z tego okresu (1927-1929) systematycznie i niespiesznie, respektuje następstwo diarystycznych notacji, rekonstruuje bardzo swoistą logikę tego wymykającego się wszelkim gotowym kategoriom dzieła, które określa mianem „egzystencjalnego i literackiego do-świadczenia", czyli „świadczenia o tym, czego się doświadczyło". Rozwija przy tym (naprzemiennie bądź równolegle) kilka komplementarnych strategii interpretacyjnych – z recenzji prof. Jerzego Franczaka. Wacław Rapak, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego związany od czterdziestu lat z Instytutem Filologii Romańskiej. Literaturoznawca, w swojej działalności naukowej zajmuje się głównie nowoczesną i współczesną literaturą francuską. Wśród jego zainteresowań warto wymien...

Interpretacyjne przedsięwzięcie, jakim jest przedstawione dzieło, za pierwszy cel stawia sobie przedstawienie rozwijającej się przez ponad sześćdziesiąt lat XX wieku poetyckiej, literackiej i malarskiej twórczości Henriego Michaux w kontekstach, do których klucze autor studium dobrał spośród współczesnych teorii, koncepcji i literacko-artystycznych kategorii. Wśród najistotniejszych należy wymienić bricolage Claude'a Levi-Straussa, „myśl słabą” Constantina Noiki i Gianniego Viattima, rythme-sens-sujet Henriego Meschonnika, „literacką uważność” Zofii Król i – to w tym studium inspiracja wiodąca – „poetykę doświadczenia” Ryszarda Nycza. Zgodnie z podtytułem książki, drugim celem studium jest szczegółowe przedstawienie debiutanckiego okresu...

Czesław Miłosz składa hołd genialnemu myślicielowi początku XX wieku, pisarzowi, filozofowi, pełnemu pasji publicyście, krytykowi „Polski zdziecinniałej”. Esej apologiczny o Stanisławie Brzozowskim  – zamiast wieńca na florenckim cmentarzu – to rozliczenie Noblisty z własną biografią intelektualną, z własnymi inspiracjami, ale i z własnym dramatem politycznego emigranta odsądzanego od czci i wiary. To także szkic tragicznego losu autora Płomieni: jego „sprawy” i oskarżenia o agenturę, niezrozumienia przez współczesnych i obojętności następców. Człowiek wśród skorpionów to wreszcie pasjonujący wykład idei twórcy Legendy Młodej Polski, osadzony w kontekstach XX wieku – i sąd nad polską inteligencją, która nie zdołała dotrzym...

Miłosz. Biografia autorstwa Andrzeja Franaszka to nie tylko barwny portret jednego z największych twórców XX wieku - to zarazem kawał historii tego stulecia, z jego okrutnymi paroksyzmami: wojnami, rewolucjami, totalitaryzmami, powstaniami, dyktaturami, zrywami niepodległościowymi. Wszystkich tych wydarzeń - a także kluczowego dla tej epoki losu wygnańca - żyjący blisko sto lat poeta doświadczył na własnej skórze; ale też wnikliwie opisał w dziełach zdumiewających skalą artystycznej różnorodności. Andrzej Franaszek zbierał materiały do tej biografii przez przeszło dziesięć lat - w Polsce i na Litwie, we Francji i w Ameryce. Dotarł do wszystkich, którzy mogli o Miłoszu powiedzieć coś istotnego, spenetrował archiwa w Beinecke Library i Maisons-Laffitte, prz...

Tom Księgi biblijne gromadzi przekłady wszystkich ksiąg biblijnych tłumaczonych i wydawanych osobno przez noblistę: Księgę Psalmów, Księgę Hioba, Księgi Pięciu Megilot, Księgę Mądrości, Ewangelię według Marka, Apokalipsę. W opinii ks. Józefa Sadzika księgi Starego Testamentu w tłumaczeniu poety są „niezwykle wierne" w stosunku do oryginału, a jego język „odważny, hieratyczny i twórczo sięgający do rdzennej polszczyzny". W Przypisie po latach, otwierającym tom, poeta wspomina pierwsze chwile pracy z wyjątkowymi tekstami: „Moje zwrócenie się do Biblii można rozmaicie wyjaśniać, choć naprawdę zbiegły się tutaj różne przyczyny. Rozmyślałem dużo nad nowymi wersjami tekstów liturgicznych i potrzebą sakralizacji mowy, i to była jedna z przycz...

Wznowienie wydanej tuż po II wojnie światowej książki Mój Lwów Józefa Wittlina otwiera serię Wrocław | Lwów Wydawnictwa Warstwy. Mój Lwów Wittlin napisał w 1946 roku, najprawdopodobniej na zamówienie Kazimierza Wierzyńskiego, który w tamtym czasie wspólnie z Janem Lechoniem redagował ukazujący się w Stanach Zjednoczonych emigracyjny „Tygodnik Polski”. Była to pierwsza publikacja autora wydana na emigracji, która stanowiła zamknięcie ważnego etapu w jego życiu. Skamandryta (choć nie współtwórca tej formacji), pisząc tę gawędę, jak sam określał Mój Lwów, godził się z perspektywą spędzenia reszty życia na uchodźstwie. Wspomnieniowy powrót do miasta dzieciństwa i młodości był zarazem rozliczeniem z przeszłością, jak i zamknięciem ważneg...

Trzecia część Rozmów zagranicznych z Czesławem Miłoszem i zarazem piąty wolumen rozmów z Noblistą dostarcza kolejnej porcji cennych komentarzy poety do spraw nurtujących go przez lata. Na tle cieszących się znacznym posłuchem wśród zachodnich intelektualistów opinii Miłosza szczególnie interesująco, miejscami wręcz proroczo, prezentują się refleksje dotyczące przemian politycznych i kulturowych zachodzących w Polsce i Europie Środkowej pod koniec XX wieku. Upadek komunizmu i burzliwy proces ponownego zrastania się regionu z zachodnim kręgiem cywilizacyjnym był źródłem licznych nadziei, lecz także budził u poety coraz większy niepokój, a nawet gorycz.

Sławomir Mrożek i Gustaw Herling-Grudziński. Dwóch wybitnych pisarzy, dwóch intelektualistów, których historia skazała na emigrację. O czym pisali do siebie w listach? Korespondencja z lat 1959-1998 to niesamowity dokument, który pozwala lepiej zrozumieć los obu twórców i ich dzieł. Listy są szczere, czasem zabawne, innym razem pełne żalu. Powoli z opisywanych zdarzeń literackich, kulturalnych i politycznych wysnuwa się obraz nie tylko gigantów literatury, ale także ludzi sobie bliskich, wrażliwych, którzy w zmaganiu z gorzką rzeczywistością często sięgają po oręż ironii. „Spotkanie dwóch samotności? Nie, mimo wszystko nie byłoby to słuszne określenie, wszak jeśli nie Lidia Croce, żona Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, to drugoplanowymi bohaterkami te...

1981–1989: Stan wojenny i schyłek PRL-u oczami wybitnego pisarza Kiedy przed kilkoma laty Wydawnictwo Literackie rozpoczynało wydawanie dzienników Jana Józefa Szczepańskiego, Tomasz Fiałkowski pisał: "Wiek dwudziesty to w literaturze polskiej wiek wielkich dzienników – Gombrowicza, Dąbrowskiej, Nałkowskiej, Herlinga-Grudzińskiego. Nieznany dotąd dziennik Jana Józefa Szczepańskiego staje teraz w ich rzędzie". Intymne zapiski wybitnego pisarza powstawały w latach 1945–2002 i bardzo długo pisane były wyłącznie dla siebie. Jan Józef Szczepański wnikliwie i szczerze opisuje nie tylko zmagania z samym sobą, lecz także komentuje wydarzenia polityczne — cały PRL i trzynaście lat wolnej Polski — oraz życie literackie i nieraz egzotyczne podróże. Portretuje prz...

W stulecie urodzin Jana Józefa Szczepańskiego – szósty i ostatni tom wielkiego dzieła pisarza. Dziennik wybitnego prozaika polskiego, Jana Józefa Szczepańskiego, obejmujący lata 1945-2002, to nie tylko dzieło literackie o wyjątkowych walorach artystycznych, ale także rzecz o wybitna pod względem dokumentalno-poznawczym, bo portretująca cały okres powojenny do końca 2001 roku. Jan Józef Szczepański pokazuje, jak wielowarstwowe i barwne było życie w czasach powszechnie uważanych za szare i monotonne. Szósty, ostatni tom jest świadectwem mniej już intensywnej aktywności Jana Józefa Szczepańskiego, a stopniowo staje się przejmującym zapisem odchodzenia i podsumowań: pisarz wspomina zmarłych przyjaciół, żegna się z życiem, pisarstwem, domem w Kasince. Ost...

Henri Michaux (1899–1984) to urodzony w Belgii francuski poeta, prozaik, eseista, malarz i grafik. Był jednym z najbardziej intrygujących XX-wiecznych pisarzy języka francuskiego. Autor kilkudziesięciu książek: tomów wierszy, prozy poetyckiej, dzienników z podróży, esejów i szkiców, a także przedsięwzięć intermedialnych. Laureat ważnych nagród literackich i malarskich. Początkowo inspirował się odkryciami awangardy, a jego poetykę naznaczała wizyjność o surrealistycznych korzeniach. W drugiej fazie twórczości poświęcił się unikalnemu doświadczeniu poszukiwania „przestrzeni wewnętrznej”, czemu służyły podróże odbywane realnie (Azja, Ameryka Południowa) i mentalnie (eksperymenty z meskaliną). Twórczością Henri Michaux fascynowali się nie tylk...

(...) Niejaki Piórko, jeden z pierwszych utworów Henri Michaux, stanowi doskonałe wprowadzenie w dzieło tego poety. Tych kilkanaście krótkich utworów, tzw. „małych form”, owianych atmosferą surrealistycznego „humour noir”, kreuje bohatera, który nieuchronnie przywodzi na pamięć magiczną postać małego człowieka z ekranu, w przydługich i zbyt szerokich spodniach, z melonikiem na głowie i laseczką. Jak tamten jest wzgardzany, bity i przepędzany zewsząd, jak tamten głęboko nieszczęśliwy i liryczny, tylko że Piórko, w odróżnieniu od tamtego, jest sam zarażony złem, okrutny, mściwy, podstępny i podły (...).

Ekwador to niezwykły dziennik podróży Henri Michaux do Ameryki Południowej. Nie jest to klasyczna proza podróżnicza, skoncentrowana na opisie krajobrazów i wiernej relacji faktów, spotkań, wydarzeń. Obserwacja świata zewnętrznego splata się z eksploracją własnego wnętrza, oniryczne i halucynacyjne fragmenty sąsiadują z zapisem wrażeń podróżnika.