Tęsknota nachodzi nas jak ciężka choroba

Wspomnienia Franciszki Grünberg (1898?1967), pisane tuż po wojnie, to nie tylko bardzo dobry literacko faktograficzny opis losów autorki i jej rodziny, lecz przede wszystkim unikatowy, brutalnie szczery zapis czasu Zagłady i trudów codzienności ukrywania się. Tekst Grünberg wyróżnia szczegółowy autoanalityczny zapis stanów emocjonalnych swoich i jej bliskich. Można tu odnaleźć strach, rozpacz, poczucie straty i braku nadziei, wściekłość na własny los, na innych, na niesprawiedliwość czy na warunki dostępne w kolejnych kryjówkach. Dla autorki walka o przeżycie była nie tylko kwestią logistyczną ? gdzie się ukryć i jak ? ale nade wszystko walką o opanowanie własnych emocji. Tłumione wówczas za wszelką cenę uczucia dochodzą do głosu właśnie w powojenny...

Na książkę składa się sześć tekstów, dzienników i tuż powojennych relacji, spisanych w języku jidysz, polskim i hebrajskim. Są one zapisami unikatowych losów jednostek, a także kronikami zagłady całych społeczności. Ich autorzy nigdy się nie poznali. Pochodzili z różnych miejscowości, byli w różnym wieku, mieli odmienne poglądy polityczne i prowadzili różne style życia. O wspólnocie ich losów zadecydowały wybuch drugiej wojny światowej i okupacja niemiecka, w czasie której jako polscy Żydzi doznali wszystkich kręgów przemocy antyżydowskiej. Prawnik Mieczysław GARFINKIEL pod okupacją pełnił funkcję przewodniczącego Rady Żydowskiej w Zamościu. Radiotechnik Mosze MAIK po likwidacji getta w Sokołach znalazł schronienie w Bruszewie, w bunkrze na t...

W jaki sposób mówić dzieciom i młodzieży o Zagładzie Żydów - temacie, którego rozmiary i groza wydają się niepojęte nawet dla dorosłych? "Czym było Auschwitz?" to przystępna, choć nieuła-dzona lekcja historii, którą słynna francuska historyczka przeprowadziła w formie rozmowy ze swoją córką Mathilde. Odpowiadając na prawie osiemdziesiąt pytań, Wieviorka przedstawia pełny opis wydarzeń związanych z Zagładą: od dojścia Hitlera do władzy, przez stworzenie obozów kon-centracyjnych i "ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej", po żydowski ruch oporu oraz winę spoczywającą na narodzie niemieckim. Czytelnik w każdym wieku uznać może książkę "Czym było AuschŹwitz?" za wiarygodne i poruszające wprowadzenie w historię jedŹnego z najmroczniejszych...

Fotograficzne montaże Marcina Dziedzica sprawiają, że żydowska Warszawa znów pojawia się tam, gdzie dziś już jej nie ma. A opowieści Magdaleny Kicińskiej o ludziach i miejscach, po których nie został najmniejszy ślad, uprzytomniają nam, jak bardzo byliśmy razem i jednocześnie osobno. „Gęsia–Anielewicza i okoliczne nowe–nienowe ulice są teraz zadrzewione jak nigdy. Bo nigdzie drzewa nie rosną tak chętnie jak na popiołach. I tak bujnie. Osłaniają (zasłaniają) pomnik. A także dostawione do niego niedawno muzeum. Niskie i pod ochronnym zielonkawym kolorem. Dyskretne, jak wszystko, co żydowskie na tym najbardziej pożydowskim skrawku ziemi”. – Henryk Grynberg W marcu 1940 roku zamieszkiwaną przez Żydów część miasta zaczęto odgradzać – najpierw ogro...

Buczacz, niewielkie kresowe miasteczko, dziś należy do Ukrainy. Założyli je Polacy, a obok nich mieszkali tu Żydzi i Rusini. Wybitny historyk Omer Bartov z imponującą precyzją i z dystansem analizuje kształtowanie się relacji pomiędzy nimi, odtwarza codzienność, opisuje, jak przez kilka stuleci, pomimo różnic religijnych i etnicznych, tworząc odrębne opowieści o przeszłości, inaczej rozumiejąc teraźniejszość i całkowicie odmiennie planując przyszłość, żyli obok siebie polscy, ukraińscy i żydowscy mieszkańcy. I zadaje pytanie: jak doszło do ludobójstwa? Badając dzieje Buczacza, autor przygląda się narastaniu napięć, które przerodziły się w okrucieństwo, przemoc i zdradę. Nie szczędzi słów krytyki ani polskiej polityce wobec mniejszości narodo...

Marieta Marecka, znana felietonistka, autorka książek kulinarnych i prezenterka TV, tym razem zaskakuje nietypową publikacją. „Drinki i przekąski z Marietą” to niezbędny element każdej „domówki”. 52 karty do gry z przepisami. Można zrobić drinka i przekąskę, a do tego wspólnie zagrać w karty. Doskonały przepis na udaną imprezę.

NOWY, INTRYGUJCY GŁOS LITERATURY IZRAELSKIEJ Autor Jerozolimskiej plaży stara się szukać i odnajduje ślady człowieczeństwa i czułości w miejscach zupełnie zaskakujących. ETGAR KERET Smutne i zabawne, a przy tym niebywale mądre i prawdziwe. AMOS OZ Gefen to prawdopodobnie najlepszy izraelski autor opowiadań od czasów Etgara Kereta. AYELET GUNDAR-GOSHEN A może by tak, jak Michael, rzucić wszystko i zamieszkać w Berlinie? Kuszące, zwłaszcza, że w czasach Instagrama nie musisz nawet ruszać się z Izraela. Każdy się nabierze. Ale czy na pewno? Jeśli nie Berlin, to może spróbuj zostać budowniczym snów? Gorzej, jeśli uwikłasz się w sieć koszmarów, jak Bruno. A skoro dręczą cię pytania bez odpowiedzi, szukasz swojej pasji i nie wiesz, kim chcesz zostać, kiedy d...

Adam Kamienny, Brandla Siekierka, Chajcia Goldsztejn z domu Bursztyn i Eli Goldsztejn. Opracowanie i wstęp: Barbara Engelking Na książkę składają się cztery dzienniki, napisane przez dwóch mężczyzn i dwie kobiety z okolic Mińska Mazowieckiego. Łączy ich nie tylko pochodzenie z tej samej okolicy, wychowanie w religijnych domach i przywiązanie do tradycji – należą także do młodego pokolenia Żydów, pierwszego wychowanego w niepodległej Polsce, świadomego zarówno swojej żydowskości, jak i swoich praw obywatelskich. Kształcili się w polskich szkołach, angażowali się w działalność żydowskich organizacji młodzieżowych, byli świadomi narastającego w Polsce antysemityzmu, być może myśleli o emigracji. Mieli jednak liczne rodzeństwo, rodziców potrzebując...

Opracowanie i wstęp: Barbara Engelking i Havi Dreifuss „Za mną idzie młoda kobieta. Na plecach nosi tłumok. Niemiec z szatańskim uśmiechem podchodzi do niej, podnosi pejcz i wali w plecak. Rozlega się straszny krzyk ukrytego dziecka. Niemiec wyrywa kobiecie maleństwo i ciska je wraz z tłumokiem pod ścianę. Nieszczęsna chce iść za dzieckiem. Oprawca zatacza się wprost ze śmiechu, bawi go to. Uderzeniem kolby wpycha siną z rozpaczy kobietę z powrotem do szeregu”. z pamiętnika Mirki Piżyc Na książkę składają się pisma ojca i córki: Kopla i Mirki Piżyców, którzy sporządzali swoje notatki po ucieczce z warszawskiego getta, w ukryciu po stronie aryjskiej. Kopel był syjonistą, działaczem społecznym, w getcie współorganizował szkolnictwo hebrajskie i chór...

„Coraz więcej mam nadziei, że Pan Bóg nam dopomoże. Ale wieść, którą p. Beck przyniósł dziś z miasta, zaciemniła nam komunikat. Znaleźli gdzieś 3 Żydów i zastrzelili ich. Ach, jaka to tragedia ginąć teraz, kiedy sytuacja polityczna jest taka dobra i wyzwolenie bliskie (11 września)”. Fragment zapisków Clary Kramer Clara Kramer urodziła się w 1927 r. w Żółkwi jako Klara Schwarz. Była pierwszym dzieckiem Salki z domu Reitzfeld (1904–1959) i Meira (Majera) Schwarza (1886– 1959); w 1928 r. na świat przyszła jej młodsza siostra, Mania. Rodzina mieszkała w mieście od zawsze. Dziadek ze strony matki, Szymon Reitzfeld (zm. 1941), był wraz z mieszkającymi w sąsiedztwie rodzinami Patrontaschów i Mehlmanów właścicielem tłoczni oleju, zwanej potocznie ole...

Jakub Hochberg (ur. 1904), robotnik z warszawskiej Pragi, ukrywał się od maja 1943 r. u swojej ukochanej, Polki, Julii Rogozińskiej. Nie wychodził z pokoju. Spał na ło´z˙ku polowym, marzł, chorował, wygla?dał przez szpary na podwo´rze, nudził sie?, czytał gazety i pisał. W jego zapiskach znajdziemy wiele interesujących refleksji, analiz stanów emocjonalnych, obserwacji ludzkich zachowań. Nie mniej ciekawe są ? często przywoływane w postaci plotek ? informacje o tym, co dzieje się w okupowanej Warszawie. Niezwykłość dziennika Jakuba polega także na tym, że jego autor jest osadzony w środowisku robotniczym warszawskiej Pragi. Z tej perspektywy codzienność okupacji niemieckiej wygląda inaczej niż ta, do której jesteśmy najbardziej przyzwyczajeni ? konspiracji...

Przedwojenny dziennikarz i folklorysta Józef Zelkowicz (1898?1944), zatrudniony w Wydziale Archiwum Przełożonego Starszeństwa Żydów w łódzkim getcie, przez cztery lata wraz z kilkoma innymi ludźmi pióra sporządzał propagandowy ?Biuletyn Kroniki Codziennej?. Po godzinach notował to, czego nie wolno mu było oficjalnie krytykować, potępiać, a niejednokrotnie nawet zapisywać. W scenkach rodzajowych, felietonach, obrazkach literackich i reportażach, wśród których szczególne miejsce zajmują Tamte straszne dni ? relacja z wielkiej akcji deportacyjnej do ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem, kreślił ponurą beznadziejność sytuacji ludzi odciętych od świata i stopniowo wyniszczanych. Z ironią, często przechodzącą w sarkazm, obnażał szkodliwość i złudność...

Książka Ewy Koźmińskiej-Frejlak opisuje sposoby radzenia sobie z rzeczywistością po Zagładzie przez polskich Żydów ocalałych z Holokaustu – tych, którzy po wojnie zdecydowali się pozostać w kraju. Wykorzystując obszerny materiał źródłowy, często dotychczas nieprzywoływany przez badaczy (m.in. archiwa kościelne), sięgając po narzędzia socjologiczne, autorka szczegółowo analizuje takie praktyki asymilacyjne jak starania Żydów o konwersje na katolicyzm, podejmowane próby zmiany nazwiska oraz zawieranie małżeństw polsko-żydowskich. Skupia się przy tym na okresie tużpowojennym, jak najdokładniej jednak odtwarzając kontekst wojenny i przedwojenny. Jedną z najważniejszych zalet tej rozprawy jest subtelność i wrażliwość metodologiczna, z jaką Autorka...

Książka Ewy Koźmińskiej-Frejlak opisuje sposoby radzenia sobie z rzeczywistością po Zagładzie przez polskich Żydów ocalałych z Holokaustu ? tych, którzy po wojnie zdecydowali się pozostać w kraju. Wykorzystując obszerny materiał źródłowy, często dotychczas nieprzywoływany przez badaczy (m.in. archiwa kościelne), sięgając po narzędzia socjologiczne, autorka szczegółowo analizuje takie praktyki asymilacyjne jak starania Żydów o konwersje na katolicyzm, podejmowane próby zmiany nazwiska oraz zawieranie małżeństw polsko-żydowskich. Skupia się przy tym na okresie tużpowojennym, jak najdokładniej jednak odtwarzając kontekst wojenny i przedwojenny. "Jedną z najważniejszych zalet tej rozprawy jest subtelność i wrażliwość metodologiczna, z jaką Autorka p...