Początki i końce

Czy nauczyciel ma obowiązek wszystko objaśnić? I czy objaśnianie jest zadaniem filozofa? Inaczej rzecz ujmując, czy filozof może być nauczycielem? Filozof nie tylko nie może, filozof nie chce być nauczycielem. Nauczyciele pracują w gimnazjach, na uniwersytetach - wykładają arytmetykę, gramatykę, logikę, metafizykę. Zadanie filozofii jest inne.

„... I tak oto w tych opowiadaniach zatrzymałem piękne obrazy, które nie starzeją się wraz ze mną: w książce tej pozostaję niezmiennie chłopczykiem w marynarskim ubranku, z tornistrem pełnym książek i zeszytów na plecach, wciąż jednak pogrążonym w szczelnym dzwonie świadomej nieświadomości, wciąż wybiegającym naprzeciw tajemnicy i zdziwieniu wywołanemu osłupieniem tym, co się wokół niego dzieje”.

Książka ks. Berko jest poruszającym dokumentem z pracy misyjnej pośród ludzi żyjących w getcie favel, zamkniętym świecie nędzy i zbrodni Nawet sami Brazylijczycy, ci z „normalnego” świata, niewiele wiedzą o życiu na favelach, omijają je i nie chcą mówić o sytuacji ludzi egzystujących w tym piekle stworzonym przez człowieka. Dzięki Opatrzności Bożej polski misjonarz przebywa wśród mieszkańców Ravel i wydobywa na światło to, co z człowieka przetrwało w otchłani bezmoralności i bezprawia. Walka o przetrwanie na Ravelach to wielka lekcja życia, którą Autor przeżył osobiście i której sam doświadczył. Jest to więc świadectwo dobra i zła, miłości i cierpienia.

Po trzydziestu trzech latach emigracji Sławomir Mrożek powrócił do Polski. I od razu zaproponowano mu stały felieton w „Gazecie Wyborczej”. Dlaczego się podjął tego zadania, skoro - jak sam zauważył: Felietonista powinien być wprowadzony w sprawy swego kraju i tego świata, a nawet wiedzieć o nich więcej niż jego czytelnicy, inaczej nie opłaca się czytać jego felietonów. Tymczasem ze mną jest odwrotnie, to znaczy: każdy czytelnik wie o Polsce więcej niż ja, a moja publicystyczna wiedza o świecie współczesnym też stała się nietęga. (Dziennik powrotu – Kto i o czym) A jednak przez kolejne pięć lat czytelnicy z niecierpliwością czekali na jego kolejne felietony. On sam tłumaczył to tak: Polak dzisiejszy, a to wiem od polskich felietonistów właśnie,...

Oddział chorych na raka – utwór długo zakazany w ZSRR – po raz pierwszy ukazał się na Zachodzie w 1968 roku. Sportretowany przez Sołżenicyna szpital to alegoria państwa totalitarnego, a dwaj pacjenci: Oleg Kostogłotow i Paweł Rusanow to skrajnie różne przykłady kondycji jego obywateli. Walczący z rakiem bohaterowie tej przejmującej powieści przekonują się, jak bezduszna i obojętna jest instytucja powołana do ratowania życia. W obliczu śmierci rozmyślają nad sensem ludzkiej egzystencji, nad samotnością i naturą świata. Kanwą powieści stały się doświadczenia autora, który po pobycie w łagrze przeszedł operację usunięcia nowotworu, a potem nawrót choroby i jej ostateczne ustąpienie.

Traktat O kontemplacji Boga Wilhelm (ok. 1085-1148) napisał, gdy pełnił funkcję opata benedyktyńskiego klasztoru w Saint Thierry (ok. 1119-1120). Przez długi czas autorstwo Wilhelmowego działa przypisywano Bernardowi z Clairvaux (1090-1153). Najprawdopodobniej opat z Clairvaux posiadał kopię owego dzieła. Nie wyklucza się też, że sławny traktat Berbarda O miłowaniu Boga (De deligendo Deo), który powstał między 1125 a 1126 rokiem, jest odpowiedzią na dzieło mistrza z Saint Thierry. () Niniejszy przekład traktatów O kontemplacji Boga i Zwierciadło wiary jest tłumaczeniem pionierskim i jednocześnie pierwszym pełnym polskim przekładem dwóch dzieł Wilhelma z Saint Thierry, które uważane są za jedne z najważniejszych jego prac teologicznych. Ich uważna lektura...

Życie Jana Karskiego po raz pierwszy w historii tak wspaniale opowiedziane z fascynującymi detalami, szczegółami, wydarzeniami, z faktami dotąd niepublikowanymi, a wielokrotnie wręcz nieznanymi. Jan Karski. Jedno życie. Opatrzona przedmową laureata Nagrody Nobla Elie Wiesela książka Waldemara Piaseckiego, najbliższego przyjaciela i współpracownika oraz organizatora działalności publicznej Jana Karskiego w ostatniej dekadzie jego życia nie jest ani typową biografią, ani zwykłym historycznym opracowaniem. To porywająca i kompletna opowieść o pełnym dramatycznych wydarzeń życiu legendarnego emisariusza, którą czyta się jak najlepszą beletrystykę. Takiej książki o Karskim jeszcze nie było i już nie będzie.

Osią powieści są losy Lucjana Chardona de Rubempre, młodego poety z prowincji, który próbuje szczęścia w Paryżu jako dziennikarz i stopniowo traci pierwsze złudzenia w zetknięciu z bezwzględnym środowiskiem stolicy. Drugim bohaterem jest przyjaciel Lucjana, Dawid Sechard, prowadzący w rodzinnym Angouleme drukarnię. Jego uczciwość również zostaje dramatycznie skonfrontowana z bezwzględnością innych przedsiębiorców. Jedna z najważniejszych książek Balzaca. Również w oczach krytyki stanowi nie tylko centralny punkt twórczości autora, ale jest utworem najlepiej oddającym klimat i cechy charakterystyczne epoki.

Wiara i kultura potrzebują się wzajemnie. Wiara bowiem bez kultury – jej języka i pojęć, a więc nie wyrażona, nie osłowiona – jest nikomu nie przydatna, poniekąd martwa. Kultura zaś bez wiary, bez Słowa Wcielonego jest pusta. Mimo swego bogactwa intelektualnego, mimo bogactwa duchowego, bez Słowa Wcielonego, nie może wskazać ostatecznego sensu ludzkiej egzystencji. Bowiem ani filozofia, ani żadna z nauk nie może przejąć roli Objawienia – Wiary i religii. Wiara i kultura to śmiały eksperyment Pana Boga, i jako eksperyment, jest znaczony sporem - sporem o człowieka. Widzimy go w historii cywilizacji Zachodu. Najpierw spór z filozofią, a od XIX w. w szczególności z nauką, która w różnych ludzkich specjalnościach zaczęła rościć sobie pretensje metafi...

Książka podejmuje zagadnienie kontekstu społeczno-religijnego, w którym rozwinęło się wczesne chrześcijaństwo. Tym kontekstem jest świat pierwszych wieków naszej ery zdominowany przez imperium rzymskie. Autor przede wszystkim stara się przedstawić świat idei jakimi żyli ludzie tamtych czasów. Swoją uwagę kieruje na zagadnienia związane z religią, kultem i szeroko pojętą problematyką wierzeń i przekonań.

Stary dom przy cmentarzu pełen tajemniczych zakamarków, ekscentryczni krewni, dziwne rytuały – i przede wszystkim ojciec, którego alkoholizm wyznacza rytm życia. Dominika Horodecka z perspektywy dorastającego dziecka snuje mozaikową opowieść o wielopokoleniowej rodzinie. Momentami zabawne, niemal pamiętnikowe historie tworzą obraz z dzieciństwa z przełomu lat 80. i 90., skomplikowanych relacji rodzinnych i dojrzewania w atmosferze dusznej religijności. Pod powierzchnią tych wydarzeń kryje się jednak opowieść o życiu w cieniu uzależnienia ojca, kształtującego życie bohaterki i jej relacje z innymi ludźmi. To wciągająca, pełna emocji i wrażliwości historia, a zarazem nowy, poruszający głos w polskiej prozie.

Obszerny wybór esejów, recenzji krytycznoliterackich, sylwetek pisarzy drukowanych na przestrzeni niemal czterdziestu lat na łamach „Orła Białego” czy paryskiej „Kultury”. Rozległy wachlarz zainteresowań Józefa Czapskiego, od Norwida po Miłosza i innych współczesnych mu znakomitych pisarzy emigracyjnych, uzupełniony jest o wątki dotyczące literatury zagranicznej. Józef Czapski prezentuje sylwetki twórców francuskich (Mauriac, Proust, Valery) i rosyjskich (Dostojewski, Tołstoj). Niezwykle osobisty ton, pełna swobody narracja dopełniona erudycją i ogromną wiedzą autora, czyni z Czytając znakomitą lekturę dla miłośników literatury i sztuki.

Czy nauczyciel ma obowiązek wszystko objaśnić? I czy objaśnianie jest zadaniem filozofa? Inaczej rzecz ujmując, czy filozof może być nauczycielem? Filozof nie tylko nie może, filozof nie chce być nauczycielem. Nauczyciele pracują w gimnazjach, na uniwersytetach - wykładają arytmetykę, gramatykę, logikę, metafizykę. Zadanie filozofii jest inne.