Wypadki warszawskie od 12 do 15 maja 1926 r.

Generał Rozwadowski padł ofiarą „bitwy o prawdę”. Zarówno przed wojną, jak i obecnie większość historyków uznaje, że to Piłsudski jest ojcem zwycięstwa, tak samo uważa ogół Polaków. Rozwadowski nigdy nie chciał pozbawiać Piłsudskiego wawrzynu zwycięzcy, ale jednocześnie uważał, że to zwycięstwo było rezultatem wysiłków całego narodu, całej armii i generalicji. Sprzeciwił się dopiero wtedy, kiedy Piłsudski ogłosił, że wygrał sam. W tej walce o prawdę nie miał większych szans, bo przeciwko niemu zastosowano brutalną siłę i potwarz. Tylko niewielu wiedziało, jak wielka była jego rola w warszawskim zwycięstwie.

Sprawa ukraińska jako problem międzynarodowy to krótka broszura składająca się z 5 części. W pierwszej części poruszane są kwestie ukraińskie na tle przyszłości stosunków polsko-niemieckich i polsko-rosyjskich. W drugiej, autorzy omawiają stosunek polskiej racji stanu do rozbioru wschodniego sąsiada. W trzeciej części poruszany jest wątek problemu ukraińskiego. W czwartej, możliwości rozwiązania sprawy ukraińskiej w płaszczyźnie międzynarodowej. A w piątej, ich wpływ na ukształtowanie się stosunków wewnątrz Polski.

Fragment: Czujemy jakieś krzepiące i orzeźwiające wzruszenie, gdy wspominamy szwadron Kozietulskiego, owych czternastu z oblężenia Gdańska, owych rannych z lazaretu, co w r. 1809 zdobyli pozycję nieprzyjacielską, ułanów Poniatowskiego, i podchorążych, i czwartaków. Niech wskrzeszona ich tradycja da nam raz jeszcze pokolenie o takich charakterach i takiej zaprawie, dziś ono się nie zmarnuje, nie zostawi tylko sławy bohaterstwa po sobie, ale dokona rzeczy wielkiej i ostatecznej!

W Pamiętnikach Józef Haller – Błękitny Generał – zawarł opis swego niezwykle burzliwego życia, od patriotycznej i głęboko religijnej atmosfery domu rodzinnego aż po lata spędzone na emigracji. Jest to głos uczestnika doniosłych wydarzeń z historii odradzającego się państwa polskiego i II wojny światowej, dowódcy wielkich polskich formacji wojskowych, dzielnego żołnierza i znanego polityka, pozostającego w cieniu Marszałka. Głos człowieka dziś może nieco zapomnianego, ale jakże dla tej historii znaczącego.

„W odległym od wydarzeń europejskich zakątku, w szczelnie odciętej od powstającego właśnie państwa polskiego ziemi, działy się rzeczy wielkie, o całej przyszłości tego kraju na długie czasy decydujące. Padał w gruzy dawny porządek, oparty na rządach dynastii carskiej, ale zarazem starano się także doszczętnie zburzyć wszelkie ślady dominującej tam kulturalnie polskości. Autorka patrzała z bliska na postęp tych usiłowań i miała sposobność obserwować je jak najdokładniej, będąc jedną z ich ofiar. (…) Toteż opis wydarzeń, jakie ludność, czy to polska, czy to ruska, przeżyła od wybuchu rewolucji rosyjskiej aż do wkroczenia pierwszych oddziałów regularnych wojsk polskich, będzie z pewnością raz na zawsze jednym z najcenniejszych i najwiarygod...

Wśród opowiedzianych postaci znaleźli się nie tylko żołnierze dobrze znani, będący swoistymi ikonami tamtego pokolenia, ale również osoby z drugiego, czy trzeciego rzędu ówczesnej konspiracji. Pojawili się zarówno członkowie Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, Delegatury Sił Zbrojnych, Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, oddziałów partyzanckich z Ruchu Oporu Armii Krajowej czy 5. Wileńskiej Brygady AK. W doborze postaci nie było żadnego klucza poza jednym udział w powojennej konspiracji na Warmii i Mazurach.

Grzech ciężki jest zaś według tego samego katechizmu katolickiego tylko wtedy, gdy ktoś z całą świadomością przekracza przykazanie Boże lub kościelne w rzeczy ważnej. Trzech więc warunków potrzeba do istoty grzechu ciężkiego. Musi człowiek najpierw przykazania Boże poznać. Musi je przestąpić w rzeczy ważnej. Po trzecie musi je przestąpić całkiem dobrowolnie, czyli z zupełnym zgodzeniem się swojej woli. Gdzie brak choćby jednego z tych trzech warunków, tam nie ma winy ciężkiej i za taki czyn nie może być wiecznego potępienia z szatanami w piekle.

Rozprawka niniejsza, polegająca na listach Hozjusza, wydanych przez prof. Zakrzewskiego, nie ma pretensji do wyczerpania przedmiotu. Fragmentaryczność przygodnych wiadomości źródłowych nie zezwala na wszechstronne opracowanie i wyrobienie sobie należytego sądu o działalności Hozjusza wobec szkół pruskich. Wiadomości, którymi dziś rozporządzamy, stanowią disiecta membra; pragnę zebrać te porozrzucane członki i uszykować je, o ile się da.

Ze wstępu Michała Rolle: „Dzieje jednej partyzantki” z lat 1917-1920 wyrosły z jednego pnia wraz z „Pożogą” Kossak-Szczuckiej. Oba te dzieła uzupełniają się wzajemnie, dając przybliżony bodaj obraz strasznej martyrologii, przez jaką przechodziły w pamiętnych latach wojny wschodnie rubieże Rzeczypospolitej. Autor opowieści nie koloryzuje faktów, nie posługuje się żadnymi przesłankami, przedstawia dzieje niezwykłego wprost bohaterstwa junaków kresowych stylem zwięzłym, potwierdzając swoje słowa autentycznymi dokumentami. Na ogólnym tle występuje w pełnych wyrazistych kształtach sylwetka majora Feliksa Jaworskiego, oraz jego towarzyszów broni, wśród których i autor „Dziejów jednej partyzantki” wybitne zajmował miejsce. Książka znajdzie szerok...

Marek Franczak to syn sierżanta Józefa Franczaka „Lalusia”, urodzonego w 1918 roku równolatka Niepodległej, ostatniego żołnierza II Rzeczypospolitej. Po raz pierwszy udziela tak obszernego i szczerego wywiadu kreśląc nieznane kulisy z życia ojca. Opowiada o bestialstwie wobec zwłok ostatniego Żołnierza Wyklętego i o trwających wiele lat poszukiwaniach czaszki. W rozmowie z Kajetanem Rajskim, redaktorem naczelnym Kwartalnika „Wyklęci”, wspomina również postać zdrajcy, który przyczynił się do śmierci ojca. Odpowiada też na pytanie, czy współczesna Polska jest zrealizowaniem marzeń, za które sierżant „Laluś” oddał życie.