(Bez)sensy ironiczności. Juliusz Słowacki i romantyczne ironie

Universum? jest kolekcją artykułów oraz studiów na temat różnych aspektów i przedmiotów wyobraźni poetyckiej Słowackiego. Jarosław Ławski wydobywa jej główne cechy, poruszając się w obszarze wczesnych dzieł poety (1828?1838), ukształtowanych podobnie jak dzieła niesamowitej, transgresyjnej, ?szalonej? i frenetycznej szkoły zwanej ukraińską. Pisze więc o wyobraźni Słowackiego w okresie, gdy ona formuje się, rozwija, sama siebie bierze w nawias i sama siebie ocala jako dojrzała propozycja metafizyczna. Wspólną cechą różnych przejawów poetyckiego świata autora ?Szanfarego? jest ? zdaniem Ławskiego ? symboliczny charakter wyobraźni, jej autointerpretacja odwołująca sią do mitów różnych narodów i kultur (od helleńskiej i skandynawskiej po słowiański...

Zbiór tekstów dotyczący inspiracji i kontekstów oraz strategii badawczych literatury poświęconej Juliuszowi Słowackiemu. Książka jest próbą spojrzenia na dzieło genezyjskie wybitnego romantyka w świetle najnowszych badań oraz ustaleń i to nie tylko literaturoznawczych, ale także religioznawczych i historyczno-filozoficznych. Autorzy podejmują wiele zagadnień ważnych i wciąż aktualnych w badaniach twórczości Słowackiego, jak na przykład problem relacji lektury dzieła i lektury biografii czy opisu (i wydawania!) nieciągłego, wielowariantowego dzieła poety. "Stare" problemy - jak choćby agon Mickiewicza i Słowackiego lub sprawa religijności poety i jego stosunku do Kościoła - nabierają nowych znaczeń w świetle współczesnej myśli humanistycznej.

Stan wyczerpania tradycji nie oznacza jej śmierci. Wyczerpanie jest tu metaforą stanu ?pośredniego? ? między życiem a śmiercią; stanu, gdy nie sposób uwolnić się od przeszłości, rozliczyć się z nią, zapomnieć, ale też, gdy nie sposób projektować przyszłości, postrzeganej jako zagrożenie ocalałych resztek, na których fundowana jest tożsamość mieszkańców ?epoki klimakterycznej?. Chciałam uchwycić procesualność tego zjawiska ? nie portretować incydentalnych momentów regresu, ale pokazać polskie doświadczenie dziewiętnastowieczności jako ciągły, długotrwały proces, w którym źródłem zjawisk i postaw bardziej niż rozwój i nadzieja na lepszą przyszłość okazywało się doświadczenie utraty, świadomość wyczerpywania się świata kojarzonego z...

Po klęsce powstania warszawskiego nazywana niegdyś Paryżem Północy Warszawa zamieniła się w ocean gruzów. Trzeba było mieć wiele wyobraźni, żeby patrząc na sterczące kikuty dawnych kamienic, planować szybkie odrodzenie miasta. A jednak decyzję o jego odbudowie podjęto niemal niezwłocznie. Przed architektami i budowniczymi stanęło trudne zadanie… Choć wizytówką powojennej odbudowy Warszawy stała się zrekonstruowana starówka, to reszta miasta nie miała wrócić do dawnej formy, tylko zamienić się w idealną nowoczesną metropolię. To książka o entuzjazmie i optymizmie, o wyobrażaniu sobie „najlepszego miasta świata” na gruzach starego porządku, o architektach z Biura Odbudowy Stolicy, którzy tworząc miasto swoich marzeń, przykładali rękę do bu...

W książce Barbary Sienkiewicz utwory Schulza, Leśmiana, Gombrowicza i Wata przeglądają się w sobie nawzajem. W ponowionej lekturze wybrzmiewają na nowo. Stawiają zasadnicze pytania o świadomość i tożsamość, o granice poznania i granice istnienia, o zło, o jego metafizyczny rdzeń, o cierpienie i formy pograniczności, o spotkanie ludzkiego z nie-ludzkim. I o współistnienie jako obcowanie, jako „zjednoczenie afektywne”. Zaproponowane przez Barbarę Sienkiewicz wykładnie ufundowane są na głębokiej erudycji – rzetelnie i twórczo spożytkowanej. Jest w nich uważność i rozmach. Są też przejawem sztuki interpretacji najwyższej próby. „Barbarę Sienkiewicz interesują tropy i tryby refleksji antropologicznej – kiełkujące we współczesnej myśli i wrażliw...

Przedmiotem monografii jest rekonstrukcja i porównanie językowo-kulturowych obrazów przestrzeni miejskiej trzech miast Słowiańszczyzny: Warszawy, Brna i Moskwy na przełomie XIX i XX wieku. Istotne w wyborze konfrontowanych miast jest to, że powstałe tam na przełomie XIX i XX w. dialekty miejskie dobitnie manifestują odmienność ich mieszkańców od innych. Dialekty te znajdowały się pod silnym oddziaływaniem różnych języków obcych (m.in. niemieckiego, rosyjskiego, francuskiego, jidysz). Fakt ten pozostawił głęboki ślad nie tylko w warstwie stricte językowej, lecz także mentalności użytkowników tych dialektów miejskich. Dialekty wymienionych miast od dawna stanowiły obiekty dociekań naukowych i dzięki temu zostały poddane szczegółowej i systematycznej penet...

Obejmująca kilka epok rozwoju dwudziestowiecznej polskiej liryki, zamknięta kodą niezwykłych późnych wierszy, poezja Jarosława Iwaszkiewicza była zjawiskiem wyjątkowo bogatym. Już pierwsze tomy, sprawiające wrażenie pisanych przez dwóch różnych autorów, wskazywały sprzeczność jako siłę napędową tej twórczości, generatora istniejących w niej napięć oraz świadectwo mediacji między skrajnymi nierzadko emocjami i odmiennymi konstatacjami filozoficznymi. Wiersze Iwaszkiewicza zyskały dzięki temu formę zapisu pełni ludzkiego doświadczenia. Łączą afirmację bytu i zanegowanie sensu istnienia, wiarę w zbawczą moc sztuki i zwątpienie obejmujące ludzkie wysiłki. Aktywność i nienasycenie spotykają się w nich z kontemplacyjnością i fascynacją śmierci�...

W roku 2001 Marek Troszyński, obecnie profesor w Instytucie Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, wydał książkę ?Austeria ?Pod Królem-Duchem?: Raptularz lat ostatnich Juliusza Słowackiego?. Jest to zbiór esejów na różne sposoby inspirowanych tytułowym ?Raptularzem 1843?1849?, którego edycję zawierającą podobiznę całości rękopisu i jego precyzyjną transkrypcję Marek Troszyński opublikował w roku 1996. Książka ukazywała niezwykły, zarazem naukowo pogłębiony i bardzo osobiście przeżyty obraz mistycznego okresu życia Słowackiego, przedstawiała oryginalną i fascynującą interpretację jego postawy i twórczości. Po dwudziestu latach, po opublikowaniu kolejnych książek autorskich i podjęciu niezwykłych dzieł edytorskich jak publikacja rękopisu dra...

W 2021 roku mija pół wieku od pierwszego wydania Śmierci pięknych saren, zbioru opowiadań, który podbił serca czytelników i na stałe wpisał się do kanonu literatury światowej. Za co tak bardzo kochamy Otę Pavla? Co sprawia, że kilka dekad po jego przedwczesnej śmierci wciąż sięgamy po jego książki? Z pewnością są to zawarte w tych tekstach ponadczasowe wartości: miłość, przyjaźń, rodzina i przyroda, a także podszyte delikatnym humorem nostalgia i bezradność wobec przemijającego świata i czasu. Lecz najważniejsza jest być może ta, tak charakterystyczna dla Pavla, magia życia, nieuchwytna, utkana ze słów i przypominająca, że każdy nasz dzień, nawet nie najpiękniejszy, ma olbrzymią wartość, którą jednak musimy odnaleźć przede wszystkim w na...

Tadeusza Różewicza postrzega się jako twórcę, o którym powiedziano już wszystko lub prawie wszystko. Autorka przekonana o tym, że poeta ten nie ufa czytelnikom-wyznawcom, postanowiła podążyć własną ścieżką. Książka ta jest próbą – być może ryzykowną – przeczytania poezji Różewicza nieco inaczej. Efektem spotkania autorki z twórczością wrocławskiego pisarza było przeanalizowanie za pomocą metody hermeneutycznej związku całości jego dorobku poetyckiego z logotyczną myślą filozofów greckich i Martina Heideggera oraz chrześcijańską koncepcją Logosu. Monografia ta powinna stać się ważnym głosem w dyskusji nad twórczością Różewicza ze względu na wykonaną w książce ogromną pracę analityczną.

Noce i dnie Marii Dąbrowskiej powszechnie uznawane są za najwybitniejsze dzieło rodzimej prozy realistycznej XX wieku. Publikowana w latach 1931–1934 opowieść o losach dwóch rodzin, począwszy od wybuchu powstania styczniowego aż po początek pierwszej wojny światowej, stanowi precyzyjne studium przemian społecznych na ziemiach polskich. Opisując dzieje Ostrzeńskich i Niechciców, Dąbrowska chętnie sięgała do własnych wspomnień, swoje doświadczenia zestawiała z „wielką” historią. To właśnie dzięki temu udało się jej stworzyć przekonujący obraz bohaterów uwikłanych w sieć pozornie chaotycznych zdarzeń. Na kanwie codziennych przeżyć, zarówno tych wzniosłych, jak i przyziemnych, Dąbrowska ukazała proces formowania się nowej inteligencji, wywodzące...

Poetyckie zwitkaczenie. Językowy obraz alkoholu w liryce Agnieszki Osieckiej to pierwsza monografia autorska na rynku, która porusza pomijane dotychczas w badaniach naukowych tematy. W pracy zbadano, jaki obraz alkoholu wyłania się z twórczości lirycznej Agnieszki Osieckiej, a także w jaki sposób wiąże się on z językowym obrazem alkoholu utrwalonym w języku polskim.Analizie został poddany materiał badawczy składający się z 946 wierszy pochodzących z dwóch tomów poezji zatytułowanych Nowa miłość. Wiersze prawie wszystkie. W celu rekonstrukcji językowego obrazu alkoholu wykorzystano metody, takie jak: konceptualizacje, profilowanie, badanie etymologii, łączliwości czy gier językowych stosowanych przez poetkę.Analizie został poddany także życiorys Agnieszki O...