Kronos 1/2013 Kabała

Wybór pism Kazimierza Wyki przedstawia intelektualną biografię wybitnego myśliciela – biografię zanurzoną w historii, zależną od jej zwrotów i kaprysów, zarazem jednak suwerenną, prawdziwie twórczą w rozmachu filozoficznych i ideowych dążeń. Wrażliwą na swój czas, choć ten wielokroć nie sprzyjał skupieniu i pracy. Obszerny i reprezentatywny wybór pism Kazimierza Wyki to znakomita okazja, by na nowo rozważyć spuściznę wielkiego literaturoznawcy. A może zastanowić się także, czego brakuje współczesnej humanistyce, że tak daleko jej do pasji i swobody myśli autora Życia na niby oraz urody jego języka. „Był pierwszym profesorem, który swoimi książkami dowiódł mi, że nauka nie musi być z żelazobetonu, ciężkostrawna, że może być również z...

Panujący przez 62 lata cesarz Showa, za życia znany jako Hirohito, należy do najbardziej enigmatycznych i kontrowersyjnych mężów stanu XX wieku Jego oceny oscylują między obrazem bezwolnej marionetki w cudzych rękach po perfidnie zacierającego ślady własnych zbrodni, omnipotentnego dyktatora. Czy przed 1945 r. był władcą absolutnym w państwie oficjalnie konstytucyjnym? I czy po tej dacie naprawdę stracił wszelki wpływ na rządy? Analiza skąpych świadectw, które można uznać za rzetelne daje obraz daleki od proponowanych schematów.

Nad stadionem zachodzi abchaskie słońce, niebo miało kolejno barwy: mandarynek, malin, buraków, jagód, teraz jest czarne. Za chwilę rozpoczną się mistrzostwa świata drużyn niezrzeszonych w FIFA: są tu reprezentacje mniejszości narodowych, są reprezentacje krajów nieuznanych. To świat na opak. Świat, w którym sędziów przysłała Doniecka Republika Ludowa, Kurdystan jest faworytem, a spiker komentuje mecze po abchasku. Część zawodników na co dzień występuje w czołowych europejskich ligach, część to zwykli faceci, którzy wzięli kilka dni wolnego. A tu – przez parę dni rozdają autografy abchaskim dzieciom, które nie wiedzą, kogo proszą o autograf, ale robią to, bo w Abchazji nie ma wiele osób, których poproszenie o autograf ma jakikolwiek sens. Królowi...

Powieść Jerzego Krzysztonia Wielbłąd na stepie należy do kanonu polskiej literatury współczesnej. Opisuje losy rodzin, które w wyniku agresji sowieckiej na Polskę w 1939 roku zostały przymusowo deportowane do Kazachstanu. Powieść oparta jest na motywach autobiograficznych. Jako kilkunastoletni chłopak, autor wraz ze swoją rodziną przeżył zesłanie w głąb stalinowskiej Rosji, skąd po kilku latach grupce Polaków udało się wydostać z armią Andersa. Spisane w pamięci młodzieńcze doświadczenia Jerzego Krzysztonia zaowocowały bezcennym świadectwem o trudnym, ale i pasjonującym losie, jaki przypadł w udziale wielu Polakom. Niezwykłą wartością powieści jest przedstawienie dramatycznej deportacji oczami nastolatka ogarniętego duchem wielkiej życiowej przygody...

Opowiadania Mikołaja Gogola należą do arcydzieł literatury rosyjskiej i do ścisłego kanonu literatury światowej. W tomie znajdują się najsławniejsze opowiadania: Nos, Płaszcz i Wij. Czytelnik odnajdzie w tych krótkich utworach najistotniejsze cechy literackiego kunsztu, który wyniósł rosyjskiego pisarza do rangi mistrza komedii obyczajowej i satyrycznych utworów o życiu mniej lub bardziej zwykłych ludzi. Wciągający styl i niezwykłe poczucie humoru przyczynią się do przyjemności czytania tych drobnych, ale jakże magnetyzujących tekstów. Opowiadania Gogola wywarły ogromny wpływ na rozwój groteski i prozy fabularnej w literaturze rosyjskiej i światowej.

Debiutancka książka Niny Manel już w tytule ostrzega: będą przekroczenia, będą operacje na mózgu, będzie ryzykowna zabawa. Przewodniczka po tych wierszach ma w sobie coś z transhumanistycznego cyborga, ale dużo też z nadwrażliwej na bodźce dziewczyny z sąsiedztwa, która lęka się wybrać na party. Manel prowadzi czytelników przez miasta i sny, w na poły mantrycznym, somnambulicznym rytmie, nie szczędząc im popu ni kiczu, bo wie, że to nieodłączne składowe współczesnych mód i mów. Hipnotyzujący debiut!

Dziś każdy chce – bo przecież może – zostać „Księciem” – zdemokratyzowały się marzenia o władzy bezwzględnej i udzielnej. Współcześni „Książęta” zagadują nas ze stron gazet, ekranów telewizyjnych, na wiecach. Rzut oka wystarczy, aby przekonać się, że nie ma w nich nic z wielkości i tragiczności Leara, mądrości Prospera ani nawet z diaboliczności Ryszarda III; że brak im heroicznej cnoty Brutusa i lojalności Antoniusza, czy choćby sprytu Vincentia. Ich decyzje są tyleż niesuwerenne, co arbitralne – i zawsze podszyte strachem i przemocą. Tworzone przez nich idee, projekty, wartości zużywają się równie szybko jak oni sami. Machiavelli podkreślał autonomię sfery politycznej w stosunku do innych sfer życia człowieka – metafizyki, miło...