Laik o umyśle

Przekład z jęz. greckiego Monika E. Komsta, w serii „Teksty-Przekłady-Komentarze” Książka Aleksandra z Afrodyzji O duszy to pierwszy polski przekład ważnego traktatu późnego antyku powstałego w środowisku Arystotelesowego Likejonu. Jego autorem jest jeden z ostatnich scholarchów szkoły perypatetyckiej w Atenach. Traktat dotyczy genezy duszy, jej natury, władz i funkcji. Aleksander stara się zgłębić tajemnicę życia w ogóle, wskazując na podstawy dla istnienia i działania bytów ożywionych.Książka, zawierająca tekst polski i grecki, wraz ze wstępem tłumaczki, zapoczątkowuje nową serię wydawniczą „Teksty-Przekłady-Komentarze”. Celem serii jest przybliżanie wielkich, a nieznanych polskiemu czytelnikowi skarbów filozofii klasycznej, których znajomoś...

Mikołaj Kuzańczyk (ok. 1401–1464), filozof i teolog niemiecki, dyplomata, uczestnik soboru w Bazylei. Jako legat papieski brał udział w przygotowaniu unii Kościołów. W 1448 r. wyniesiony do godności kardynała. Zwolennik reformy Kościoła oraz duchowej odnowy życia świeckiego. Fascynował wybitnych pisarzy i uczonych. Jednak jego życie i dokonania budzą wciąż wiele pytań i rozbieżnych interpretacji...

W książce Autorka rozważa akt doradczy jako moralne działanie człowieka o wyjątkowym statusie, w którym drugiemu człowiekowi wskazuje się jak działać w wymiarze indywidualnym i społecznym. Zwraca się uwagę na cel aktu doradczego, jakim jest wskazanie takiego sposobu działania, który wspomaga rozwój człowieka. Istotę aktu doradczego wyznaczają trzy czynniki: praxis – pole działania moralnego, phrónesis – pole roztropnościowego doskonalenia i integrowania działania oraz rhetorica – uwiarygodniający przekaz retoryczny. Autorka rozważa akty doradcze na tle tradycji filozofii perypatetyckiej, w sposób szczególny filozofii człowieka i retoryki. Zwraca uwagę, że choć wiele ludzkich działań jest przejawem poznania roztropnościowego, to tylko w akcie doradc...

„Można w działalności Akademii, w jej późnej fazie, dostrzec dwie tendencje. Z jednej strony utrzymana zostaje koncepcja matematycznego przyrodoznawstwa i głębokie studia nad naturą świata, którą reprezentują Euklides i Eratostenes. Z drugiej strony pojawiają się rozbudowane analizy związane ze zrozumieniem istoty ludzkiej egzystencji. Chodzi przede wszystkim o problematykę etyczną oraz zagadnienie optymalizacji życia, skutkujące stanem zadowolenia i szczęścia. Jest to konsekwencja zmian, jakie dokonały się w świecie greckim po podbojach Aleksandra. W ciągu kilkunastu zaledwie lat, rzeczywistość, w jakiej przyszło żyć Grekom, zmieniła się radykalnie, rozpoczynała się epoka hellenistyczna. Zachowanie dotychczasowego modelu i sposobu życia stało się ju�...

Czy możemy się czegoś nauczyć od żyjących kilkanaście wieków temu egipskich pustelników? Tak! Autor, komentując teksty Ojców Pustyni pokazuje, jak radzić sobie ze zniechęceniem na modlitwie, powracającymi pokusami, negatywnymi emocjami... Okazuje się bowiem, że starożytni mnisi zmagali się z tymi samymi problemami duchowymi, co my i to w jeszcze większym stopniu. Udało im się jednak wypracować skuteczne sposoby na ich pokonanie. Skuteczne, bo oparte na praktyce życia, a nie na teoretycznych rozważaniach.

Leksykon ten chciałby być lampą. Służyć ilustrowaniu pojęć i terminów, a zwłaszcza oświetlać te miejsca, w których czujemy się niepewnie, bo dawno tam nie byliśmy. Ilustrowanie (iluminowanie) jest nazwą rękodzielniczej techniki zdobienia słów, która unaocznia ich konkretność i materialność. Iluminacją bywa też etymologia – jej promień pozwala wejrzeć w serce wyrazów, dziś pojmowanych abstrakcyjnie, używanych technicznie i naukowo. Hasła tego leksykonu odkrywają rodowody pojęć, opowiadają ich zaskakujące historie, najważniejsze jest jednak poszukiwanie żywej tkanki słów, które akademicko skamieniały. Na nowo objaśnione i rozjaśnione terminy literackie powinny odzyskać blask, a badacze literatury kontakt z jej czytelnikami.

Książka jest rekonstrukcją filozoficznego podłoża, na którym rodzą się nowe formy obrazów w XX wieku. Sku­piając uwagę na zagadnieniu widzialności obrazu, autor wskazuje na wewnętrzną konieczność, z jaką następuje rozwój twórczości od malarstwa Dawnych Mistrzów do wideoklipu, od abstrakcyjnego kolażu do cyfrowej sy­mulacji. Tę wizję rozwoju sztuki wspiera argumentami zaczerpniętymi z dorobku estetyki formalnej, dotąd czę­sto nie docenianej. Za reprezentatywnych myślicieli tego nurtu estetyki uznał sześciu uprawiających ją filozofów XIX i XX wieku: Roberta Zimmermanna (1824-1898), Alois Riegla (1858-1905), Heinricha Wólfflina (1864-1945), Konrada Fiedlera (1841-1895) Maurice'a Merleau-Ponty'ego (1908-1961), Charles'a Williama Morrisa (1901-1979). Omówi...

Niezwykłe przygody Guliwera w krainie liliputów czy olbrzymów wzbudziły zainteresowanie młodych (i nie tylko) czytelników zaraz po pierwszym wydaniu i do dziś ta popularność nie słabnie. George Orwell powiedział, że gdyby miało ocaleć sześć książek, podczas gdy wszystkie inne zostałyby zniszczone, Podróże Guliwera z pewnością znalazłyby się w tej szóstce. Arcydzieło literatury angielskiej, już w 1902 roku doczekało się ekranizacji, oczywiście w wersji niemej. Postać Guliwera posłużyła jako inspiracja wielu czołowym ludziom kultury, wśród nich Isaacowi Asimovowi, Stanleyowi Kubrickowi i Jackowi Kaczmarskiemu.

Kolejna przygoda prowadzi Roryka i Matyldę do szkoły z internatem. Tym razem zajmą się sprawą śmierci jednego z nauczycieli. Tylko komu zależy na tym, żeby wracać do wydarzeń... sprzed 25 lat? Dlaczego akurat teraz pojawiły się pogłoski, że to wcale nie był wypadek? Tytuł oryginalny: Rory Shy, der schüchterne Detektiv. Tłumacz: Emilia Skowrońska

Dwunastoletnia Matylda prowadzi podwójne życie – jako asystentka prawdziwego detektywa, błyskotliwego, ale chorobliwie nieśmiałego Roryka Nieśmiała, oraz niezwykle rozmowna dziewczyna z osiedla klasy średniej. Niesamowity duet tym razem podejmuje sprawę aktorki podejrzanej o planowanie zamachu na męża. Bez śladu ginie także cenny obraz „Czerwona ważka”. Tytuł oryginalny: Rory Shy. Der Fall der Roten Libelle Tłumacz: Emilia Skowrońska

Poza granicami skóry to książka o ciele we współczesnym kapitalizmie. Ukazuje, w jakim stopniu zawłaszczanie i wyzyskiwanie ciał ludzkich i zwierzęcych, ciał pracujących i wypoczywających, przekształcanie ich w zasób do wykorzystania albo siłę roboczą, jest kluczowe zarówno do dawniejszego, jak i współczesnego kapitalizmu. Jego działanie przejawia się w znanych od dawna próbach kradzieży naszego czasu – nie tylko czasu pracy, ale i czasu wolnego albo nawet czasu przeznaczonego na sen. Ostatnio pojawiają się także nowsze formy wyzysku związane z rozwojem biotechnologii: surogacja czy ekspansja organizmów genetycznie modyfikowanych mająca niebezpieczny wpływ na równowagę ziemskich ekosystemów. Wyzyskiwane ciało nie jest jednak bierne; może stawiać opó...

Rene Descartes czyli Kartezjusz (1596-1650) - francuski filozof (także matematyk i fizyk) uznawany jest za ojca nowożytnej filozoffi, autor kilkunastu dzieł, z których bodaj najważniejsze są te dotyczące epistemologii. Metodą naukową Kartezjusza był sceptycyzm metodyczny, poszukiwanie twierdzenia, które oprze się jakimkolwiek wątpliwościom, będzie niepodważalne. Jest to zatem sceptycyzm szczególnego rodzaju, w którym wątpienie stanowi punkt wyjścia myślenia, nie zaś jego wynik. To właśnie w Rozprawie o metodzie pojawia się po raz pierwszy sformułowanie będące kwintesencją myśli kartezjańskiej \"Myślę, więc jestem\" (w znanej formie łacińskiej - \"Cogito ergo sum\" w późniejszych Zasadach filozofii). Pierwszą opublikowaną pracą filozoficzną Kartez...

Mikołaj z Kuzy (właśc. Nicolaus Krebs, 1401-1464, niemiecki teolog i kanonista, kardynał, pełen ducha ekumenizmu żywy umysł średniowiecza/renesansu) pisał śmiało o Bogu, z góry zapowiadając, że wie o nim najwięcej, ponieważ nic nie wie. Ta paradoksalna strategia teologii apofatycznej – negacje mówią prawdę, a afirmacje nie wystarczają – opiera się na „niewiedzy”. W niniejszej De docta ignorantia (1440) taka „docta” ignorancja nie ma, wbrew rozpowszechnionemu przekonaniu, charakteru „uczonej” niewiedzy, a więc wiedzy pozornej, pseudowiedzy. Niewiedza jest właśnie pozytywnym stanem sprzed wszelkiej wiedzy. Kiedy zostanie „pouczona"", „oświecona”, niewiedza-przed-wszelką-wiedzą staje się źródłem poznania Boga, czyli ściślej poznania niew...

Podręczniki filozofii średniowiecznej albo nie piszą o Kuzańczyku wcale, albo lokują go w średniowieczu tylko jedną nogą. I choć Dermot Moran w publikowanym przez nas eseju nazywa go odźwiernym nowożytności, panuje dość powszechnie dzielone przekonanie, że Mikołaj z Kuzy to postać w gruncie rzeczy samotna: katalizator zmian, a jednak nie ich bezpośredni sprawca. O ile więc nasz Mikołaj z Kuzy stanowi początek renesansu, jego najpierwszy zwiastun, o tyle William Shakespeare wieńczy ten piękny być może najpiękniejszy po czasach Grecji klasycznej sen ludzkości. Zostajemy z niego wybudzeni przyjmijmy tę datę jako cezurę nowożytności w 1642 roku wraz z decyzją o zamknięciu teatrów. Shakespeare prześwietlał dzieła swoich rywali, nie wyłączając samego Stw�...