Kobieta w czerni. Rączka

Dziś parę słów o pięknie wydanym zbiorze opowiadań grozy. Książka zawiera dwa opowiadania autorstwa angielskiej pisarki-Susan Hill. Myślę, że większość osób kojarzy "Kobietę w czerni" dzięki ekranizacji z 2012 roku, z Danielem Radcliffem w roli głównej. Tekst po raz pierwszy opublikowano w 1983 roku, więc liczy sobie już parę lat. Z kolei drugie opowiadanie pt. "Rączka" pochodzi z 2010 roku i zetknęłam się z nim po raz pierwszy.⠀

⠀

"Kobieta w czerni"⠀

Młody adwokat z londyńskiej kancelarii zostaje wysłany do zapadłej mieściny na północy, aby wziąć udział w pogrzebie swojej klientki, Alice Drablow, oraz uporządkować dokumentację związaną z kwestiami spadkowymi. Jak się okazuje, pani Drablow nie mieszkała w samym Crythin Gifford, lecz trochę dalej, na Węgorzowych Mokradłach. Aby tam dotrzeć należy przedostać się przez Groblę Dziewięciu Żywotów, która każdego popołudnia zalewana jest wodą (motyw jak z zeszłorocznego miniserialu "Dzień trzeci"), co odcina jedyną możliwą drogę powrotu do miasteczka. Osadzona na wzniesieniu i otoczona gęstą mgłą oraz niebezpiecznymi mokradłami posiadłość bynajmniej nie nastraja pozytywnie. Tym bardziej jeśli odwiedzający zajrzy na tyły posesji i zobaczy stary cmentarz. Albo zawędruje do pewnego pokoju, gdzie zdaje się bić przerażające serce domu. Jeśli potencjalnemu śmiałkowi po tym wszystkim wciąż brakuje instynktu samozachowawczego, to może do odwrotu przekona go widmowa kakofonia dźwięków, czy pojawiająca się znikąd postać kobiety odzianej w czerń.⠀

⠀

"Rączka"⠀

Antykwariusz Adam Snow pewnego wieczora gubi drogę i natrafia na tzw. Biały Dom. Stare, zapomniane domostwo czasy świetności ma już dawno za sobą. Jednak tym, co swego czasu przyciągało w to miejsce tłumy odwiedzających był ogród. Piękny, samodzielnie zaprojektowany przez właścicielkę, budził zachwyt nawet u pary królewskiej. Obecnie zarośnięty i zaniedbany, jest już tylko reliktem przeszłości. Jednak mimo wszystko, w jakiś sposób przyciąga antykwariusza, który wchodzi na jego teren. W pewnym momencie w dłoń zaskoczonego bohatera wślizguje się mała rączka, jakby należąca do dziecka.⠀

Oczywiście wokół nie ma żywej duszy (nomen omen). Wkrótce to wydarzenie zaczyna prześladować Snowa, który z jednej strony tęskni za dotykiem rączki, a z drugiej go ona przeraża. Kiedy bohater zaczyna interesować się historią Białego Domu, odwiedziny rączki stają się coraz częstsze i coraz bardziej złowrogie. Antykwariusz rozpoczyna walkę z ogarniającym go szaleństwem.⠀

⠀

Obydwa teksty są typowymi opowieściami o duchach. Tak naprawdę, fabularnie niewiele się tu dzieje, ale to klimat robi całą robotę. Tak więc zasada jest prosta: jeśli się wczujesz - czeka cię niesamowite doświadczenie, jeśli nie - lektura może okazać się nużąca. Powiem Wam, że ze mną było różnie. Kiedy próbowałam czytać w łóżku przed zaśnięciem, to zazwyczaj po przeczytaniu jakichś dwóch stron już smacznie spałam z książką w objęciach. Natomiast w ciągu dnia bez problemu dawałam się porwać mrożącemu krew w żyłach klimatowi. Także do właściwego odbioru tych opowiadań konieczne jest chyba wyostrzenie zmysłów, a nie wieczorny chill przedzaśnięciowy ;) Polecam miłośnikom mrocznych, gotyckich klimatów i opowieści o duchach.

Lubicie się bać? Ja uwielbiam! Dlatego ochoczo sięgnęłam po książkę Susan Hill, która zawiera w sobie dwa opowiadania grozy - "Kobietę w czerni" i "Rączkę". Pierwszą historię miałam okazję oglądać na ekranie i bardzo mi się podobała. Nie pamiętałam jej już zbyt dokładnie, więc z chęcią odświeżyłam sobie to opowiadanie. Traktuje ono o adwokacie, który zmuszony jest załatwić sprawy związane z pogrzebem swojej klientki, co wiąże się z nocowaniem w jej opustoszałym domu. Mężczyzna zaczyna słyszeć dziwne odgłosy, aż w końcu pojawia się tytułowa kobieta w czerni, której obecność nie wróży nic dobrego. Historia zmroziła mi krew w żyłach i podobała mi się równie mocno jak jej ekranizacja. Drugie opowiadanie, czyli "Rączka", to była dla mnie całkowita nowość. Mamy tu antykwariusza, który pewnej nocy, wracając z pracy, trafia na tajemniczy dom. Gdy wchodzi do jego ogrodu, do jego dłoni wślizguje się mała rączka. Gdy mężczyzna, zaciekawiony tym, co go spotkało, zaczyna szukać informacji na temat domu, odkrywa coraz więcej, ale i coraz więcej złego się wokół niego dzieje. A tytułowa rączka staje się bardzo niebezpieczna. Powiem szczerze, że autorka dała czadu! Obie historie są mega wciągające, przerażające i bardzo niepokojące - prawdziwa gratka dla fanów horrorów! Są to klasyczne historie o duchach, które zdecydowanie trafiają w mój gust. Jeśli chcecie się trochę pobać, to zdecydowanie polecam Wam opowiadania Susan Hill.

Dostajemy tu dwie opowieści, które publikowane były w odstępie prawie 30 lat i nie sposób wyczuć różnicy. Oczarowani Kobietą w czerni, jej klimatem i mrocznością możemy nie odnaleźć się w "Rączce". Być może gdybym czytała je w odwrotnej kolejności moja ocena byłaby zgoła inna i mniej rygorystyczna.

1. Kobieta w czerni

II połowa XIX wieku, wioska leżąca na uboczu, mieszkańcy trapieni plagą śmierci. W tej zamkniętej społeczności każdy skrywa jakąś tajemnicę, jest tu mrocznie zupełnie jakby to miejsce nawiedziło zło. Gdy do tego dodamy ponurą, niesprzyjającą pogodę, mokradła, mgła unosząca się za dnia, szaleństwo i śmierć oraz nawiedzenia - to przepis na świetny horror. Mamy tu historię niedoświadczonego prawnika, który przybywa z Londynu po śmierci swej klientki, aby dopełnić formalności i zrealizować powierzone mu przez biuro zadanie uporządkowania dokumentów. W dniu pogrzebu dostrzega kobietę - ducha, która będzie mu towarzyszyć podczas pełnionych czynności. W ciemną listopadową noc, gdy gęste mgły od morza osiadają na trzęsawiskach i nadchodzi przypływ nikt z mieszkańców nie odważy się zbliżyć do Węgorzowych Mokradeł. Posiadłość dodatkowo zostaje odcięta od reszty poprzez przypływ, który zalewa drogę i ucieczka staje się praktycznie niemożliwa. W tym opuszczonym domostwie dzieją się rzeczy, których rozum nie jest w stanie pojąć. Główny bohater - Arthur Kipps uchodzący za człowieka twardo stąpającego po ziemi nigdy nie wierzył w duchy, ale po przybyciu do Węgorzowych Mokradeł szybko zmienił zdanie.

Autorka sięga w tej powieści po wszystkie możliwe chwyty - mamy tu niesprzyjającą przyrodę: trzęsawiska i mokradła, mgły od morza tzw. zasiedzki, wiatr, który zrywa się znienacka, złowrogie krzyki mew, pies, który szczeka w ciemności widząc być może coś, czego człowiek nie dostrzeże. Do tego dodamy efekty dźwiękowe, dziwne odgłosy dochodzące ze snującej się mgły, skrzypiące drzwi i kroki wskazujące na czyjąś obecność, dręczące sny i widma, pobłądzenia i strach, który mami zmysły i odbiera rozsądek. Dokładne opisy stanów lękowych bohatera czytane wieczorową porą mogą nas przyprawić o dreszcze. nie jest to typ taniej i bezmyślnej literatury mającej nas jedynie bawić strasząc, jest to powieść ambitna, próbująca nam pokazać dramat i cierpienie po stracie ukochanej osoby.

2. Rączka

To opowieść o poszukiwaczu białych książkowych kruków, który przez przypadek trafia na opuszczoną posiadłość oddziałującą na niego w dziwny sposób. Ogród przyciąga bohatera i nie daje o sobie zapomnieć. Od tego momentu antykwariusza będzie prześladował dotyk dziecięcej rączki, czasem będzie to uścisk przelotny, a innym razem będzie próbował zepchnąć mężczyznę w przepaść. Za każdym razem, gdy niewidzialna ręka wsuwa się w dłoń bohatera doznaje on uczucia pomieszania zmysłów.

U Susa Hill zło czai się zawsze z dala od wielkich miast, jest zawsze obecne na prowincji w opuszczonych posiadłościach, zaniedbanych ogrodach i zawsze jest wynikiem wypadku z przeszłości. W przypadku opowieści Rączka, akcja na chwilę przenosi się do górskiego opactwa, co jest dobrą odmianą dla reszty wydarzeń. Zabrakło mi tu jednak klimatu i nastroju, jaki autorka stworzyła w Kobiecie w czerni.

Być może błędem było czytanie jednej i drugiej opowieści w kolejności zamieszczonej w książce. Dla wszystkich tych, którzy jeszcze nie czytali dam dobrą radę - zacznijcie właśnie od Rączki.

Podsumowując, obie powieści są przykładem zacnej literatury gotyckiej, klasycznej w stylu "ghost stories" spod znaku Dickensa. U Susan Hill wszystko zostało solidnie przemyślane - od konstrukcji bohaterów, skąpych dialogów po nastrój wywołujący dreszcz niepokoju i opisy działające na wyobraźnię.

"Kobieta w Czerni" to opowieść o prawniku, który to za młodu doświadczył dziwnych sytuacji. Arthur Kipps, bo tak się właśnie nazywa nasz główny bohater zostaje wysłany do Crythin Gifford, by wziąć tam udział w pogrzebie klientki oraz załatwiać sprawy związane ze spadkiem zmarłej. Wszystko by było w porządku, gdyby nie to, że Kipps zaczyna dostrzegać złowieszcze jak i przerażające go rzeczy.

.

Mój podziw do Susan Hill jest tak olbrzymi, że teraz ciężko to będzie przebić! To jak ona operuje językiem, jak się nim bawi to majstersztyk. Podziwiam ją za to, jak umiejętnie opisuje świat otaczający jej postaci. Robi to tak szczegółowo i drobiazgowo, że naprawdę miałam wrażenie, iż jestem uczestnikiem wydarzeń. Zaś sama elementy grozy, robią piorunujące wrażenie i zdecydowanie powodują gęsią skórkę. Ja się osobiście bałam, lecz jeśli szukacie duchów wyskakujących na każdym kroku z szaf, to tego tutaj nie znajdziecie, gdyż Susan przeraża czytelnika w sposób subtelny i klimatyczny.

**

"Rączka" to kolejna niepowtarzalna i iście przerażająca opowieść o duchach. Tym razem, naszym głównym bohaterem jest Adam Snow, który to jest sprzedawcą książek w antykwariacie. Pewnego dnia, podczas spaceru gubi się i przypadkowo natrafia na Biały Dom. Zaciekawiony nim podchodzi bliżej i wtedy zaczyna odczuwać wrażenie małej dłoni dotykającej jego dłoń. Z początku niewzruszony Snow nic sobie z tego nie robi, jednak z czasem kiedy zaczynają go nawiedzać przerażające sny i coraz to częstsze wizyty niewidzialnej rączki, mężczyzna zaczyna się bać.

.

"Rączka" to przepięknie napisana, króciutka i bardzo klasyczna opowieść o duchach. Fabuła została tutaj świetnie nakreślona a samo zakończenie jest fantastyczne, gdyż otrzymałam wszystkie odpowiedzi na pytania. Wszelkie moje wątpliwości zostały rozwiane, z czego się bardzo cieszę. Warsztatowo jest nadal znakomicie, więc nie będę się po raz kolejny rozpisywać nad wybitnym piórem Hill. I choć "Kobieta w Czerni" podobała mi się bardziej, to nie ujmuje nic tej opowieści, gdyż jest również warta uwagi!

Opuszczony na mokradłach dom

nie chodź tam sam

Schwytany w objęcia mgieł

nie idź tam, nie !

Wraz z przypływem

odcięty od świata

i żywych ludzi

Dom na mokradłach

opuszczony

Nie idź tam, bo będziesz

zgubiony

Ponury, samotny, mroczny

dom, przyprawiający o dreszcz grozy

Dom na Węgorzowych Mokradłach

I ona, kobieta w czerni

Nie idź tam, nie

ona szczęście Twe zburzy

Opuszczony na mokradłach dom

nie chodź tam sam

Ukryty za woalem mgły

tam dręczą złe sny

Wraz z odpływem

uciekaj, wracaj

do świata

i żywych ludzi

Dom na mokradłach

zagubiony

nie przekraczaj jego bram

bo będziesz zgubiony

Mroczna obecność

Klasyczne opowieści grozy to prawdziwa gratka dla fanów tego gatunku. Idealne dla miłośników powolnego budowania napięcia, mrocznego klimatu i braku hektolitrów krwi w powieści. I w takim stylu, stylu klasycznych ghost stories spisane są dwie opowieści Susan Hill, "Kobieta w czerni" i "Rączka".

Pierwsza z nich opowiada o młodym adwokacie Arthurze Kippsie, który wysłany przez szefa do niewielkiej mieściny Crythin Gifford, położonej na trzęsawiskach, będzie musiał stawić czoło złowrogiej obecności, przebywającej w tej okolicy. Arthur nieświadom zupełnie tego co skrywa posiadłość zmarłej Alice Drablow, na pogrzeb której został oddelegowany przez szefa, Bentleya, udaje się na Węgorzowe Mokradła by zająć się dokumentami starszej pani. Mieszkańcy miasteczka dziwnie reagują na samą wzmiankę o pani Drablow, a gdy Arthura zaczynają prześladować dziwne, powtarzające się dźwięki i obrazy, młody adwokat stanie na skraju szaleństwa. Co wydarzyło się w tej odciętej od świata posiadłości i co z tym wszystkim wspólnego ma tajemnicza kobieta w czerni, którą Arthur widzi kilkukrotnie?

Najważniejsze pytanie przy powieściach grozy to czy straszy? Czy "Kobieta w czerni" straszy? No cóż, zapewne stopień przerażenia będzie zależał od czytelnika. Ale ja opowiem Wam o swoich przeżyciach i przemyśleniach związanych z tą opowieścią. "Kobieta w czerni" jest na pewno intrygującą historią, wywołującą dreszcz grozy na plecach. Ale nie jest przerażającą opowieścią, raczej smutną i przygnębiającą. Dotykamy tu trudnego i dość wrażliwego tematu jakim jest strata ukochanej osoby, i żałoba, a nawet szaleństwo wywołane tą żałobą. Całe napięcie w "Kobiecie w czerni" autorka buduje bardzo powoli. Akcja toczy się niespiesznie, czytelnik czuje narastające uczucie grozy, zagrożenia, niepokoju. Ale dla mnie to budowanie napięcia było za długie, w pewnym momencie byłam już tak znudzona, że czekałam niecierpliwie na jakiś suspens, który sprawi, że aż podskoczę, a dreszcz strachu zmrozi moje ciało i który zrekompensuje mi moje znudzenie. Ale mimo że historia pod koniec nabiera rumieńców i wciąga tak, że czyta się niecierpliwie by poznać rozwiązanie całej zagadki, to dla mnie zabrakło efektu wow. Ta historia nie wgniotła mnie w fotel ani nie przeraziła mnie. Ostatnia scena można wręcz powiedzieć, że mnie zasmuciła. "Kobieta w czerni" to historia smutna i przygnębiająca jak woal mgły spowijającej posiadłość na mokradłach. Nie ma tam happy endu, a dusza nawiedzająca w tej małej mieścinie nie doznaje ukojenia, wręcz odwrotnie pogłębia się w swoim obłędzie.

Historia ta napisana jest bardzo eleganckim językiem, pięknym stylem, ale opisy otoczenia, budynków dłużyły mi się straszliwie. Gdy pojawiały się dialogi przyjmowałam to z radością gdyż wtedy tempo mojego czytania przyspieszało, by zwolnić ponownie przy opisach...

Czy ta opowieść przypadła mi do gustu? Szczerze, sama nie wiem. Bo przez połowę tej historii się nudziłam, a gdy doszło do momentu kulminacyjnego, to zaraz było po wszystkim. Wiem, że ta historia została zekranizowana, być może film przeraża bardziej, w końcu to opowieść o nawiedzonym domostwie, a ja takich historii boję się oglądać, więc po film raczej nie sięgnę. Ale w formie książki ta historia nie jest straszna, w moim mniemaniu. Być może jest tak, że literackie opowieści grozy mnie nie przerażają, bo nie oddziałują na wyobraźnię tak jak film, albo po prostu ta konkretna opowieść nastawiona jest nie na to by straszyć, a przerażać w sposób psychologicznego budowania napięcia i grozy zacieśniającej coraz bardziej swe pęta. To już zależy od danego czytelnika jak on odczuje tę historię.

Podobnie jest w przypadku drugiej opowieści w tym zbiorze, a mianowicie "Rączki". Tu mamy do czynienia z antykwariuszem, Adamem Snowem, który gubiąc się w drodze powrotnej do Londynu, trafia do zaniedbanego, opuszczonego ogrodu przylegającego do opuszczonego Białego Domu. Adam wchodzi tam w poszukiwaniu pomocy w odnalezieniu właściwej drogi do Londynu, gdy nagle ma uczucie, że w jego dłoń wsuwa się maleńka rączka, która jakby chciała przytrzymać się go bądź oprzeć o niego. Antykwariusz zaintrygowany tym zdarzeniem postanawia dowiedzieć się więcej o tym zaniedbanym domie. Jednak początkowo niesamowite i intrygujące wydarzenie zmienia się w prawdziwy koszmar dla bohatera. Zaczynają prześladować go dziwne sny, ataki paniki a poczucie obecności niewidzialnej rączki staje się coraz częstsze, a ona sama groźna i złowroga.

Tu także autorka powoli prowadzi całą akcję, stopniowo buduje napięcie, zmierzając do punktu kulminacyjnego na ostatnich stronach historii. "Rączka" również jest historią smutną i ponurą. Chociaż przy tej opowieści postępowanie ducha można zrozumieć i racjonalnie wytłumaczyć jego negatywne emocje, a prawda jaką odkrywamy wraz z Adamem jest doprawdy szokująca. Ta opowieść także nie przeraża, bardziej budzi niepokój, buduje powoli klimat grozy, która zdaje się flegmatycznie otaczać bohatera. To opowieść o winie i karze, czy zasłużonej, to już każdy musi sam w swoim sercu rozstrzygnąć. Tu także zachwyca język i styl autorki, choć opisy nadal nużą.

Na uwagę zasługuje na pewno piękne wydanie tego zbioru. Twarda okładka o chropowatej powierzchni z obwolutą zachwyci każdego mola książkowego. Wydawnictwo Zysk i S-ka potrafi pozytywnie zaskoczyć czytelników.

Podsumowując, opowieści Susan Hill to wspaniała gratka dla miłośników grozy, klasycznych opowieści o nawiedzonych domostwach, a także właściwa lektura dla tych, którzy nie lubią za bardzo bać się przy lekturze. Choć, tak jak wspominałam wcześniej, stopień przerażenia to bardzo subiektywne odczucie. To co mnie nie przestraszyło, Was może przerazić na śmierć. Myślę jednakże, że warto sięgnąć po ten zbiór, bo to kawał dobrej literatury, porządnie napisanej i z dbałością językową, a także pięknie wydanej. Jej lektura skłania do przemyśleń i jakiś ślad po sobie w czytelniku ostatecznie pozostawia, skoro skreśliłam parę wersów o domie na mokradłach ;) (wiersz będący wstępem do recenzji), nie jest więc to zła książka, ale nie pozbawiona minusów. Mam nadzieję, że moje przemyślenia pomogą Wam w podjęciu decyzji czy jest to książka dla Was.

W świecie horroru nazwisko Hill jest doskonale wszystkim znane, chociaż kojarzy się przede wszystkim z synem niekwestionowanego króla tego gatunku, Stephena Kinga, wydającym pod pseudonimem Joe Hill. Zanim jednak ten autor stał się gwiazdą, istniała już Susan Hill, która zdobyła niemałe uznanie. I teraz wydawnictwo Zysk przypomina nam jej najsłynniejsze dzieło, „Kobietę w czerni”, wzbogaconą o nowelę „Rączka”. I jeśli jeszcze nie znacie prozy tej autorki, a cenicie sobie opowieści z dreszczykiem, koniecznie po ten tom powinniście sięgnąć, bo to kawał świetnej lektury.

W „Kobiecie w czerni” Arthur Kipps, młody adwokat z Londynu, trafia do niewielkiej mieści na trzęsawiskach, na pogrzeb klientki i aby załatwić sprawy spadkowe. Nie wie jednak z czym przyjdzie mu się zmierzyć. Dom na Węgorzowych Mokradłach kryje swoje upiorne tajemnice, a Kipps będzie musiał stawić czoła dziwnym wydarzeniom i… kobiecie w czerni!

W „Rączce” zaś antykwariusz Adam Snow przypadkiem zbacza z drogi i trafia w okolice tajemniczego białego domu. Co dziwniejsze czuje wówczas czyjąś jakby dziecięcą dłoń. Zaintrygowany, postanawia odkryć sekrety tego miejsca. Nie ma jeszcze pojęcia, jaki koszmar sprowadzi na niego widmowa rączka…

Co prawda po polsku ukazało się kilka powieści Susan Hill, w tym tak cenione tytuły, jak „Jestem królem zamku” czy seria kryminałów z Simonem Serraillerem, najprawdopodobniej autorka pozostaje najbardziej kojarzona z ekranizacji „:Kobiety w czerni” z Danielem Radcliffem w roli głównej. Szkoda, bo to autorka o wielkiej klasie, odznaczona nawet m.in. Orderem Imperium Brytyjskiego za zasługi na polu literackim, która na dodatek ma na koncie wiele najróżniejszych dzieł, w tym nawet książek dla dzieci. Nie wiem czy wydanie książki „Kobieta w czerni / Rączka” zmieni ten stan rzeczy, ale wiem jedno: że nawet jeśli tak się nie stanie, t lektura, po jaką warto sięgnąć.

Jeśli kochacie grozę, to jedna z tych publikacji, które znać powinniście koniecznie. Ale nawet jeśli z horrorami Wam nie po drodze, z dziełami Susan Hill jest, jak z prozą Daphne du Maurier – wykracza daleko poza gatunkowe ramy i oferuje solidną porcję dobrej literatury każdemu, kto ceni dobrą literaturę. Jako horror jednak, „Kobieta w czerni” to typowa ghost story, osadzona w okresie najważniejszych dla gatunku realiach wiktoriańskich. Tu nawet styl (chociaż teksty pochodzą kolejno z roku 1983 i 2010) przypomina dziewiętnastowieczne dzieła, które nawet, gdy proste, urzekały smakowaniem słów i klimatem.

I to tutaj mamy: krwiste pisarstwo, nieskomplikowane, ale przemawiające do serca i umysłu, połączone ze znakomicie budowanym nastrojem. Nieźle nakreśleni bohaterowie, dobre pomysły, lekkość połączona z odpowiednim ciężarem i trafne poprowadzenie akcji sprawiają, że książkę czyta się jednym tchem. Co prawda „Kobieta w czerni” w wersji książkowej, jak i filmowej, jest przewidywalna, ale nie zmienia to faktu, że mamy tu do czynienia z satysfakcjonującą lekturą, do jakiej chce się wracać. Jak więc już pisałem, jeśli jesteście fanami grozy albo po prostu dobrej literatury niezależnie od gatunku, sięgnijcie koniecznie. To książka na dwa leniwe wieczory, najlepiej spędzone przy kominku albo blasku świec (dla lepszego efektu), ale zapewnia niezapomniane przeżycia.